TEMAT: Co otrzymujemy z węgla?
Czas trwania: 45 minut

CEL GŁÓWNY LEKCJI
Uczeń zna historię powstania węgla oraz jego wykorzystanie.

CELE SZCZEGÓŁOWE
WIADOMOŚCI
Uczeń:
- wyjaśnia, jak powstał węgiel,
- potrafi wytłumaczyć, skąd pojawiły się w bryłach węgla odciski roślin,
- wymienia, co produkuje się z węgla kamiennego
UMIEJĘTNOŚCI
Uczeń:
- efektywnie współpracuje w grupie,
- korzysta z różnych źródeł informacji,
- prezentuje zdobytą wiedzę na forum grupy rówieśniczej,
- opisuje, jak wyglądał las karboński,
- umie wytłumaczyć, jak powstał węgiel

POSTAWY
Uczeń:
- współpracuje w zespole,
- przestrzega zasad poszanowania godności osobistej wszystkich jej członków,
- szanuje tradycje i kulturę własnego regionu.

METODY
- podająca - pogadanka, opis, opowiadanie,
- praktyczna - zajęcia praktyczne,
- eksponująca - pokaz, film
- współpracy - nauka zasad współpracy, praca w parach
- problemowa - (metody aktywizujące - burza mózgów, szyfr),
- programowa - przy użyciu książki, komputera i rzutnika multimedialnego,
- aktywizująca - poster.

FORMY PRACY
- praca indywidualna
- praca w parach
- grupowa (wykonanie posteru)

ŚRODKI DYDAKTYCZNE
- ilustracje przedstawiająca las karboński,
- zaszyfrowany cel lekcji,
- bryły węglowe,
- sala wyposażona w komputer i rzutnik multimedialny,
- teksty wierszy Marii Terlikowskiej: Węglowa rodzinka, Paprocie tutaj rosły.
- przedmioty występujące w wierszu: świeca, ołówki, gąbka, peleryna, węgiel drzewny, opakowana leków, kosmetyki, farby,
- brystol (format A2), kredki, klej, nożyczki, szablony rysunków przedstawiające przedmioty wyprodukowane z węgla,

Przebieg zajęć:
WSTĘP
1. Powitanie uczniów, sprawdzenie listy obecności.
2. Zapoznanie uczniów z celem lekcji – zaszyfrowana wiadomość. Uczniowie zostają zapoznani z regułą szyfru sylabowego GA-DE-RY-PO-LU-KI, a następnie w parach odszyfrowują cel lekcji: Dowiadujemy się, co powstaje z węgla.
EPWKGELJDMR SKD, CP OPWSTGJD Z WDGUG
3. Po rozwiązaniu zagadki nauczyciel na tablicy przykleja Cel i NaCoBeZu (Na Co Będę Zwracał Uwagę), czyli cele szczegółowe, które cały czas będą obecne na tablicy i pod koniec lekcji zostaną poddane ewaluacji:
- wyjaśnię, jak powstaje węgiel
- opiszę, jak wygląda las karboński
- wymienię produkty, które powstają z węgla


ROZWINIĘCIE:
1. Odczytanie przez nauczyciela treści wiersza Marii Terlikowskiej pt.: Paprocie tutaj rosły

Paprocie tutaj rosły
Paprocie wielkie jak sosny.
Aż spłynął lodowiec z północy,
Wdarł się w gęstwinę paproci.
Paprocie przyjęła ziemia.


Cały las w ziemi kamieniał
Zapadał głębiej i głębiej.
Czerniał i twardniał na węgiel
I tylko górnik dziś chodzi
Wśród skamieniałych paproci.

2. Dyskusja nad treścią wiersza.
3. Pogadanka nauczyciela na temat historii powstania węgla kamiennego połączona z prezentacją multimedialną.
4. Przypomnienie informacji zdobytych podczas zajęć w muzeum.
5. Oglądanie ilustracji przedstawiających las karboński oraz brył węgla z odciśniętymi fragmentami roślin. Animacja – powstanie węgla kamiennego.
6. Uczniowie dotykają brył węgla, określają jego cechy: twardy, czarny, brudzi na czarno dłonie, ciężki.
7. Przeczytanie przez nauczyciela treści wiersza Marii Terlikowskiej pt.: Węglowa rodzinka .

To węglowa jest rodzina:
parafina, peleryna,
duża piłka w białe groszki,
i z apteki proszek gorzki,

i ołówek w twym piórniku,
i z plastiku sześć koszyków
gąbka, co się moczy w wodzie,
i benzyna w samochodzie,
czarna smoła, biała świeca-
to rodzina węgla z pieca.

Widzę już zdziwione miny..
- Co ma węgiel do benzyny?
- Czy jest z węglem spokrewniona
gąbka miękka i czerwona?

Otóż właśnie- wiem na pewno,
że jest jego bliską krewną:
węgla jest po odrobinie
w parafinie, w pelerynie,
w białej piłce w duże groszki
i z apteki- w proszku gorzkim,
i w ołówku w twym piórniku,
i w koszyku tym z plastyku...
Nawet świeczki, te z choinki-
to też węgla są kuzynki.

Lecz wśród wielkiej tej rodziny,
wśród kuzynów i rodzeństwa,
nie ma ani odrobiny
rodzinnego podobieństwa.

Węgiel jest jak czarna skała,
koszyk żółty, świeca biała.
Skąd się wzięły te różnice?
O! To już są tajemnice,
które kryją się w fabryce.

8. Podział losowo uczniów na 5-osobowe grupy. Każda z grup podchodzi do wyznaczonego stołu , na którym ma wybrać spośród zgromadzonych przedmiotów te, do produkcji których użyto węgla.
9. Każdy z zespołów otrzymuje tekst wiersza Marii Terlikowskiej pt.: Węglowa rodzinka Zadaniem grupy jest odczytanie treści wiersza z podziałem na role, z użyciem rekwizytów - przedmiotów wymienionych w treści wiersza.
10. Zadaniem każdego zespołu jest wykonanie na arkuszu brystolu plakatu pt.:
- Co otrzymujemy z węgla?
- Jak powstał węgiel?

ZAKOŃCZENIE
1. Prezentacja prac.
2. Podsumowanie zdobytych wiadomości.
3. Ocena stopnia realizacji celów lekcji. Uczniowie za pomocą kciuków (podniesiony, poziomo, opuszczony) oceniają, czy dany punkt NaCoBeZu został przez nich zrealizowany, następnie na samoprzylepnych karteczkach rysują buźkę (uśmiechniętą, neutralną, smutną), którą przyklejają obok celu głównego, oceniając w ten sposób stopień przyswojenia tematu lekcji.
4. Wyeksponowanie gotowych prac na gazetce szkolnej.

Bibliografia:
1. Animacja: Powstanie węgla kamiennego, [Dostęp z:] Scholaris. Portal wiedzy dla nauczycieli, http://scholaris.pl/zasob/51051
2. Przeróbka węgla kamiennego produkty, [Dostępny z:] Edukator.pl, https://www.edukator.pl/przerobka-wegla,4850.html

Wyświetleń: 0