Katalog

Beata Nowak
Historia, Scenariusze

Święto Odzyskania Niepodległości - scenariusz audycji radiowej

- n +

Scenariusz szkolnej audycji radiowej

ŚWIĘTO ODZYSKANIA NIEPODLEGŁOŚCI
Narrator

W okresie rozpadu monarchii karolińskiej ziemie między Bugiem a Łabą zamieszkiwały liczne plemiona zachodnich Słowian.
Polanie - zamieszkujący obszar dzisiejszej Wielkopolski utworzyli na przełomie IX i X w. organizację państwową. Za panowania Mieszka I z dynastii Piastów - pierwszego historycznego władcy Polski - państwo polskie obejmowało już tereny ograniczone przez Bug, Odrę i Karpaty. W 966 r. Polska przyjęła chrześcijaństwo w obrządku łacińskim, wchodząc na trwałe do dziejów Europy.

Przerywnik muzyczny: Gaude Mater Polonia.

Narrator

Od 1386 r. Polska występowała w unii z Litwą. Na tronie polskim zasiadali władcy z dynastii Jagiellonów. Dzięki ich zabiegom państwo polskie doszło do świetności politycznej, a wiek XVI zyskał miano "złotego wieku" kultury polskiej.
Wspaniały rozwój zawdzięczał nasz kraj w dużej mierze szlachcie. Wyjątkowo liczny w Polsce ten stan, mimo znacznych różnic majątkowych, traktowany był jako politycznie równy. Ogromna część szlachty miała wzgląd na dobro państwa, myślała rozsądnie o Polsce, była wykształcona. Jej dwory były ostoją naszej kultury narodowej.

Aktor

Serce roście patrząc na te czasy!
Mało przed tym gołe były lasy,
Śnieg na ziemi wysszej łokcia leżał,
A po rzekach wóz najcięższy zbieżał.

Przerywnik muzyczny: Pieśń Polonez Rycerski

Narrator

Niestety następne wieki przyniosły wiele niekorzystnych zmian dla naszej Ojczyzny, a rok 1772 zapisał się tragicznie w naszej historii. Wtedy nastąpił I rozbiór Polski. Haniebny układ, na mocy którego Prusy, Austria i Rosja dokonały podziału części ziem polskich, zatwierdzony został przez Sejm polski. Wkrótce potem pisał Ignacy Krasicki:
Święta miłości kochanej ojczyzny,
Czują cię tylko umysły poczciwe!
Dla ciebie zjadłe smakują trucizny,
Dla ciebie więzy, pęta nie zelżywe.
Kształcisz kalectwo przez chwalebne blizny,
Gnieździsz w umyśle rozkoszy prawdziwe.
Byle cię można wspomóc, byle wspierać,
Nie żal żyć w nędzy, nie żal i umierać.

Potem przyszedł drugi i trzeci rozbiór i całkowita utrata niepodległości. Polska zniknęła z map Europy.

Narrator

Nie zginęli jednak Polacy, którzy przez ponad 100 lat będą walczyć o niepodległość swojej ojczyzny.

Aktor

Narodzie, niegdyś wielki, dziś w smutnej kolei,
Wyzuty z siły, bogactw, sławy i nadziei.
Narodzie! Czas nie ufać w zaręczenia,
W tobie samym jest zakład zguby lub zbawienia!
Nie dbaj na to, żeś w ciężkie kajdany się dostał,
Gdzie lud rzekł: "Chcę być wolnym - zawsze wolnym został!"

Narrator

Polacy nigdy nie pogodzili się z rozbiorami. Zawsze wysoko cenili wolność i swobody narodowe. Dlatego już w 1794 r. wybuchło powstanie przeciwko zaborcom pod wodzą Tadeusza Kościuszki.

Narrator

Poszedł nasz Kościuszko przez ten polski kraj,
A ty mu, szablico, poloneza graj!
Poszedł nasz Kościuszko na boje, na trud,
A z nim wierne serca, wierny polski lud!

Niestety, powstanie pod wodzą Kościuszki upadło, ale dało początek kolejnym próbom. W noc listopadową 1830 roku ruszyli młodzi kadeci pod wodza Piotra Wysockiego na Belweder. Był to początek powstania listopadowego.

Rok 1830 na nowo rozpalił nadzieje Polaków. Doszło do wojny z Rosją. Nastąpiły wielkie bitwy: Olszynka Grochowska, Stoczek, Dębe Wielkie... Jednak przewagi polskiej, wywalczonej przez doskonałe wojsko, nie wykorzystali politycy i dowódcy naszej armii.
Zryw listopadowy zakończył się klęską Polaków. Okrutny nowy władca Królestwa Polskiego - Paskiewicz - pokazał, jak teraz będzie karać, wywozić na Syberię i prześladować za pomoc powstaniu. Musieli wtedy uciekać z Polski, albo już nie mogli do niej powrócić z zagranicy ci, którzy stworzyli Wielką Emigrację - Mickiewicz, Słowacki, Chopin, Lelewel.

Aktorzy (dwie grupy na scenie)

I Klęska
IIA jednak - upadek!
III Taki już nasz narodowy los!
IV Wieczna niewola!
V Porzućmy wszelkie nadzieje!

I' Nie poddamy się
II' Polska będzie wolna!
III' Zwyciężymy!

Aktor

Kto pałasz kocha i ojczyznę kocha,
Choćby się palił do niej przez dwa wieki,
I gdzieś jak żuraw odleciał daleki,
I gdzieś przez sto lat więdniał od rozpaczy:
To jak swą szablę i swój kraj zobaczy,
To jak usłyszy, że krzyczą do broni,
Przed Panem Bogiem się tylko ukłoni,
A potem ludziom odpowie na hasło,
Że miecz nie ściemniał i serce nie zgasło.

Przerywnik muzyczny: Pieśń: Oto dziś dzień krwi i chwały.

Narrator

Postępująca rusyfikacja, prześladowanie patriotów i bezwzględnie tępienie wszelkich przejawów polskości spowodowały, że Polacy zdecydowali się na kolejny zryw zbrojny.
W roku 1863 wybuchło największe z polskich powstań narodowych - styczniowe. Brak regularnego wojska i - pomimo nadania przez polski Rząd Narodowy wolności chłopom pańszczyźnianym - brak kosynierów - spowodowały, że do walki szli cywile. Broń ich była przypadkowa, głównie myśliwska oraz stare szable i kosy. Rozpoczęto trwającą półtora roku walkę partyzancką z wrogiem, walkę zawziętą. Przez szeregi powstańczej armii przewinęło się blisko 200 tysięcy osób, wśród nich gorący patriota i dyktator powstania Romuald Traugutt.

Aktor

Białe z czerwonym - powiewaj nad nami
Znaku ojczysty, leć przed Polakami.
"Miej czyste myśli!" - biały kolor znaczy,
"Nieś krew za wolność!" - czerwony tłumaczy.

Narrator

Zdeptano w końcu powstanie. Zabito w ponurej warszawskiej Cytadeli jego bohaterskich przywódców.
Wyrzucono z domów i majątków niezliczone rodziny szlacheckie tych, którzy walczyli lub wspomagali walczących w powstaniu. Ruszyły na Sybir kolumny zesłańców w kajdanach.
Po upadku powstania styczniowego trzeba było czekać pół wieku na kolejną możliwość podjęcia walki o niepodległość.

Narrator

Wybuchła I wojna światowa, oczekiwana przez Polaków od dawna. Pięć wielkich mocarstw europejskich gotowało swój oręż do walki, a wśród nich zaborcy Polski: Rosja, Austria i Prusy. Te trzy mocarstwa, które pilnowały wspólnie głazu na grobie Polski, stanęły teraz po dwóch stronach frontu. Sierpień 1914 roku stał się wstępem do straszliwego kataklizmu, wstrząsnął światem. Polsce jednak przyniósł niepodległość, okupioną krwią wielu rodaków walczących w armiach rosyjskiej, pruskiej i austriackiej.

Przerywnik muzyczny: Pieśń, Wojenko, wojenko.

Narrator

Społeczeństwa polskie, przeżywające w czasie I wojny olbrzymią tragedię, podzielone zostaje między dwa wojujące obozy i zmuszone do bratobójczej walki. Polak wcielony do armii austriackiej strzela do Polaka z armii rosyjskiej. Z trzech zaborów brat idzie na brata, brat bratu ostrzem bagnetu w serce mierzy i na cel bierze.

Aktor

Rozdzielił nas, mój bracie,
zły los i trzyma straż -
w dwóch wrogich sobie szańcach
patrzymy śmierci w twarz,

W okopach pełnych jęku,
wsłuchani w armat huk,
stoimy na wprost siebie -
ja - wróg twój, ty - mój wróg!

Los płacze, ziemia płacze,
świat cały w ogniu drży...
W dwóch wrogich sobie szańcach
Stoimy - ja i ty.

Przerywnik muzyczny: Pieśń, Piechota

Narrator

Józef Piłsudski był zdania, że Polacy, jeżeli chcą odzyskać niepodległość, muszą mieć własną siłę zbrojną. Utworzył więc w Galicji formacje paramilitarne: Strzelec i Drużyny Strzeleckie, które miały być zaczątkiem przyszłego wojska.

Aktor

Synkowie moi, poszedłem w bój,
jako wasz dziadek a ojciec mój,
jak ojca ojciec i ojca dziad,
co z Legionami przemierzył świat,
szukając drogi przez krwi i blizny
do naszej wolnej Ojczyzny!

Narrator

6 sierpnia 1914 roku - wczesnym rankiem - z rozkazu Józefa Piłsudskiego wyszła z Krakowa w stronę zaboru rosyjskiego Pierwsza Kompania Kadrowa, stanowiąca w zamyśle jej twórcy straż przednią powstającego wojska polskiego.
Rozkaz J. Piłsudskiego z 5.VIII.1914 r.
"Żołnierze! Spotkał was ten zaszczyt niezmierny, że pierwsi pójdziecie do Królestwa i przestąpicie granice rosyjskiego zaboru jako czołowa kolumna wojska polskiego, idąca walczyć za odrodzenie Ojczyzny. Wszyscy jesteście równi wobec ofiar, jakie ponosić macie. Wszyscy jesteście żołnierzami /.../ Patrzę na was jako na kadry, z których rozwinąć się ma przyszła armia poska, i pozdrawiam was jako Pierwszą Kompanię Kadrową".

Przerywnik muzyczny: Pieśń, Pierwsza Kadrowa.

Narrator

Jesienią 1915 r. polskie trzy brygady liczyły ok. 20 tysięcy żołnierzy. W październiku 1915 roku - w wyniku działań wojennych ziemie polskie znalazły się pod okupacją niemiecką i austriacką.
Nadeszły ostatnie dni okupacji. Polacy nie stali bezczynnie. Rozwinęła się akcja rozbrajania i usuwania resztek wojsk okupantów z polskich terenów.

Aktor

Wstań Polsko moja!
Uderz w czyn!

Idź znów przebojem w bój szalony!
Już płonie lont podziemnych min -
Krwawą godzinę biły dzwony -
Zerwane pęta - uderz w czyn!

Wstań, Polsko moja!
Strząśnij proch!
Żałosne marzeń ucisz łkania!
Za tobą świty zmartwychwstania!
Z anielskich skrzydeł strząśnij proch!

Wstań, Polsko moja!
W ogniach zórz
Nowe się blaski krwawią tobie!
O, lżej ci będzie w gromach burz
Niźli w zawiędłych wspomnień grobie -
Wstań, Polsko moja, w blaskach zórz.

Narrator

10 listopada 1918 roku gromada legionowa witała zwolnionego z więzienia Piłsudskiego. 11 listopada Rada Regencyjna przekazała Piłsudskiemu dowództwo nad wojskiem, a w kilka dni później podporządkowała mu rząd.
Odezwa:
...Jako wódz Naczelny Armii Polskiej, pragnę notyfikować rządom i narodom wojującym i neutralnym istnienie Państwa Polskiego Niepodległego, obejmującego wszystkie ziemie zjednoczonej Polski /.../ Państwo Polskie powstaje z woli całego narodu i opiera się na podstawach demokratycznych. Rząd Polski zastąpi panowanie przemocy, która przez ponad sto lat ciążyła nad losami Polski /.../ jestem przekonany, że potężne demokracje Zachodu udzielą swej pomocy i braterskiego poparcia Polskiej Rzeczypospolitej Odrodzonej i Niepodległej.

Wódz Naczelny: J. Piłsudski
Warszawa, 16 listopada 1918 r.

Przerywnik muzyczny: Pieśń, I Brygada.

Narrator

I w końcu przyszła Polska, wywalczona z trudem krwią ochotników, krwią kilku pokoleń. Tych, którzy święcie wierzyli, że jeszcze nie zginęła. Wnukowie powstańców z 1863 r. wypełnili ich patriotyczny testament: wywalczyli wolną Polskę.

Aktor

Uderz nam w serca złotym dzwonem,
Otwórz nam Polskę, jak piorunem
Otwierasz niebo zachmurzone.
Daj nam uprzątnąć dom ojczysty
Tak z naszych zgliszcz i ruin świętych,
Jak z grzechów naszych, win przeklętych:
Niech będzie biedny, ale czysty
Nasz dom z cmentarza podźwignięty.

Narrator

Ciesz się narodzie. Ustała walka. Zostały pieśni, które towarzyszyły żołnierzom. To nimi entuzjastycznie witał lud na ulicach miast miłego Wodza - Józefa Piłsudskiego. Pieśni te zapadły głęboko w duszę i serca Polaków.

11 listopada 1918 roku to jedna z najważniejszych dat w dziejach Polski.
Dzień ten wieńczy blisko półtorawieczne dążenie kilku pokoleń Polaków do odzyskania utraconej na skutek zaborów, niepodległości. Niepodległość wywalczyli sobie sami Polacy wykorzystując zaistniałe sprzyjające okoliczności historyczne.
Gdy obchodzimy rocznicę Polski niepodległej, pamiętamy i o tych, którzy przez cały wiek XIX zachowali wiarę w odrodzenie naszego państwa, za tę wielką sprawę walczyli i ginęli.

Przerywnik muzyczny: Pieśń, Rota (pierwsza zwrotka)

Narracja historyczna na podstawie:

S. Russocki - Tysiącletnia Polska.
S. Kobyliński - Dzieje Polski

W audycji wykorzystano:

1. J. Kochanowski - Pieśni
2. I. Krasicki - Święta miłości kochanej ojczyzny.
3. J. Jasiński - Wiersz do narodu.
4. M. Konopnicka - Polonez Kościuszki.
5. J. Słowacki - Poemat Piasta Dantyszka.
6. A. Górecki - Jeszcze pieśń.
7. E. Słoński - Ta co nie zginęła.
8. J. Żuławski - Do moich synów.
9. J. Piłsudski - Rozkaz z 5.VIII.1914 r.
10. J. Mączka - Wstań, Polsko moja!
11. J. Piłsudski - Odezwa Wodza Naczelnego Marszałka, 16.XI.1918 r.
12. J. Tuwim - Kwiaty polskie.

Opracowanie: mgr Beaty Nowak

Wyświetleń: 8168


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.