Cele i zadania wycieczek szkolnych

Wycieczka jest jedną z podstawowych form procesu nauczania i wychowania. Stanowi nieodzowny element wychowania i dydaktyki, a przede wszystkim realizuje wszystkie zadania szkoły. Najlepiej wykształcony dydaktyk oraz najlepsze podręczniki nie są w stanie zastąpić poznania przez obserwację, przeżycie i własne doświadczenie. Już Jan Amos Komeński w "Wielkiej Dydaktyce" (1957) zachęcał by "ludzi nauczać czerpać wiedzę nie z książek lecz z nieba i ziemi, dębów i buków".

Niestety jeszcze wielu nauczycieli nie docenia tej formy pracy. Ze względu na czas trwania można wyróżnić wycieczki jedno - lub wielogodzinne, jedno - lub wielodniowe. Najczęściej organizowane są formy krótkotrwałe, możliwe do zrealizowania w ciągu jednej lub dwóch godzin. Wiąże się to z łatwością organizacji, przygotowania uczestników oraz kosztami wycieczki (na ten ostatni element w obecnych czasach musimy zwracać szczególną uwagę, zwłaszcza w szkołach wiejskich) . Bogactwo treści oraz formy pracy wycieczkowej zmuszają nas do konkretnych wyborów, czy powinna ona wzbogacać treści lekcji z jednego przedmiotu, a może lepiej by łączyła w sobie walory poznawcze z różnych dyscyplin wiedzy. Powinna dać możliwość zastosowania zasady poglądowości oraz wiązać ucznia emocjonalnie z treściami nauczania. Również ważnym jest, by podczas wycieczki zwrócić uwagę na realizację treści ścieżek (ścieżki ekologicznej, prozdrowotnej i innych) oraz cele wychowawcze i rekreacyjne.

Uczniowie w trakcie wycieczki:

- uczą się szanować wszelkie przejawy życia, wyzbywać zachowań agresywnych
- szybciej przyswajają i wzbogacają oraz łatwiej utrwalają poznane
wiadomości,
- poznają konkretne zjawiska i przedmioty, które znają z procesu lekcyjnego,
- uczą się zastosowania poznanych wiadomości i umiejętności w praktyce,
- uczą się podejmowania wysiłku i aktywności w celu poszerzenia swoich
"horyzontów",
- poznają sposoby zdobywania wiedzy, korzystania z "potencjału" ludzkiego -
wywiady oraz doceniają zasoby wiedzy źródłowej -literatury.

Nauczycielowi wycieczka pozwala na:

- osiągnięcie lepszych wyników pracy dydaktycznej,
- zachęcenie i zaangażowanie uczniów w twórcze uczestnictwo w procesie uczenia się -nauczania,
- angażowanie uczniów w życie grupy i klasy -uspołecznienie,
- poznanie bliższe uczniów i nawiązania z nimi bardziej bezpośredniego kontaktu,
- uaktywnienie uczniów nieśmiałych i kontrolowanie uczniów nadpobudliwych,
- wzbudzanie uczucia dumy regionalnej oraz rozwijanie postawy patriotycznej,
- kształtowanie ogólnoludzkiej zasady ochrony przyrody, poszanowanie wartości istniejących dóbr naturalnych oraz "myśli ku przyszłości" -dbanie o zachowanie naszych najcenniejszych zabytków by przekazać przyszłym pokoleniom.

Powodzenie wycieczki zależy od dobrego opracowania, sprecyzowania celu, dokładność planu pracy oraz właściwego opracowania karty pracy ucznia, aby wykorzystywały jak najlepiej wiadomości, które uczniowie posiadają oraz służyły wzbogaceniu o nowe treści. Muszą stanowić całość a także dawać różnorodność obserwacji. Bardzo ważna jest prawidłowa zasada organizacji wycieczek niestety nauczyciele często nie zdają sobie sprawy z istoty tego problemu.

Trzeba spełnić następujące warunki:

- należy skonsultować z dyrektorem szkoły program, skład, opiekunów oraz kierownika wycieczki,
- na udział w wycieczce muszą wyrazić zgodę rodzice lub opiekunowie dzieci,
- uczestnicy powinni być zapoznani z celem, trasą, harmonogramem, regulaminem i zasadami bezpieczeństwa,
- długość odcinków trasy oraz tempo należy dostosować do najmłodszego (najsłabszego) uczestnika wycieczki.

Kierownikiem wycieczki powinien być nauczyciel związany z przyrodą,
biologią lub geografią. Przed planowaniem wycieczki powinien on zapoznać się z walorami przyrodniczymi określonego regionu oraz dobrze przemyśleć dziedziny wiedzy, które chce utrwalić lub rozszerzyć u powierzonej młodzieży. Osoba podejmująca się przeprowadzenia wycieczek szkolnych lub wszelkich imprez turystyczno - krajoznawczych powinna zapewnić uczestnikom należyte warunki bezpieczeństwa:
- posiadać właściwe przeszkolenie zgodne z obowiązującymi przepisami władz oświatowych,
- uczyć przestrzegania higieny osobistej specyficznej dla określonego rodzaju turystyki,
- dobierać prawidłowo (zgodnie z formą fizyczną i zdrowotna) obciążenia fizyczne dla poszczególnych etapów,
- uczyć bezpiecznych zasad uprawiania turystyki, bez podejmowania zbędnego ryzyka,
- nieść pomoc wszelkim osobom spotkanym na szlaku.

Ustalając program należy uwzględnić również fakt, że zwiedzanie parków oraz rezerwatów przyrody odbywa się pieszo. Uczestnicy powinni więc zaopatrzyć się w wygodne obuwie, a także zwiedzając np. Biebrzański Park Narodowy w sezonie 25.04. - 01. 08. zaopatrzyć się w repelenty.

Organizacja takiej imprezy nie powinna być przedmiotem uwagi jednego nauczyciela, ale scalać pracę nauczycieli różnych przedmiotów. Tylko wówczas spełni ona swą rolę jako rozszerzająca i integrująca wiedzę zdobywaną przez naszych uczniów.

Forma ta jest doskonałym sposobem do diagnozowania społeczności uczniowskiej. Można zaobserwować podział ról i relacje panujące w klasie. Wyodrębnić osoby, które maja problemy z adaptacją i dostosowaniem społecznym. Jest to również okazja do zwrócenia uwagi na zachowania patologiczne (uzależnienia).

Przygotowanie wycieczki, jej przebieg i zakończenie powinno być zgodne z opracowanym przez szkołę regulaminem organizowania wycieczek szkolnych.

Opracowanie: mgr Jolanta Rochalska nauczyciel Szkoły Podstawowej w Wólce

Wyświetleń: 1094