Kościół św. Jakuba w Ośnie Lubuskim jako przykład architektury gotyckiej o barokowym wnętrzu

Kościół św. Jakuba położony na niewielkim wzniesieniu nieopodal tzw. Nowego Rynku zbudowany jest z cegły dużego formatu. Jego dolne partie są granitowe bądź też oblicowane płytami granitowymi. Trójnawowa pseudobazylika wzniesiona została na planie zbliżonym do kwadratu z pierwotnie wydłużonym, jednonawowym chórem kapłańskim, powiększonym o jednoprzęsłowe wieloboczne zakończone prezbiterium oraz prostokątną wieżą, zachrystią i dwoma kaplicami przy prezbiterium i nawie.

Wnętrze nakryte jest zróżnicowanymi rodzajami sklepień: gwiaździstym, sieciowym i kolebkowym, podpartymi w przestrzeni nawy dwoma parami pełnych i dwoma parami półpełnych filarów o bogato profilowanych trzonach.

Najcenniejszym dziełem jest ołtarz główny ufundowany przez radę miejską. Widoczna na ołtarzu data 1627 określa rok wykonania polichromii. Cała konstrukcja wraz z rzeźbami i snycerką powstały w 1610 roku. Ta data zastała odkryta w czasie konserwacji ołtarza. Ołtarz wykonany jest z drewna, ozdobiony polichromami i złoceniami oraz rzeźbami i snycerką. Złożony jest z predelii, czteropiętrowej nastawy, zwieńczenia i uszaków. W predelii znajduje się płaskorzeźba ze sceną Ostatniej Wieczerzy, ujęta po bokach dwoma rzeźbami: anioła po prawej i personifikacją cnoty po lewej. W nastawie znajdują się cztery płaskorzeźby ujęte po bokach podwójnymi kolumnami. Na płaskorzeźbach ukazane są wielopostaciowe, dynamiczne kompozycje wyobrażające: Ukrzyżowanie, Zmartwychwstanie, Wniebowzięcie i Sąd Ostateczny. W bocznych partiach pierwszego poziomu ustawione są rzeźby św. Piotra i św. Pawła, w uszakach stoją alegoryczne rzeźby przedstawiające Miłosierdzie po prawej stronie i Wiarę po lewej. Na poziomie drugiej kondygnacji ustawione są rzeźby aniołów, a w uszakach popiersia ewangelistów: św. Marka po prawej i św. Mateusza po lewej stronie. W niszach trzeciej kondygnacji ustawione są rzeźby aniołów, a w uszakach popiersia ewangelistów: św. Łukasza i św. Jana. Scenę Sądu Ostatecznego ujmują pojedyncze kolumny i pęki owoców zawieszone na chustach, a wieńczy ją postać siedzącego Chrystusa. Całość zakończona jest przełamanym tympanonem, na szczycie którego umieszczona jest rzeźba pelikana z rozpostartymi skrzydłami.

Wybitnym dziełem sztuki manierystycznej jest kamienna chrzcielnica ufundowana około 1600 roku, złożona z podstawy i czaszy. Podstawa ozdobiona jest motywami dwóch kobiecych i dwóch lwich głów, pomiędzy którymi rozpięte są w dwóch poziomach pęki owoców. Wsparta na kolumnie czasza jest ośmioboczna. Pola czaszy wypełnione są płaskorzeźbami, na których są postacie: Chrystusa, ewangelistów oraz apostołów.

Z 1619 roku pochodzi ambona wykonana w całości z drewna. Składa się ona z podstawy, czaszy, baldachimu i schodów z drzwiczkami. Podstawę stanowi rzeźba Mojżesza, na którego głowie oparta jest pięcioboczna czasza. Nad czaszą zawieszony jest ośmioboczny baldachim przykryty kopułą i zwieńczony rzeźbą Chrystusa Króla ustawioną na wysokim postumencie.

W kruchcie podwieżowej kościoła stoi niewielka, licząca 50 cm wysokości skarbonka wykonana w 1658roku. Skrzynka wykonana z drewna z żelaznymi okuciami i kłódkami ustawiona jest na skręconej spiralnie kolumience osadzonej na niskim cokole.

Ponadto w kościele wisi barokowy obraz "Ukrzyżowanie" z 1668 roku.

W kościele znajdują się dwie tablice z inskrypcjami, upamiętniające procesy odbudowy kościoła, zawieszone na ścianach prezbiterium. Na pierwszej wykonanej w XVIII wieku zamieszczony jest tekst upamiętniający odbudowę kościoła z 1608 roku. Tekst drugiej tablicy informuje o remontach przeprowadzonych w 1734 roku, po uszkodzeniach spowodowanych działaniami Wojny Trzynastoletniej.

Z wyposażenia ufundowanego w XIX wieku przetrwały organy wykonane w firmie Sauera w 1876 roku i pochodzące z tego samego czasu neogotycki prospekt organowy, krzyż ołtarzowy z około 1884 roku, lichtarz z firmy Frageta z końca XIX w. i 2 dzwonki z połowy XIX wieku.

Kościół św. Jakuba jest najstarszą i najbardziej okazałą budowlą w mieście i regionie, świątynią o bogatej historii i ciekawych tradycjach.

W złożonej bryle i dyspozycji wnętrz świątyni już na pierwszy rzut oka uwidaczniają się różnice stylowe i chronologiczne, wynikające z etapowego cyklu budowy kościoła w okresie średniowiecza i jego późniejszych przekształceń.

Staraniem proboszcza parafii, ks. Jana Kozioła, we wnętrzu kościoła w latach 90-tych przeprowadzono gruntowne prace remontowo - renowacyjne, w tym regotyzację wnętrza. Dokonano także renowacji ołtarza oraz ambony. Prawdziwym rarytasem są znajdujące się w kościele organy. Dzięki remontowi instrument służy wykonywaniu muzyki nie tylko kościelnej. Ksiądz Jan Kozioł zaplanował stałe koncerty, które odbywają się w ośniańskim kościele w wykonaniu artystów z filharmonii z Zielonej Góry i Frankfurtu nad Odrą.

Opracowanie: Elżbieta Sawa

Wyświetleń: 1416