Metaplan
Metada metaplanu nie jest metodą wykorzystywaną powszechnie przy prowadzeniu
dyskusji dydaktycznych, dlatego bez wyjaśnienia co to jest metaplan, konspekt
"BHP przy pracy z komputerem" jest niezrozumiały. Korzystając z mojego konspektu
i książek: Krystyny Rau, Ewy Ziętkiewicz Jak aktywizować uczniów. "Burza mózgów"
i inne techniki w edukacji. Poznań 2000 oraz Jadwigi Krzyżewskiej Aktywizujące
metody i techniki w edukacji. Cz. II. Suwałki 2000 wyjaśnię jak przeprowadzić
zajęcia z wykorzystaniem "Metaplanu".
W książce Jadwigi Krzyżewskiej znalazłam najobszerniejszą definicję metaplanu: "Metaplan
- jest to plastyczny zapis dyskusji, który stanowi istotny element przed
podjęciem decyzji. Dyskutując na określony temat uczniowie tworzą plakat, który
jest skróconym zapisem obrad nad danym problemem. Przedstawione na plakacie
pytania inspirują do poszukiwań, analizy i oceny faktów i sądów. Problem zawarty
w" chmurce "nie pozwala na oddalanie się od tematu.
Metaplan jest metodą skutecznej dyskusji, zapisywanej na kartkach (owalach),
aktywizuje wszystkich uczniów, pozwala na wymianę myśli, co w innych warunkach
byłoby niemożliwe."
Przebieg zajęć metodą "Metaplan":
Pomoce potrzebne do przeprowadzenia zajęć:
1. Arkusze szarego papieru dla każdej z grup. U góry arkusza "chmurka" z
pytaniem problemowym.
2. Kartki w różnych kolorach, w kształcie owali (większych, mniejszych),
prostokątów, do zapisu odpowiedzi na pytania.
3. Grube mazaki do pisania.
4. Klej biurowy.
Tok zajęć:
1. Postawienie problemu: "O czym musimy pamiętać, aby praca z komputerem
była bezpieczna i nie szkodziła zdrowiu?" Pytanie problemowe zapisane jest w
"chmurce" na tablicy i na arkuszach szarego papieru.
2. W zależności od wieku uczniów, trudności i złożoności problemu oraz ilości
czasu, który można poświęcić tej tematyce można przed podziałem na grupy
przeprowadzić "burzę mózgów". Każdy uczeń ma prawo podać własną odpowiedź /
odpowiedzi na pytanie problemowe. Odpowiedzi uczniów, zapisujemy na kartkach i
wieszamy na tablicy.
3. Jeżeli temat jest obszerny, to po "burzy mózgów" będzie można odpowiedzi
podzielić na kilka kategorii i do każdej kategorii napisać pytanie. Każda grupa
opracowywać będzie inne pytanie pomocnicze.
4. W przypadku tej lekcji opuściłam "burzę mózgów" i od razu przeszłam do
podziału klasy na grupy.
5. Każda grupa otrzymała arkusz szarego papieru z pytaniem problemowym w
"chmurce" oraz z pytaniami:
- Jak jest?
- Jak powinno być?
- Dlaczego nie jest tak, jak powinno być?
- oraz napisem "wnioski".
Pytanie 1 - z lewej strony arkusza, pytanie 2 - z prawej, pytanie 3 -centralnie
poniżej połowy arkusza, u dołu arkusza napis - "wnioski". Pod pytaniami i
wnioskami musi być wystarczająca ilość miejsca na przyklejenie odpowiedzi.
W sytuacji gdy uczniowie nie mogą rozłożyć przed sobą całego arkusza, można
poszczególne pytania i wnioski rozpisać na cztery mniejsze arkusze, a po
skończeniu pracy przykleić je do arkusza głównego.
6. Objaśnienie zasad udzielania odpowiedzi i ich zapisu na kartkach:
- Kolejność odpowiedzi jest bardzo ważna. Do następnego pytania można przejść
dopiero po zapisaniu wszystkich znanych uczniom odpowiedzi na dane pytanie.
Nauczyciel może ustalić limit czasu na wykonania zadania.
- Odpowiedzi na pytania 1 i 2 zapisujemy na kartkach w kształcie małych owali.
Odpowiedzi na pytanie 1 na kartkach koloru np. żółtego, a odpowiedzi na pytanie
2 np. zielonego. Na trzecie pytanie odpowiedzi są umieszczane w większych
owalach w dowolnym kolorze. Wnioski umieszczone są na prostokątnych kartkach
również w dowolnym kolorze.
- Na mojej lekcji zastosowałam wersję uproszczoną, odpowiedzi na pytania
rozróżniałam jedynie kolorem kartek: odpowiedzi na pytanie a/ - na kartkach
koloru białego, b/ - żółtego, c/ - zielonego; wnioski - na kartkach koloru
czerwonego. Wszystko zależy od naszych możliwości i czasu jaki możemy poświęcić
na przygotowanie pomocy. Chodzi tu o to, by od razu widzieć odpowiedzi do danego
pytania u różnych grup.
7. Uczniowie przystępują do pracy.
8. Prezentacja plakatów:
- Każda grupa wiesza swój plakat tak, by każdy uczeń z sali mógł go zobaczyć i
odczytać. Jedna osoba z grupy odczytuje odpowiedzi.
- Słuchacze, mogą mieć wątpliwości i pytania co do zapisów danej grupy.
Odpowiedzi może udzielić każdy z twórców danego plakatu.
9. Zebranie wniosków:
- W zależności od doświadczenia, zaangażowania, ilości włożonej pracy plakaty są
mniej lub bardziej różnorodne.
- Ostatnim etapem pracy z plakatami jest zebranie wspólnych wniosków na jednym
plakacie. Może to być praca całej klasy lub wybranej grupy osób (np. prezenterów
prac).
- W przypadku gdy wnioski były pisane na oddzielnych arkuszach, można je w tym
momencie oderwać od plakatów grup i powiesić obok siebie na tablicy. Ułatwi to
pracę nad wspólnymi wnioskami.
10. Wspólne wnioski przypinamy na tablicy pod "chmurką" z zapisanym problemem.
Zalety pracy metodą metaplanu:
- nie ma potrzeby prowadzenia notatek.
- wypowiedzieć się może każdy uczeń.
- kolory, kształty kartek, "chmurki", zapis inny niż w zeszycie oddziaływuje
wizualnie na ucznia i pozwala mu zawsze widzieć cel pracy.
- może być stosowany przy omawianiu trudnych i drażliwych tematów, w celu
spokojnego rozważenia problemu i znalezienia wspólnego rozwiązania.
Opracowanie: ALINA KOZUBSKA
VIII LO w Białymstoku
|