Katalog

Izabela Łypaczewska
Historia, Artykuły

Kształtowanie pojęcia czasu historycznego na lekcjach historii

- n +

Kształtowanie pojęcia czasu historycznego na lekcjach historii

Specyfiką przedmiotu historia jest to, że jest on wyłączony spod bezpośredniej obserwacji ucznia. Nauczyciel chcąc osiągnąć swój cel dydaktyczny musi tak organizować zajęcia, by rozwijać u uczniów prawidłowe wyobrażenia historyczne i ułatwić im przyswajanie i odtwarzanie treści historycznych. O ile nauczycielowi stosunkowo łatwo uczyć uczniów chronologii wydarzeń, to już kształtowanie u podopiecznych pojęcia czasu historycznego sprawia duże problemy.

Kształtowanie pojęcia czasu u młodzieży szkolnej nie polega jedynie na znajomości dat poznawanych wydarzeń historycznych. Ważne jest, by u uczniów wyrobić perspektywę historyczną, czyli umiejętność rozumienia kolejności zjawisk, okresów, epok, długości trwania okresów oraz rozumienia odległości zjawisk historycznych od bieżących. Ogromną rolę w realizacji tego zagadnienia odgrywa stałe wprowadzanie na lekcjach historii prostych związków czasowo - egzystencjalnych. Przy wprowadzaniu tych związków nie wnikamy w ich istotę, nie analizujemy złożonej ich treści wiążącej dwa lub więcej z omawianych faktów. Poprzestajemy jedynie na stwierdzeniu, że np. 16 lat po założeniu przez Karola IV uniwersytetu w Pradze, Kazimierz Wielki założył Akademię Krakowską. Te proste związki czasowe ustalają następstwo faktów historycznych w czasie lub ich równoczesność. Stałe wydobywanie tych związków z czasem wyrobi u uczniów zdolność widzenia omawianych wydarzeń w ich prostym powiązaniu czasowym, w następstwie lub współistnieniu.

Operując tak abstrakcyjnym pojęciem jak czas historyczny musimy pamiętać o tym, że uczeń stosunkowo późno zaczyna myśleć kategoriami abstrakcji. Uczeń, z myślenia opartego wyłącznie na konkretach przechodzi do bardziej abstrakcyjnego, jeszcze w młodszym wieku szkolnym.

Wprowadzać należy więc do nauczania konkretne elementy, które wyznaczałyby i ustalały stosunek czasowy między omawianymi faktami historycznymi. Nie wystarczą same daty roczne, które dla dziecka są nic nie mówiącym szeregiem po sobie następujących cyfr. Za każdą datą roczną musi stać konkretny fakt historyczny a odległość między nimi muszą wypełniać ludzie, rzeczy i konkretne przedmioty. Ćwiczenia można rozpocząć od wykonania drzewa genealogicznego swojej rodziny. Na lekcjach historii w szkole podstawowej po wprowadzeniu pojęć "wcześniej", "później" można realizować już ćwiczenia podczas których uczniowie powinni wykonywać ćwiczenia, w czasie których np. będą umieszczali na taśmie chronologicznej daty urodzenia: swoją, rodziców, dziadków... Przy okazji tego rodzaju ćwiczeń nauczą się znaczenia i będą potrafili zastosować praktycznie pojęcia np. "wiek", "pokolenie".

Trudno sobie wyobrazić proces kształtowania czasu historycznego bez taśm chronologicznych, których zadaniem jest uzmysłowić uczniom kolejność wydarzeń oraz długość okresów historycznych. Uczeń trwale zapamiętuje datę tylko wtedy, gdy kojarzy się mu ona z konkretnym faktem historycznym, osoba, zjawiskiem. Warto więc zaczynając nauczanie historii w danej klasie sporządzać tabele chronologiczne umieszczając na nich rysunki i symbole, które będą kojarzyć się uczniowi z określoną datą, okresem historycznym. Dzięki temu wypełni się przestrzeń historyczna i zostanie nasycona konkretną treścią. Im bogatsze i bardziej zróżnicowane są wiadomości uczniów odnośnie danych dat, okresów historycznych, tym łatwiejsze jest wiązanie przez nich faktów historycznych pod względem czasowo - egzystencjonalnym.

Podsumowując powyższe rozważania można stwierdzić, że olbrzymią rolę w kształtowaniu czasu historycznego odgrywają przekazywane treści. Dopiero one w połączeniu z datami określającymi konkretne fakty, przy pomocy odpowiednich ćwiczeń i symbolicznych środków, dają efekty w postaci prawidłowego operowania czasem historycznym przez uczniów.

Bibliografia:
Maternicki J., Majorek Cz., Suchoński A. "Dydaktyka historii" Warszawa 1993
Szamański J. "Nauki pomocnicze historii" Warszawa 1983

Opracowanie: Izabela Łypaczewska

Wyświetleń: 908


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.