Program nauczania - gimnastyka korekcyjna w szkole specjalnej

Założenia programowe

Program ten przygotowany jest dla szkoły podstawowej specjalnej, klasy I- VI. Opracowany jest na następujący wymiar godzin:
- 2 godziny tygodniowo
- około 80 godzin rocznie

W całym postępowaniu korekcyjnym wyróżniłam 3 okresy i na nich będę się opierała, są to:
Okres I:
- dokładne badanie i zapoznanie się z odchyleniami w postawie ciała
- uświadomienie i przekonanie dziecka o jego niewłaściwej postawie
- nauka wyczucia postawy poprawnej w miejscu i w ruchu
- likwidacja przykurczów mających wpływ na kształtowanie postawy
- przywrócenie prawidłowego zakresu ruchów we wszystkich stawach
- usuwanie czynników zewnętrznych mających wpływ na postawę

Okres II:
- wygaszenie odruchu nieprawidłowej postawy
- koordynacja oddechu z ćwiczeniami
- korekcja odcinkowa kręgosłupa
- wzmocnienie mięśni posturalnych (brzucha, grzbietu, okołołopatkowych, obręczy biodrowej oraz odpowiednie ćwiczenia klatki piersiowej)
- wzmocnienie mięśni grzbietu, które należy rozpocząć od warstwy najgłębszej (mięsień prostownik grzbietu), stopniowo przechodząc do powierzchniowej warstwy mięśni grzbietu
- ćwiczenia elongacyjne
- wyrabianie nawyku postawy prawidłowej

Okres III:
- doskonalenie nawyku postawy prawidłowej poprzez egzekwowanie jej w domu, w szkole, na lekcjach wychowania fizycznego i zajęciach korekcyjnych
- autokreacja
- kształtowanie i zwiększanie wytrzymałości i siły mięśniowej


W programie tym uwzględniłam także stopniowe przechodzenie od pozycji:
a) odciążających do obciążających
b) niskich do wysokich
c) podparcia wielopunktowego do jednopunktowego

Uwzględniony został także prawidłowy zastaw ćwiczeń, które powinny być odpowiednio dobrane do rodzaju wady, realizowanych celów korekcyjnych i rozwoju umysłowego dzieci. W opracowaniu zadań zostały wzięte pod uwagę najczęściej występujące wady:
- plecy okrągłe
- plecy wklęsłe
- plecy wklęsło- okrągłe
- skoliozy
- płaskostopie


Zadania programowe uzupełniłam ćwiczeniami śródlekcyjnymi i indywidualnymi ćwiczeniami dla każdego dziecka, które dostało do domu. Opracowane ćwiczenia śródlekcyjne znajdują się w bibliotece szkolnej i są dostępne dla nauczycieli.

Cel główny

Celem głównym programu z gimnastyki korekcyjnej jest podporządkowanie ruchu celom terapeutycznym. Aby temu sprostać trzeba uświadomić dziecko i rodziców o obecności wady i wynikających z tego zagrożeń, a także przekonać i zachęcić dziecko do podjęcia trudu pracy korekcyjnej. Dziecko ma być podmiotem procesu korekcyjnego a nie przedmiotem.

Cele szczegółowe

1. Skorygowanie istniejących zaburzeń statyki ciała i doprowadzenie jej, o ile jest to możliwe do stanu prawidłowego.

2. Niedopuszczenie do powstania wad postawy ciała, gdy zaistnieją warunki sprzyjające ich powstawaniu.

3. Doprowadzenia sprawności fizycznej dziecka do stanu uznanego za prawidłowy. Cel ten uzyskujemy drogą realizacji następujących zadań:
- wyrabianie u dziecka nawyku postawy prawidłowej we wszystkich sytuacjach i czynnościach dnia codziennego
- wytwarzanie silnej i wytrzymałej stabilizacji mięśniowo- więzadłowej kręgosłupa po uprzednim usunięciu dystoni mięśniowej
- wdrożenie do rekreacji ruchowej uwzględniającej elementy profilaktyki i korekcji zaburzeń zagrażających lub istniejących u dziecka
- opanowanie przez dziecko i jego środowisko opiekuńcze wiedzy i umiejętności dotyczących spraw jego zdrowia związanych z wadą

4. Ustalenie i zapewnienie optymalnych warunków toru środowiskowego.

5. Wdrożenie dzieci do samodzielnej pracy poprzez wprowadzenie ćwiczeń indywidualnych.

6. Pozyskanie aktywnie współpracujących rodziców, którzy będą dbać o stworzenie dziecku warunków optymalnych, sprzyjających korekcji wady.

Sposoby osiągania celów nauczania

Zakładane cele lekcji gimnastyki korekcyjnej zamierzam osiągnąć w procesie obligatoryjnych zajęć- lekcji gimnastyki korekcyjnej, a także w czasie ćwiczeń domowych. Dlatego dla każdego dziecka opracowałam zestaw ćwiczeń domowych. Wskazana jest także współpraca z nauczycielem wychowania fizycznego, ponieważ zajęcia z gimnastyki korekcyjnej mogą się okazać nudne i mało atrakcyjne dla małego dziecka. Ćwiczenia wykonywane są metodą ścisłą i w dużej liczbie powtórzeń. Zamierzam je uatrakcyjnić wprowadzając:
- elementy muzyki
- próby czynnościowe wykonywane okresowo
- bardzo często stosować metodę zabawowo- naśladowczą

Grupy na gimnastyce korekcyjnej nie są jednolite pod względem wady rozwojowej, dlatego należy na tych zajęciach stosować indywidualizację. W programie wprowadzono ćwiczenia indywidualne 15 minutowe.

Aby w pełni osiągnąć zamierzone cele należy przeprowadzić pogadanki z rodzicami na zebraniach klasowych, wywiadówkach i w czasie pojedynczych odwiedzin rodziców w szkole. W ten sposób również rodzice mogą przyczynić się do pełnego sukcesu dziecka w walce z własnymi wadami postawy.

Warunki realizacji programu

Program będzie realizowany w Ośrodku Szkolno- Wychowawczym w Bytowie w klasach I- VI dla dzieci upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim.

Nauczyciel posiada przygotowanie specjalistyczne (ukończona Akademia Wychowania Fizycznego w Gdańsku).

Zajęcia z gimnastyki korekcyjnej odbywać się będą w salce przeznaczonej do tych zajęć.
Do pełnej realizacji programu będzie potrzebna szeroka współpraca z rodzicami, nauczycielem wychowania fizycznego i innymi nauczycielami (wprowadzenie ćwiczeń śródlekcyjnych).

Metody, formy, techniki i środki nauczania

Program ten jest przygotowany dla klas I-VI, wiec zawiera metody, formy, techniki i środki odpowiadające sferze poznawczej, motorycznej i emocjonalnej dzieci. Uwzględniłam przede wszystkim:
- metodę zabawowo- naśladowczą
- metodę ścisłą
- metodę bezpośredniej celowości ruchu
- metodę stacyjną (obwód ćwiczebny). Jest to metoda intensyfikująca ruch

W gimnastyce korekcyjnej obowiązuje zasada trójtorowości metod postępowania korekcyjnego, dlatego gdyż wady rozwojowe mają swoje źródło w trzech sferach:
1. morfologicznej- brak równowagi napięcia mięśniowego
2. funkcjonalnej- nawyk nieprawidłowej postawy
3. środowiskowej- niekorzystny układ warunków środowiska zewnętrznego

Ważną formą realizacji programu jest wprowadzenie 15 minutowych ćwiczeń indywidualnych.
Główne i szczegółowe cele programu będę realizowała za pomocą takich środków jak:
- ćwiczenia oddechowe
- ćwiczenia elongacyjne
- ćwiczenia mięśni obręczy barkowej, brzucha, grzbietu itp.
- ćwiczenia stóp
- ćwiczenia rozluźniające

Zadania kształcenia i wychowania

1. uświadomienie dziecku jego defektu i konsekwencji (wyeliminowanie ewentualnych kompleksów psychicznych i fizycznych spowodowanych uczestnictwem w zajęciach korekcyjnych).

2. Uświadomienie rodzicom przyczyn i skutków wad postawy oraz wskazania i przeciwwskazania w formie pogadanek indywidualnych i zespołowych.

3. Ćwiczenia ogólnorozwojowe mające na celu harmonijny rozwój fizyczny oraz jego wydolność i sprawność fizyczno- ruchową.

4. Nauka umiejętności skorygowania wady przez przyswojenie korekcji lokalnych a następnie globalnych:
a) rozciągniecie mięśni przykurczonych.
Istnienie przykurczów ogranicza ruchomość stawową i uniemożliwia przyjęcie postawy skorygowanej. Rozciągając mięśnie przykurczone należy przestrzegać kilku zasad:
- w początkowym okresie rozciągania mięśni powinny dominować ćwiczenia rozciągające bierne
- kierunek ruchów rozciągających powinien uwzględniać budowę mięśnia
- rozciągając mięsień i oddalając jeden z jego przyczepów należy ustabilizować drugi przyczep mięśnia
b) wzmacnianie mięsni osłabionych. Wzmacniając je należy pamiętać, że:
- mięśnie osłabione powinny być wzmacniane w postawie skorygowanej: w pozycji zbliżenia ich przyczepów
- pozycja skorygowana powinna być utrzymana przez cały czas ćwiczenia
- stosowane obciążenia nie powinny powodować utraty korekcji
- w przypadku wzmacniania mięsni ściągających łopatki nie należy przekraczać kąta 90 stopni odwiedzenia w stawie ramiennym.

5. Ćwiczenia specjalnie hamujące daną wadę postawy:
a) plecy okrągłe:
- zwiększenie ruchomości kręgosłupa
- wzmocnienie mięśni karku, grzbietu, ustalających łopatki i zginaczy uda
- rozciągnięcie mięśni piersiowych i prostujących uda
- wydłużenie mięśni brzucha
b) plecy wklęsłe:
- rozciągnięcie mięśnia biodrowo- lędźwiowego, prostego uda, piersiowych
- wzmocnienie mięśni pośladków i kulszowo- goleniowych
- rozciągnięcie mięśni prostownika grzbietu, odcinka lędźwiowego i mięśni czworobocznych lędźwi
- wzmacnianie mięsni brzucha, zwłaszcza skośnych
- wzmacnianie mięśni oddechowych, ściągających łopatki
c) plecy wklęsło- okrągłe:
- wzmocnienie mięśni karku, prostownika grzbietu, mięśni ściągających łopatki, pośladkowych, kulszowo- goleniowych, prostownika grzbietu odcinka piersiowego, brzucha
- rozciągnięcie mięśni piersiowych, biodrowo- lędźwiowego i prostego uda
d) skoliozy:
- rozciągnięcie mięśni piersiowych, prostownika grzbietu odcinka lędźwiowego, czworobocznych lędźwi
- wzmocnienie mięśni prostownika grzbietu odcinka piersiowego, karku, pośladkowych, kulszowo- goleniowych, ściągających łopatki, brzucha, przykręgosłupowych
e) płaskostopie:
- wzmocnienie mięśni zginaczy podeszwowych, piszczelowych, strzałkowego długiego, krótkich mięśni stopy
- rozciągnięcie mięśni trójgłowych łydek
6. Kształtowanie odruchu prawidłowej postawy.

7. Wyrabianie wytrwałości posturalnej tj. zdolności do długotrwałego utrzymania skorygowanej postawy poprzez ćwiczenia elongacyjno - wyprostne.

8. Utrwalenie nawyku postawy prawidłowej w najrozmaitszych warunkach zbliżonych do dnia codziennego- automatycznie tj. bez udziału ciągłej kontroli świadomości.

9. Ćwiczenia oddechowe, które służą:
- Poprawie ruchomości i kształtu klatki piersiowej
- Zwiększenia pojemności życiowej i wentylacji płuc
- Usprawnienie oddychania
W grupie ćwiczeń oddechowych wyróżniamy:
a) ćwiczenia oddechowe wolne
b) ćwiczenia oddechowe wspomagane
c) ćwiczenia oddechowe oporowe
10. Kontrolna ocena postawy ciała (badanie lekarskie).

11. Opracowanie przykładowych zestawów ćwiczeń domowych i 15 minutowych przeciw poszczególnym wadom.

12. Współpraca z lekarzem szkolnym, higienistką, nauczycielem wychowania fizycznego, rodzicami i opiekunami.

Opracowanie: Elżbieta Małecka - Peplińska

Wyświetleń: 7725