Katalog

Beata Dąbrowska
Język polski, Scenariusze

"Gloria victis" Elizy Orzeszkowej - bohaterom powstania styczniowego

- n +

"Gloria victis" Elizy Orzeszkowej - bohaterom powstania styczniowego.

Scenariusz (konspekt) lekcji do klasy II liceum.

Cel główny: poznanie nadrzędnej idei utworu oraz sposobu kreowania bohaterów;

Cele szczegółowe: Uczeń
- zna genezę utworu;
- wskazuje sposoby kreowania bohaterów;
- odczytuje nadrzędną ideę utworu;
- wyszukuje stosowne cytaty;
- pracuje z tekstem;
- pracuje w grupie.

Środki dydaktyczne: tekst noweli, zestawy (karty) zadań, duże arkusze papieru, markery, taśma klejąca.

Metody: metoda pracy z tekstem przewodnim.

Formy: grupowa, zbiorowa.

PRZEBIEG LEKCJI

I. Część wprowadzająca.

1. Informacja na temat genezy utworu (nauczyciel).
Powstanie styczniowe, jak widzieliśmy w "Nad Niemnem", fascynowało Orzeszkową. Ograniczona cenzurą nie mogła mówić o nim otwarcie.
Temat ten powrócił wraz z wydaniem przez nią w 1907 r. cyklu pt. "Gloria victis", z którego pochodzi opowiadanie pod tym samym tytułem. Mogła je wydać, gdyż po wydarzeniach 1905-1907 roku zaistniała porewolucyjna swoboda cenzuralna.
Utwór poświęciła powstańcom, których znała osobiście: Romualdowi Trauguttowi, którego dwukrotnie ukrywała w swoim domu w Ludwinowie i przewoziła przez kordony policji; Marianowi Tarłowskiemu - przyrodnikowi pozytywiście i Feliksowi Jagminowi - jednemu z sąsiadów.
Wspomina w nim o mogile z lasów horeckich, w której spoczęli dwaj ostatni przyjaciele (była mogiłą poległych w pierwszej bitwie oddziałów Traugutta z Rosjanami).
Sam Traugutt stracony został na stokach cytadeli w 1864 r. Został potajemnie pochowany w fosie twierdzy. Orzeszkowa, podobnie jak jej współcześni, nie znała prawdy o miejscu i formie pochówku wodza powstania.
Pół wieku czekała na możliwość otwartego złożenia hołdu bohaterom powstania styczniowego.

2. Zapis tematu.

II. Część właściwa lekcji.

1. Praca w grupach: grupy otrzymują karty zadań, swoją pracę (spostrzeżenia i wnioski) mają przedstawić na planszach.

Grupa 1: Jak został ukazany wódz powstania? Wskażcie określenia, które podkreślają jego cechy. Nazwijcie sposób kreacji bohatera opowiadania. [wniosek: patos, heroizacja, mitologizacja]

Grupa 2: Jak ukazany został Marian Tarłowski? Wskażcie określenia, które podkreślają jego cechy. Nazwijcie sposób kreacji bohatera opowiadania.

Grupa 3: Jak ukazany został Feliks Jagmin? Wskażcie określenia, które podkreślają jego cechy. Nazwijcie sposób kreacji bohatera opowiadania.[heroizacja, np. "Scypio rzymski z rysów"]

Grupa 4: Jak ukazany został bohater zbiorowy - powstańcy? Wskażcie cytaty. Oceńcie postawę i sposób kreacji. [cechy: młodość, poświęcenie, odwaga, wiara w zwycięstwo, dobrowolny wybór drogi itp.; ukazani jako siewcy - ich ofiara to ziarno, które wyda plon; stylizacja biblijna, sakralizacja]

Grupa 5: Przeczytajcie opis końcowej bitwy i zanalizujcie obraz walczących stron: co stanowi o sile obu przeciwstawnych sobie wojsk?, jakiego charakteru nabiera ich walka? Wynotujcie wyrażenia dotyczące powstańców i ich wrogów. Zwróćcie uwagę na ilość i rodzaj broni. Oceńcie postawę w walce.
[idea - siła militarna; sprawiedliwość kontra przemoc]

2. Relacja z pracy grup.

III. Podsumowanie.

1. Kto opowiada historię powstańców? Dlaczego nie ludzie?
2. Jak reaguje wiatr?
3. Jaką wymowę ma zakończenie opowiadania? [na jakiej zasadzie "vae victis" zostało przekształcone w tytułowe "gloria victis"?]
4. Jaką przewodnią myśl oddaje tytuł utworu? [hołd, tworzenie mitu, nowej legendy]

Wniosek:
["Dobra pani"; "ABC", publicystyka, "Nad Niemnem" kontra "Gloria victis"]
Z dwu wartości w utworach Orzeszkowej - pracy i walki o niepodległość - z upływem lat ta druga zaczęła wyraźnie dominować.
Przyczyny - zwycięstwo nowych kierunków w sztuce na przełomie wieków; trwająca niewola polityczna; wracanie do doświadczeń i upodobań lat młodości.

IV. Zadanie domowe:

Przypomnieć pojęcie STYLIZACJA. Wyszukać fragmenty świadczące o zastosowaniu stylizacji biblijnej i romantycznej w "Gloria victis" Elizy Orzeszkowej.

Opracowanie: Beata Dąbrowska

Wyświetleń: 19471


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.