Krótka historia "Małej Ojczyzny"- osady Węglewice w powiecie wieruszowskim.
Edukacja regionalna w szkole podstawowej.
motto:
"ojczyzna to kraj dzieciństwa
miejsce urodzenia
to jest ta mała najbliższa
ojczyzna..."
Tadeusz Różewicz "oblicze ojczyzny"
Węglewice to niewielka wieś położona malowniczo na historycznej Ziemi
Wieluńskiej, na prawym brzegu Strugi Węglewskiej w pobliżu ujścia do rzeki
Prosny. Znaleziska archeologiczne potwierdzają, że okolice miejscowości były
zamieszkałe od prawieków. Tędy prowadził słynny "szlak bursztynowy", sprzyjając
dynamicznemu osadnictwu w tej części Ziemi Wieluńskiej. W pobliżu wsi znajdują
się nie przebadane groby kurhanowe z okresu kultury łużyckiej. Choć okolice
Węglewic były zamieszkałe od prawieków to pierwsze wzmianki pisane pochodzą
dopiero z połowy XV w., potwierdzając istnienie osady o nazwie Wola Węglewska,
Rudnica lub Kuźnica. Do połowy XVIw. Węglewice były znacznym ośrodkiem wytopu
żelaza i produkcji węgla drzewnego niezbędnego w procesie hutniczym (w oparciu o
miejscowe surowce). Tereny te od wieków obfitowały w ogromne areały leśne
zamykające osadę z trzech stron. Okoliczni mieszkańcy karczowali lasy i
uprawiali pola(od słowa pole wzięła się nazwa sąsiedniej wioski- Spóle).
Spis podatkowy z 1552 r wymienia, że w Węglewicach jest 7 kmieci gospodarujących
na własnej ziemi, karczma i młyn. Pierwsze informacje o kościele pochodzą z
początków XVIIw., kiedy właściciel wsi
Stanisław Walknowski zbudował kaplicę
na terenie starego cmentarza. W latach 1808-1810 wybudowano obecnie stojący
kościół drewniany pod wezwaniem Świętej Trójcy, który jest chlubą miejscowości i
jej najcenniejszym zabytkiem. Jego fundatorem był stolnik ostrzeszowski
Jan
Gwalbert Karśnicki, znany działacz obozu patriotycznego w czasie Sejmu
Wielkiego i Insurekcji Kościuszkowskiej.
Zabytkowa świątynia jest budowlą z drewna sosnowego, jednonawową z węższym,
wielobocznie zamkniętym prezbiterium. Kościół posiada dwukondygnacyjną wieżę
zwieńczoną hełmem i wieżyczkę z sygnaturką. Wewnętrzne ściany pokrywa barwna,
ludowa polichromia z 1933r. niewiadomego autorstwa. W ołtarzu głównym znajduje
się interesujący krucyfiks drewniany i rzeźby sakralne prawdopodobnie z końca
XVIw. Całość architektury utrzymana jest w stylu neoromańskim. Od prawie półtora
wieku przybywa do świątyni w dniu 6 sierpnia pielgrzymka wiernych z Wieruszowa
do słynącego łaskami obrazu "Przemienienie Pańskie" z początku XIX w.
W całej miejscowości stoi jeszcze wiele drewnianych budynków o ciekawej
architekturze z XIX w. i początków XXw. m.in. secesyjny dwór dawnych właścicieli
Orłowskich czy organistówka lub stara szkoła. Pierwsza szkoła została założona w
roku 1880 przez
J. Szymańskiego, pierwszego kierownika. Filie tej szkoły
znajdowały się w pobliskich miejscowościach. W otaczającym dwór parku rosną
pomnikowe okazy dębów i klonów. Do rozwoju wsi najbardziej przyczynił się
Antoni Sulimierski (1806-1861), gdy w skład dóbr weglewskich wchodziło kilka
folwarków: Głaz, Żelazo, Brzeziny, Plęsy. Ośrodkiem majątku były Węglewice,
gdzie funkcjonował browar, gorzelnia, młyn i tartak. Marzeniem Sulimierskiego
było przekształcenie wsi w osadę targową, lecz na realizację tych planów nie
pozwoliła śmierć właściciela i tragiczne wydarzenia powstania styczniowego. W
1863r.
Antoni Korotyński utworzył oddział powstańczy z okolicznej szlachty,
mieszczan i chłopów. Stacjonowali oni w lasach węglewskich. Oddział otoczyli
Rosjanie i powstańcy ponieśli klęskę. Większość z nich moskale wymordowali.
W czasie II wojny światowej okupant nadał miejscowości nazwę Karsleck od
nazwiska zabitego żołnierza Wermachtu. Plebania została wykorzystana jako
posterunek żandarmerii i areszt. Pobliski las stanowił miejsce egzekucji
więźniów. Miejscowego księdza
Edwarda Pawłowskiego aresztowano i wywieziono do
obozu w Dachau w 1941r. Tam został spalony w krematorium. W Węglewicach są dwa
cmentarze: stary i nowy. Starszy cmentarz położony jest na wyniosłym pagórku po
prawej stronie Strugi Węglewskiej. Na prawo od bramy mieści się okazały
grobowiec Antoniego Sulimierskiego, własciela wsi w pierwszej połowie XIX wieku.
Po lewej stronie głównej alei znajduje się szereg krypt grobowych Karśnickich,
Sulimierskich i Orłowskich, ale zachowała się tylko jedna tablica nagrobna. O
ponad stuletniej obecności zaborców rosyjskich świadczy nagrobek rosyjskiego
szlachcica i oficera Michała Siemionowicza Pozdiewa. W pobliżu umiejscowione są
groby uczestników powstania styczniowego:
Franciszka Rojewskiego i Alfonsa
Kozłowskiego oraz wspólna mogiła żołnierzy z czasów II wojny światowej:
J.
Sawonia i Wiśniewskiego. Po wojnie wieś należała do województwa łódzkiego i
powiatu wieruszowskiego. Od 1973 r. osada należała do województwa kaliskiego, a
od 1999 ponownie do łódzkiego.
Na atrakcyjność miejscowości Weglewice składa się kilka czynników. Najważniejsze
z nich to malownicze położenie na brzegu rzeki, długa i ciekawa historia oraz
szereg obiektów historyczno-krajoznawczych w samej wsi i najbliższej okolicy.
Okoliczne lasy przyciągają miłośników przyrody, zbieraczy jagód, grzybiarzy i
myśliwych. Gniazduje tu największy drapieżnik- orzeł bielik (okolice Spóla) i
rośnie chroniona paproć- Długosz królewski.
Materiały do pracy o "Małej Ojczyźnie" były trudno dostępne, ubogie i bardzo
rozproszone, pochodzą z różnych źródeł (Muzeum Ziemi Wieluńskiej, źródła
historyczne, wspomnienia seniorów i kombatantów, wywiady, artykuły prasowe).
Zebrałam je na potrzeby uczniów Szkoły Podstawowej w Węglewicach w związku z
realizacją edukacyjnej ścieżki regionalnej.
b
Opracowanie: mgr Ewa Mielczarek