Katalog Beata Czerwińska-Dankowska Język polski, Scenariusze "Nie wtrącajmy swoich dwóch groszy" - o poprawnym posługiwaniu się związkami frazeologicznymi - scenariusz lekcji języka polskiego w klasie II liceumScenariusz lekcji języka polskiego w klasie II liceumTEMAT: "Nie wtrącajmy swoich dwóch groszy" - o poprawnym posługiwaniu się związkami frazeologicznymi.Cele lekcji: Po lekcji uczeń - poprawnie i swobodnie operuje związkami frazeologicznymi - rozróżnia typy związków wyrazowych - rozpoznaje, koryguje i nazywa rodzaje błędów frazeologicznych - podaje znaczenie frazeologizmów - swobodnie korzysta ze słowników Metoda: - ćwiczenia praktyczne - dyskusje Forma pracy: - grupowa Środki dydaktyczne: - ćwiczenia zamieszczone w podręczniku "Język polski kl.2. Literatura i nauka o języku, Wydawnictwo Szkolne PWN" - "Słownik frazeologiczny języka polskiego" (t. I i II) S. Skorupki - "Słownik języka polskiego" pod red. M. Szymczaka Pojęcia kluczowe: - frazeologizm - wyrażenie - zwrot - fraza - związek luźny, łączliwy, stały - tautologia - pleonazm - multiwerbizm (wielosłowie) - kontaminacja Czas: 1 lekcja Przebieg lekcji: 1. Przypomnienie wiadomości: - co to jest frazeologia? - jak dzielimy związki frazeologiczne ? (podział ze względu na stopień zespolenia i budowę gramatyczną) 2. Podręcznik - ćw.6/36: Wyraź za pomocą stałych związków frazeologicznych sens przeciwstawny: usta mu się nie zamykają, coś idzie jak po maśle, być podobnym jak dzień do nocy, być nie w sosie, trafić w dziesiątkę 3. Pytanie: Do czego służą frazeologizmy, czy można się bez nich obejść ? 4. Podręcznik - ćw. 7/36 (przypomnienie uczniom o możliwości skorzystania ze słowników): Objaśnij znaczenie podanych frazeologizmów. Do jakiego stylu należą ? zmyć komuś głowę, mieć kiełbie we łbie, być kulą u nogi, rzucać słowa na wiatr, gapić się jak sroka w gnat, złapać zająca, kuty na cztery nogi. 5. Pytanie: W jakich odmianach języka ogólnego można dostrzec najwięcej frazeologizmów ? 6. Wspólne sporządzenie notatki: Najwięcej frazeologizmów obserwuje się w stylu potocznym - te charakteryzują się obrazowością, odwołują się do codziennych realiów (np. robić coś na własne kopyto, pleść trzy po trzy) oraz w stylu artystycznym - związki o charakterze książkowym, podniosłym - często o zasięgu europejskim (nawiązania do kultury antycznej, do tradycji biblijnej - internacjonalizmy). Frazeologizmy zatem wzbogacają język, pogłębiają warstwę emocjonalną tekstu oraz zwiększają jego obrazowość. 7. Zwrócenie uwagi na ogromną rolę związków frazeologicznych w języku reklamy. Polecenie: Podaj kilka przykładów wykorzystania związków frazeologicznych w sloganach reklamowych. Pytanie: Dlaczego są one tak chętnie wykorzystywane ? 8. Uczniowie podają także przykładowe związki frazeologiczne z gwary młodzieżowej. 9. Przeanalizowanie przykładu zapisanego na tablicy: W związku z ustąpieniem ze stanowiska prezesa Spółdzielni Mieszkaniowej "Zgoda" uprzejmie zawiadamiamy, że sprawa wzięła w łeb. 10. Wnioski. 11. Pytanie o podstawowe przyczyny błędów frazeologicznych. Dyskusja. Przykłady błędnych konstrukcji (zwł. tych częstych typu: kontynuować dalej, kwota pieniężna, pełny komplet, przeważająca większość, akwen wodny, wzajemna współpraca, cofnąć się wstecz i innych podanych przez uczniów). 12. Zebranie i zapisanie wniosków dotyczących błędów językowych: - tworzenie związków składających się z wyrazów, które znaczą to samo lub prawie to samo ( pleonazmy i tautologie ). Potocznie mówi się o takich wyrazach "masło maślane" (przykłady jak wyżej). - kontaminacja (przemieszanie związków frazeologicznych): np. Bokserzy w czasie walki broczyli potem -przemieszanie związków frazeologicznych broczyć krwią i oblewać się potem. Podobnie w przypadku odnieść klęskę - ponieść klęskę i odnieść zwycięstwo - przekształcanie związków frazeologicznych: Wtrącił swoje dwa grosze, Będzie miał ciężki orzech do zgryzienia itp. - multiwerbizm (zastępowanie określenia jednowyrazowego dwuwyrazowym- inaczej wielosłowie) np.: w miesiącu maju, dokonać wręczenia, ulec zmianie. - niewłaściwe użycie związków frazeologicznych np.: Film był znakomity i wszystkim, którzy maczali w nim palce, można pogratulować. Albo :Tematyka współczesna fascynowała go do tego stopnia, że była mu solą w oku (zamiast: była jego oczkiem w głowie). 13. Pytanie: Czy uczniowie znają osoby uznawane za autorytety językowe ? Praca domowa: Napisz żartobliwy list do kolegi, posługując się w jego tekście różnymi frazeologizmami. Komentarz: Lekcja przeze mnie zaproponowana winna być umieszczona jako druga w cyklu zajęć poświęconych frazeologii i jej roli w języku. Trzecią zaś w kolejności mogłaby stanowić lekcja ilustrująca funkcjonowanie frazeologizmów w stylu artystycznym. Proponuję tu temat już przeze mnie sprawdzony: "Skrzydlate słowa, przysłowia i trawestacje - nasze poszukiwania perełek literackich", który pozwoli wykorzystać teksty Jana Sztaudyngera (np. Krople liryczne) i Stanisława Jerzego Leca Myśli nieuczesane. Taka lekcja może okazać się naprawdę twórcza, gdyż uczniowie bardzo chętnie rozbijają stałe związki frazeologiczne, osiągając zaskakujące efekty humorystyczne - i tworzą tym samym ciekawe trawestacje związków frazeologicznych.
Opracowanie: Beata Czerwińska-Dankowska Wyświetleń: 5451
Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione. |