CHROMOSOMOWA DETERMINACJA PŁCI - konspekt lekcji

CELE LEKCJI:

Poznawcze:
- wyjaśnienie pojęcia chromosomowa determinacja płci
- poznanie chorób genetycznych sprzężonych z płcią i zasad ich dziedziczenia

Psychomotoryczne:
- umiejętność wykorzystania wiedzy do rozwiązywania krzyżówek genetycznych
- umiejętność określania prawdopodobieństwa urodzenia chłopca lub dziewczynki
- umiejętność logicznego myślenia np. w ocenie roli nosiciela chorób genetycznych
- umiejętność posługiwania się terminologią naukową

Postawy
- uświadomienie roli genetyki w rozpoznawaniu podłoża chorób sprzężonych z płcią
- rozwijanie zainteresowań poznawczych
- przekonanie, że płeć dziecka jest zależna od rodzaju chromosomów

METODY NAUCZANIA: doświadczenie modelowe, pogadanka oparta na działaniu

ŚRODKI DYDAKTYCZNE: podręcznik, szachownice genetyczne, plansza ze schematem dziedziczenia płci, zestaw przyborów do wykonania doświadczenia.

PRZEBIEG LEKCJI:

I. Faza wstępna.
1. Sprawy organizacyjno-porządkowe.
2. Podanie tematu lekcji.

II. Faza główna.
1. Przeprowadzenie doświadczenia mającego na celu wprowadzenie do tematu lekcji i uświadomienie uczniom jakie jest prawdopodobieństwo urodzenia się dziewczynki lub chłopca.

Opis doświadczenia.
Przygotować cztery piłeczki ping-pongowe z napisanymi literami XXX i Y. Rozdzielić piłeczki do dwóch pudełek. Do jednego wkładamy XX a do drugiego XY. Wybieramy losowo po jednej piłeczce. Wyniki zapisujemy w tabeli:

Układ piłeczek
XX	XY
?	?
Suma%

Prób powinno być 100. Aby skrócić czas losowania można wykonać doświadczenie w 5 grupach po 20 prób. Jeśli próbę wykonuje jedna grupa można w tym czasie sprawdzić opanowanie materiału z poprzedniej lekcji.

2. Przedstawienie na podstawie schematu różnic w kariotypie kobiety i mężczyzny

44 autosomy XX chromosomy płci	22 autosomy X
Komórka somatyczna kobiety	Gamety tworzone przez organizm żeński

44 autosomy XY	22 autosomy X, 22 autosomyY
Komórka somatyczna mężczyzny	Gamety tworzone przez organizm męski

Uświadomienie uczniom, że istnieje jeden rodzaj komórek rozrodczych jajowych i dwa rodzaje plemników.

3. Wyjaśnienie na podstawie planszy determinacji płci. Dziecko jest dziewczynką jeśli w czasie zapłodnienia chromosom X (od matki) spotyka się z drugim X (od ojca). Chłopiec powstaje wtedy, gdy chromosom X (od matki) spotka się z chromosomem Y (od ojca).

Prawdopodobieństwo, że dziecko będzie dziewczynką lub chłopcem wynosi 50%.



Determinacja płci.

4. Pokaz zdjęć bliźniąt jedno i dwujajowych i wyjaśnienie na podstawie schematu czemu bliźnięta jednojajowe mają identyczny materiał genetyczny.



5. Uzupełnianie na tablicy krzyżówek genetycznych dotyczących dziedziczenia cech sprzężonych z płcią.

Hemofilia jest chorobą dziedziczną, sprzężoną z płcią. Gen wywołujący hemofilię X jest recesywny. Jakie będą genotypy dzieci gdy ojciec będzie chory na tę chorobę, a matka będzie zdrowa i będzie to homozygota dominująca? (pierwsza krzyżówka)

Jakie będą genotypy dzieci jeśli ojciec będzie zdrowy, a matka będzie nosicielką tej choroby, czyli heterozygotą pod względem tej cechy (druga krzyżówka).

6. Samodzielne rozwiązywanie przez uczniów krzyżówek genetycznych dotyczących daltonizmu. Np. Kobieta, której ojciec był daltonistą wychodzi za mąż za chorego na daltonizm mężczyznę. Podaj jakie jest prawdopodobieństwo urodzenia zdrowych dzieci przez tę kobietę.

III. Faza podsumowująca.

1. Nauczyciel ocenia poprawność wykonania krzyżówek.
2. Ewaluacja zajęć i ocena pracy uczniów na lekcji.

Opracowanie:Aleksandra Konopka

Wyświetleń: 7493