Katalog

EWA Trzeszan, 2017-06-22
GDYNIA

Różne, Program nauczania

Zabawy z Oddeszkiem. Program ćwiczeń oddechowych dla dzieci.

- n +

Zabawy z Oddeszkiem.

Program ćwiczeń oddechowych dla dzieci.

Opracowała Ewa Trzeszan(neurologopeda)



,,Sztuka świadomego oddychania przywraca koncentrację, poprawia kondycję organizmu, zapewnia zdrowie i długowieczność.’’

Andrzej Wasilewski
WSTĘP


Podstawowymi ćwiczeniami przygotowującymi do mówienia są ćwiczenia oddechowe, fonacyjne, usprawniające motorykę narządów artykulacyjnych, artykulacyjne, słuchowe.
Oddychanie to czynność fizjologiczna niezbędna do życia i konieczna do właściwego wypowiadania się. Prawidłowe oddychanie jest podstawą dobrej wymowy.
Z obserwacji dzieci w placówkach przedszkolnych i szkolnych wynika, że oddychają one nieprawidłowo;
- oddychają przez usta zamiast przez nos
- towarzyszy im krótka faza wydechu
- nierównomierna siła wydechu
- niewłaściwe zużywanie powietrza w czasie mówienia.
Stosując odpowiednie ćwiczenia usprawniające aparat oddechowy zapobiegamy zaburzeniom oddychania nie tylko dla mowy, ale i całego rozwoju człowieka.
Pragnę przedstawic moje propozycje ćwiczeń, a własciwie zabaw z oddechem w ujęciu polisensorycznym.






Ewa Trzeszan






Specyfika układu oddechowego u dzieci w młodszym wieku szkolnym.


Do chorób, które zajmują obecnie pierwsze miejsce u dzieci w wieku przedszkolnym, należą choroby układu oddechowego (Ch.U.O). Wykazano, że 70% absencji chorobowej dzieci uczęszczają do przedszkoli jest spowodowane chorobami górnych dróg oddechowych. Przebycie tych chorób nie pozostaje bez wpływu na dalszy stan zdrowia dziecka; aż około 6% dzieci wstępujących do szkoły cierpi na przewlekłe zapalenie oskrzeli.
Choroby układu oddechowego są najczęstszą przyczyną zachorowalności w dużych miastach oraz hospitalizacji dzieci. Jak wynika z istniejących badań, bakteryjne i wirusowe zakażenia układu oddechowego wcześnie rozpoznane i odpowiednio leczone nie pozostawiają z reguły trwałych zmian patologicznych. W znacznym odsetku przypadków częste, nawracające choroby prowadzą do procesów przewlekłych oraz poważnych uszkodzeń tego układu.
Choroby te zarówno ostre jak i przewlekłe zależne są od uwarunkowań wewnętrznych i wpływu różnych czynników zewnętrznych.
Do czynników wewnętrznych zalicza się m.in. odrębności rozwojowe układu oddechowego w wieku dziecięcym, które omówię szczegółowiej.
W układzie oddechowym wyróżnia się: górne drogi oddechowe, do których należy: nos, jama nosowo-gardłowo z migdałkami, zatoki przynosowe, krtań oraz dolne drogi oddechowe: tchawic, oskrzela i płuca.
Nos, który stanowi początkowy odcinek drogi oddechowej, określany bywa jako filtr lub narząd klimatyzacyjny. Spełnia on istotną rolę ochronną, przystosowując powietrze zewnętrzne do wymagań stawianych powietrzu oddechowemu ogrzewa je do temperatury ciała, nasyca wilgocią, oczyszcza, jest miejscem powstawania ważnych odruchów obronnych. Stąd higiena oddychania i odpowiednie czyszczenie nosa ma tak istotne znaczenie w profilaktyce chorób dróg oddechowych. Po to, aby spełnił on rolę, niezbędna jest jego drożność, a także nieuszkodzona śluzówka z warstwą śluzu i aparatem rzęskowym. Znaczne rozrastanie nosa łącznie z powiększeniem zatok szczękowych obserwuje się u dzieci równolegle do wzrastania kości szczęk do 6-7 roku życia.
W jamie nosowo- gardłowej znajdują się skupienia tkanki limfatycznej, tzw. pierścień migdałkowy gardła, który obejmuje migdałki podniebienie i migdałek gardłowy ( trzeci migdał) oraz szereg grudek chłonnych. W wieku niemowlęcym migdałki są małe i rozwijają się w miarę zwiększania odporności dziecka oraz stykania się z drobnoustrojami. Okres fizjologicznego przerostu migdałków podniebiennych przypada na wiek powyżej 3 roku życia, a więc lata przedszkolne i pierwsze lata szkolne. Po okresie pokwitania obserwuje się wyraźną tendencję do ich zaniku. Tkanka limfatyczna odgrywa istotną role obronną w walce z zakażeniami, a im młodsze dziecko, tym rozleglejszej są odczyny tkanki adenoidalnej i związanych z nią węzłów podszczękowych i szyjnych. Prawidłowe migdałki podniebienne mają takie zabarwienie jak błona śluzowa jamy ustnej. Wielkość ich różni się i poszczególnych dzieci. Z wiekiem zmniejszają się, a powiększają w związku z zakażeniami.
Zawiązki zatok przynosowych wykształcają się u dziecka pod koniec pierwszego roku życia i rosną wraz z częścią twarzową i mózgową czaszki. Intensywny rozwój zatok szczękowych dokonuje się od 4 roku życia i zbiega się z okresem drugiego ząbkowania. Najpóźniej rozwijają się u dziecka zatoki czołowe, najwcześniej komórki sitowe, które osiągają swoja zasadniczą wielkość już pod koniec 2 roku życia.
Krtań dziecka także wykazuje dużą odrębność: jest wyżej ustawiona, mniejsza niż u dorosłego, a okres jej znacznego wzrastania, intensywniejszego u chłopców, przypada na wiek pokwitania. Wejście do krtani jest zabezpieczone nagłośnią, która zamyka się podczas połykania pokarmów i w ten sposób uniemożliwia przedostanie się ich do dróg oddechowych. W górnej części krtani znajdują się struny głosowe. Powietrze, które przeszło przez nos, gardło i krtań dostaje się do tchawicy, a następnie do oskrzeli i płuc, które stanowią dolne drogi oddechowe.
Tchawica i oskrzela wzrastają wraz z wiekiem, mają dobrze rozwinięty układ chłonny, którego odczyn na bodźce infekcyjne odgrywa bardzo istotną rolę w patologii chorób układu oddechowego u dziecka. Wnętrze tchawicy wysłane jest błoną śluzową i licznymi gruczołami śluzowymi i nabłonkiem rzęskowym.
Wewnątrz klatki piersiowej tchawica rozdziela się na dwa oskrzela, które rozgałęziają się na coraz węższe oskrzela i oskrzeliki.
Płuca stanowią właściwy narząd oddychania, składają się z bardzo wielu maleńkich pęcherzyków z przewodem doprowadzającym powietrze. Są to oskrzeliki. Każdy pęcherzyk otoczony jest gęstą siecią włosowatych naczyń krwionośnych. Bardzo cienkie ściany pęcherzyków umożliwiają przenikanie tlenu z powietrza wypełniającego pęcherzyki do krwi, a dwutlenku węgla z krwi do wnętrza pęcherzyków.
Najintensywniejsze wzrastanie oskrzelików i pęcherzyków płucnych dokonuje się do 4 roku życia. Słaba osłona mechaniczna tkanki płucnej- włókna mięśniowe i sprężyste są w okresie wczesnego dzieciństwa stosunkowo słabo rozwinięte w tchawicy i oskrzelach dziecka, wzmacnia się i stabilizuje pomiędzy 4 a 12 rokiem życia.
Klatka piersiowa w miarę wzrastania, z kształtu beczkowatego przyjmuje kształt ściętego stożka. W związku z wydłużeniem się klatki piersiowej w przebiegu rozwoju dziecka zmienia się także układ żeber, który z poziomego staje się bardziej skośny. Specyfika rozwoju klatki piersiowej wiąże się ściśle ze sprawnością oddechową. Oddychanie u dziecka przedszkolnego jest bardziej powierzchowne, dość szybkie i nierównomierne, a jego rytm także ulega zmianom głównie na skutek niedostatecznej koordynacji ruchów oddechowych i stosunkowo dużej pobudliwości nerwowego ośrodka oddechowego.
Z wiekiem dziecka oddech pogłębia się i zwalnia. W miarę powiększenia się pojemności klatki piersiowej wzrasta pojemność płuc. Zmieniają się jednocześnie wzajemne proporcje serca i płuc na korzyść płuc, trwa to do 3-4 roku życia.
Niedojrzały u dziecka przedszkolnego układ oddechowy, będący w stadium intensywnych przeobrażeń rozwojowych zarówno anatomicznych jak i fizjologicznych, powoduje szczególną jego podatność na czynniki patogenne.
Do czynników wewnętrznych poza omówionymi odrębnościami anatomicznymi i fizjologicznymi układu oddechowego dziecka zalicza się oprócz niedojrzałości tkankowej, stosunkowo często występujące zaburzenia mechanizmów immunologicznych.
Badania nad odpornością wykazały, że stężenie immunoglobulin-ciał odpornościowych zabezpieczających ustrój dziecka przed czynnikami chorobotwórczymi – jest niskie w pierwszym roku życia, stopniowo wzrasta do 7 roku życia i osiągają swój optymalny poziom wieku 10-12 lat. Tak więc dojrzewania skomplikowanego systemu mechanizmów obronnych ulega doskonaleniu wraz ze wzrastaniem.
Do czynników etiologicznych chorób układu oddechowego pochodzenia zewnętrznego należą: zakażenia wirusowe, bakteryjne, grzybicze, zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego fizyczne i chemiczne, jak również warunki klimatyczne i społeczno-bytowe dziecka.
Zakażenia górnych dróg oddechowych możemy podzielić zależnie od zajętego stanem zapalnym odcinka na:
a)zakażenia górnych dróg oddechowych , które obejmują: nieżyty
nosa, zapalenia gardła i migdałów podniebiennych.
b)zakażenia dolnych dróg oddechowych: stany zapalne krtani,
tchawicy, oskrzeli i oskrzelików oraz zapalenie płuc.
Do głównych objawów pierwszej grupy schorzeń należą: obfita wydzielina śluzowo-ropna lub surowica z nosa, stan gorączkowy lub podgorączkowy, bóle głowy, gardła, złe samopoczucie, obniżone łaknienie.
Ostry, zwykły nieżyt nosa, czyli katar nosa jest ostrym zapaleniem wysiękowym błony śluzowej. Przyczyna jest zwykle tzw. przeziębienie( przemarznięcie, przegrzanie się, przemoczenie obuwia), stwarzające korzystne warunki ( ogólne osłabienie odporności organizmu) dla zakażenia błony śluzowej nosa przez wirusy, bakterie chorobotwórcze, przenoszące się z osoby chorej na zdrową tzw. zakażeniem kropelkowym. Katar nosa występuje w każdej porze roku, jednak najczęściej na wiosnę i w jesieni.

Objawy:
Katar zaczyna się łechtaniem i drapaniem w gardle i w nosie, powodującym kichanie: w skutek obrzęku błony śluzowej i małżowin nosa oraz dużej ilości wydzieliny pojawia się uczucie zatkania nosa.
W pierwszych dniach choroby wydzielina z nosa jest obfita, wodnista, potem gęstnieje i staje się kleista, śluzowa, a w końcu przechodzi w czysto ropną. Upośledzeniu ulega zmysł powonienia i smaku. Chory czuje się ogólnie źle, odczuwa bóle głowy, często ma podwyższoną ciepłotę ciała.
Zwykły katar nosa może byś powikłany zapaleniem garda, krtani, tchawicy i oskrzeli, zapalenia zatok obocznych nosa i ucha środkowego oraz zapalenia spojówek. Dlatego należy umiejętnie ( na przemian oba otwory) oczyszczać nos.
Długotrwałe schorzenia zapalne błony śluzowej nosa prowadzą do zmian w jej budowie i noszą nazwę przewlekłego nieżytu nosa.
Zakaźny nieżyt nosa ma miejsce wtedy, gdy „wirusy chorobotwórcze” przedostają się do wnętrza komórek nabłonka błony śluzowej, gdzie rozmnażają się z wywołaniem procesów nekrobiotycznych, które prowadzą do znacznego obrzęku, przekrwienia i obfitych wysięków śluzowych. Jeżeli dziecko nie jest nosicielem bakterii chorobotwórczych to nieżyt trwa około 7 dni, a jeżeli jest nosicielem bakterii chorobotwórczych to trwa do 2 tygodni. Przyczyna tego stanu mogą być powtarzające się często nieżyty nosa, uszkodzenia błony śluzowej przez pył np. węglowy, tytoniowy, suche powietrze. Przewlekle zmiany błony śluzowej nosa mogą mieć charakter trwałego przerostu i obrzmienia luz też zaniku, czyli nadmiernego ścieńczenia.
W przewlekłym przerostowym niezżycie nosa występuje zgrubienie i obrzmienie tej błony, zwłaszcza w obrębie małżowin nosa. Przewody nosa ulegają zwężeniu, co utrudnia oddychanie przez nos i upośledza powonienie.
Przewlekły zanikowy nieżyt nosa charakteryzuje się zanikiem błony śluzowej i utkania kostnego małżowiny nosa. Przewody stają się nadmiernie szerokie. Na ścianach tworzą się obfite strupy przechodzące często jamę nosowo-gardłową. Szczególnie przykrą postacią tej choroby jest cuchnący zanikowy nieżyt nosa zwany ozeną charakteryzujący się przykrym zapachem z nosa.
Uczuleniowy nieżyt nosa wynika z nadmiernej wrażliwości i odmiennego niż normalnie oddziaływania błony śluzowej nosa na bodźce natury fizycznej, takie jak temperatura i wilgotność powietrza oraz natury chemicznej: kosmetyki, różne substancje roślinne i zwierzęce. Do schorzeń tego typu należy katar sienny.
Naczynioruchowy nieżyt nosa to obfite wydzielanie śluzu przez nos z napadami kichania.
Jeżeli katar przenika z nosa do jego zatok obocznych to ma miejsce ostre zapalenie zatok obocznych nosa. Powstaje ono zwłaszcza u dzieci ze zmniejszoną odpornością ogólną organizmu, przy nieprawidłowych stosunkach anatomicznych w nosie. Objawia się podniesieniem ciepłoty ciała, silnymi bólami głowy (czoło) lub bólem szczęki górnej.
W następstwie schorzeń nosa lub jamy nosowo-gardłowej (katar, przerost migdałka gardłowego) może pojawić się nagle lub stopniowo nieżytowe (kataralne) zapalenie trąbek słuchowych. Obrzęk błony śluzowej zwęża znaczenie światło trąbki słuchowej i upośledza dopływ powietrza do jamy bębenkowej, wskutek czego chorzy skarżą się na uczucie ucisku i szumu w uszach oraz upośledzenie słuchu. W uchu środkowym znajduje się błona śluzowa bardzo cienka z nielicznymi gruczołami śluzowymi, najbardziej skupionymi w okolicy ujścia bębenkowego trąbki. Podczas zapalenia ucha środkowego liczba gruczołów wzrasta i ilość śluzu rośnie. Dziecko odczuwa ból w uchu, występuje podwyższona temperatura, dreszcze i wymioty. Po pęknięciu błony bębenkowej wysięk śluzowo-ropny wydalany jest z katarem lub na zewnątrz małżowiny usznej. Słuch wraca całkowicie do stanu prawidłowego po upływie dwóch tygodni. Leczone ostre zapalnie ucha środkowego rzadko przechodzi w stan przewlekły, niekiedy jednak pozostawia trwałe ślady w błonie bębenkowej w postaci blizn, złogów wapnia.
Dzięki sprawnemu funkcjonowaniu analizatora słuchowego dziecko spostrzega, a także zapamiętuje i rozpoznaje dźwięki, wśród których znajdują się i dźwięki mowy. Trudności w tym zakresie odbijają się na postępach uczenia się czytania i pisania.
H. Nartowska stwierdza, że zakłócenia w procesach analizy i syntezy bodźców słuchowych ujawniają się w postaci trudności:
- w wyodrębnianiu dźwięków u struktur złożonych (głosek i sylab ze słów, słów ze zdań),
- w różnicowaniu dźwięków mowy, co może powodować nieprawidłowe ich wybrzmienie, utrzymywanie się agramatyzmów i błędów w czytaniu,
- w scalaniu dźwięków w złożone struktury, w koncentracji uwagi na bodźcach słuchowych, co wpływa na znaczącą męczliwość przy dłuższym słuchaniu, a co wtórnie nasila gorsze zapamiętywanie i rozumienie mowy.
Wskutek zaburzeń pamięci i percepcji dźwięków mowy oraz koordynacji słuchowo-ruchowej często obserwuje się wadliwą wymowę, przestawianie kolejności dźwięków w wyrazach, mylenie wyrazów o podobnym brzmieniu.
W zaburzeniach słuchu muzycznego dzieci z trudnością odtwarzają rytm, melodię akcent i informację szczególnie w nauce języka obcego, w modulowaniu głosu podczas czytania i deklamowania.

Ostre, nieżytowe (kataralne) zapalenie gardła atakuje głównie błonę śluzową, oszczędzając w zasadzie pierścień tkanki chłonnej gardła.
Zwykle występują one razem z ostrym nieżytem nosa co spowodowane jest utrudnionym oddychaniem przez nos. Błona śluzowa gardła jest na całej powierzchni zaczerwieniona i obrzękła. Chory doznaje w gardle uczucia drapania, pieczenia i zasychania oraz odczuwa kłujące bóle przy połykaniu. Małe dzieci reagują wysoką gorączką i objawami ciężkiej choroby całego ustroju, gdy zapalenie dotyczy migdałka gardłowego.
Wg M. Góralówny angina jest to ostre miąższowe zapalenie narządów unifoepitelitarnych gardła, powstałe przez krwioobieg tętniczy w czasie rozsiania drobnoustrojów chorobotwórczych. Dynamika objawów anginy może być różna, w zależności od rodzaju czynnika zakażającego.
Ropień okołomigdałkowy powstaje, gdy zakażenie przenika do wiotkiej tkanki łącznej otaczającej migdałek. Silny ból wywołany obrzękiem i ostrym rozrostem migdałków utrudnia przyjmowanie pokarmów. Mowa staje się nosowa, niewyraźna. Język jest pokryty brunatno- białym nalotem.
U niektórych dzieci mogą cofnąć się objawy ostrego zapalenia migdałka gardłowego, a rozrost patologiczny pozostaje na dłuższy czas. Dziecko z przerosłym migdałkiem gardłowym oddycha z trudem przez usta. W skutek zaburzeń oddychania i snu dziecko jest w szkole znużone i senne, nieuważne i obojętne. Oddychanie przez usta powoduje nieprawidłową budowę podniebienia twardego tzw. sklepienie gotyckie oraz wadliwe ustawienie uzębienia. Klatka piersiowa staje się płaska, zapadnięta. Występuje skłonność do katarów nosa, angin i nieżytów krtani, oskrzeli. Mowa ma zabarwienie nosowe. Dołączające się nieżyty trąbek słuchowych są przyczyną osłabienia słuchu. Dlatego ważny jest prawidłowy tor oddychania przez nos, który wpływa modelująco na rozwój przewodów nosowych, szczęki, podniebienia i żuchwy.

W literaturze logopedycznej (G.Demel, I.Styczek, B.Sawa, H.Spionek) mówi się o wpływie powyższych nieprawidłowości na wady wymowy. Długo trwające schorzenia górnych dróg oddechowych powodują nie tylko niedrożność, utrudniają prawidłowe oddychanie i dopływ powietrza do płuc, co w konsekwencji może doprowadzić do niedotlenienia mózgu. Tego rodzaju dolegliwościami objawiania się kichaniem, chrypką ziewaniem, bólami głowy. Anginy nieleczone tzw. przewlekłe trwające nawet kilka lat mogą być przyczyną wielu schorzeń ogólnych, spowodowanych tzw. zakażeniem ogniskowym.
W niektórych warunkach klimatycznych wskutek działania szkodliwych substancji chemicznych występują tzw. przewlekłe nieżyty gardła.


Wyodrębnienie chorób górnych dróg oddechowych w jedną grupę wynika ze ścisłego powiązania tych narządów pod względem anatomicznym i fizjologicznym. Bliskie sąsiedztwo i stosunki anatomiczne nosa, gardła, krtani, trąbki słuchowej powodują wzajemne oddziaływanie na siebie tych narządów, a procesy chorobowe toczące się w jednym z nich mogą zakłócić czynności pozostałych. Dlatego tak ważna jest szybka diagnoza i właściwe leczenie.Właściwe wykonywanie ćwiczeń oddechowych zwiększa odporność dziecka, a w wypadku nieprawidłowości artykulacyjnych, ich poprawę.



Ewa Trzeszan

Wyświetleń: 0


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.