Multimedialna lekcja historii

Prezentacje multimedialne są nową, ale coraz częściej stosowaną metodą na zajęciach z różnych przedmiotów. Cieszą się one niemałym zainteresowaniem wśród młodzieży. Przygotowanie lekcji z użyciem środków multimedialnych jest niewątpliwie bardzo pracochłonne. Wymaga przy tym znajomości pracy z komputerem, umiejętności korzystania z internetu oraz obsługi pomocy multimedialnych. Mając te umiejętności warto podjąć trud przygotowania zajęć multimedialnych, ponieważ trud ten się opłaca, o czym miałam okazję osobiście się przekonać.

Nieocenioną pomocą, a jednocześnie inspiracją do wdrożenia tej metody było w moim przypadku uczestnictwo w kursie "Zastosowanie multimediów w nauczaniu historii". Dało mi ono zarówno teoretyczne przygotowanie, jak i praktyczne umiejętności do tworzenia i prezentacji pokazów multimedialnych w oparciu o program Power Point i dzięki wykorzystaniu internetu. Uświadomiło mi także rolę multimediów we współczesnym świecie. Idąc z duchem czasu, a jednocześnie wykorzystując zdobyte umiejętności przygotowałam prezentację multimedialną na lekcję historii.

Przygotowując taką lekcję należy wybrać tematykę, której będzie poświęcona oraz określić, jakie cele chcemy osiągnąć decydując się na taką formę zajęć. Dobór tematyki jest zróżnicowany i zależy od potrzeb i możliwości nauczyciela. Tematem może zatem być wybrane z programu nauczania zagadnienie (temat lekcji), podsumowanie działu jako lekcja powtórzeniowa czy określone wydarzenie lub jego rocznica (np. rocznica święta narodowego).

Celem lekcji multimedialnej może być:
- przekazanie informacji, określonej wiedzy lub też podsumowanie wcześniej zdobytej wiedzy,
- prezentacja artystyczna (literacka, malarska, muzyczna),
- motywowanie uczniów do zajmowania pożądanej postawy intelektualnej,
- sprowokowanie do działania,
- oddziaływanie emocjonalne,
- apoteoza osób lub wydarzeń (oddziaływanie propagandowe).

Na lekcjach historii celem prezentacji jest najczęściej przekazywanie lub porządkowanie wiedzy, a w zależności od tematyki i treści również na przykład oddziaływanie emocjonalne, propagandowe czy kształtowanie wrażliwości estetycznych. Prezentacja będzie bardziej efektywna, gdy ją odpowiednio zaplanujemy, przygotujemy od strony technicznej i przećwiczymy. Bardzo ważne jest tu ustalenie jej celu, do kogo będzie skierowana oraz jakimi pomocami technicznymi musimy dysponować dla jej odtworzenia. Przygotowanie prezentacji od strony technicznej musi być poprzedzone napisaniem scenariusza. Należy w nim uwzględnić szczegółowo treści, które będą stanowić narrację do pokazu oraz spisać wszelkie niezbędne środki i materiały do realizacji obrazu wizualnego czy ewentualnie ścieżki dźwiękowej. Ilość gromadzonych materiałów będzie zależna od potrzeb konkretnej tematyki, ale również od czasu, jaki możemy przeznaczyć na prezentację. Rzadko bywa to cała jednostka lekcyjna, zwykle jest to jej fragment wynoszący od 10 do 20 minut. Dalszą część lekcji można następnie przeznaczyć na dyskusję, podsumowanie i wnioski. Dobierając materiały trzeba również uwzględnić to, że ich ilość musi być proporcjonalna do słowa mówionego lub ścieżki dźwiękowej i slajdy nie mogą się zbyt szybko zmieniać. Odbiorcy powinni mieć czas na dokładne zapoznanie się z obrazem i ewentualne odczytanie napisów.

Wybór treści slajdów zależy indywidualnie od przygotowującego prezentację. Oczywiste jest, że merytorycznie muszą one być zgodne z tematyką lekcji. Na slajdy mogą składać się reprodukcje malarskie, rysunki, ryciny, fotografie, schematy, plany, fragmenty filmów, napisy, itp. Trzeba jednak pamiętać, że materiały multimedialne będą gorzej przyswajane przez odbiorców niż obrazy. Zatem teksty pisane należy ograniczyć do minimum, mogą mieć one na przykład charakter haseł, dyspozycji, podpisów pod obrazami. Lepszy sposób oddziaływania będą miały komentarze narratora do danego slajdu. Jeżeli już stosujemy napisy, to powinny one być na tyle duże, aby były czytelne z ostatnich rzędów sali.

Materiały do slajdów można znaleźć na odpowiednich stronach internetowych czy w encyklopediach i słownikach multimedialnych. Niejednokrotnie, gdy nie ma innej możliwości, konieczne jest skanowanie potrzebnych nam ilustracji z książek. Trzeba wtedy zwrócić uwagę na ich jakość, gdyż nie wszystkie się do tego nadają. Można też samodzielnie wykonać fotografię (np. jakiegoś obiektu), która posłuży nam do zrobienia slajdu. Do slajdów i treści narratora można dobrać także tło muzyczne (np. utwory muzyki poważnej czy pieśni patriotyczne). Muzyka wzbogaca i potęguje wrażenia estetyczne i odbiór emocjonalny.

Mając scenariusz i wszystkie potrzebne materiały przystępujemy do ich obróbki i montażu. Jeżeli do prezentacji nie będzie komentarza "na żywo", to ścieżkę dźwiękową można nagrać oddzielnie.

Ostatnim zadaniem będzie przećwiczenie obsługi urządzeń multimedialnych, najlepiej jest przeprowadzić próby na sali do tego przeznaczonej. Do lekcji z użyciem multimediów można przygotować problemy do dyskusji czy zestawy pytań, dzięki którym uczniowie z większą uwagą będą śledzić prezentację próbując znaleźć na nie argumenty, odpowiedzi.

Niezwykle cennym dla nas źródłem wiedzy na temat odbioru i oceny przeprowadzonej prezentacji multimedialnej przez uczniów będzie przeprowadzenie wśród nich ankiety po zakończeniu lekcji. Jej wyniki pozwolą nam ocenić realizację założonych celów, a jednocześnie stwierdzić słuszność bądź niesłuszność zastosowanej metody.

Tematyka mojej autorskiej lekcji multimedialnej koncentrowała się wokół rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości po latach zaborów. Uznałam, że jest to dobra okazja do przypomnienia istotnych dla państwa wydarzeń i uświadomienia uczniom wagi tego narodowego święta. Miało to służyć również utrwalaniu wartości patriotycznych. Prezentację zatytułowałam "Polskie drogi do niepodległości. Święto Niepodległości 11 Listopada". Zgodnie ze scenariuszem narracja i pokaz slajdów zostały przeprowadzone od czasów rozbiorów, poprzez wiek XIX aż do odzyskania niepodległości 11 listopada 1918 r. i konsekwencji z tym wydarzeniem związanych. Treścią slajdów były obrazy tematycznie związane z tokiem narracji autorstwa J. Matejki, A. Grottgera, W., J. Kossaków. Zostały tu także wykorzystane ryciny, mapy i fotografie oraz krótkie fragmenty filmów fabularnego i dokumentalnych. Całość została opatrzona komentarzem dotyczącym konsekwencji rozbiorów, walki Polaków o niepodległość w kolejnych powstaniach w XIX wieku, realizacji idei pozytywistycznych jako odpowiedzi na politykę germanizacji i rusyfikacji zaborców. Dużo miejsca poświęcono sprawie polskiej w czasie I wojny światowej, w tym roli wielkich Polaków - patriotów, którzy mieli swój udział w odzyskaniu niepodległości, a także przebiegowi wydarzeń listopada 1918 r. z uwzględnieniem początków tworzenia się państwowości polskiej.

Narracja wraz ze ścieżką muzyczną została nagrana osobno. Jako podkład muzyczny wykorzystano fragmenty utworów F. Chopina, P. Czajkowskiego, L. van Beethovena oraz pieśni patriotyczne. Niektóre ze slajdów zostały opatrzone podpisami bądź też same stanowiły duże napisy - hasła wprowadzające do kolejno podejmowanych zagadnień.

Czas prezentacji wyniósł około 20 minut. Lekcja została przeprowadzona w specjalnie do tego przystosowanej sali multimedialnej, a uczestniczyła w niej młodzież klas technikum i liceum profilowanego oraz nauczyciele (ze względu na ograniczoną ilość miejsc na sali prezentację trzeba było kilka razy powtarzać). Dało to możliwość uczczenia rocznicy narodowego święta w naszej szkole.

Uczniowie otrzymali jako zadanie domowe napisanie pracy na temat koncepcji, form i skuteczności walki Polaków o niepodległość. Ponadto mieli okazję wyrazić swoją opinię na temat lekcji, w której uczestniczyli poprzez udzielenie odpowiedzi na pytania przygotowanej przeze mnie ankiety. Wyniki ankiety, a także obserwacja uczniów podczas lekcji zdecydowanie potwierdziły słuszność zastosowanej metody prezentacji multimedialnej. Uczniowie pozytywnie wypowiadali się na temat formy przekazu informacji. Wielu podkreślało wagę podkładu muzycznego oddziałującego na odbiór obrazu i narracji, jak również możliwość śledzenia wydarzeń na prezentowanych mapach. Na pytanie czy chcieliby uczestniczyć ponownie w tego typu lekcji wszyscy odpowiedzieli twierdząco. Podawali także propozycje tematów, które można by w ten sposób zrealizować.

Sukces lekcji multimedialnej utwierdził mnie w przekonaniu, że warto było podjąć trud jej przygotowania, a jednocześnie zastosowania nowoczesnych metod i technik pracy. Stanowi to niewątpliwie zachętę do dalszych tego typu działań. Poza tym badania potwierdzają, że obraz jest trzykrotnie skuteczniejszy niż samo słowo, 75 % wiedzy nabywamy drogą wzrokową. Należy również pamiętać, że prezentacja powinna być nie tylko rzetelna pod względem przekazywanej wiedzy, ale również interesująca, odbierana z przyjemnością, a przy tym zrozumiała, widoczna i czytelna dla wszystkich uczniów.

Bibliografia
Książki:
Królikowski J., Projekt edukacyjny, Warszawa 2000
Nalaskowski S., Metody nauczania, Toruń 1997
Perrott E., Efektywne nauczanie, Warszawa 1995
Wójcicki J., Notatki nauczyciela poszukującego, Kalisz 1994

Artykuły:
Kujawska M., Multimedialne nauczanie i uczenie się historii, "Wiadomości Historyczne" 1993, nr 1, s. 28-34
Kujawska M., Projektowanie zajęć multimedialnych z historii, "Wiadomości Historyczne" 1993, nr 2, s. 84-91
Okła W., Metoda projektów w nauczaniu historii, "Wiadomości Historyczne" 2000, nr 1, s. 38-44
Unger P., O roli obrazów w przybliżaniu przeszłości uwag kilka, "Wiadomości Historyczne" 1994, nr 5, s. 296-298.

Opracowanie: mgr Agnieszka Kosenda

Wyświetleń: 3697