Katalog

Anna Kozień
Język polski, Scenariusze

Wiem co mówię, czyli o "dobrej" komunikacji

- n +

Wiem, co mówię, czyli o "dobrej" komunikacji.

SCENARIUSZ LEKCJI JĘZYKA POLSKIEGO
- w klasach pierwszych

MOTTO LEKCJI:

"Grzeczność nie jest nauką łatwą ani przyjemną"

lub

"Proszę,dziękuję, przepraszam to słowa wciąż aktualne i potrzebne.
Gdy nie wiem, co zrobić, to na wszelki wypadek wolę się zachować przyzwoicie"

(A. Słonimski)

Cel ogólny:
- Zapobieganie, korygowanie i likwidacja przeszkód i nieprawidłowości we wszechstronnym rozwoju uczniów.

Cel główny:
- Wyeliminowanie wulgaryzmów z codziennej komunikacji werbalnej; dbałość o czystość języka polskiego.

Cele operacyjne:
Uczeń po lekcji powinien:

Zapamiętać:
- znaczenie pojęć: kultura języka, agresja językowa, eufemizm, wulgaryzm.

Umieć:
- eliminować wyrazy niecenzuralne i wszelkie przejawy agresji językowej w komunikacji (np. zastępując wulgaryzmy eufemizmami)

Zrozumieć iż:
Język należy traktować w kategoriach dziedzictwa kulturowego, a jako taki winien być przedmiotem troski wszystkich jego użytkowników.

Metody pracy:
- pogadanka
- praca ze słownikiem
- ćwiczenia stylistyczno - językowe
- praca w grupach

Środki dydaktyczne:
Słownik języka polskiego, ćwiczenia stylistyczno - językowe przygotowane przez nauczyciela

PRZEBIEG LEKCJI

I. Co to jest kultura języka - wspólna próba zdefiniowania pojęcia, prowadząca do wypracowania następujących ustaleń:
- wszelkie świadome działanie mające na celu propagowanie zasad poprawnościowych
- to ochrona języka przed niekontrolowanym i kontrolowanym używaniem wulgaryzmów
- dbałość o "czystość" języka (tu: wpływami obcymi)
- traktowanie języka w kategoriach dziedzictwa narodowego
- język jako dobro wspólne

WNIOSEK KOŃCOWY:
JĘZYK powinien stać się przedmiotem troski nie tylko różnych instytucji, ale i każdego użytkownika. Troska o mowę, język, który stanowi pierwsze narzędzie poznania świata i samego siebie, jest powinnością każdego z nas.

II. Zdefiniowanie za pomocą Słownika języka polskiego pojęcia agresja, wulgaryzm
Agresję wyrażamy w różny sposób, także w codziennej komunikacji. Staje się to coraz bardziej powszechne, a my jesteśmy coraz mniej wyczuleni na to zjawisko. Szczególnie dobitnym sposobem wyrażania emocji, społecznie nieakceptowanym, jest używanie wulgaryzmów. Wulgaryzmy pojawiają się w rozmowach często nawet wtedy, gdy nie towarzyszą żadnym emocjom. Służą wówczas manifestacji swobodnego zachowania, braku ograniczeń, często także agresywnej postawy. Najczęściej są używane bez zastanowienia, a nawet bez świadomości. Dla wielu są swoistymi przerywnikami, pokrywają nieumiejętność znalezienia odpowiednich do sytuacji słów, ujawniają swojego rodzaju bezradność komunikacyjną.

Stąd potrzeba ćwiczeń stylistyczno-językowych wzbogacających zasób słownictwa nacechowanego pozytywnie.

III. ĆWICZENIE:

Praca w grupach

Przeanalizujcie następujące teksty i wskażcie te środki językowe, które łączą się z agresją.
Spróbujcie poniższe dialogi napisać tak, aby przekazywały tę samą treść, ale nie zawierały agresji.

Grupa I

A: Chciałbym tutaj dodać jedna bardzo ważną rzecz...
B: Teraz ja mówię, proszę mi nie przerywać!
A: Ja panu nie przerywam!
B: Jak to? Właśnie mi pan przerwał! Jak pan mówił, to ja panu nie przerywałem!
A: Zgoda, tylko ja wiem kiedy skończyć, a Pan nie.
B: Skończą to z Panem wyborcy


Grupa II

A: Jak skręcasz, baranie! Nie widzisz, że masz czerwone?!
B: Zamknij się, palancie! Skręcam, jak chcę!
A: Sam się zamknij, bucu!
B: Zjeżdżaj. .., bo ci zagarażuję.


Grupa III

A: Co się pan na mnie pcha?
B: Wysiada pan, czy nie? Jak się nie wysiada, to się nie stoi
w przejściu!
A: Co się czepiasz, gdzie ci stoję w przejściu.
B: Tylko nie "ty", chłystku jeden!
A: Spadaj, ciężki idioto!


Kultura języka nakazuje nam zastępować wyraz lub związek uznany ze względów estetycznych, obyczajowych lub politycznych za zbyt dosadny - drastyczny, ordynarny, nieprzyzwoity - tak zwanymi eufemizmami (przypomnienie definicji eufemizmu).

V. Ćwiczenie
Praca w 2-osobowych grupach

1.Wyjaśnij znaczenia i motywy używania poniższych eufemizmów (czasem zdarza się, że stosujemy eufemizmy z kilku przyczyn naraz).

- ty wiśnio-
- sprawny inaczej-
- sklep dla puszystych-
- kopnąć w kalendarz-
- mieć adidasa-
- kraj rozwijający się -
- rzucać mięsem-
- haftować-
- iść tam, gdzie król piechotą chodzi-

2. W lewej części tabelki podane są różne sposoby tworzenia eufemizmów, a w prawej różne przykłady eufemizmów. Połącz przykłady z prawej strony z odpowiednim sposobem utworzenia z lewej strony.

 
ucięcie (pominięcie części wyrazu) iść tam, gdzie król piechotą chodzi
zmiana głoski na inną (zazwyczaj wymieniona jedna lub dwie głoski) wiśnia
aluzja fonetyczna (użycie wyrazu o zbliżonej liczbie sylab i podobnym brzmieniu) upaść na głowę
przestawienie głosek ululany
nazwa pierwszej litery g... cię to obchodzi
stopniowanie przymiotników niemądry do de
zdrobnienia i inne formy ekspresywne holender
dodanie przedrostka nie - do przymiotnika jasna cholewa
zmiana członu złożenia lub związku frazeologicznego tentegować
synonimy starsza pani
hiperonimy (słowa o bardzo szerokim zakresie, a przez to nieostrym znaczeniu) pieniążki
użycie przenośni mam cię w duszy
użycie nazwy opisowej Odpierwiastkuj się


VI. Podsumowanie lekcji.

Opracowanie: Anna Kozień

Wyświetleń: 4577


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.