Katalog

Urszula Chmielewska
Sztuka, Artykuły

Rola rodziców w wychowywaniu przez sztukę

- n +

ROLA RODZICÓW I NAUCZYCIELI W WYCHOWANIU PRZEZ SZTUKĘ

Rodzina stanowi dla dziecka najlepsze, naturalne środowisko. Stwarza warunki otoczenia go indywidualną opieką i zaspokojenia jego potrzeb: życzliwości, ciepła, miłości. Rodzina jest tym składnikiem środowiska wychowawczego, które oddziałuje na jednostkę najdłużej, czasem przez całe życie.

Wśród wielu dziedzin działalności dotyczących problemów wychowania, szczególna rola przypada wychowaniu estetycznemu. Według S. Szumana "(...) wychowanie estetyczne tym różni się od zwykłych sposobów i zabiegów dydaktycznych i wychowawczych, że uczy spostrzegania, doznawania i odczuwania rzeczywistości, a także pojmowania istoty i celu życia ludzkiego przez pryzmat sztuki."[1] "Samo obcowanie z dziełem sztuki, nie przynosi pożądanych rezultatów, jest biernym uczestnikiem w kulturze. Natomiast wyzwolona aktywność kulturalna pozwala na "przeżycie" sztuki w wielu odmianach."[2] Tak więc muzyka, jak żadna ze sztuk jest bardzo związana z życiem człowieka, pełni szereg pożytecznych funkcji, oczywiście poza funkcją estetyczną. Jan Wierszyłowski uważa, że "szczególnie ważną jest funkcja wychowawcza, która polega z jednej strony na rozwijaniu zdolności twórczych, korzystnych cech charakteru i życiowej zaradności, z drugiej - na zapewnieniu dzieciom, młodzieży i dorosłym, pożytecznej aktywności odprężeniowej, rekreacyjnej"[3]. Kultura rodzin składa się na kulturę społeczeństw i narodów. Każdy naród posiada własną kulturę, w tym także muzyczną, która pozwala odróżnić go od innych. Za A. Kłosowską uważam, że (...) kultura jest to względnie zintegrowana całość, obejmująca zachowania ludzi, przebiegające według wspólnych dla zbiorowości społecznej wzorów, wykształconych i przyswojonych w toku integracji oraz zawierająca wytwory takich zachowań."[4] Tak więc można kulturę muzyczną rodziny zdefiniować jako pewien swoisty model funkcjonowania muzycznego jego członków, który obejmuje zachowania muzyczne takie jak: śpiewanie, granie, słuchanie i tańczenie, i który jest przekazywany młodemu pokoleniu. E. E. Gordon zakłada, że wrodzony potencjał muzyczny ujawnia się tylko w sprzyjającym muzycznie środowisku, a wpływ tego środowiska, szczególnie matki, rozpoczynać się powinien bardzo wcześnie, nawet już w okresie prenatalnym.

"Dwa najważniejsze okresy uczenia się muzyki według E. E. Gordona to:
- Czas od pierwszych chwil po urodzeniu, do ukończenia trzeciego roku życia, w którym dziecko powinno odbierać nie ustrukturowane, nieformalne kształcenie.
- Czas między trzecim, a piątym rokiem życia, kiedy dom rodzinny oraz przedszkole powinny realizować działania już ustrukturowane, ale wciąż nieformalne.

Podstawą dla całej późniejszej edukacji jest to, czego dziecko uczy się podczas pierwszych piciu lat życia.

Najważniejszą szkoła jest dom rodzinny, a rodzice są najważniejszymi nauczycielami. Podstawowe przygotowanie rodziców w kierowaniu i nauczaniu swoich dzieci umiejętności muzycznych obejmuje:
- śpiewanie i względnie poprawną intonację,
- płynne i swobodne wykonywanie ciałem określonych ruchów,
- dobrze, jeśli grają na jakimś instrumencie, ale nie jest to konieczne,
- poczucie odpowiedzialności za rozwój muzykalności własnego dziecka, bez którego możliwości rozumienia i ujmowania muzyki będą ograniczone"[5]

"W okresie dzieciństwa należy zatem organizować dziecku jak najwięcej doświadczeń z muzyką. Najpierw ma charakter nieustrukturalizowany, w rodzinie przebiega bez planu i polega na dostarczaniu różnorodnej i jak najbogatszej reprezentacji muzycznej, a potem ustukturalizowany, czyli według określonego planu uwzględniającego stosownie specjalnych schematów melodycznych i rytmicznych"[6]

Według Gordona "(...) w okresie przedszkolnym kierowanie muzyczne będzie miało więc charakter dwojaki: głównie w rodzinie, ale także w przedszkolu podczas zajęć muzycznych, lub na lekcjach muzyki, czy rytmiki organizowanych dziecku przez rodziców w domu oraz poza nim"[7] Tak więc dużą rolę w rozwijaniu zainteresowań muzycznych odgrywają rodzice i nauczyciele. Niezmiernie ważne jest więc kształtowanie kontaktów interpersonalnych pomiędzy rodzicami, nauczycielami i dziećmi. Integracja pomiędzy tymi trzema grupami, pozwala na osiąganie dobrych osiągnięć muzycznych przez dzieci. H. Danel-Bobrzyk uważa, że "(...) sztuka wpływa (stymuluje) na polepszenie wzajemnych kontaktów między nauczycielem i uczniem, w grupie rówieśniczej, że sprzyja tworzeniu atmosfery szacunku, życzliwości, otwarcia na "wzrastanie człowieka."[8]

Wychowanie muzyczne jest więc dziedziną, w której każde dziecko może odnieść sukces motywujący do dalszej nauki, wzbogacania własnej osobowości i poznawania otaczającego świata. Rodzice i nauczyciele są fasylitatoramina na tej drodze do edukacji muzycznej, od ich zależy jakie umiejętności posiadają dzieci. Wpływ środowiska społeczno-kulturalnego, celowe oddziaływania wychowawcze, własna aktywność, aktywność rodziców - integracja tych wysiłków, powinna pozytywnie wpłynąć na dobrą edukację przyszłego pokolenia. Irena Wojnar uważa, że "(...) sztuka ma tę cechę, że jest zawsze nowatorska i twórcza. Stąd też niewyczerpalne są możliwości jej wykorzystania w procesie wychowawczym."[9] Jeśli rodzice i nauczyciele w przedszkolu, szkole będą podtrzymywać raz zdobyte umiejętności, to jego nadzieja na bardziej kulturalne muzyczne społeczeństwo.

Przypisy:
1. S. Szuman: O sztuce i wychowaniu estetycznym, Warszawa 1975, s. 23
2. H. Danel-Bobrzyk: Muzyka we wszechstronnym wychowaniu dziecka. [W:] Muzyka w edukacji i wychowaniu. [Red.:] H. Danel-Bobrzyk, Uniwersytet Śląski, Katowice 1999, s. 10
3. J. Wierszyłowski: Psychologia muzyki, Warszawa 1979, s. 312
4. J. Kargul [Red.:] Pedagogiczne problemy uczestnictwa w kulturze, Wrocław 1988, s. 25
5. E. Zwolińska: Dlaczego propagujemy teorię uczenia się muzyki E. E. Gordona. [W:] Sposoby kierowania rozwojem muzycznym dziecka w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym. [Red.:] E. Zwolońska, Bydgoszcz 1997, s. 23
6. E. E. Gordon: Umuzykalnianie niemowląt i małych dzieci, Kraków 1997, s. 5
7. Ibidem, s. 14
8. H. Danel-Bobrzyk: Muzyka...op. cit, str. 10

Opracowanie: Urszula Chmielewska

Wyświetleń: 2829


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.