Katalog Urszula Mazurek Edukacja czytelnicza, Artykuły Biblioterapia w szkole podstawowejBIBLIOTERAPIA W SZKOLE PODSTAWOWEJJuż w czasach starożytnych doceniano terapeutyczne znaczenie literatury w życiu człowieka. Biblioteki traktowano jako "lecznice dusz". Rolę książki i literatury doceniano także w wiekach następnych, gdy to w szpitalach zachęcano chorych do czytania najpierw książek religijnych, później także tekstów świeckich.Wiek XX to wiek dwóch wojen światowych. Już wówczas w amerykańskich szpitalach istniały dobrze zorganizowane biblioteki dla pacjentów. Doświadczenia amerykańskich bibliotekarzy stały się później inspiracją dla działań bibliotekarzy europejskich, kiedy to po zakończeniu działań wojennych w całej Europie przystąpiono do odbudowy i tworzenia nowych bibliotek. Biblioterapią zaczęli interesować się lekarze - specjaliści. W pismach medycznych i bibliotekarskich zaczęto kłaść nacisk na wysoką terapeutyczną wartość czytelnictwa. Zaczęto szkolić kadrę biblioteczną. Na biblioteki szpitalne zaczęto spoglądać jako na istotne ogniwo w ogólnokrajowych sieciach bibliotecznych. Biblioterapia zaczęła się rozpowszechniać w Europie. Walka o jej zastosowanie w Polsce rozpoczęła się w drugiej połowie lat sześćdziesiątych. Zaczęto wprowadzać ją jako przedmiot nauczania do programów nauczania bibliotekarzy, pojawiało się coraz więcej publikacji na temat biblioterapii, która jest pewną formą psychicznego wsparcia pacjenta podczas jego leczenia. Od 1997 roku działa we Wrocławiu Polskie Towarzystwo Biblioterapeutyczne, które zrzesza osoby interesujące się biblioterapią. Biblioteka szkolna to miejsce, w którym bibliotekarz spotyka się z ogromną ilością dzieci. Są to uczniowie zdolni i mniej zdolni, grzeczni i tacy, których rozpiera energia, uczący się wspaniale i mający problemy z nauką, osamotnieni i otoczeni rówieśnikami. Ile dzieci, tyle różnych charakterów, tyle problemów do rozwiązania. Bibliotekarz szkolny powinien być zainteresowany wprowadzeniem biblioterapii do swoich działań. Przede wszystkim powinna to być biblioterapia wychowawcza (rozwojowa), w której stosuje się książki dostosowane do potrzeb użytkowników zdrowych w sensie fizycznym i psy- chicznym, ale mających do rozwiązania jakieś istotne dla nich problemy. Biblioterapia i wspierające ją inne rodzaje działań terapeutycznych jak np. muzykoterapia, mają za zadanie wspierać rozwój, samorealizację i zdrowie psychiczne uczestnika tego procesu. Uczestnikami procesu biblioterapeutycznego w biblioterapii wychowawczej są przede wszystkim uczniowie. Biblioterapia w swych głównych założeniach i sposobie realizacji celów terapeutycznych jest zbliżona do psychoterapii. W obu rodzajach terapii realizuje się przez: a) pomoc w odnalezieniu się w nowej, trudnej sytuacji np. pierwsze spotkanie z nową klasą, trudności adaptacyjne, niemożność osiągnięcia zadawalających wyników nauczania b) informowanie uczestników zajęć o rodzaju problemu, z którym borykają się w danym momencie życia c) uaktywnienie dziecka w życiu społeczności szkolnej d) stworzenie odpowiedniej atmosfery terapeutycznej e) pozytywne wpływanie na stany emocjonalne ucznia, przez dostarczanie odpowiednich pozycji książkowych i rozmowy o nich f) uzyskiwanie pozytywnego wpływu na stosunek dziecka do samego siebie i środowiska w którym żyje Biblioterapia kieruje swe działania na osobowość wychowanka za pomocą literatury . Bibliotekarz wpływa na rozwój ucznia po to, aby umożliwić mu osiągnięcie umiejętności wyboru wartości dla niego najistotniejszych. W pracy biblioterapeuty istotne znaczenie mają dwie kategorie wpływów: - podawanie wzorców - nadawanie znaczenia Biblioterapia szkolna może być pomocna w usuwaniu następstw niepowodzeń szkolnych wynikających z: - osłabionej motywacji uczenia się - zahamowań - negatywizmu - nerwic szkolnych - zachowań aspołecznych Musimy pamiętać o tym, że wpływamy na ucznia po to, aby ten nauczył się doboru odpowiednich wartości, które umożliwią mu osiągnięcie jak najpełniejszego rozwoju. Jest to twórcza droga rozwoju jego osobowości. Stosując biblioterapię nauczyciel - bibliotekarz może wpływać na pewne sfery życia ucznia: psychiczną, intelektualną, społeczną, emocjonalną, a w pewnym stopniu nawet ingerować w zachowanie. Opracowując program biblioterapeutyczny należy przestrzegać następujących zasad : - swoboda uczestnictwa - uwzględnianie potrzeb i problemów członków grupy - dostosowanie środków terapeutycznych do możliwości poszczególnych uczestników - uwzględnienie i akceptowanie poziomu gotowości do uczestnictwa w zajęciach - włączenie do programów biblioterapeutycznych zajęć muzykoterapeutycznych - korzystanie z doświadczeń innych biblioterapeutów, wymiana programami i materiałami Biblioterapeuta musi posiadać odpowiedni zasób wiedzy na temat zmian wywoływanych w psychice ucznia przez różne warunki zewnętrzne. Zadaniem nauczyciela jest więc systematyczne poszerzanie swojej wiedzy i zdobywanie nowych umiejętności. Uczestnikami biblioterapii prowadzonej w szkole mogą być uczniowie, którzy z różnych względów potrzebują psychicznego wsparcia, rzeczowej informacji i pomocy w rozwiązywaniu ważnych dla nich problemów natury egzystencjalnej. Może być kilka grup uczniów potrzebujących wsparcia: -uczniowie niepełnosprawni, potrzebujący pomocy w zaakceptowaniu siebie -uczniowie o zaburzonym zachowaniu wynikającym z zaburzeń emocjonalnych -uczniowie bardzo zdolni, nie wytrzymujący jednak presji nauczycieli i rodziców -uczniowie, którzy czują się skrzywdzeni -uczniowie, którzy czują się odrzuceni -uczniowie, którzy mają kłopoty z nauką -uczniowie zagrożeni alkoholizmem lub narkomanią -uczniowie, którzy weszli w kolizję z prawem Biblioterapeuta może prowadzić z nimi biblioterapię indywidualną lub grupową. Bibliotekarz musi pamiętać o tym, aby grupy terapeutyczne były w miarę jednorodne, dobrane przede wszystkim pod względem potrzeb i problemów, które mogą zostać rozwiązane poprzez terapię czytelniczą. Księgozbiór biblioterapeuty szkolnego powinien być dostosowany do autentycznych potrzeb uczestników procesu biblioterapeutycznego. Może składać się z dwóch części: -książek i innych materiałów bibliotecznych, które potrzebne będą tylko biblioterapeucie -książek, które bibliotekarz będzie wykorzystywał do biblioterapii Wyselekcjonowane książki powinny być łatwe w odbiorze, zawierać tematy bliskie czytelnikom i być dostosowane do problematyki poszczególnych spotkań. Osoba, która rozpoczyna pracę jako biblioterapeuta powinna skontaktować się najpierw z osobami w tym zagadnieniu doświadczonymi. W podręcznym zbiorze biblioterapeuty powinny znaleźć się książki z zakresu psychologii oraz pedagogiki ogólnej i specjalnej, które pomogą nauczycielowi poznać mechanizmy zachowań i ich zaburzenia. Inne książki winny poszerzać wiedzę bibliotekarza na temat technik terapeutycznych, sposobu realizacji poszczególnych spotkań: scenariusze, konspekty warsztatów. Niezbędne będą też poradniki bibliograficzne rejestrujące książki przydatne w terapii czytelniczej . Należy pamiętać o tym, że wszystkie książki, które biblioterapeuta zaleci swoim czytelnikom i te, którymi posłuży się w trakcie trwania spotkań, muszą mu być doskonale znane. Cały zbiór powinien być skatalogowany według problemów, o których jest mowa w poszczególnych książkach. Można dodatkowo założyć kartoteki zagadnieniowe, kartoteki cytatów, problemów, opinii, które do tej pory pojawiły się na różnych spotkaniach terapeutycznych. W podręcznym zbiorze nie może zabraknąć nagrań muzycznych, recytacji, bajek i baśni nagranych na taśmy magnetofonowe i taśmy video. Oprócz tekstów przydadzą się w biblioterapii reprodukcje obrazów i kartki pocztowe, które można wykorzystać w zajęciach rozwijających wyobraźnię, stymulujących aktywność intelektualną, pobudzających wspomnienia, przydających się także do zajęć prowadzonych metodą dramy. Drama wspiera proces biblioterapeutyczny, pozwala biblioterapeucie lepiej poznać członków grupy. Daje możliwość lepszego zintegrowania się grupy i spontanicznego wyrażania własnych emocji, rozwija fantazję i wyobraźnię uczniów , uczy ich samodzielności. W podsumowaniu należy jeszcze raz podkreślić ogromną rolę i olbrzymią odpowiedzialność ciążącą na biblioterapeucie, którym w szkole jest najczęściej bibliotekarz szkolny. Osoba chcąca posługiwać się biblioterapią, jako metodą psychologicznego wsparcia, musi przejść odpowiednie przeszkolenie wprowadzające ją w tajniki procesu biblioterapeutycznego, musi poznać odpowiednie techniki pracy terapeutycznej. Biblioterapeuta to jedna z osób dziecku najbliższa, należy więc zwrócić uwagę na jej pewne predyspozycje, cechy i umiejętności. Praca biblioterapeuty jest trudna, a jego działania owocują dopiero po pewnym czasie. Osoby, która podejmie się pracy z dziećmi, która kocha dzieci i chce tego co dla nich najlepsze, nie zrażą żadne przeciwności ani trudności, ponieważ zdaje ona sobie sprawę z tego, że jej zaangażowanie i trud nie zostaną zaprzepaszczone. BIBLIOGRAFIA: 1.Irena Borecka "Biblioterapia.Teoria i praktyka. " Warszawa 2001. 2.Irena Borecka "Biblioterapia w szkole. Poradnik dla bibliotekarzy." Legnica 1998, s.8. Opracowanie: URSZULA MAZUREK Wyświetleń: 3438
Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione. |