ROLA MEDIÓW WE WSPÓŁCZESNYM ŚWIECIE
I ICH WPŁYW NA ROZWÓJ MŁODEGO CZŁOWIEKA
Media rozwijają się od ponad dwustu lat. Z początku były to lokalne gazety, nie
dość, że o małym zasięgu, to dostępne jedynie dla nielicznej grupy ludzi, która
w ówczesnych czasach potrafiła czytać. Dziś, chociażby dzięki przeróżnym
prenumeratom, możemy dostać gazetę z każdego zakątka świata.
Dzięki różnorodnym wynalazkom (anteny satelitarne, telewizja, modem) szybkość
przepływu informacji zwiększa się w zadziwiającym tempie. Bez wątpienia ma to
wpływ na życie kulturalne, społeczne, polityczne i rodzinne każdego z nas. Media
odgrywają wielką rolę we wszystkich dziedzinach życia:
- kreują politykę
- kształtują obraz społeczeństwa
- pośredniczą w wymianie informacji oraz dóbr kultury i nauki
- kreują naszych idoli, ukazują autorytety i wzory do naśladowania
- współtworzą system wartości, dzięki swej niewyobrażalnej sile sugestii
kształtują życiowe aspiracje ludzi, nierzadko mają wpływ na podejmowane prze
nich decyzje życiowe
- wpływają na życie rodziny; są jakby uczestnikiem życia codziennego
- wpływają na emocje człowieka, na jego światopogląd, sposób wypowiadania się
Na ww. przykładach doskonale widać, jak wielkie oddziaływanie mają media w życiu
człowieka. Dlatego też, ważne jest, by dostrzegać zarówno ich dodatnie, jak i
ujemne strony.
Środki masowego przekazu niosąc ze sobą treści przekazywane za pośrednictwem
obrazu, dźwięku, druku czy rysunków poszerzają zakres wiedzy człowieka,
kształtują przechowywane w podświadomości wyobrażenie o otaczającym nas świecie
a także o panujących zasadach i normach w poszczególnych dziedzinach życia.
Informacje te wpływają tez na kształtowanie się świadomości oraz rozwój osobowy
człowieka.
Pozytywne strony mediów są chętniej dostrzegane przez współczesnych ludzi,
bowiem nikt nie lubi słuchać i dyskutować o negatywnych aspektach telewizji czy
komputera, które potrafią w ogromnej części wypełnić życie wielu ludzi,
nierzadko kojarzą się też z nowoczesnością i tzw. jedynym „oknem na świat”. To,
co nowoczesne zaś w opinii wielu ludzi uchodzi za doskonałe.
Poziom negatywnego oddziaływania poszczególnych rodzajów mediów zależy od ich
stopnia dostępności jak również od sposobu przekazywania informacji. Na pewno
inny wpływ maja media na osobę dorosła a inny na dziecko czy młodzież. Młody
człowiek, nie mający jeszcze doświadczenia i sprecyzowanego poglądu na świat
jest bardziej podatny na negatywny wpływ mediów. Bardzo ważne jest to, by
zwłaszcza rodzice zdawali sobie sprawę z niekontrolowanego wpływu telewizji i
komputera na wychowanie dzieci.
Telewizory posiadają niemal wszystkie rodziny w kraju. Peter Sellers powiedział
kiedyś, że „dziś rzeczywistą głową rodziny jest ten, kto decyduje, na jaki
program nastawić telewizor”. Tam gdzie stoi telewizor, koncentruje się życie
rodziny. Często włącza się go zaraz po przyjściu do domu, a wyłącza późno w
nocy. Jest on tak jakby członkiem rodziny, z którym spędzamy mnóstwo czasu.
Niestety, nawet podczas wspólnego oglądania telewizji stajemy się bierni, nie
rozmawiamy ze sobą, a wręcz przeciwnie, uciszamy się wzajemnie i nastawiamy
głośniej telewizor. Często nawet dochodzi do kłótni, głównie pomiędzy młodszymi
członkami rodziny, jaki program powinno się oglądać. Ludzie odizolowują się od
siebie, gdyż brak jest elementów, które tworzą typowo rodzinne więzi, np.
rozmowy, wspólne wymiany poglądów; nie mamy czasu dla siebie.
Ogromny agresywny wpływ na zachowanie dzieci i młodzieży mają również niektóre
gry komputerowe nasycone agresją i brutalnością, do których mają dziś łatwy
dostęp. Większość rodziców nie ma kontroli nad tym, np. czy ich dziecko gra w „Tetris”
czy też w „Quake”. Niekontrolowany konflikt z telewizją, grami komputerowymi czy
Internetem, jest źródłem uzależnień, które mogą być groźne dla zdrowia zarówno
psychicznego, jak i fizycznego człowieka.
Na przykładach z życia codziennego możemy zauważyć bierność fizyczną ludzi.
Maleje ich aktywność w sferze nawiązywania kontaktów z innymi ludźmi (zastępuje
je kontakt z telewizją czy komputerem) a także maleje więź z przyrodą, bo
wyjście na łono natury wiązało by się z wyłączeniem telewizora. Na problem ten
możemy również popatrzeć przez pryzmat medycyny. Taka forma biernej rozrywki
przyczynia się do wielu chorób.
Równie niebezpiecznym zagrożeniem jest manipulowanie przez media świadomością
ludzi. Czym innym jest uświadomienie społeczeństwu ważnych problemów,
przekazywanie różnorodnej wiedzy, a czym innym narzucanie toku myślenia oraz
wpływ na postawy ludzi przez swoistą „obróbkę ukazywanej rzeczywistości”.
Myślę, że ukazanie tylko wad mediów, lub jedynie ich zalet byłoby nierozsądne i
niewskazane. Prawda jak zwykle leży po środku, ważne jest jednak to, aby mieć
świadomy i dojrzały stosunek do tej sprawy. Odpowiedź na poniższe pytania
pozwoli nam określić stopień naszej zależności od mediów i stosunku do nich.
- Czy mam świadomość możliwości, jakie mogą stworzyć media dla rozwoju
współczesnego człowieka?
- Czy mam świadomość zagrożeń, jakie niosą media?
- Od czego zależy wybór programu?
- Czy telewizor i komputer zabierają mój czas do tego stopnia, że
podporządkowuję się, nie mam czasu na inne obowiązki rodzinne?
Media bezsprzecznie mają ogromny wpływ na życie rodzinny i wychowanie młodego
pokolenia, gdyż dostarczają wzorców zachowań i są składnikiem życia codziennego.
Często media spełniają w wielu rodzinach funkcje wychowawcze. Niepokojąco złym
zjawiskiem jest, gdy rodzice wyręczają się mediami w wychowaniu dzieci, np. „Idź
pooglądaj bajkę, bo nie mam teraz czasu,/bo przeszkadzasz. Sprawia to, że
kontakt z rodzicami staje się ograniczony do niezbędnego minimum, telewizja czy
gry komputerowe wydają się być atrakcyjniejsze. Rodzice akceptują bierność
dzieci (zamiast sportu – telewizja). W takich warunkach nie mają oni większego
wpływu na postawy i poglądy swoich pociech. Media tworzą swoiste warunki
ucieczki od rzeczywistości, od własnych problemów, których nieraz młodzi ludzie
mają wiele. Wcielając się w bohatera gry lub serialu zapominają o troskach i
codziennych zmartwieniach.
Jak mawiał Marshall McLuhan – „wychowywać znaczy uczynić niewrażliwym na
telewizję”.
Rodzice powinni dokonywać selektywnego wyboru programów telewizyjnych, wspólnie
oglądać wybrane audycje, po których zachęcić dzieci do wspólnej dyskusji.
Rozmowy tego rodzaju mają istotne znaczenie wychowawcze, uczą bowiem wyrażanie
własnych opinii i refleksji o programie. Należy uczyć dzieci korzystania z
telewizji w sposób racjonalny, selektywny i krytyczny.
Przedstawiłam istotne, moim zdaniem, problemy związane z epoką dominacji mediów
oraz ich wpływem na życie rodziny. Jak będzie ona wyglądać zależy w dużej mierze
od nas samych.
Literatura:
1. K. Czuba - „Media i władza”; Warszawa 1995 r.
2. Patrick Barwise, Kathy Hammond - “Media”
3. Andrzej Samson – “Mit szczęśliwego dzieciństwa”; Warszawa 2001
4. J. Izdebska – „Rodzina, dziecko i telewizja” Białystok 1996
Opracowanie: Krystyna Witwicka