Scenariusz rady pedagogicznej
Opracowanie projektu planu strategicznego rozwoju szkoły.
Cele zajęć:
- uświadomienie celowości planowania strategii rozwoju szkoły,
- wskazanie źródeł skutecznego planowania,
- pogłębienie wiedzy i uzyskanie doświadczenia z zakresu planowania rozwoju szkoły,
- zmiana nastawienia nauczycieli do aktywnego uczestnictwa w rozwoju szkoły.
Czas trwania:
- wprowadzenie 30 minut
- część ćwiczeniowa (praca w grupach) 60 minut
- dyskusja oraz podsumowanie i omówienie uzyskanych wyników 60 minut
Potrzebne materiały:
- foliogramy
- papier o formacie A0, A4
- pisaki
- magnesy
- taśma samoprzylepna
- kolorowe kartki papieru
- naklejki do metkownicy
Przebieg rady:
1. Wprowadzenie (30 min.):
Naczelnym hasłem wszystkich odnoszących sukcesy e ostatnich latach jest: "jakość". Jeżeli nasza szkoła chce przetrwać w świecie otaczającej ją konkurencji, musi jakość kształcenia i wychowania postawić na pierwszym miejscu. W tym dążeniu do wysokiej jakości, planowanie stało się podstawowym warunkiem dobrze zorganizowanej i skutecznej pracy. "Im zaś indywidualny lub zespołowy czyn jest bardziej skomplikowany, tym planowanie staje się bardziej konieczne".
Planowanie jest zatem aktem twórczym, który jest syntezą i logicznym następstwem dokonanej wcześniej analizy funkcjonowania szkoły lub jakiejkolwiek innej organizacji. Planowanie w kontekście strategicznym polega na określeniu głównych kierunków działania, rozłożeniu posiadanych sił i środków w czasie urzeczywistniania zamierzonych, wcześniej umyślonych idei, w łatwo przewidywalnym okresie czasu.
Priorytetem każdego działania, w tym również planowania strategicznego, powinno być dążenie do osiągnięcia wysokiej jakości, co w teorii globalnego zarządzania jakością opracowanej przez W. Edwardsa Deminga określa się w skrócie TQM (Total Quality Management) i ta zasada będzie determinować nasze postępowanie przy budowaniu strategii szkoły. W odniesieniu do szkoły, w myśl tej koncepcji, w pracy pedagogicznej trzeba przestrzegać trzech głównych postulatów:
- zorientowanie na ucznia, tzn. podkreślenie faktu, że głównym zadaniem szkoły jest dobro i wszechstronny rozwój ucznia,
- zapewnienie jakości poprzez tworzenie optymalnych warunków kształcenia,
- doskonalenie jakości, skupiające się na dążeniu do ciągłych postępów w rozwoju każdego ucznia i stałym podnoszeniu poziomu jakości pracy szkoły.
W opracowanej przez uczestników rady strategii będzie można znaleźć odpowiedzi na następujące pytania:
1. Czy warto to robić? - dokonamy w ten sposób przeglądu pobudek naszego działania.
2. Czy da się to zrobić? - przejrzymy nasze zasoby, zmierzymy siły na zamiary.
3. Czy potrafimy to zrobić? - skontrolujemy naszą wiedzę i umiejętności.
4. Czy możemy to zrobić? - ocenimy nasze możliwości.
5. Czy to musimy teraz zrobić? - "Trudno uchwycić właściwy czas, lecz łatwo go przegapić" (Sy-ma Cien).
Wreszcie dobry plan według Tadeusza Kotarbińskiego powinien być przykładem dobrej roboty, czyli powinien być: celowy, wykonalny, zgodny wewnętrznie, operacyjny, giętki, szczegółowy, długotrwały, całościowy, terminowy, racjonalny, prosty w budowie.
Powyższe stwierdzenia zostały zilustrowane następującymi załącznikami:
- nr 1 "PLANOWANIE",
- nr 2 "Podstawowe CELE planowania",
- nr 3 "ETAPY PLANOWANIA",
- nr 4 "POSIADANIE WIZJI",
Różni udziałowcy szkoły (uczniowie, rodzice, pracownicy, nauczyciele, dyrekcja, samorząd lokalny) biorący aktywny udział w planowaniu strategicznym, mają często odmienne potrzeby i reprezentują różne opinie na temat szkoły i edukacji w mieście. Rolą planisty jest pogodzenie tych interesów i uwzględnienie ich w budowanej strategii. Od każdego z tych udziałowców ogromnie dużo zależy, tym samym sukces jest w rękach wszystkich.
2. Przebieg ćwiczenia (60 min.):
Prowadzący objaśnia cel i sens budowania takiej strategii oraz dokładnie omawia przebieg ćwiczenia (5 min.), a następnie losowo dzieli uczestników na cztery zespoły problemowe. Zadaniem pierwszego zespołu jest reprezentowanie poglądów uczniów, drugiego reprezentowanie poglądów rodziców, trzeciego reprezentowanie poglądów nauczycieli i pracowników, czwartego zaś reprezentowanie poglądów dyrekcji szkoły. Każdy zespół ma 45 minut na wykonanie powierzonego zadania. Zadania te to:
- określenie słabych i mocnych stron szkoły,
- podanie listy zmian koniecznych i pożądanych,
- wskazanie zagrożeń zewnętrznych i wewnętrznych,
- zbudowanie wizji szkoły,
- zaplanowanie form ewaluacji wypracowanej i wdrażanej strategii.
Po tym czasie wyłonieni liderzy prezentują wyniki prac swoich zespołów (10 min.). Następnie każdy z uczestników ma do dyspozycji po dwa głosy .Głosowanie odbywa się poprzez przyklejanie naklejek do metkownicy przy hasłach ich zdaniem najistotniejszych spośród wszystkich wypracowanych przez poszczególne zespoły. Uzyskana w ten sposób lista najważniejszych zadań powinna zostać uwzględniona przy budowaniu strategicznego planu rozwoju szkoły.
3. Dyskusja oraz podsumowanie i omówienie uzyskanych wyników (60 min.).
Po krótkiej przerwie następuje dyskusja, wszyscy wypowiadają się na temat funkcjonowania szkoły we wszystkich prawie przypisanych jej obszarach działania. Plonem tej kilkugodzinnej pracy będzie plan rozwoju strategicznego szkoły.
Załącznik nr 1
PLANOWANIE
PLANOWANIE to szukanie odpowiedzi na pytania:
- CO trzeba zrobić?
- KIEDY i JAK należy to zrobić?
- KTO ma to zrobić?
Załącznik nr 2
Podstawowe CELE planowania to:
- optymalizacja czasu pracy - nie powinniśmy dopuszczać do zbytniego zmęczenia ani do nadmiernej nudy
- określenie najistotniejszych zadań i etapów ich realizacji
- planowanie pozwala na spojrzenie wstecz - sprawdzenie, czy idziemy w dobrym kierunku i czy osiągamy zamierzone cele
- planowanie pozwala na pracę zespołową - dlatego konieczne jest uzgadnianie działań na przyszłość
- planowanie pozwala na działanie jawne, bez niespodzianek (o ile plan będzie konsekwentnie realizowany)
Załącznik nr 3
ETAPY PLANOWANIA
1. OKREŚLENIE CELU - nasze działania powinna cechować stabilność, dążenie do realizacji celów długofalowych
2. OCENA SYTUACJI - określenie jak odległe są cele, jakie są nasze zasoby materialne i niematerialne, jakie są możliwości realizacji celów
3. Ustalenie CO SPRZYJA, a CO PRZESZKADZA w realizacji celów. Analiza szans i zagrożeń, co stwarza problemy?
4. Opracowanie ZBIORU DZIAŁAŃ prowadzących do realizacji celów
PLANOWANIE jest PROCESEM,
który nie kończy się w chwili uzgodnienie planu. Musi on zostać urzeczywistniony.
Załącznik nr 4
POSIADANIE WIZJI
- silnie motywuje do działania
- umożliwia dystans do spraw, które nie prowadzą do jej urzeczywistnienia
- orientuje na efekty
- przesądza, jakim sprawom poświęca się czas teraźniejszy
- nastawia pozytywnie
- ogranicza bezproduktywne narzekanie
- pozwala "zarazić" nią innych i poderwać do działania
- skupia zbiorową uwagę
- zastępuje wielostronicową instrukcję działania
- jest znakomitym narzędziem w procesie kierowania
Opracowanie: Jerzy Barczycki
