Katalog

Tadeusz Rychlewski
Edukacja czytelnicza, Artykuły

"Warto przeczytać..." Recenzja książki Jamesa C. Dobsona "Zasady nie są dla tchórzy".

- n +

Warto przeczytać...
Recenzja książki Jamesa C. Dobsona
Zasady nie są dla tchórzy

Zasady nie są dla tchórzy to dziesiąta z kolei książka doktora Jamesa C. Dobsona, która ukazała się nakładem Oficyny Wydawniczej "Vocatio" (Ofic. Wyd. "Vocatio", Warszawa 1998). Temat opracowania określony został w podtytule, który brzmi Jak zachować równowagę pomiędzy miłością a dyscypliną w wychowywaniu dzieci. Zarówno problematyka książki, jak i jej popularnonaukowy charakter decyduje o tym, że jest ona przeznaczona dla szerokiego kręgu czytelników. Trzecie wydanie polskie opatrzone jednak zostało notą "Wydanie specjalne dla nauczycieli i wychowawców", która wskazuje konkretnego adresata.

Doktor James C. Dobson jest znanym amerykańskim psychologiem specjalizującym się w psychologii dzieci i młodzieży, ostatnio także w psychologii rodziny. Jego teoretyczne przygotowanie i profesjonalizm znalazły potwierdzenie również w działaniu praktycznym: wielokrotnie pełnił on rolę konsultanta programów rządowych, sam jest mężem i ojcem. Książka Zasady nie są dla tchórzy jest praktycznym źródłem informacji, przewodnikiem dla rodziców, nauczycieli i wychowawców. O jej wartości dobrze świadczy niezmienna od ponad trzydziestu lat (pierwsze wydanie 1971) popularność wśród czytelników.

Sam autor precyzuje treść książki następująco: "Ta książka mówi o dzieciach i o tych, którzy je kochają". Rozwój dziecka i rodzicielstwo to temat uniwersalny, ponadczasowy. Autor stoi na stanowisku, że zasady dobrego wychowania są niezmienne od stuleci. Zmienia się tło społeczne, kulturowe, ale dzieci pozostają takie same. Wartość dziecka, wartość człowieka określona została w Piśmie Świętym, dlatego swoje poglądy na temat wychowania doktor Dobson kształtuje właśnie w oparciu o tradycyjny, chrześcijański system wartości.

O wychowaniu doktor Dobson mówi, że jest to wyzwanie. Neguje surową, pozbawioną miłości dyscyplinę i podkreśla, że dzieci rozwijają się najlepiej w klimacie "prawdziwej miłości połączonej z konsekwentnym wymaganiami". Słowo "dyscyplina" ma w opracowaniu doktora Dobsona charakter kluczowy. Dyscyplina to termin stosowany przez autora w kontekście konfrontacji pomiędzy rodzicami a dziećmi, a także w kontekście samodyscypliny i odpowiedzialnego zachowania. Amerykański psycholog zdecydowanie neguje filozofię leseferyzmu, którego istotą jest zostawianie komuś całkowitej swobody działania i permisywizmu, który polega na pozwalaniu na wszystko w ramach źle pojętej tolerancji. Oparte o te założenia system wychowawczy nazywa "prawdziwym nieszczęściem" i podkreśla, że "brak podstawowych zasad doprowadza do rozluźnienia więzi pomiędzy członkami rodziny (...)". Tłumacząc tytuł swojej książki mówi; "Nie wolno nam bać się stosowania dyscypliny w klimacie prawdziwej miłości".

Autor podejmuje próbę sformułowania podstawowych rad dotyczących wychowania dzieci - brzmią one racjonalnie i wiarygodnie, wypływają bowiem zarówno z teorii, jak i dużego doświadczenia. W wychowywaniu dziecka należy kierować się zdrowym rozsądkiem, wspierając je mądrością etyki judeochrześcijańskiej. Doktor Dobson jest przekonany, że ta metoda przyniesie pomyślne rezultaty w każdym domu. Omawia pięć filarów zdroworozsądkowego wychowania dzieci opartego na miłości i dyscyplinie. Najważniejsze - według autora - jest wykształcenie w dziecku szacunku dla rodziców. Jest to podstawą relacji sprzyjających porozumieniu, a "najlepsza okazja wzajemnego porozumienia nadarza się często po incydencie zakończonym ukaraniem" (druga zasada). W dalszej kolejności autor wskazuje jeszcze trzy zasady wychowywania dzieci opartego na zdrowym rozsądku: kontrola bez zrzędzenia, nie rozbudzanie w dziecku pragnień materialnych oraz zachowanie równowagi pomiędzy miłością i dyscypliną. Wszystkie proponowane przez J. C. Dobsona zasady sprzyjają ustaleniu relacji podmiotowych, w których najważniejszy jest człowiek: dziecko z jednej strony, rodzic - z drugiej. J. C. Dobson zaleca: "traktujmy dziecko z szacunkiem i godnością, oczekując tego samego z jego strony", Pogląd ten zbliża go w ten sposób do personalizmu.

Teoretyczne stanowisko J. C. Dobsona zweryfikowane zostało empirycznie. Podnosi to wiarygodność autora, który przytacza liczne przykłady z życia, poddaje je gruntownej analizie w kontekście proponowanej przez siebie teorii wychowania. Aktywność zawodowa autora i związane z tym doświadczenia podpowiedziały mu atrakcyjną dla czytelnika formę podawczą typu "pytanie - odpowiedź". Tak kończy autor każdy rozdział, wprowadzając wcześniej niezbędne informacje teoretyczne. Dotyczą one kolejno takich aspektów wychowania, jak: motywowania dziecka, czyli systemu nagród i kar, dyscypliny w nauce oraz zasad w dziedzinie moralności. Zachowany w każdym rozdziale podział na teoretyczna część wprowadzającą oraz wynikająca z praktyki listę pytań i odpowiedzi ułatwia korzystanie z książki jako poradnika. Życiowy, wynikający z wieloletnich doświadczeń charakter książki pozwala odnaleźć w niej odpowiedź na wiele pytań pojawiających się każdego dnia. Myślę, że właśnie ścisły związek treści książki J. C. Dobsona z życiem jest jej największym atutem. Szczególnie cenne wydają mi się informacje na temat narkotyków i środków odurzających stanowiących zagrożenie dla dzieci. Autor wyjaśnia, jakie są objawy zażywania narkotyków i związane z tym konsekwencje, skąd dziecko może pozyskać narkotyk i jakie są najpopularniejsze środki odurzające. Mając na uwadze fakt, że kontakt z narkotykami wymaga konspiracji, a jednym z jej rodzajów jest slang narkotyczny, doktor J. C. Dobson zamieszcza na końcu książki słownik slangu narkotycznego.

Kompleksowy charakter rozważań amerykańskiego psychologa, popularnonaukowe ujęcie, umiejętne łączenie teorii z praktyką powoduje, że książkę Zasady nie są dla tchórzy polecić można szerokiemu gronu czytelników. Powinni to być przede wszystkim rodzice (i taka jest intencja autora), ale także nauczyciele i wychowawcy. Praktyczny wymiar opracowania decyduje o tym, że książka może pełnić funkcje poradnika. Czytelny układ treści, przystępna forma, a przede wszystkim doniosłość poruszanych zagadnień zadecydowały o dużej popularności książki doktora J.C. Dobsona, należącej obecnie do klasyki literatury na temat wychowywania.

Opracowanie: Tadeusz Rychlewski

Wyświetleń: 2975


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.