Katalog

Iwona Czora
Ogólne, Artykuły

Jakie nowe aspekty do szkolnego wychowania moralnego wnosi katecheza.

- n +

Jakie nowe aspekty do szkolnego wychowania moralnego wnosi katecheza

Wychowanie to całokształt zabiegów mających na celu ukształtowanie człowieka pod względem fizycznym, moralnym i umysłowym. Na podstawie tego bardzo ogólnego sformułowania możemy wysunąć wniosek, że wychowanie to proces polegający na oddziaływaniu na osobowość jednostki. To oddziaływanie aby było skuteczne musi przebiegać na różnych płaszczyznach i nie może zabraknąć w jego całokształcie czynnika moralnego. Tylko wówczas działania wychowawcze będą skuteczne, gdy ich celem stanie się całościowy rozwój osobowy młodego człowieka, który ma poznać prawdę, kierować się ku dobru, dostrzegać piękno. Szkoła jako instytucja wychowawcza ma za zadanie pomóc wychowankowi w dostrzeganiu i wdrażaniu w życie tychże wartości. Ma nauczyć młodego człowieka nie tylko radzenia sobie w życiu codziennym, ale także dokonywać właściwych wyborów moralnych. Niestety często doświadczamy tego, że szkolne programy wychowawcze zawierają sfery rozwoju intelektualnego, społecznego, zdrowotnego, emocjonalnego, całkowicie pomijając sferę rozwoju moralnego. Tak więc pojawia się jakże ważne i odpowiedzialne zadanie katechezy w szkole.

Katecheci mają obowiązek i prawo1 podzielenia się swoimi uwagami i spostrzeżeniami dotyczącymi programu wychowawczego. W razie spostrzeżenia braków mogą i powinni wnieść wnioski i postulaty dla uzupełnienia tychże braków. Jest to nowy aspekt, który wniosła katecheza poprzez swoje zaistnienie w polskiej szkole. Katecheta powinien być człowiekiem szczególnie wyczulonym na czynnik moralny wychowania. Skoro szkolny program wychowawczy ma być podstawowym dokumentem służącym funkcjonowaniu szkoły nie może w nim zabraknąć elementu moralnego. Wychowanie bez uwzględnienia czynnika moralnego pozostanie tylko karykaturą wychowania. Katecheci swoją czujnością i osobistym zaangażowaniem w szczególny sposób przyczyniają się do kształtowania postaw moralnych dzieci i młodzieży, gdyż szybciej niż rodzice czy opiekunowie mogą dotrzeć do wyżej wymienionych kwestii.

Ważnym aspektem w wychowaniu moralnym który pojawił się poprzez zaistnienie katechezy w szkole jest tak skonstruowany program katechetyczny, który ma na celu poprzez odkrywanie obecności Chrystusa w codziennym życiu chrześcijanina również kształtować jego postawy.

- Jednym z celów katechezy jest kształtowanie postawy wdzięczności i skruchy. Postawa ta dotyczy przede wszystkim Boga, jednakże w życiu chrześcijanina zostaje również odniesiona do bliźnich. Katecheta zachęca swoich wychowanków do okazywania przebaczenia, uczy wrażliwości na krzywdę, jak również wdzięczności wobec przełożonych, nauczycieli, rówieśników.

- Katecheza dąży również do podejmowania świadomego, celowego kształtowania dojrzałej osobowości czyli do samowychowania. Przejawia się to w zachęcaniu do tzw. pracy nad sobą.

- Katecheza służy rozbudzeniu życia modlitewnego i sakramentalnego, które mobilizuje wychowanka do refleksji nad przyjmowanymi postawami w życiu, dokonywania samooceny swojego postępowania, stosowaniu prawdziwych wartości w rozwiązaniu życiowych sytuacji, problemów oraz w dokonywanych wyborach i podejmowanych decyzjach.

- Katecheza zachęca do układaniu stosunków z otoczeniem według wskazań świata wartości zgodnego z Duchem Ewangelii. Każde wydarzenie, które ma miejsce w codziennym życiu można odnieść do świata wartości.

- Katecheta pomaga wychowankom w zrozumieniu złożoności założeń współczesnej cywilizacji i szukaniu dróg wyjścia w duchu autentycznych wartości.

- Kantat z Bogiem jest bardzo ważnym czynnikiem moralnym, jakość kontaktu z Bogiem decyduje o wartości i znaczeniu naszej pracy. Im bogatsze życie duchowe, tym bardziej wartościowa jest osobowość chrześcijańska, tym bardziej efektywna i dojrzała będzie postawa ucznia. A właśnie o to chodzi w wychowaniu moralnym, aby uczeń potrafił umiejętnie oceniać życiowe sytuacje i dokonywać wyboru.

- Poprzez mobilizację ucznia katecheta doprowadza do podjęcia przez niego wysiłku otwierania coraz pełniej swojego serca przed Bogiem. Każda sytuacja może prowadzić ku nawróceniu i pogłębieniu przyjaźni z Chrystusem, zaś każde wydarzenie jest dobrym materiałem do pracy wychowawczej w dziedzinie moralności.

- Szkolne rekolekcje to zupełnie nowy aspekt w szkolnej rzeczywistości. Odbywają się corocznie w czasie Wielkiego Postu. Możliwe są też rekolekcje adwentowe, wyjazdowe lub tzw. dni skupienia. W organizację rekolekcji włączają się katecheci i młodzież. Uczestniczą w nich nauczyciele wraz z uczniami. Rekolekcje stanowią cenne ćwiczenia duchowe, są znaczącym ubogaceniem religijnym, ale nie tylko, stanowią również znaczący aspekt moralny. Nauki rekolekcyjne, nabożeństwa, sakrament spowiedzi dają okazję i mobilizują uczniów do zastanowienia się nad przyjmowanymi wżyciu postawami. Pomocą w tych refleksjach są towarzyszące zazwyczaj rekolekcjom dodatkowe zajęcia organizowane przez katechetów.

- Zajęcia pozalekcyjne chociaż stanowią podstawową formę pracy z uczniem, nie wyczerpują możliwości oddziaływań wychowawczych. Niezwykle skuteczną formą kształtowania postaw moralnych człowieka jest obcowanie z kulturą i sztuką lub współuczestnictwo w jej tworzeniu. Katecheci inspirują różne przedstawienia, scenki, wystawy, wycieczki. Obcowanie z naturą, jej harmonią i pięknem służy nie tylko odpoczynkowi i poznawaniu wartości estetycznych ale poprzez odkrywanie obecności Stwórcy mobilizuje do pracy nad sobą, do dostrzegania piękna natury i drugiego człowieka. Służy wyrabianiu w wychowankach wrażliwości na otaczający nas świat i kształtuje postawy moralne.

- Katecheza wspiera dążenia nauczycieli innych przedmiotów do kształtowania w uczniach postaw społecznych. Chrystus jest obecny w każdym człowieku, dlatego wszystko co czynimy bliźniemu czynimy samemu Bogu. Szacunek, pomoc, życzliwość, troska okazywana bliźnim jest wyrazem naszej miłości do Boga. Chrystus przychodzi do nas w każdym człowieku i w każdym człowieku nas oczekuje. Szczególnym wyzwaniem moralnym są uczniowie z rodzin dysfunkcyjnych oraz kształtowanie altruistycznych postaw wychowanków wyrażających się poprzez pomoc biednym, chorym, niedołężnym, osieroconym. Niesiona bezinteresownie pomoc w charakterze wolontariatu jest służbą samemu Bogu.

- Ważnym aspektem, który pojawił się wraz z katechezą w szkole jest wkład wniesiony w kształtowanie postaw patriotycznych, szacunku do Ojczyzny i wszystkiego co z nią związane. Katecheza pojawia się tutaj jako przedmiot wspomagający kształtowanie postaw szacunku wobec Ojczyzny. W rozwoju osobowym człowiek korzysta z dziedzictwa materialnego i duchowego społeczeństwa, w którym żyje. Ma obowiązek odnosić się do niego z wdzięcznością, szanować je i pomnażać. Szacunek i wnoszenie osobistego wkładu w pomnażanie dziedzictwa narodowego jest wyrazem miłości do ojczyzny i służby dla niej. Kształtowanie właściwych postaw obywatelskich dokonuje się nade wszystko poprzez pielęgnowanie tradycji narodowych. Służy temu celebracja świąt i ważnych rocznic. Również tutaj w swoim praktycznym wykorzystaniu zadań programowych katecheza przyczynia się do wdrażania dzieci i młodzieży szacunku do ojczystej ziemi kształtując tym samym postawy moralne.

- Kolejnym nowym aspektem, który zauważamy w szkole wraz z pojawieniem się katechezy jest postawa samego katechety, która ma ogromny wpływ na wychowanie moralne. Sam katecheta może i powinien stawać się na co dzień wzorem godnym naśladowania. Wpatrując się w obraz swego Mistrza i Pana powinien dawać świadectwo i przykład przestrzegania wszelkich norm moralnych. Musi być świadomy swej misji, powołania jak również tego, że staje się obrazem na który spogląda zarówno wychowanek jak i grono pedagogiczne.

Moim zdaniem katecheza wraz z pojawieniem się w szkole wniosła duży wkład w wychowanie moralne. Jedne z przedstawionych powyżej aspektów w sposób bezpośredni stały się nowymi czynnikami kształtującymi proces wychowania moralnego w szkole inne zaś wspomagają to wychowanie, które już istniało w danej placówce. Stały się więc dodatkową siłą w kształtowaniu postaw dzieci i młodzieży, uczą dokonywania wyboru. Treści moralne zawarte w programie katechetycznym, a przekazywane w czasie katechezy są zbieżne z treściami wychowania moralnego w szkole. Chrystus ukazywany jest jako wzór postępowania moralnego, a my jako chrześcijanie mamy Go naśladować. Aby być dobrym chrześcijaninem, dobrym obywatelem pełniącym role społeczne potrzeba starannie pracować nad wychowaniem dzieci od najmłodszych lat. Katecheza w szkole wspomaga to wychowanie wnosząc nowe aspekty moralne.

Nowe aspekty wychowania moralnego wniesione przez katechezę to ogromne bogactwo kształtowania postaw młodych ludzi. Człowiek odkrywa prawdę o sobie i otaczającym go świecie pośród świata wartości. Im głębiej napełnia się Bogiem, tym jego życie jest wartościowsze i cenniejsze. Obecność Boga czyni życie ludzkie świętym. Dokonuje się to poprzez konkretne sposoby uświęcania życia, takie jak: modlitwa, Eucharystia, spowiedź, zaangażowanie w wydarzenia Roku Liturgicznego, udział w rekolekcjach, pielgrzymkach i spotkaniach. Niebanalną rolę w życiu wychowanków pełni katecheta, który oprócz inspirowania wymienionych sposobów uświęcania życia, dba również o wychowanie społeczne i patriotyczne, nawiązuje współpracę z rodzicami i instytucjami wspomagającymi rodzinę. Szczególnie cenną jest współpraca z Kościołem lokalnym, wyrażająca się w udziale w życiu parafii na której terenie znajduje się szkoła. Zamierzone cele wychowawcze byłyby niemożliwe do osiągnięcia bez położenia nacisku na rozwój takich wartości jak: wiara, nadzieja, miłość, prawda, sprawiedliwość, szacunek. Pośród prawdziwych wartości kształtuje się i dojrzewa autentyczna postawa katolicka przyszłych abiturientów. Ich Źródłem i centralnym punktem odniesienia jest Osoba Jezusa Chrystusa, z której chrześcijanin czerpie wzór i siły do codziennego godziwego moralnego postępowania.

NAUCZYCIEL SP 47 W KATOWICACH mgr Iwona Czora Literatura:
"Biblioteczka reformy" nr 37
"Katecheta" nr 12 / 2001
Przypisy:
Zob. załącznik nr 2 do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 21 maja 2001 w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego i kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół.

Opracowanie: Iwona Czora

Wyświetleń: 1797


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.