Twój staż już się rozpoczął. Mam nadzieję, że będzie przebiegał bez zakłóceń i splot sprzyjających okoliczności umożliwi Ci rytmiczną realizację zaplanowanych zadań. Zdarzają się jednak nieprzewidziane wydarzenia, które przekreślają plany i zaburzają spokojną pracę, wprowadzają niepokój i niepewność. Głowa do góry! Z nimi też sobie poradzimy!
Oto kilka utrudnień, które najczęściej spotykają nauczyciele ubiegający się o kolejne stopnie awansu zawodowego.

1. Zmiana opiekuna stażu.
Zdarza się, że opiekun stażu nie może w dalszym ciągu wypełniać powierzonych mu obowiązków. W takiej szczególnej sytuacji dyrektor szkoły przydzieli Ci innego opiekuna, który poprowadzi Cię do końca awansowej drogi. Znane są przypadki, w których w każdym roku inna osoba była opiekunem stażu. W takich sytuacjach kolejni opiekunowie zobowiązani są do opracowania projektów cząstkowych ocen dorobku za okres stażu i przedstawienia ich dyrektorowi szkoły.

2. Zmiana miejsca zatrudnienia.
Jeśli w czasie trwania stażu zmieniłeś miejsce pracy, pamiętaj, że potrzebna Ci będzie ocena dorobku zawodowego za okres stażu odbytego w poprzednim miejscu zatrudnienia. Wyda ją dyrektor szkoły, w której pracowałeś, po zapoznaniu się ze sprawozdaniem z realizacji określonej części Twojego planu rozwoju zawodowego. Może się okazać, że Twój plan rozwoju zawodowego nie koresponduje z zadaniami dydaktycznymi, wychowawczymi i opiekuńczymi placówki, w której teraz pracujesz. W tej sytuacji opracujesz aneks do planu rozwoju zawodowego i zawrzesz w nim zadania związane ze specyfiką tejże placówki. Podobne postępowanie dotyczy również zmiany stanowiska, np.: gdy wychowawca świetlicy "przechodzi" do nauczania zintegrowanego itp. Po ukończonym stażu opracujesz sprawozdanie z realizacji planu rozwoju zawodowego, w którym uwzględnisz i opiszesz zaistniałą sytuację. Warto pokusić się o dość szczegółowe informacje, ponieważ zdarza się, że w związku ze zmianą miejsca pracy część zaplanowanych zadań, z obiektywnych przyczyn, nie zostanie zrealizowana. Powinieneś wykazać, że powody, dla których nie zrealizowałeś określonych zadań wyniknęły wyłącznie z przyczyn niezależnych od Ciebie.

3. Długotrwała nieobecność.
Jeśli przyczyną nieobecności jest choroba, zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy lub urlop inny niż wypoczynkowy, zaś nieobecność nieprzerwanie trwa dłużej niż miesiąc, Twój staż ulegnie przedłużeniu o okres tej nieobecności. Zdarzają się nieobecności szczególnie długotrwałe i należy pamiętać, że jeśli przedłużają się ponad rok, nauczyciel musi odbyć ponowny staż w pełnym wymiarze. Istnieje także możliwość przerwania stażu na wniosek nauczyciela (dotyczy to nauczycieli kontraktowych i mianowanych). Jeśli jednak uczynią to, ponowny staż muszą odbyć w pełnym wymiarze. Zdarza się, że nauczycielowi często korzystającemu ze zwolnień lekarskich w czasie trwania stażu, dyrektor proponuje wystąpienie z wnioskiem o jego przerwanie. Sytuację taką musisz dokładnie rozważyć, mając oczywiście na uwadze swoje dobro. Jeśli Twoje nieobecności nie są długotrwałe i jesteś w stanie w miarę rytmicznie realizować plan rozwoju zawodowego, nie będzie korzystne wystąpienie z wnioskiem o przerwanie stażu. Pamiętaj, że jest to posunięcie nieodwracalne i będziesz musiał odbyć w przyszłości staż w pełnym wymiarze. Jeśli zdecydujesz się jednak kontynuować staż, staraj się systematycznie realizować zaplanowane zadania, gromadzić potrzebne dokumenty, by opracowany projekt sprawozdania z realizacji planu rozwoju zawodowego mógł się stać podstawą do uzyskania pozytywnej oceny dorobku zawodowego.

4. Już nie jestem dyrektorem.
Tę sytuację normuje art. 9e ust. 4 Karty Nauczyciela, który zawiera następującą informację: Nauczyciele, którzy w danym roku szkolnym przestali zajmować stanowisko dyrektora szkoły (...), mogą złożyć wniosek o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego na stopień nauczyciela dyplomowanego po odbyciu stażu w wymiarze rok i 9 miesięcy, o ile staż rozpoczęli z dniem 1 września roku szkolnego następującego bezpośrednio po tym roku szkolnym.

5. Otrzymałem negatywną ocenę dorobku!
Trudno, świat się nie zawalił! To też się zdarza. Przysługuje Ci możliwość odwołania się do organu sprawującego nadzór pedagogiczny. Masz na to 14 dni. Twoje odwołanie zostanie rozpatrzone przez organ sprawujący nadzór w ciągu 21 dni. Pamiętaj, że ocena ustalona przez organ sprawujący nadzór jest ostateczna i nie ma możliwości odwołania się od niej. Zanim jednak wystąpisz z odwołaniem, zapoznaj się dokładnie z uzasadnieniem zawartym w Twojej ocenie, przeanalizuj je (może dyrektor miał rację?) i uwzględnij w odwołaniu. Jeśli ta ostateczna ocena będzie negatywna, o ponowną ocenę dorobku możesz się ubiegać dopiero po odbyciu dodatkowego stażu w wymiarze 9 miesięcy (na Twój wniosek i za zgodą dyrektora). Jeśli organ sprawujący nadzór nie dotrzymałby terminu rozpatrzenia Twojego odwołania, będziesz dopuszczony do:
- rozmowy kwalifikacyjnej, jeśli jesteś nauczycielem stażystą;
- egzaminu, jeśli jesteś nauczycielem kontraktowym;
- możesz ubiegać się o akceptację komisji kwalifikacyjnej, jeśli jesteś nauczycielem mianowanym.
Warto w tym miejscu przeanalizować sytuacje, które mogą stać się powodem wydania przez dyrektora negatywnej oceny dorobku. Dyrektor przed opracowaniem oceny analizuje Twoje sprawozdanie z realizacji planu rozwoju zawodowego. Jeśli więc bez wyraźnej przyczyny nie zrealizujesz szeregu zadań lub dyrektor stwierdzi, że plan rozwoju realizowany był mało systematycznie i brakowało rytmiczności działań - są niestety podstawy do wydania negatywnej oceny dorobku za okres stażu. Tym może również skutkować, w określonych okolicznościach, projekt oceny opracowany przez opiekuna stażu i przedstawiony dyrektorowi. Jeśli wynika z niego, że nie wypełniłeś spoczywających na Tobie zadań, nie zabiegałeś o spełnienie wymagań przewidzianych na kolejny stopień awansu - również możesz otrzymać negatywną ocenę dorobku. Z tych rozważań nasuwa się wniosek, że rytmiczną realizacją zaplanowanych zadań zapewnić sobie można pozytywną ocenę dorobku, a tym samym uniknąć przykrych sytuacji. Dlatego właśnie rozpoczynając staż musisz mieć świadomość celu, do którego dążysz, znać potrzebne przepisy i wymagania, gromadzić dokumenty potwierdzające rytmiczną realizację zadań, a w końcu opracować rzeczowe sprawozdanie z realizacji planu rozwoju zawodowego, na podstawie którego dyrektor wyda pozytywną ocenę dorobku.

6. Skończyłem staż, nie złożyłem wniosku.
Przepisy dotyczące terminów składania wniosków o podjecie postępowania kwalifikacyjnego lub egzaminacyjnego zawarte są w karcie nauczyciela (art.9d ust.7).
- Jeśli jesteś nauczycielem stażystą lub kontraktowym, musisz złożyć wniosek po podjęcie odpowiednio postępowania kwalifikacyjnego lub egzaminacyjnego w roku uzyskania pozytywnej oceny dorobku za okres stażu.
- Jeśli jesteś nauczycielem mianowanym, na złożenie wniosku o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego masz 3 lata od dnia otrzymania pozytywnej oceny dorobku za okres stażu. Pamiętaj, że niedotrzymanie terminu złożenia wniosku skutkuje koniecznością ponownego odbycia stażu w pełnym wymiarze!

7. Nie zdałem!
Bywa, że mimo pozytywnej oceny dorobku za okres stażu, nauczyciel nie zdaje egzaminu lub nie uzyskuje akceptacji komisji kwalifikacyjnej. Nie zamartwiaj się, jeśli Ci się to przytrafi, bo nie ma sytuacji bez wyjścia! Możesz złożyć wniosek o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego lub egzaminacyjnego, po odbyciu na Twój wniosek i za zgodą dyrektora, dodatkowego stażu w wymiarze 9 miesięcy. Pamiętaj jednak, że:
- Nauczyciel stażysta i kontraktowy mogą przystąpić odpowiednio do ponownej rozmowy kwalifikacyjnej i egzaminu tylko raz w danej szkole.
- Nauczyciel mianowany, który powtórnie nie uzyskał akceptacji komisji kwalifikacyjnej, jest zobowiązany do odbycia stażu w wymiarze 2 lata 9 miesięcy.

Mam nadzieję, że unikniesz utrudnień na tej i tak niełatwej drodze awansu zawodowego. Jeśli jednak spotka Cię któraś z opisanych sytuacji - spróbuj stawić jej czoła. Właśnie w tym celu już dziś daję Ci "ściągawkę z nieszczęśliwych przypadków"! Pamiętaj, że masz mnie, "Głos Nauczycielski" i Kartę Nauczyciela, która wskaże najkorzystniejsze rozwiązania. Powodzenia!

BEATA RECHNIO