Schyłek panowania niemieckiego w Europie (1943 – 1945)

Po pokonaniu sił niemieckich i włoskich w Afryce, w lipcu 1943 r. wojska alianckie wylądowały na Sycylii. Szybko rozbito obronę niemiecko-włoską i przesunięto się naprzód. Jednocześnie zaczęto przygotowania do lądowania na półwyspie włoskim. W wyniku zwycięstw aliantów, król włoski wydał rozkaz aresztowania Benito Mussoliniego, a nowy premier rządu, marszałek Pietro Badoglio, w tajemnicy przed Niemcami rozpoczął rokowania z aliantami, w wyniku których podpisany został układ o zaprzestaniu działań wojennych. Dnia 8 września 1943 r. Włochy skapitulowały. Wojska alianckie wylądowały na Półwyspie Apenińskim, jednak Niemcy zdążyli obsadzić wybrzeże włoskie i stawiali zacięty opór. Jesienią 1943 r. front we Włoszech zatrzymał się na tzw. Linii Gustawa. W styczniu 1944 r. rozpoczęły się walki o przełamanie tej linii w rejonie Monte Cassino.
W walkach o Monte Cassino brały udział dywizje angielskie, amerykańskie, francuskie, nowozelandzkie i hinduskie. Jednak nie udało im się przełamać oporu niemieckiego. Dopiero w maju 1944 r. zdobycie Monte Cassino powierzone zostało II Korpusowi Polskiemu, dowodzonemu przez gen. Władysława Andersa. Dnia 18 maja 1944 r. wzgórze i klasztor zostały zdobyte przez Polaków. Droga na Rzym stała otworem. Po przełamaniu Linii Gustawa, Polacy kontynuowali walkę z Niemcami, wyzwalając włoskie miasta.
W wyniku ustaleń przyjętych na konferencji w Teheranie, państwa zachodnie przystąpiły do utworzenia drugiego frontu. Dnia 6 czerwca 1944 r. po silnym bombardowaniu lotniczym i morskim, wielka flota inwazyjna dokonała na wybrzeżu Francji, w Normandii, desantu wojsk alianckich, wyposażonych w nowoczesny sprzęt bojowy. W ciągu 12 dni milionowa armia sojusznicza znalazła się na kontynencie i rozpoczęła natarcie.
W Paryżu wybuchło powstanie kierowane przez konspiracyjną delegaturę Komitetu Wyzwolenia Narodowego. Powstańcom przyszły z pomocą pancerne jednostki armii francuskiej. Paryż został wyzwolony w dniu 25 sierpnia 1944 r. W sierpniu wyzwolono całą Francję. W początkach września wyzwolona została Belgia.
W lądowaniu na plaży w Normandii brali również udział Polacy. Była to 1 Dywizja Pancerna pod dowództwem generała Stanisława Maczka, która stoczyła zaciętą walkę z Niemcami w bitwie pod Falaise. Następnie uczestniczyła w walkach w Belgii i Holandii. Zwycięski szlak bojowy zakończyła przyjęciem kapitulacji niemieckiej bazy morskiej - Wilhelmshaven. Na teren Holandii we wrześniu 1944 r. zrzucona została polska 1 Brygada Spadochronowa, która brała udział w bitwie pod Arnhem.
Pod koniec 1944 r. na froncie nastąpił względny spokój. Niemcy koncentrowali na zachodzie znaczne siły, które miały zniszczyć wojska brytyjsko-amerykańskie stacjonujące w Belgii i Holandii. Pomyślny wynik tej operacji miał pokrzyżować plany aliantów na rok 1945.
W połowie grudnia 1944 r. armie niemieckie przerwały front aliancki w Ardenach i szły w kierunku Mozy. Mimo zaskoczenia Amerykanie i Anglicy szybko zorganizowali obronę i przeszli do przeciwnatarcia. Dnia 12 stycznia 1945 r. wojska sprzymierzonych pod dowództwem generała Eisenhowera i angielskiego marszałka Montgomery’ego rozpoczęły ograniczone działania ofensywne, a od lutego wielką ofensywę na całym froncie zachodnim. Największą operacją było okrążenie kilku armii niemieckich w Zagłębiu Ruhry i zmuszenie ich do poddania się. W drugiej połowie kwietnia armia amerykańska przekroczyła zachodnią granicę Czechosłowacji, a 25 kwietnia 1945 r. nad Łabą koło miejscowości Torgau spotkała się z armią radziecką.
Wykorzystując zwycięstwo na „Łuku Kurskim”, wojska radzieckie na początku 1944 r. rozpoczęły ofensywę na froncie wschodnim. Na północy całkowicie zlikwidowano blokadę Leningradu, wyzwolono obwód leningradzki i zajęto część Estonii. Na południu Rosjanie dotarli do Łucka, Tarnopola, Czerniowiec, zajęli Mołdawię i część Rumunii. Dnia 23 czerwca 1944r. rozpoczęła się operacja białoruska, która trwała około 2 miesięcy.
Wojska radzieckie I Frontu Białoruskiego 20 lipca przekroczyły Bug, wkraczając na Lubelszczyznę, a 24 lipca dotarły do Wisły. Na północy wojska II Frontu Białoruskiego przeprowadziły operację kowieńską i białostocką. Do Wisły dotarł również I Front Ukraiński, który zdobył przyczółek w okolicy Sandomierza.
Po wybuchu powstania warszawskiego Rosjanie przerwali natarcie na prawobrzeżnej części Warszawy - Pradze i biernie obserwowali walczące samotnie miasto. Dnia 12 stycznia 1945 r. rozpoczęła się operacja zimowa wojsk radzieckich. Pierwsze ruszyły do walki wojska I Frontu Ukraińskiego, które przełamały obronę niemiecką, zdobywając ponad 350 polskich miejscowości. Następnie kolejno ruszyły do natarcia pozostałe fronty radzieckie. Dnia 17 stycznia 1945 r. została zajęta Warszawa, 18 stycznia 1945r. Kraków.
W dniu 21 stycznia 1945 r. Armia Radziecka przekroczyła dawną granicę polsko-niemiecką, a 28 stycznia pierwsze oddziały dotarły do Odry, forsując rzekę w rejonie Kostrzynia. Siły niemieckie, które znajdowały się na Pomorzu, zaatakowały front z boku. Ich zniszczenie powierzono I Armii Wojska Polskiego. Walki o przełamanie Wału Pomorskiego trwały do 10 lutego do 30 marca 1945 r. Szczególnie zacięte walki toczyły się o Kołobrzeg.
Dnia 23 kwietnia 1945 r. wojska radzieckie zamknęły pierścień wokół Berlina. Następnego dnia artyleria radziecka zaczęła ostrzeliwać kancelarię Rzeszy. Dnia 30 kwietnia w oblężonym Berlinie samobójstwo popełnił Adolf Hitler, a w dwa dni później, 2 maja, niemieckie dowództwo obrony Berlina poprosiło o zawieszenie broni. W tym samym dniu Niemcy skapitulowały we Włoszech, południowej Austrii, a 5 maja w północnych Niemczech, Holandii i Danii. Kapitulację Niemiec przyjęli przedstawiciele sojuszników w kwaterze dowództwa alianckiego w Reims na terytorium Francji. Na żądanie ZSRR akt bezwarunkowej kapitulacji powtórzono 8 maja 1945 r. w kwaterze dowództwa radzieckiego w Karlshorst na przedmieściach Berlina.

Maciej Wierzchnicki

Wyświetleń: 0