Katalog

Ryszard Dybciak
Lekcja wychowawcza, Program nauczania

Program adaptacyjno-wychowawczy dla klas pierwszych ponadgimnazjalnych Zespolu Szkół Zawodowych nr 1 w Łukowie

- n +

Program adaptacyjno - wychowawczy

DLA KLAS PIERWSZYCH PONADGIMNAZJALNYCH ZESPOŁU SZKÓŁ ZAWODOWYCH NR 1 IM. H. SIENKIEWICZA W ŁUKOWIE

Łuków 20 maja 2002r.

*** ***

I. WSTĘP

Program adaptacyjny dla klas pierwszych ponadgimnazjalnych jest bardzo ważnym elementem w pracy wychowawczej współczesnej szkoły. Znajomość praw rządzących życiem szkolnym, różnych ról, jakie uczniowie w nim odgrywają, wiedza o funkcjonowaniu szkoły ułatwia młodemu człowiekowi odnalezienie swojego miejsca w szkole oraz świadome włączenie się w jej życie społeczne. Niezbędne jest również poznanie samego siebie, swoich właściwości psychicznych i predyspozycji, a także umiejętności komunikowania się z innymi, zarówno nauczycielami, jaki i swoimi rówieśnikami oraz pracy w zespole.

Program adaptacyjny dla klas pierwszych ponadgimnazjalnych łączy w sobie elementy wiedzy merytorycznej i psychologicznej. Ma pomóc uczniowi w miarę bezstresowym przejściu z gimnazjum do szkoły ponadgimnazjalnej, pokonaniu lęków i obaw z tym związanych, świadomym włączeniu się do grona rówieśników, zapozna-nie z wymaganiami nauczycieli oraz ich metodami nauczania.

II. OGÓLNE CELE PROGRAMU ADAPTACYJNO - WYCHOWAWCZEGO

Ogólnym celem programu adaptacyjnego dla klas pierwszych ponadgimnazjalnych jest włączenie nowych uczniów w życie, tradycje i zwyczaje szkoły i zminimalizowanie stresów z tego wynikających. Aby tego dokonać należy połączyć ze sobą kilka strategii edukacyjno-wychowawczych.

Program realizowany jest przy pomocy: wychowawcy klasy, pedagoga i psychologa szkolnego, nauczycieli, pracowników biblioteki oraz uczniów klas starszych (drugich).

Głównymi umiejętnościami kluczowymi, jakimi powinien wykazać się uczeń jest umiejętność:
- określenia swojego miejsca w środowisku szkolnym,
- uświadomienia swoich potrzeb i aspiracji uczniowskich,
- rozwiązywania problemów, analizowania sytuacji i wyciągania wniosków ze swojego postępowania,
- dostrzegania związków przyczynowo-skutkowych swojej pracy w szkole,
- poszukiwania wiedzy, jej stosowania i wykorzystania wszystkich możliwych środków do jej poszukiwania,
- kierowania własnymi emocjami,
- komunikowania się z nauczycielami i rówieśnikami.

III. CELE PROGRAMU ADAPTACYJNO-WYCHOWAWCZEGO

III.a. Cele programu adaptacyjno-wychowawczego - wyszczególnienie


1. Poznanie budynku szkoły.
2. Poznanie zasad funkcjonowania szkoły.
3. Poznanie wychowawcy.
4. Poznanie się wzajemne uczniów.
5. Poznanie się wzajemne uczniów klas pierwszych z uczniami klas starszych.
6. Poznanie zasad funkcjonowania biblioteki i czytelni szkolnej.
7. Poznanie nauczycieli uczących w klasach pierwszych i ich wymagań dydaktycznych.
8. Pomoc w nauce.
9. Poznanie tradycji szkoły.
10. Ochrona uczniów przed przemocą, narkomanią i zagrożeniem AIDS.

III.b. Cele programu adaptacyjno-wychowawczego - umiejętności

W wyniku uczestniczenia ucznia w zajęciach zgodnych z zaproponowanym programem adaptacyjnym uczeń będzie:
- poruszał się swobodnie po budynku szkolnym,
- rozumiał i interpretował regulamin szkolny,
- znał swoje prawa i obowiązki,
- przedstawiał swój system wartości,
- sporządzał diagnozę swoich mocnych i słabych stron,
- znał samego siebie,
- uświadamiał sobie swoje potrzeby, uczucia i pragnienia,
- określał swój system wartości, zainteresowań, zamiłowań i ambicji,
- znał zasady działania biblioteki,
- wykazywał się umiejętnością posługiwania się kartoteką i korzystaniem z księgozbioru,
- wykazywał się umiejętnością samodzielnego wyszukiwania i dobierania literatury,
- wykazywał się umiejętnością poszukiwania potrzebnej wiedzy w różnych źródłach,
- potrafił gromadzić i porządkować wiedzę,
- rozumiał swoje uczucia,
- umiał wyzwolić swój wewnętrzny potencjał,
- umiał poradzić sobie ze stresem,
- wykazywał się umiejętnością wytyczania celów i formułowania zadań,
- wykazywał się umiejętnością planowania, organizacji pracy i zarządzaniem własnym czasem,
- umiał koncentrować się na własnych priorytetach i zadaniach kluczowych,
- wykazywał się umiejętnością samokontroli i oceniania rezultatów swojej pracy,
- umiał aktywnie słuchać,
- wykazywał się umiejętnością prezentacji własnych przemyślanych opinii,
- umiał bronić swojego zdania,
- umiał pracować w zespole,
- wykazywał kreatywność,
- rozumiał potrzebę tolerancji i zrozumienia dla innych,
- wykazywał odpowiedzialność za innych
- znał znaczenie koleżeństwa,
- rozumiał potrzebę współpracy z wychowawcą w celu wzajemnego porozumienia się.

W czasie trwania realizacji programu powinny następować pozytywne zmiany w zakresie postaw uczniów, ich umiejętności oraz nawyków.

III.c. Cele programu adaptacyjno-wychowawczego - sposób realizacji

Sposób realizacji programu adaptacyjno-wychowawczego.
Objaśnienia:
a. Cele szczegółowe programu adaptacyjnego.
b. Sposób realizacji.
c. Czas realizacji.
d. Odpowiedzialni

1 a. Poznanie budynku szkoły.
b. Oprowadzenie uczniów po budynku szkoły.
c. Pierwszy dzień zajęć.
d. Wychowawca, opiekunowie z klas starszych

2. a. Poznanie zasad funkcjonowania szkoły.
b. Zapoznanie uczniów z regulaminem szkolnym.
c. Pierwszy tydzień zajęć
d. Wychowawca klasy

3. a. Poznanie wychowawcy.
b. Spotkania z wychowawcą w czasie warsztatów psychologicznych umożliwiających poznanie się. pierwszy tydzień zajęć
c. Wychowawca, psycholog

4. a. Poznanie się wzajemne uczniów.
b. Zabawy psychologiczne umożliwiające wzajemne poznanie się;
Wyjazd integracyjny klas I i II;
Wycieczki tematyczne oraz wyjścia do teatru, kina, muzeum.
c. Pierwszy tydzień zajęć, pierwsza połowa września, na bieżąco
d. Wychowawca, pedagog, nauczyciele

5. a. Poznanie się wzajemne uczniów klas I z uczniami klas starszych.
b. Przydzielenie każdemu uczniowi klas I opiekuna z klasy II.
Wyjazd integracyjny klas I i II;
Organizacja tradycyjnych otrzęsin.
Zorganizowanie pomocy koleżeńskiej w nauce;
Udział uczniów w pracach kół zainteresowań.
Udział przy redagowaniu szkolnej gazetki.
c. Pierwszy dzień nauki;
Wrzesień;
Październik;
na bieżąco;
d. Wychowawcy klas I i II, nauczyciele, uczniowie klas starszych, Samorząd
Szkolny

6. a. Poznanie zasad funkcjonowania biblioteki i czytelni szkolnej.
b. Zorganizowanie lekcji bibliotecznej.
c. Druga połowa września
d. Wychowawca, bibliotekarz

7. a. Poznanie nauczycieli uczących w klasach pierwszych oraz ich wymagań
dydaktycznych.
b. Spotkanie nauczycieli z uczniami klas pierwszych;
Przeprowadzenie sondażowych pras klasowych w celu zapoznania uczniów z
metodami pracy i wymaganiami nauczycieli.
Nie wystawianie ocen niedostatecznych przez pierwszy miesiąc nauki.
c. Pierwszy dzień zajęć; wrzesień
d. Dyrekcja, wychowawcy, nauczyciele

8. a. Pomoc w nauce.
b. Organizacja zajęć wyrównawczych - wyrównanie szans w nauce.
Organizacja pomocy koleżeńskiej
c. Na bieżąco
d. Dyrekcja, nauczyciele, Samorząd Szkolny

9. a. Poznanie tradycji szkoły.
b. Organizacja tradycyjnych imprez szkolnych: otrzęsiny, andrzejki, mikołajki,
dni szkoły, wigilie itp.;
Zapoznanie uczniów z historią szkoły.
Zapoznanie uczniów z postacią Patrona szkoły;
Zorganizowanie konkursu z historii i życiorysu Patrona szkoły.
c. Na bieżąco; wrzesień; październik.
d. Wychowawcy, uczniowie klas starszych

10. a. Ochrona uczniów przed przemocą, narkomanią i zagrożeniem AIDS.
b. Walka z "falą" w szkole.
Ścisła współpraca z rodzicami.
Współpraca ze służbami policyjnymi i miejskimi.
Organizowanie spotkań i pogadanek na temat narkomanii, alkoholizmu,
AIDS.
c. Na bieżąco
d. Dyrekcja, wychowawcy, Samorząd Szkolny

III. d. Cele programu adaptacyjnego - osiągnięcia wychowawcze.

Program adaptacyjny, obok przystosowania ucznia do życia w środowisku szkolnym i zapewnienia w miarę bezstresowego przejścia ze szkoły gimnazjalnej do ponadgimnazjalnej, ma także inne, dodatkowe zadanie. Wszystkie zajęcia i metody stosowane w programie mają doprowadzić do osiągnięcia przez ucznia wielu nowych umiejętności i zachowań.

Treści wychowawcze i osiągnięcia programu adaptacyjno-wychowawczego.

Objaśnienia:
a. Cele szczegółowe programu
b. Treści wychowawcze
c. Osiągnięcia

1. a. Poznanie budynku szkoły.
b. Poruszanie się po terenie szkoły.
c. Poznanie zasad poruszania się w budynku szkoły i okolicach.
Poznanie zasad poruszania się po budynku szkoły w razie zagrożenia, np.
pożarowego.

2. a. Poznanie zasad funkcjonowania szkoły.
b. Regulaminy szkolne.
c. Poznanie zasad regulaminu szkolnego i jego przestrzegania.
Poznanie zasad funkcjonowania sekretariatu szkolnego.

3. a. Poznanie wychowawcy.
b. Współpraca z wychowawcą na zasadzie partnerstwa.
c. Znalezienie wspólnej płaszczyzny porozumienia z rówieśnikami.
Rozumienie zadań i roli wychowawcy.
Rozumienie potrzeby współpracy z wychowawcą w celu wzajemnego porozumienia się.

4. a. Poznanie się wzajemne uczniów.
b. Dostrzeganie potrzeby integracji klasy;
Rozumienie swobody w obcowaniu z ośrodkami kultury.
c. Kształtowanie postawy otwartej na poznanie innych.
Rozumienie potrzeby współpracy z wychowawca w celu wzajemnego porozumienia się;
Uświadomienie znaczenia ośrodków kultury w życiu społecznym i umysłowym człowieka.
Kształtowanie otwartej postawy na sztukę, artyzm i kulturę.

5. a. Poznanie się uczniów klas pierwszych z uczniami klas starszych.
b. Dostrzeganie potrzeby integracji z młodzieżą klas starszych;
Rozbudowanie zainteresowań i aktywności poznawczej ucznia.
c. Kształtowanie umiejętności wspólnego obcowania w grupie.
Kształtowanie umiejętności wspólnej zabawy.
Wykazanie możliwości przekazania wielu informacji o szkole poprzez zabawę;
Kształtowanie umiejętności organizacyjnych i twórczych.
Kształtowanie odpowiedzialności za innych.
Kształtowanie wrażliwości na potrzeby innych.
Kształtowanie postawy życzliwości wobec innych w różnych okolicznościach.
Uświadomienie sobie znaczenia koleżeństwa.
Stworzenie atmosfery życzliwości i poczucia bezpieczeństwa w grupie.
Kształtowanie umiejętności organizowania wolnego czasu.
Rozumienie potrzeby stosowania różnorodnych sposobów gospodarowania czasem wolnym.

6. a. Poznanie zasad funkcjonowania biblioteki i czytelni szkolnej.
b. Kształtowanie umiejętności korzystania z księgozbioru szkolnego.
c. Rozwijanie umiejętności korzystania z książki jako źródła informacji.
Rozwijanie umiejętności korzystania z atlasów, encyklopedii, leksykonów oraz prasy
specjalistycznej.
Wyszukiwanie i analizowanie źródeł wiedzy.

7. a. Poznanie nauczycieli uczących w klasach pierwszych oraz ich wymagań dydaktycznych.
b. Możliwość przystosowania programów nauczania do zróżnicowanego poziomu Uczniów;
Zapewnienie możliwości szybkiego wyrównania różnic w opanowaniu materiału z poszczególnych przedmiotów.
c. Uświadomienie różnic wynikających ze zróżnicowania poziomu nauczania w gimnazjach oraz możliwości szybkiego ich wyrównania.
Poznanie zasad oceniania i wymagań obowiązujących w nowej szkole.;
Kształtowanie postawy koleżeńskiej i życzliwej pomocy wobec uczniów słabszych.
Uświadomienie o istnieniu możliwości pomocy w nauce.

8. a. Pomoc w nauce
b. Wyrównanie szans w nauce.
c. Uświadomienie braków i luk w edukacji.
Uświadomienie konieczności wyrównania poziomu nauczania.
Umiejętności organizowania pracy i nauki.

9. a. Poznanie tradycji szkoły.
b. Poczucie więzi ze społecznością szkolną;
Kultywowanie tradycji szkolnej.
c. Wyrabianie poczucia więzi z uczniami szkoły;
Kształtowanie postaw patriotycznych.
Kształtowanie świadomości znaczenia historii i tradycji w życiu człowieka.

10. a. Ochrona uczniów przed przemocą, narkomanią i zagrożeniem AIDS.
b. Zapewnienie bezpieczeństwa w szkole;
Wykazanie potrzeby współpracy Rodziców i Szkoły w procesie wychowania.
c. Kształtowanie świadomości solidarności z grupą.
Kształtowanie poczucia odpowiedzialności za swoje zachowanie i postępowanie.
Kształtowanie krytycznej postawy wobec agresji i przemocy.
Poznanie różnych możliwości współdziałania w grupie.
Rozbudzenie zainteresowania problemami szkoły;
Kształtowanie aktywnej postawy Rodzica wobec działań wychowawczych Szkoły.

IV. ZADANIA SZKOŁY I NAUCZYCIELA

- przygotowanie ucznia do aktywnego uczestniczenia w życiu szkolnym w warunkach reformy oświaty,
- udzielenie uczniowi pomocy w poznaniu samego siebie, własnych predyspozycji i warunków osobistych oraz w rozwijaniu zdolności i zainteresowań,
- wsparcie poszukiwań ucznia w sferze systemu wartości, postaw moralnych, celów i zadań życiowych oraz sposobów wyrażania swoich uczuć,
- zapoznanie ucznia z dostępnymi narzędziami i technikami samokształcenia się i samodoskonalenia,
- ułatwienie uczniowi zrozumienia mechanizmów i zasad współżycia społeczności szkolnej,
- wspomaganie ucznia w świadomym odgrywaniu roli obywatela i członka lokalnej społeczności,
- rozwijanie współpracy szkoły z rodzicami i instytucjami wychowawczymi,
- pobudzanie zainteresowania uczniów w podejmowaniu działalności społecznej na terenie szkoły,
- zachęcanie uczniów do włączenia się w prace organizacji szkolnych i pozaszkolnych współpracujących ze szkołą,
- otoczenie uczniów ochroną przed przemocą, narkotykami, alkoholizmem,
- współpraca z policją i służbą miejską w celu ochrony uczniów.

V. NAJWAŻNIEJSZE OSIĄGNIĘCIA UCZNIÓW

- poznanie samego siebie i swoich możliwości,
- umiejętność dokonywania samooceny,
- umiejętność autoprezentacji,
- umiejętność aktywnego słuchania, przemawiania, prowadzenia rozmowy zarówno z nauczycielem jak i rówieśnikami,
- aktywne uczestniczenie w pracach zespołu, jakim jest klasa,
- kreowanie pomysłów wykorzystywanych w życiu szkolnym,
- samodzielne posługiwanie się różnorodnymi mediami,
- bezstresowy stosunek do otaczającego środowiska,
- poczucie bezpieczeństwa,
- poczucie wartości własnej.

VI. ORGANIZACJA I METODY PRACY

VI. a. Organizacja zajęć

Planowanie metod stosowanych w trakcie zajęć wychowawczych proponowanych w programie adaptacyjnym należy rozpocząć od określenia jak liczna będzie grupa uczniów na zajęciach. Część zajęć powinno przeprowadzić się z całym składem klasy, np. zajęcia poznawcze z wychowawcą, nauczycielami i rówieśnikami. Część, np. zajęcia w bibliotece czy czytelni powinny odbywać się w mniejszych grupach, np. 15 osobowych.

Rolą nauczyciela-wychowawcy jest dostosowanie szczegółowych rozwiązań adaptacyjno-wychowawczych do warunków lokalowych danej szkoły.

VI. b. Metody pracy w trakcie zajęć

Zajęcia prowadzące do osiągnięcia założonych celów wychowawczych powinny być realizowane z zastosowaniem zróżnicowanych metod, z przewagą metod aktywizujących. Pomiędzy aktywnością nauczyciela a aktywnością ucznia należy zachować odpowiednie proporcje. Należy pamiętać, aby nie utrudniać swobody wypowiedzi ucznia, wprost przeciwnie - aktywizować jego działanie.

Poniżej podano główne metody wychowawczo-dydaktyczne, które mogą być przydatne w prowadzeniu zajęć adaptacyjnych. Powinny one angażować, mobilizować i wyzwalać aktywność uczniów. Są to:
- wykład i wykład konwersatoryjny
- dyskusja i dyskusja panelowa
- przygotowanie wystąpień i prezentacji
- ćwiczenia integracyjne

A. Wykład

Jest to metoda, w której aktywny jest głównie nauczyciel. Uczniom przypada rola słuchaczy. Aktywizację uczniów można osiągnąć stosując odmianę wykładu, zwaną wykładem konwersatoryjnym. Nauczyciel prowadzący taki wykład powinien urozmaicić go różnymi formami kontaktu z uczniem zadając mu pytania, zachęcając do wypowiedzi, podawania przykładów, stawiania pytań i do dyskutowania. Forma wykładu może spełniać kilka funkcji:
- wykładu wstępnego, wprowadzającego do tematu zajęć wychowawczych,
- wykładu głównego, omawiającego pewien problem lub zagadnienie, np. historia szkoły,
- wykładu podsumowującego przebieg zajęć wychowawczych lub spotkania, np. z psychologiem szkolnym.

Wykład nie powinien przekraczać 15 minut, z uwagi na możliwości koncentracji uwagi przez ucznia.

B. Dyskusja

Dyskusje można stosować we wszystkich fazach spotkań czy zajęć wychowawczych. Przed jej rozpoczęciem należy ustalić obowiązujące zasady. Nie można dopuszczać do zmiany dyskutowanego tematu, aby nie wprowadzać zamieszania. Jeżeli grupa jest już dobrze zintegrowana można zastosować dyskusję panelową. Dobre efekty przynosi przygotowanie kilku uczniów do dyskusji, np. na temat regulaminu szkolnego, a potem prezentowanie przez nich różnych punktów widzenia. Powoduje to powolne włączanie się do dyskusji pozostałych członków grupy dyskusyjnej.

C. Przygotowanie wystąpień i prezentacji

Przygotowywane są przez ucznia lub grupę uczniów pod opieką nauczyciela. Przedstawiają zagadnienia dotyczące, np. regulaminu szkolnego, problemu narkomanii itp. Następnie prowokują do dyskusji. Można zastosować w tej metodzie metody audiowizualne. Pożądane byłyby spotkania z zaproszonymi gośćmi, np. z psychologiem z poradni antynarkotykowej.

D. Ćwiczenia integracyjne

Powinny one wprowadzić atmosferę otwartości i wzajemnego zaufania, a także poczucie więzi grupowej. Niezbędna jest tu współpraca z psychologiem szkolnym i prowadzenie tych zajęć pod jego opieką. Do ćwiczeń integracyjnych można także zaliczyć wszelkie, wspólne wycieczki i wyjazdy klasowe i szkolne.

VII. UMIEJĘTNOŚCI WYCHOWAWCZE NAUCZYCIELA

Zajęcia adaptacyjne dla klas pierwszych powinny być przeprowadzane głównie jako zajęcia warsztatowe, z zastosowaniem omówionych wcześniej metod aktywizujących. Taka forma najbardziej sprzyja zrealizowaniu zamierzonych celów wychowawczych. Możne to zrobić jedynie nauczyciel odpowiednio przygotowany, posiadający niezbędne kompetencje, które można określić umiejętnościami trenerskimi. Współczesny nauczyciel to nie tylko wykładowca, który przekazuje wiedzę i egzekwuje jej opanowanie. Jest również odpowiedzialny za opanowywanie przez uczniów umiejętności oraz kształtować ich nawyki i postawy społeczne. Umiejętności te nauczyciel może nabywać i doskonalić w ramach szkoleń, treningów i studiów podyplomowych.

Do podstawowych umiejętności trenerskich nauczyciela należą:
- planowanie i organizacja zajęć - dobór celów, treści i metod zajęć,
- komunikatywność werbalna - aktywne słuchanie, dostosowanie języka wypowiedzi do poziomu grupy, dykcja, modulacja głosu,
- kreatywność niewerbalna - utrzymywanie kontaktu wzrokowego, właściwa postawa ciała, mimika,
- inteligencja emocjonalna - kierowanie własnymi emocjami oraz panowanie nad grupą i jej nastrojami,
- umiejętność myślenia i tworzenia koncepcji - stosowanie analizy i syntezy, rozwiązywanie i wyjaśnianie problemów, tłumaczenie i formułowanie wniosków.

VIII PODSUMOWANIE

Zaprezentowany program adaptacyjno-wychowawczy jest programem autorskim. Decyzję o jego realizacji powinno się podjąć biorąc pod uwagę potrzeby uczniów oraz sugestie rodziców i nauczycieli. O ostatecznych efektach działania tego programu zadecyduje inwencja oraz osobiste doświadczenia i zaangażowanie nauczycieli-wychowawców i nauczycieli uczących w klasach pierwszych. Niemałą rolę mają do spełnienia rodzice.

Zaproponowany program powinien podlegać ciągłej weryfikacji związanej z jego wdrożeniem oraz zmianami wynikającymi z narastających doświadczeń przy jego realizacji.

Jako autora tego programu jesteśmy otwarci na wszelkiego rodzaju uwagi i spostrzeżenia Państwa. Wszelkie propozycje zmian związane z programem prosimy kierować na adres poczty elektronicznej DybciakRyszard@interia.pl

IX LITERATURA

1. Arends R. "Uczymy się nauczać", WSiP, Warszawa 1994.
2. Dylak S. "Wprowadzenie do konstruowania szkolnych programów nauczania", PWN, Warszawa 2000.
3. Nowacki T. "Zarys psychologii", WSiP, Warszawa 1999.
4. Rylke M.: Pokolenie zmian", WSiP, Warszawa 1999.
5. Śliwierski B. "Edukacja autorska", Oficyna Wydawnicza IMPULS, Kraków 1996.
6. Śliwierski B. "Jak zmieniać szkołę?", Oficyna Wydawnicza IMPULS, Kraków 1998.
7. Śliwierski B. "Program wychowawczy szkoły", WSiP, Warszawa 2001.

Opracowanie: Ryszard Dybciak

Wyświetleń: 4492


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.