BY NAUCZYĆ UCZNIA ROZUMIEĆ MUZYKĘ

Dziecko jest istotą bogato wyposażoną w zdolności i umiejętności ogólne oraz muzyczne. Zdolności umożliwiające tworzenie, wykonywanie i słuchanie muzyki -inaczej słuch muzyczny oraz uzdolnienia o kierunku muzycznym podlegają rozwojowi i ciągłemu doskonaleniu.

Dziedziczność, środowisko, aktywność własna ucznia, umożliwiają rozwój i poziom osiągnięć w tworzeniu własnej osoby. Ze zdolnościami i umiejętnościami związana jest muzykalność, którą często pojmuje się jako wrażliwość na muzykę, nawet niezależną od zdolności i praktyki muzycznej.
Kulturę muzyczną młodego człowieka wyznacza również rozwój zdolności intelektualnych, takich jak: koncentracja, uwaga, inteligencja, wyobraźnia, fantazja, pamięć oraz zdolności uczuciowe i motywacyjne.

Podstawowym problemem dla wielu nauczycieli uczących muzyki jest - jak nauczyć ucznia rozumieć muzykę.

Dzisiejszy nauczyciel ma różne drogi wyboru by nadać sens własnej pracy pedagogicznej. Programy nauczania, treści zaczynają być swobodniejsze i intencją ich jest by praca nauczyciela stawała się bardziej spontaniczna, w dużym stopniu przez niego samego planowana - ten zakres kształcenia zyskuje coraz większą rangę.

Dzieci mają różne potrzeby związane z przeżywaniem muzyki. Są to potrzeby przeżyć estetycznych, emocjonalnych, kreatywności a wreszcie zaistnienia i spełnienia się na polu muzyki. Nauczyciel powinien poszukiwać muzycznych sposobów zaspokajania tych potrzeb.

Jednym ze sposobów może tu być wprowadzanie określonych metod rozwijania przeżyć estetyczno - muzycznych u dzieci i młodzieży, uwzględniając refleksje estetyków muzyki dotyczące istoty, charakterystyki tych przeżyć.

W teorii wychowania estetycznego istnieje określenie wartości w muzyce, którą warto przekazywać w procesie kształcenia w szkole. Problematyka wartości jest rozległa a samo zjawisko wartości trudno poddaje się ocenie.

Wiadomo, że należy uświadamiać odbiorcy (uczniowi) co wartościowego oddaje nam prezentowana muzyka - bo ta musi zawierać w sobie wartości zgodne z ogólnie przyjętym kryterium. Problem stanowić może prezentacja muzyki młodzieżowej odpowiadającej najbardziej uczniom. Jest ona dla nich tak atrakcyjna, że uwzględnianie jej w zajęciach muzycznych z uczniami zapewnia nauczycielowi sukces. Przypisuje jej się walor szczerości ekspresji uczuć, przeżyć, konfliktów i traktuje jako znak więzi pokoleniowej młodych.

Estetycy z troską zapytują o artystyczną wartość tej muzyki gdyż według nich razi ona agresywnością, niskim poziomem, niewybrednością oraz ograniczonością środków muzycznych.

Rodzi się istotne pytanie: czy mamy do czynienia ze zmianą kryteriów piękna wartości muzycznych, czy z ograniczoną kompetencją muzyczną twórców i odbiorców tego masowego zjawiska.

Na to pytanie nauczyciel musi znaleźć odpowiedź. Może mu w tym pomóc głębokie rozumienie problematyki wartości, znajomość zasad psychologii muzyki ukazujących kierunki rozwoju zainteresowań, potrzeb i zdolności muzycznych. Wreszcie powodować się powinien własną, wykształconą wrażliwością muzyczną. Kierowanie się wyłącznie spontanicznymi zainteresowaniami uczniów byłoby z punktu pedagogicznego błędem.

Muzykę trzeba traktować jako środek ekspresji przeżyć, wzruszeń, myśli - wówczas funkcje ekspresyjne staną się najważniejsze w procesie wychowania. Może być ona również traktowana jako sztuka - artystyczny wytwór człowieka a wtedy najważniejsze w kształceniu stanie się prowadzenie ku jej wartości czyli pięknu.

Według Marii Przychodzińskiej "drogą uświadamiania nauczycielowi wartości różnych sposobów dochodzenia uczniów do muzyki jest po pierwsze zapoznawanie w ramach dydaktyki muzycznej z różniącymi się między sobą systemami i programami wychowania muzycznego na świecie, ukazywanie odmienności ich głównych założeń, treści muzycznych i metod nauczania.

Po drugie, drogą tą jest również trening w nieschematycznym i bogatym planowaniu pracy dla określonego poziomu nauczania (...) .Ta rozmaitość rozwiązań, sprzyjająca rozwojowi uczniów i nauczycieli, uatrakcyjniająca proces nauczania, wymaga jednak samodzielności i pomysłowości metodycznej".

"Sztuka jest dziś zbyt trudna i złożona, by można było pozostawić młodzież zdezorientowaną i osamotnioną bez podania wskazań i kryteriów sądzenia" - twierdzi Janusz Plisiecki.

Dlatego nauczyciel, jako człowiek o wyższych kompetencjach, ma pomóc młodzieży zrozumieć problem jakim jest właściwa percepcja muzyki - gdyż wymaga ona rozumienia przeżywania jej w najszerszym zakresie, doceniając jej przesłanie.


Literatura:
Mead M., Kultura i tożsamość. Studium dystansu międzypokoleniowego, W-wa 1978.
Przychodzińska M., Wychowanie muzyczne - idee, treści, kierunki rozwoju, W-wa 1989.
Przychodzińska - Kaciczak M., Polskie koncepcje powszechnego wychowania muzycznego. Tradycje - współczesność., W-wa 1979.

Opracowanie: Wioletta Świerczyńska
nauczyciel sztuki w Miejskim Zespole Szkół
z Oddziałami Integracyjnymi w Biłgoraju

Wyświetleń: 1230