Dlaczego młodzi ludzie sięgają po alkohol?

(materiały do pedagogizacji rodziców)

Wiadomą rzeczą jest, ile każdy rodzic robi dla swoich dzieci, które właśnie wchodzą w wiek dojrzewania. Nie trzeba udowadniać, ile ciężkiej pracy, czasu i wysiłku wymaga wychowanie każdego dziecka. Rodzice uczą dziecko, żeby zwracało uwagę na własne bezpieczeństwo w domu, w szkole i na ulicy. Dbają, by dobrze się odżywiało i odpowiednio odpoczywało. Tulą je, gdy ma koszmarne sny, opatrują najdrobniejszą ranę, pocieszają z powodu słabego stopnia w szkole. Jednak w życiu każdej rodziny może zdarzyć się coś, co wystawi na próbę rodzicielskie siły, wywoła lęk, sprawi, że rodzice poczują się bezradni. Jaka to będzie próba - nie wiadomo. Wiadomo jednak, że może to być alkohol.

Jak wskazują najnowsze polskie badania 70% niepełnoletnich miało kontakt z alkoholem, z czego ponad połowa pije alkohol systematycznie, to znaczy przynajmniej raz w tygodniu. Mimo ustawy o wychowaniu w trzeźwości z 1982r. zakazującej sprzedaży i podawania alkoholu osobom poniżej 18 - go roku życia, młodzież nie ma większych problemów z nabyciem go. Przeraża fakt, że powodem tego jest przymykanie oczu na to zjawisko ludzi dorosłych.

Młodzi ludzie nie zdają sobie sprawy z tego, jaki wpływ na ich organizm ma wypicie choćby niewielkich ilości alkoholu. Nie wiedzą, że picie przed okresem dojrzewania i w czasie dojrzewania może zablokować normalny wzrost, rozwój psychiczny i fizyczny, utrudniać uczenia się, zaburzać zdrowe kontakty z rówieśnikami i dorosłymi. Nie myślą też o tym, że picie alkoholu ma wpływ na ich bezpieczeństwo. Dorośli - oczywiście jeśli nie mają problemów z alkoholem i piją w sposób umiarkowany - znają swoją miarę, wiedzą ile i z kim mogą wypić. Dzieci i młodzież nie poznali jeszcze granicy bezpieczeństwa. Skutki wypicia takie jak zaburzenia zdolności oceny rzeczywistości, refleksu, koordynacji ruchowej, mniejsza odporność na presję rówieśników często prowadzą do zachowań, których potem młody człowiek będzie się wstydził, a nawet kończą się tragicznie.

Wiek dojrzewania to niezwykle trudny okres konfliktów z rodzicami, nauczycielami, czas podważania autorytetów, czas gdy bardzo ważne (a bywa, że najważniejsze) stają się kontakty z rówieśnikami. To ciężki czas dla rodziców, którzy muszą pozwolić swym dzieciom stawać się niezależnymi, równocześnie ich nie porzucając. To właśnie moment, kiedy młodzi ludzie podejmą decyzje, czy próbować alkoholu, papierosów i narkotyków, czy nie. Są poza tym stale pod silną presją - w ich życiu ciągle przejawia się alkohol, a wielu kolegów systematycznie pije.

"Zacząłem pić, gdy miałem 10 lat. wciągnęli mnie do tego koledzy. Nie smakowało mi, ale byłem ciekawy, jak to jest po wypiciu, a poza tym czułem się wtedy naprawdę dorosły. W domu moi rodzice ciągle się ze mną kłócili. Gdy zacząłem pić, mogłem wreszcie przestać się nimi przejmować".

Ta historia nie jest wyjątkowa. Z innych wypowiedzi młodych ludzi wynika, że zaczynają pić, żeby:

1. Dopasować się do kolegów, należeć do grupy
Gdy dzieci wchodzą w wiek poszukiwania związków poza domem, najważniejszym dla nich jest należeć i pasować do jakiejś "paczki". Często nawet wiedzą albo domyślają się, że ci, z którymi chcą się kolegować piją, a jednak potrzeba przynależności jest tak silna, że wcale im to nie przeszkadza. Czasami może być odwrotnie - ten zakazany owoc dodatkowo pociąga, a ponadto wspólne kosztowanie go szybko daje poczucie pozornej wspólnoty. Dzieci i młodzi ludzie gotowi są niemal na wszystko, by nie zostać odmieńcami.

2. Czuć się dorosłym
Dzieci wchodzące w wiek dojrzewania kształtują swoje postawy wobec picia, palenia i narkotyków. Wskutek nacisków rówieśników, obserwacji zachowań dorosłych, a także zachęcających informacji z innych źródeł - filmów, reklam telewizyjnych, itp., zmieniają swój negatywny często wcześniej stosunek do alkoholu. Przekazy te brzmią raczej zachęcająco. Wygląda na to, że picie daje poczucie niezależności, samodzielności, pozwala się rozluźnić i zabawić. Ten motyw picia może być dodatkowo wzmocniony przez bliskich dziecku dorosłych, w domach, gdzie rodzice dużo piją, dzieci częściej i wcześniej próbują alkoholu.

3. Być na luzie
Młodzi piją, bo chcą pozbyć się napięcia i niepewności, bo chcą swobodniej poczuć się w towarzystwie, zwłaszcza wobec osób przeciwnej płci.

4. Lepiej się poczuć
Niektórzy ludzie, nie tylko zresztą młodzi, myślą, że alkohol poprawi im samopoczucie albo pozwoli zapomnieć o kłopotach. Dzieci, które zaczynają pić, żeby się lepiej poczuć, potrzebują zazwyczaj pomocy psychologa lub innej życzliwej osoby. Jeżeli wydaje ci się, że twoje dziecko ma jakieś problemy, przekonaj je, że nie musi przeżywać ich w samotności i może poprosić kogoś o pomoc. Warto także, by zrozumiało, że umieć rozpoznać własną trudność i chcieć ją pokonać, nie jest oznaką słabości, lecz siły.

5. Przestać być nieśmiałym
Wszyscy młodzi ludzie przechodzą przez bolesne okresy niepewności, wstydu i nieśmiałości, ale czasem dziecko nie jest w stanie sobie z tą trudnością poradzić. Jako rodzic przypominaj dziecku - czy raczej daj mu odczuć - jak jest ono dla ciebie ważne, jak je kochasz, jak jest atrakcyjne dla innych i ile może im zaoferować. Dzieci chcą czuć, że są coś warte dla swoich rodziców, rówieśników i świata.

6. Sprawdzić, jak to jest
jednym z głównych motywów eksperymentów z piciem jest zwykła ciekawość. Alkohol otoczony jest wieloma mitami, na temat jego działania krążą dwuznaczne, a czasem fantastyczne informacje. Naturalna w wieku dorastania ciekawość pcha młodych ludzi w stronę dziwnych, nowych i czasem także zakazanych doświadczeń. Jak zachęcać dzieci do doświadczania takich sfer życia, które są ekscytujące, ale nie ryzykowne? Niestety nie ma na to żadnych łatwych recept.

7. Złamać zakaz
Niektóre nastolatki piją właśnie dlatego, że nie wolno tego robić. Chcą sprawdzić siebie, a może także ciebie. To, że sprawdzają, jak to jest złamać taki silny zakaz, nie znaczy, że będą to robiły zawsze - od układów między wami zależy, czym skończą się te eksperymenty.

8. Dobrze się bawić
Wielu młodych ludzi nie potrafi sobie wyobrazić dobrej zabawy bez alkoholu, czemu trudno się dziwić, bo w polskiej kulturze brak jest alternatywnych wzorów zabawy i spędzania wolnego czasu.

Mówi się czasem, że motywy picia mogą być społecznie pozytywne, neutralne lub negatywne. Pozytywne to chęć zawarcia znajomości, rozluźnienia się w towarzystwie, bycia razem. Neutralne to potrzeba zabawienia się, poczucia się dorosłym, ciekawość i chęć zaszpanowania przed kolegami. Oczywiście fakt, że kogoś skłaniają do picia pozytywne lub neutralne motywy, wcale nie znaczy, że samo picie staje się przez to czynnością pozytywną czy neutralną!

Najgorzej jednak wyglądają i najgorzej rokują przypadki tych młodych ludzi, którzy piją, aby uciec od rzeczywistości, zapomnieć o trudnych lub nierozwiązanych problemach, zmniejszyć lęk, zwrócić na siebie uwagę w domu lub szkole, sprowokować. Tacy nastolatkowie ponoszą większe ryzyko uwikłania się w problemy alkoholowe i szczególnie potrzebują pomocy.

Jak mogę pomóc dziecku nie pić?
Warto aby twoje dzieci dowiedziały się, że troszczysz się o nie i że bardzo zależy ci na tym, żeby nie piły ani nie ćpały. Prawdopodobnie - wcześniej czy później - ktoś zaproponuje twemu synowi lub córce kieliszek wina czy puszkę piwa. Warto siebie i dziecko na ten moment przygotować. Umiejętność mówienia "nie", gdy ktoś proponuje alkohol i "tak", gdy chodzi o rzeczy fajne i zdrowe - to coś, czego dziecko powinno i może nauczyć się w domu.

Materiał opracowano na podstawie
"Jak pomóc dziecku nie pić?" Alicji Pacewicz, Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Warszawa 1999.

Opracowanie: Teresa Noga

Wyświetleń: 9237