Katalog

Ewa Masłowska
Różne, Artykuły

Rozwój zawodowy wychowawcy - nowe spojrzenie na wychowawcę w szkole - referat na radę szkoleniową w ramach WDN

- n +

Nowe spojrzenie na wychowawcę w szkole - rozwój zawodowy wychowawcy

(referat na radę szkoleniową w ramach WDN
opracowany przez Ewę Masłowską - lidera WDN w Gimnazjum w Radziszowie)

1. Wstęp

Obecnie o wychowaniu w szkole myśli się inaczej niż jeszcze kilka lat temu. Przede wszystkim opracowuje się program wychowawczy szkoły a na jego podstawie koncepcje pracy z klasa, biorąc pod uwagę psychologiczne aspekty formowania, integracji i rozwoju społeczności klasowej. Wiele mówi się o indywidualnych potrzebach ucznia i różnicowaniu metod pracy ze względu na specyfikę środowiska. Istnieje zatem konieczność ponownego zdefiniowania roli zawodowej wychowawcy, określenie zakresu jego kompetencji oraz sposobu ich zdobywania i doskonalenia.

Dziś oczekuje się, że wychowawca będzie:
- profesjonalistą posiadającym realne kompetencje w zakresie kontaktu wychowawczego;
- nie administratorem klasy, ale jej animatorem, świadomie wpływającym na rozwój swoich uczniów;
- osobą pierwszego, podstawowego kontaktu z dzieckiem.

2. Wychowanie w szkole w dwóch odsłonach

1.1. Perspektywa ucznia
Dla każdego młodego człowieka szkoła nie jest miejscem obojętnym. Spędza w niej codziennie kilka godzin. Jest środowiskiem intensywnego doświadczania kontaktów
z rówieśnikami i dorosłymi w sytuacjach formalnych i nieformalnych, przewidywalnych
i spontanicznych. Jest polem doświadczania sukcesów i porażek w zakresie wiedzy, umiejętności i relacji interpersonalnych. Szkoła jest też areną rywalizacji, gier interpersonalnych, konfrontowania chęci z możliwościami. Nauczyciel, bez względu na to, czy się go lubi czy nie jest w tym miejscu ważną osobą, która pozostawia ślad w psychice ucznia, czasem na bardzo długo.

Chodzi o to, czy nauczyciel naprawdę jest gotów spotkać się z uczniem - młodym człowiekiem.

1.2. Perspektywa wychowawcy
Bycie wychowawcą jakiejś klasy nie jest łatwe. Najpierw klasę trzeba poznać, poczuć jej klimat. Jednocześnie poznać każdego ucznia z osobna, zauważyć jego niepowtarzalność zarówno jeśli chodzi o możliwości, jak i trudności. Dość szybko wychowawca przekonuje się, że kilku uczniów absolutnie wystarcza, aby poczuć ciężar wykonywanego zawodu.

Nauczyciel - wychowawca prawie zawsze ma dobre chęci, sporo zaangażowania. Chce zostać zaakceptowany, lubiany. Chciałby, aby uczniowie mieli do niego zaufanie, by przychodzili porozmawiać. By byli otwarci i chętni do współpracy oraz stanowili zgrany zespół. Chęci jednak to za mało, intuicja też nie wystarcza. Sytuacja często zaskakuje, przerasta, zniechęca.

3.O co tak naprawdę chodzi w wychowaniu?

Wychowanie to takie spotkanie dorosłego człowieka z dzieckiem, w którym młody człowiek zdobywa ważne i konstruktywne doświadczenie, budujące jego szeroko rozumianą osobowość.

W wyniku takiego spotkania owo doświadczenie może również być destrukcyjne, nie- rozwojowe. Taką sytuację można nazwać antywychowawczą.

Osobiste doświadczenie ucznia jest tym, co bezpośrednio kształtuje jego osobowość.
Ogólnym celem wychowania jest praca na rzecz rozwoju konstruktywnych cech osobowości młodego człowieka.

Osobowości młodego człowieka nie budują narzędzia, techniki, programy czy stosowane materiały. Są one jedynie czynnikami, które w rękach kompetentnego wychowawcy wzbogacają sytuacje, są źródłem cennych doświadczeń.

To, kim jest wychowawca jako człowiek ważniejsze jest od tego, jakie stosuje on narzędzia wychowawcze.

Kamieniem węgielnym bycia wychowawcą jest potencjał jego osobowości.
Każdy wychowawca ma swoją osobistą, mniej lub bardziej uświadomiona teorię wychowania. Z niej wynika osobiste nastawienie do dzieci i młodzieży. Ona kształtuje jego postawy i zachowania w konkretnych sytuacjach. Jego cierpliwość i zrozumienie, przeżywanie porażek i sukcesów, radzenie sobie z trudnymi zachowaniami podopiecznych.
Każdy wychowawca powinien zastanowić się:
- jaki ma cel w swojej pracy;
- kim chce być dla swoich uczniów;
- kim chce, aby oni się stali;
- czego o świecie chce ich nauczyć;
- dokąd chce ich poprowadzić;
- jakie przesłanie o życiu chce realizować w swoim codziennym życiu.

Im bardziej wychowawca jest świadomy swoich rzeczywistych motywów, tym z większą skutecznością będzie mógł doskonalić swój warsztat codziennej praktyki zawodowej i tym większe sukcesy zawodowej będzie odnosił.

4.Kto w szkole jest wychowawcą?

Dydaktyce niewątpliwie towarzyszą przeżycia i doświadczenia pozadydaktyczne. Oznacza to, że nie można prowadzić kształcenia bez wychowania, ani wychowania bez kształcenia.

Każda sytuacja w środowisku szkolnym jest nośnikiem zarówno wiedzy, powiększając jej zasób u młodego człowieka, jak i polem, na którym doświadcza on siebie, innych ludzi, wzajemnych stosunków.

O wychowawcy można zatem mówić posługując się węższym i szerszym zakresem tego słowa.

- Węższa definicja wskazuje, że wychowawcą jest nauczyciel, który jest w szczególnej relacji z klasą (jego rola jest nadaną funkcją). Dla wychowawcy danej klasy wynika:
* większe zaangażowanie czasowe;
* większe zaangażowanie emocjonalne;
* oraz zadania związane z:
- planowaniem programu wychowawczego klasy;
- realizowanie planu wychowawczego klasy;
- reagowaniem na różnego rodzaju zjawiska wychowawcze w klasie;
- podejmowaniem interwencji w szczególnych przypadkach;
- współpracą z rodzicami;
- współpracą z innymi nauczycielami uczącymi w tej klasie.

- Szersza definicja wychowawcy, mówi, że wychowawcą jest każdy, kto wchodzi
w bezpośredni kontakt z człowiekiem w sytuacji, w której może to mieć istotny wpływ
na kształtowanie doświadczeń, a co za tym idzie - osobowości młodego człowieka.

5.Jak stawać się wychowawcą?

Bycie wychowawcą jest zakresem kompetencji, które można posiadać w różnym stopniu.
Posiadanie kompetencji jest efektem rozwoju w trzech sferach: w zakresie wiedzy, umiejętności i postawy osobistej.

1.1. Wiedza
Wiedza stanowi teoretyczne podstawy działania i jest konieczna by rozumieć to, co się robi. Bez wiedzy o wychowaniu wychowawca działa jak zaprogramowany automat nie rozumiejąc co i po co się robi.

Wiedzieć to znaczy mieć intelektualną możliwość działania adekwatnego do sytuacji, w jakiej znajduje się wychowawca i wychowanek.

1.2. Umiejętności

Wszyscy jednak wiemy, że nie wystarczy wiedzieć, co powinno być zrobione, ale trzeba umieć to zrobić. Posiadane umiejętności pozwalają na efektywne działanie w konkretnej sytuacji.

Doskonalenie praktycznych umiejętności wychowawcy jest niezbędnym elementem rozwoju zawodowego nauczyciela - wychowawcy.

Umiejętności praktyczne i wiedza o umiejętnościach to naprawdę nie to samo!

1.3. Osobista swoboda psychologiczna
Psychologiczna swoboda osobista nie jest tożsama z posiadaniem wiedzy i umiejętności, choć te znacznie ułatwiają jej zdobycie. Jest raczej wewnętrznie przeżywaną możliwością swobodnego uczestniczenia w danej sytuacji i budowania osobistej relacji z pozostałymi osobami, które w niej uczestniczą.

Mieści ona w sobie dwa aspekty: emocjonalny i racjonalny.

Emocjonalną strona swobody psychologicznej jest osobista dyspozycja do pełnienia roli wychowawcy.

Brak swobody psychologicznej jest blokadą uniemożliwiającą korzystanie z posiadanej wiedzy i umiejętności. Dzieje się tak najczęściej, gdy dany temat lub sytuacja może dotykać jakiegoś obszaru osobistych trudności.

Uzyskiwanie swobody psychologicznej oznacza zdobywanie możliwości nieskrępowanej konfrontacji z dana sytuacja, a przez to - możliwości racjonalnego korzystania z posiadanych zasobów wiedzy i umiejętności działania.
Racjonalnym aspektem postawy wewnętrznej jest osobista gotowość do działania niezależnie od posiadanej wiedzy i umiejętności.

Trójkąt kompetencji w zakresie funkcji wychowawczych:


2. Jak zaplanować rozwój swoich kompetencji wychowawczych?
Planując rozwój osobisty lub zawodowy należy pamiętać, aby wszystkie trzy czynniki rozwoju miały w nim należyte miejsce.

Etapy doskonalenia kompetencji zawodowych:
- krok I - doświadczenia trudności i ograniczeń
To doświadczenie uświadamia, że osoba nie jest dostatecznie kompetentna, że sprawy, z którymi sobie nie radzi.
- krok II - przeanalizowanie charakteru swoich trudności
Czy są związane z reakcjami osobistymi, brakiem wiedzy czy umiejętności.
- krok III - dookreślenie obszarów trudności
Z czym konkretnie są one związane.
- krok IV - uświadomienie sobie obszaru posiadanych kompetencji
Każdy ma jakieś zasoby, na których może i powinien budować pracę nad sobą.
- krok V - postawienie sobie własnych celów edukacyjnych i rozwojowych
- krok VI - wybranie adekwatnych sposobów ich osiągania
- krok VII - wybranie najbardziej adekwatnej formy doskonalenia, spośród ofert istniejących na rynku.

3. Podsumowanie
Doskonalenie kompetencji zawodowych wychowawcy jest procesem:
a) ciągłym - zawsze bowiem napotykamy na jakąś sytuację, która odkrywa jakąś naszą niekompetencję, ukazuje słabość osobistą lub niewystarczający zasób wiedzy;
b) indywidualnym - tak jak nie ma dwóch identycznych ludzi na świecie, tak nie może być dwóch identycznych wychowawców;
c) osobistym - wymaga osobistego zaangażowania się, by spotkanie z podopiecznym przyniosło mu dobre doświadczenie

twórczym - owocuje rozwojem w sferach pozazawodowych, prywatnych, osobistych.

Opracowanie: Ewa Masłowska

Wyświetleń: 2790


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.