Katalog

Bogumiła Paszkiewicz
Język polski, Artykuły

Wokół genezy i programu "Psalmów przyszłości" Zygmunta Krasińskiego

- n +

Wokół genezy i programu "Psalmów przyszłości" Zygmunta Krasińskiego

Lata 1843-1848 to okres,w którym krystalizowały się koncepcje dzieła Z. Krasińskiego. Bogata korespondencja autora do przyjaciół, mn. Zawierająca listy do Adama Sołtana Jerzego Lubomirskiego,Konstantego Gaszyńskiego, Augusta Cieszkowskiego oraz do ukochanej przez niego Delfiny Potockiej, pozwalają wyodrębnić szereg czynników.

Ucieczkę poety od okropności świata w sferę myśli opartej na wierze nadziei i miłości ułatwiły rozmowy z Cieszkowskim prowadzone w Wierzenicy k. Poznania. Do tego pzyczyniła się także rozprawa pt. "Prolegomena zur historiosophie" wydana w 1838r., podejmująca wątki Heglowskie w celu ich przewartościowania i ukazania w innym kontekście.Cieszkowski traktował historię jako organizm, którego przyszłość można było poznać.Wiedzę na ten temat Krasiński ugruntował sobie w czasie pobytu w Wierzenicy od 12 do 24 pażdziernika1843r. W czasie teego pobytu czytał pierwszą redakcje "Ojcze nasz" [wyd.1848r.]. Opis wspólnych lektur utworu przesłał w liście do Jerzego Lubomirskiego, gdzie czytamy z 24 pażdziernika 1843r."....nasłuchałem się dziwnie rozumnych i olbrzymich pomysłów o raju przyszłości."Dalej w liście z 29 pażdziernika1843r. pisał do samego Cieszkowskiego"..na sądzie ostatecznym ma być każdemu opowiedziany los jego.Będziem się przzemieniali bez umierania."

O tym jak dużą wagę przywiązywał do dzieła "Ojcze nasz"świadczy list do Delfiny Potockiej z 18 pażdziernika 1843r."Rozszerzyło się dzieło, o którym opowiadałem Ci wiele dziwnych ustępów w Romie.Ono dopiero będzie jasnym dopełnieniem ciemnych przeczuć Towiańskiego."Wierzenickie dyskusje, przekonanie, że droga do Królestwa Bożego jest drogą ewolucyjną, wiara w przyszłość, w epokę pojednania dostarczyły materiału, który umożliwił poecie wykrystalizować system myślenia, który scharakteryzował w liście do a. Cieszkowskiego z 6 stycznia1844r."...Wiele myślałem o sądzie Chrystusów ostatecznym-o ciał zmartwychwstaniu-o żywocie wiecznym.Cóż to żywot wieczny,jeśli nie życie; doszłe do zupełnego jawu,już znów śmierci niepotrzebujące,by samo się wiednie iwolnie przemienić.
Będzie to już Trzecia Ducha Epoka-po dwóch pierwszych:upadku i odkupienia".Z korespondencji wynika, że nie tylko kwestie historiozoficzne znajdowały się w kręgu jego zainteresowań, ale także sytuacja polityczna w kraju po upadku powstania listopadowego.O swoich niepokojach ówczesnym wzrostem nastrojów rewolucyjnych i represji w kraju pisał do Stanisława Małachowskiego 5 listopada1844r."...Niestworzone się tu rzeczy dzieją w tych czasach.Posłano kawalerię armatydo Radomia, twierdząc, że tam chłopi humańszczyznę mają zacząć,chcieć panów swych zatrzymać.Więc protekcja orężna poszła bronić szlachtę polskąod włościan sandomierskich. Oto sposób wypolszczenia nas.Z podobnych myśli zwierzał się do Adama Sołtana w liście z28 listopada 1844r. "...wiesz, znów wielu poschwytywano, są pod zaskarżeniem komunizmu - niby niby szlachtę wyrżnąć chcieli.Już w dezorganizacji społecznej zaczyna się to samo, co we Włoszech się dzieje."

W atmosferze tych rozmyślań rodzi się "Psalm Nadziei", "Psalm Wiary "i "Psalm Miłości".Ich czas powstania i chronologię trudno jest określić. Można sądzić, że powstały w latach 1844,1845. Dwa następne "Psalm Żalu"i "Psalm Dobrej Woli"ukazały się w okresie póżniejszym w drugim wydaniu "Psalmów przyszłości" w Paryżu w1848r. nakładem Księgarni Polskiej.

"Psalmy przyszłości"były zapowiedzią wielkich wydarzeń nie tylko w Polsce, ale i na świecie.Rzeż galicyjska uwydatniła proroctwo autora.Według niego wszyscy ci, którzy domagali się rewolucji społecznej, odmawiali szlachcie wszelkich zasług i wartości. Broni więc zasług swojej klasy.Wiara w nadejście trzeciej epoki w dziejach ludzkości to echa dawnych wierzenieckich rozmów z A. Cieszkowskim.Wierzył, że Polska idąc śladem Chrystusa i wznosząc się moralnie coraz wyżej, sprowadzi Królestwo Boże na ziemię.Poeta zwiastował nadejście ostatniej epoki -najwyższej w dziejach ludzkości-epoki Ducha.. .Świętego.Polska urasta do rangi narodu przyszłości, który w niedługim czasie ujrzy Pocieszyciela.

Pierwsze wydanie dzieła ukazało się w Parużu w drugiej połowie sierpnia 1845r.pod pseudonimem Spirydion Prawdzicki. Nieco wcześniej 20 lipca zatrzymuje się przy Romel Pont des Champs Elysees nr 4.Przez cały czas pobytu dba o zachowanie incognito.W liście do Gaszyńskiego z 17 sierpnia 1845 r. czytamy "Pamiętaj przeczyć na zabój dwom rzeczom zawsze i wszędzie-spirydyjności". Natomiast w liście z 7 czerwca tego roku próbuje wyjaśnić, dlaczego tak bardzo dba o zachowanie tajemnicy pobytu w stolicy Francji."Jest tam mnóstwo znajomych, jest towianizm, jest monarchizm demokratyzm, jest to, co się komu podoba.Mnie zaś nic z tego się nie podoba, bo zanadto wiem i głęboko czuję żeśmy doszli do wigilii wielkiego czynu wielkiego przesilenia, którego wszystkie znaki. "

Tak więc poeta otacza tajemnicą autorstwo ; wzmianka w korespondencji oraz użycie pseudonimu nawiązującego do H. Kamieńskiego stanowią argument potwierdzający traktowanie "Psalmów przyszłości'..' jako utworu zbliżonego do "Prawd żywotnych". Krasiński na przełomie 1845/46 r. był szczególnie zainteresowany, jakie echa wywołały i czy nie ujawniono ich autora. Wypowiadał się poeta, który sposobem obrazowania i przyjęcim nazwy psalmu dla określenia swoich poetyckich utworów miał w tamtej chwili coś do powiedzenia i tym samym dał swemu dziełu szerokie możliwości interpretacyjne.

Opracowanie: Bogumiła Paszkiewicz

Wyświetleń: 994


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.