Wstęp






    

Program zajęć z zespołem wokalnym powstał na potrzeby pracy z Szkolnym Zespołem Wokalnym . Uczestnikami zespołu są uczennice klas IV- VI szkoły podstawowej, które poza podstawowym programem nauczania muzyki w szkole pragną rozwijać swoje umiejętności wokalne zarówno w zespole jak i indywidualnie. Udział w zespole jest dobrowolny.
Śpiew, gra na instrumentach oraz taniec to najczęściej stosowane formy nauczania muzyki w szkole podstawowej, które kształtują emocjonalny i poznawczy stosunek do otaczającego nas świata. Kontakt z muzyką rozwija, wrażliwość, koncentrację. poczucie rytmu, poczucie własnej wartości, pamięć. Zespołowa praca członków zespołu uspołecznia ich i sprzyja wzajemnemu współdziałaniu. Obcowanie z muzyką w praktyce ma również działanie terapeutyczne. Pozwala uwierzyć dzieciom we własne siły, pomaga w pozbyciu się nieśmiałości oraz sprzyja rozwojowi uczuć koleżeńskich. Buduje poczucie bezpieczeństwa i daje możliwość rozwijania odwagi w wyrażaniu siebie.
Biorąc pod uwagę naturalną potrzebę ruchu program zakłada połączenie śpiewu z nauką prostych układów tanecznych co prowadzi do usprawnienia ciała i kształtowania prawidłowej jego postawy. Śpiew i ruch stwarza możliwość wyrażania siebie co sprawia, że uczeń nabiera większej pewności budując pozytywny obraz siebie dzięki czemu staje się bardziej otwarty uzyskując większą łatwość w nawiązywaniu kontaktów z rówieśnikami. Ćwiczenia śpiewu i ruchu wspomagają zmysły słuchu, wzroku i dotyku co jest bardzo ważnym aspektem w prawidłowym rozwoju dzieci kształtując w ten sposób świadomy ruch, oddech, koncentrację, orientację przestrzenną oraz szybką reakcję.
Program zawiera opis kilku ćwiczeń emisyjnych, które są jednym z najważniejszych zadań dobrze przeprowadzonych zajęć z zespołem wokalnym. Ćwiczenia te mają na celu poprawę oddechu, uelastycznienie mięśni przepony, poprawę dykcji, zwiększenie skali głosu i rozwijanie umiejętności śpiewania z prawidłową artykulacją.
W programie przedstawiono również główne cele pracy z zespołem wokalnym, treści nauczania, procedurę osiągania celów, przewidywane osiągnięcia zespołu wokalnego, oraz przykładowe ćwiczenia emisyjne.
Ważnym aspektem wychowawczym zajęć jest kształtowanie w sobie poczucia odpowiedzialności, systematyczności oraz umiejętność współdziałania w grupie.
Na koniec pragnę dodać, że od umuzykalnienia dzieci i młodzieży zależy umuzykalnienie całego społeczeństwa. Liczę na to, że realizując program zajęć z zespołem wokalnym uda mi się choć w małym stopniu sprawić, że śpiew będzie im towarzyszył przez wiele lat.



CELE ZAJĘĆ Z ZESPOŁEM WOKALNYM

Stwarzanie uczniom możliwości do spontanicznej odtwórczej i twórczej ekspresji muzycznej.

Umożliwienie członkom zespołu wokalnego rozwoju zainteresowań i zdolności wokalnych i ruchowych.

Kształcenie techniki wokalnej.

Rozwijanie umiejętności wokalno-ruchowych.

Rozwijanie zamiłowania do śpiewu zespołowego i indywidualnego.

Kształcenie improwizacji ruchowej.

Kształcenie percepcji słuchowej.

Rozwijanie poczucia rytmu, taktu, tempa i dynamiki w muzyce

Wykształcenie wrażliwości na śpiew.

Rozwijanie wrażliwości estetycznej.

Zwiększanie świadomości pracy z oddechem.

Rozwijanie pamięci muzycznej i ruchowej.

Rozwijanie wyobraźni przestrzennej.

Rozwijanie pamięci muzycznej i ruchowej.

Zwiększanie skali głosu.

Pokonywanie nieśmiałości.

Rozwijanie poczucia własnej wartości.

Czynny udział w licznych imprezach szkolnych i pozaszkolnych.

Uczestnictwo w imprezach charytatywnych.

Współpraca z różnymi instytucjami.

Przygotowanie uczestników zespołu do udziału w różnych konkursach wokalnych.

Rozwijanie zdrowej rywalizacji podczas udziału w różnych przeglądach i konkursach wokalnych.

TREŚCI NAUCZANIA


1.KSZTAŁCENIE TECHNIKI WOKALNEJ

Kształtowanie prawidłowej postawy podczas śpiewu.

kształcenie prawidłowej emisji głosu.

Ćwiczenia gimnastyczne przygotowujące aparat głosowy do prawidłowego śpiewu.

Wzmacnianie klatki piersiowej.

Uczulanie na barwę głosu, dynamikę i szkodliwość krzyku podczas śpiewu.

Stosowanie dynamiki, tempa i różnorodnej artykulacji w śpiewie.

Dbałość o kulturę głosu z uwzględnieniem dykcji.

Rytmiczne recytowanie słów: tekstów piosenek, wierszy, przysłów itp.

Praca nad aparatem artykulacyjnym.

Śpiewanie piosenek ze słuchu.

Stopniowe zwiększanie skali głosu uczestników zespołu wokalnego.

Śpiewanie piosenki z jednoczesnym wykonywaniem podstawowego kroku tanecznego odstawno- dostawnego.

Przygotowanie uczestników do śpiewania wielogłosowego

Kształtowanie poczucia rytmu poprzez wprowadzanie różnych ćwiczeń ruchowych przy muzyce.

Poznanie elementów muzyki.



2. REPERTUAR

Śpiewanie piosenek jedno i wielogłosowych.

Śpiew z akompaniamentem.

Śpiew a cappella.

Nauka pieśni patriotycznych i okolicznościowych.

Nauka piosenek popularnych i młodzieżowych.



3. WSPÓŁORGANIZOWANIE RÓŻNYCH IMPREZ SZKOLNYCH I POZASZKOLNYCH

Uczestnictwo zespołu w imprezach organizowanych na terenie naszej szkoły.

Reprezentowanie szkoły poza jej terenem.

Współorganizowanie imprez charytatywnych.

Udział w różnych konkursach wokalnych.

Nawiązywanie współpracy z :
- Zakładem Opieki Zdrowotnej w Śremie
- Centrum Onkologii,, Małgorzata w Śremie”
- Klubem Seniora
- Przedszkolami na terenie Śremu



PROCEDURA OSIĄGNIĘĆ CELÓW

KSZTAŁCENIE TECHNIKI WOKALNEJ

Ćwiczenia kształtujące poprawną postawę podczas śpiewu.

Ćwiczenia uwrażliwiające na prawidłowy oddech podczas śpiewu.

Ćwiczenia śpiewu z akompaniamentem.

Ćwiczenia śpiewu a cappella.

Ćwiczenia artykulacyjne.

Ćwiczenia gimnastyczne wzmacniające objętość płuc.

Ćwiczenia zwiększające długość fazy oddechowej.

Zwracanie szczególnej uwagi na szkodliwość krzyku podczas śpiewu.

Ćwiczenia emisyjne zwiększające skalę głosu uczestników zajęć.

Recytacja tekstów piosenek, wierszy, przysłów w różnym rytmie, tempie i artykulacji.

Ćwiczenia poprawiające dykcję.
Ćwiczenia przygotowujące uczestników zajęć do śpiewu wielogłosowego.

REPERTUAR


W pierwszym roku działalności zespołu śpiewanie piosenek jednogłosowych o prostej linii melodycznej, prostej budowie rytmicznej i prostym zrozumiałym dla dzieci tekście

Śpiewanie piosenek z akompaniamentem instrumentów klawiszowych i perkusyjnych oraz muzyki mechanicznej.

Śpiewanie z wykorzystaniem prostych kroków tanecznych.

Śpiewanie piosenek w kanonie.

Śpiewanie piosenek zwiększając trudność linii melodycznej.


WSPÓŁORGANIZOWANIE IMPREZ SZKOLNYCH I POZASZKOLNYCH

Organizowanie koncertów dla rodziców uczniów naszej szkoły.
Występy zespołu Cantando podczas imprez organizowanych na terenie szkoły i poza szkołą
Udział zespołu w różnych festiwalach i konkursach wokalnych
Nawiązanie współpracy z różnymi instytucjami w celu organizowania występów zespołu Cantando

PRZEWIDYWANE   OSIĄGNIĘCIA CZŁONKÓW ZESPOŁU WOKALNEGO

Program skupia się na kształtowaniu praktycznych umiejętności ucznia i rozwijaniu jego zdolności wokalnych.
Uczeń posiada następujące umiejętności:

Zna celowość prowadzenia emisji głosu.

Potrafi operować własnym aparatem głosowy.

Potrafi zaśpiewać w grupie z poprawną dykcją, czysta intonacją, dobrym podparciem oddechowym, właściwą postawą śpiewaczą i prawidłową artykulacją.

Potrafi śpiewać w zespole wokalnym oraz indywidualnie.

posiada większą wrażliwość na odbiór śpiewu.

Posiada zwiększony słuch muzyczny.

Posiada większą świadomość toru oddechowego.

Posiada większą pamięć muzyczną.

Jego skala głosu została zwiększona.

Nastąpiło zwiększenie poczucia własnej wartości.

Nastąpiła chęć niesienia pomocy ludziom ubogim, chorym i starszym.

Posiada umiejętność zdrowej rywalizacji podczas uczestniczenia w różnych konkursach wokalnych.

Chętnie uczestniczy w różnych imprezach szkolnych i pozaszkolnych.

Potrafi współdziałać w grupie.

Potrafi akceptować wszelkie zasady i reguły obowiązujące w zespole.


FORMY I METODY PRACY Z ZESPOŁEM

Śpiewanie

Tworzenie muzyki

Ruchowa realizacja piosenek

METODY

Analityczno - percepcyjna ( zapamiętanie utworu ze słuchu)

Ekspresji .

Praktycznego działania.

Wycieczka edukacyjna - udział w koncercie w charakterze słuchacza


EWALUACJA


Ważnym elementem ewaluacji będzie udział w:

1. Konkursach wokalnych

2. Prezentacja uczniów podczas uroczystości szkolnych i poza szkolnych.

3. Obserwacja zaangażowania uczestników zespołu podczas zajęć.

4. Rozmowa z odbiorcą programu czyli uczniami i wysłuchanie
opinii dotyczącej zadowolenia z prowadzonych zajęć.

5. Dyskusja z uczestnikami zespołu o zajęciach : co udało się osiągnąć a czego nie udało i dlaczego.

6. Anonimowa ankieta dla członków zespołu Cantando oceniających realizowany program.



PRZYKŁADOWE ĆWICZENIA EMISJI GŁOSU

ĆWICZENIA ODDECHOWE

Ćwiczenia oddechowe są bardzo ważnym elementem kształcenia wokalnego. Poniżej przedstawiam kilka przykładów, które wykorzystuję podczas swoich zajęć z uczestnikami zespołu wokalnego.


Wąchanie kwiatków
Uczestnicy siedzą lub stoją obok kwiatów ( mogą być wykonane z papieru) i powoli wciągają powietrze nosem i równie powoli, tak aby jak najdłużej zapamiętać ich zapach wykonują wydech.
Dmuchanie kawałka papieru
Początkowo ćwiczenie to wykonujemy indywidualnie, potem można przeprowadzić ćwiczenie w formie konkursu np: kto od razu potrafi zdmuchnąć papierek ze stołu.


Dmuchanie kawałka papieru za pomocą rurki lub słomki
Przebieg ćwiczenia podobny do ćwiczenia 2 ale dmuchamy przy pomocy rurki lub słomki.

Dmuchanie piórka

- Zadaniem dzieci jest zdmuchnięcie piórka z dloni i utrzymanie go jak najdłużej w powietrzu
- Dzieci dobierają się pary i dmuchają piórko do siebie
- Dmuchanie piórka przez dwie osoby w tym samym czasie
- Wszyscy uczestnicy siedzą w rzędzie i maja przed soba piórko. Na dany sygnał zaczynają w nie dmuchać nie zmieniając swojego miejsca. Wygrywa ten uczestnik, którego piórko znajduje się najdalej.


Dmuchanie na pasek z papieru

Do wykonania tego zadania potrzebny jest pasek o wymiarach 6/2 cm. Zadanie polega na tym, by w czasie wydechu papierek był wychylony przez cały czas pod jednakowym kątem.


Mecz piłki ping- pongowej

Ćwiczenie wykonują drużyny czteroosobowe siedzące przy jednym stoliku. Zadanie polega na dmuchaniu piłeczki ping pongowej, ale w ten sposób by nie spadła ze stolika. Wygrywa drużyna której piłeczka utrzyma się na stole najdłużej.


Kolejne elementy przy wypracowaniu prawidłowego toru oddechowego to rozszerzenie sie dolnej części żeber podczas wdechu oraz uwypuklenie lekko powłoki brzusznej w pasie pomiędzy mostkiem a pępkiem. Podczas wykonywani tego ćwiczenia należy zwrócić uwagę aby sylwetka uczestników była wyprostowana lecz swobodna. Ręce zwisające wzdłuż tułowia, nogi lekko rozstawione, głowa w pozycji prostej.Podczas wdechu należy zwrócić szczególna uwagę na ,,luz” mięśni szyi- Jest to prawidłowa postawa każdego śpiewaka.

Ćwiczenie 1
Uczestnicy maszerują w dowolnym kierunku sali przy akompaniamencie muzyki i na przerwę w muzyce wykonują prawidłową postawę śpiewaka.


Ćwiczenie 2
Uczestnicy kilka powolnych skłonów do przodu. Za każdym razem należy zatrzyma głowę w luźnym zwisie. głębokość skłonów zależy od indywidualnych możliwości uczestnika. Ćwiczenie powtarzamy kilka razy.
Ćwiczenie 3
Ćwiczenie podobne do ćwiczenia 2 ,ale skłon wykonujemy energicznym ruchem.Pochylając się w dół wypuszczamy powietrze. Podczas prostowania tułowia należy pobrać powietrze nosem. Energiczny skłon do przodu powoduje wydalanie zalegającego powietrza stwarzając okazję do lepszej wymiany tlenowej w całym organizmie.

Ćwiczenie 4
Uczestnicy stoją w małym rozkroku - postawa swobodna wyprostowana. palce jednej ręki powinny dotykając klatki piersiowej w miejscu w którym kończy się mostek. Następnie wykonują prawidłowy wdech i przerywany rytmicznie wydech z zastosowaniem spółgłoski ,,s”
Spółgłoska ,,s” jest bardzo często wykorzystywana podczas wykonywania ćwiczeń oddechowych ponieważ ustawia tor oddechowy.

Ćwiczenie 5
Uczestnicy maszerują po całej sali a na przerwę w muzyce ustawiają się w parach i kontrolują wzajemnie swoją postawę ciała i pracę toru oddechowego.

Ćwiczenie 6

Leżąc płasko na plecach, jedną rękę umieścić w środkowej części między brzuchem, a żołądkiem. Spokojnie nabierać powietrze nosem i wypuszczać ustami. Podczas wdechu ręka będzie unosić się, wypychana przez brzuch, zaś przy wydechu ręka opadnie wraz z opadającym brzuchem. Początkowo ruchy ręki będą nieznaczne. W miarę powtarzanych ćwiczeń, oddech będzie coraz głębszy.
Podczas wszystkich ćwiczeń oddechowych należy pamiętać o uprzednim przewietrzeniu pokoju. Wszystkie ćwiczenia należy wykonywać systematycznie, ćwicząc codziennie przez kilka minut.

ĆWICZENIA ARTYKULACYJNE

Zabawa w pociąg
Uczestnicy ustawiają się w rzędzie tworząc pociąg. Na sygnał n-la pociąg powoli rusza wydając dźwięki odpowiednio je akcentując sz-sz-sz-sz-sz-sz. Zabawę można utrudnić przyspieszając jazdę pociągu.

2. Wiosna budzi owady
Uczestnicy podzieleni są na dwie grupy : muchy i pszczoły
NastęĻnie każda grupa ustala jakie dźwięki wydają poszczególne owady np. pszczoły zzz, zzz, zzz, muchy bzz bzz bzz…. Ćwiczenie to można wykonać na siedząco lub z wykorzystaniem ruchu. Kiedy gra muzyka uczestnicy zatrzymują się i oczekują przerwy w muzyce by ponownie móc wydawać swoje dźwięki .

3. Wlazł kotek na płotek
Na melodii piosenki ,,Wlazł kotek na płotek” uczstnicy naśladują miauczenie kota. Na melodię gamy stępującej śpiewają np. tylko jedno słowo wlazł , lub szare, bure itp.

4. Zegar
Uczestnicy śpiewają lub wymawiają słowa :
tik tak. tik tak, tiku, tiku, tak. tik tak. tik tak, tiku, tiku, tak.

Przy tym ćwiczeniu należy zwrócić szczególna uwagę na pracę aparatu mowy.
ĆWICZENIA WZMACNIAJĄCE MIĘŚNIE KLATKI PIERSIOWEJ

Tego typu ćwiczenia mają na celu zwiększenie pojemności płuc. Należy zaczynać je od ćwiczeń najprostszych.



Ćwiczenie 1

wdech połączony z odwróceniem ramion ( wewnętrzną część dłoni ku przodowi)
wydech połączony z nawróceniem dłoni

Ćwiczenie 2

Uczestnicy ustawiają się w lekkim rozkroku i kładą ręce na biodrach. W czasie wdechu odchylają się ku tyłowi a w czasie wydechu przesuwają się do przodu jednocześnie naciskając lekko palcami na brzuch.

Ćwiczenie 3
Wdech - unoszenie rąk bokiem do góry i podczas wydechu powoli opuszczamy ręce.

Ćwiczenie 4
Uczestnicy w pozycji wyprostowanej unoszą ramiona tak wysoko jak tylko to jest możliwe i wykonują głęboki wdech. NastęĻnie zginają kolana i pochylają się luźno do przodu , głośno wydychając powietrze
Ćwiczenie 5
Uczestnicy z rękoma na karku wykonując głęboki wdech robią skłon w bok rozciągając jedną stronę tułowia. Następnie wyprostowują się i wydmuchują powietrze.


Ćwiczenie 6
Uczestnicy pozostają w pozycji wyprostowanej z rękoma na karku i wykonują wdech odchylając jednocześnie głowę do tyłu i uwypuklając klatkę piersiową .Następnie pochylają górną część ciała do przodu i wydmuchują powietrze z płuc.

Ćwiczenie 7
Wzmacnianie obręczy barkowej poprzez następujące ćwiczenia.
- Uczestnicy unoszą ręce przed sobą na wysokość klatki piersiowej i wykonują nożyce poziome i następnie pionowe
- Ręce na wysokości klatki piersiowej, (dłonie złożone wewnętrzną częścią dłoni) wykonują energiczny wymach do boku i natychmiast wykonujemy powrót po którym następuje chwilowy odpoczynek. Ćwiczenie to wykonujemy kilka razy.
- Uczestnicy unoszą ręce do boku na wysokość ramion. Następnie wykonują energiczne złączenie dłoni przed sobą na wysokości klatki piersiowej i natychmiastowy powrót po którym następuje chwilowa przerwa.
- Uczestnicy unoszą ręce do boku i wykonują krążenie ramion. Wykonywane koła powinny być zwiększane stopniowo od małych do dużych. Początkowo ruch wykonujemy w prawą stronę i później w lewą.
- Trzymając szarfę w dwóch dłoniach nad głową uczestnicy przenoszą ją na zmianę raz do tylu a raz do przodu nie zginając przy tym rąk w łokciach. Ćwiczenie to można zacząć od większej odległości między dłońmi, jednak pamiętać należy, że im mniejszą odległość zachowamy tym większy uzyskamy efekt.


ANKIETA DLA UCZESTNIKÓW SZKOLNEGO ZESPOŁU WOKALNEGO

Zwracam się z prośbą o wypełnienie anonimowej ankiety dotyczącej działalności Szkolnego zespołu wokalnego w celu oceny realizacji programu.

Proszę podkreślić właściwą odpowiedź.

1.Czy jesteś zadowolona z uczestnictwa w zajęciach zespołu wokalnego ?

tak nie nie wiem


2. Czy chciałabyś by zajęcia zespołu wokalnego były kontynuowane w przyszłym roku szkolnym ?

tak nie obojętnie nie wiem


3. Czy uważasz, że Twoje umiejętności wokalne

poprawiły się pogorszyły są bez zmian nie wiem


4. Jak często Twoim zdaniem powinny odbywać się zajęcia zespołu wokalnego ?


jeden raz w tygodniu dwa razy w tygodniu nie wiem


5. Czy wprowadzenie elementów tanecznych stanowi dla Ciebie problem?

tak nie obojętnie nie wiem


6. Czy wprowadzenie gry na instrumentach perkusyjnych do programu zespołu stanowi dla Ciebie trudność wykonawczą?

tak nie obojętnie nie wiem


7. Czy udział w różnych konkursach wokalnych jest dla ciebie ważnym działaniem zespołu wokalnego ?

tak nie nie wiem


8. Czy lubisz śpiewać

solo z zespołem solo i z zespołem nie wiem


9. Czy chciałbyś uczestniczyć w indywidualnych zajęciach wokalnych ?


tak nie czasami nie wiem


10. Czy uważasz, że zajęcia zespołu wokalnego spełniły w tym roku szkolnym Twoje oczekiwania

tak nie nie wiem




Dziękuję za wypełnieni ankiety .

koniec ankiety


ZAKOŃCZENIE
Pozalekcyjne zajęcia szkolnego zespołu Cantando stwarzają możliwość aktywności muzycznej przygotowując uczestników do aktywnego uczestnictwa w kulturze. Rozwijanie umiejętności wokalnej pozwala kształcić i w pełni rozwinąć wrażliwość na muzykę. Uczestnicy zajęć mają możliwość spędzenia czasu wolnego w atrakcyjny i kreatywny sposób co pozytywnie wpłynie na ich ogólny rozwój. Zajęcia wokalne w dużej mierze kształtują rozwój mowy, słuchu, koncentrację uwagi oraz pamięć. Ponad to mają okazję uczyć się współdziałania w grupie co pozytywnie wpływa na ich rozwój społeczno- moralny. Uczestnicy zajęć rozwijają wrażliwość uczuciową, emocje i świadomy odbiór rozbudzając radość z kontaktu z muzyką. Zajęcia wokalne pozwalają rozwijać wyobraźnie i ciekawość poznawczą dziecka, pomagają również w odkrywaniu własnych możliwości twórczych, oraz pokonywanie trudności co z kolei uaktywnia dzieci bierne i nieśmiałe dając im równe szanse rozwoju. Nie mniej ważnym elementem programu jest aspekt społeczny zajęć, gdzie uczestnicy kształtują w sobie poczucie odpowiedzialności. systematyczności i punktualności.
Wprowadzenia elementów tanecznych podczas wykonywania utworów wokalnych pozytywnie oddziałuje na fizyczny rozwój dziecka rozwijając sprawność ruchową, koordynację oraz wpływając na estetykę jego ruchów.
Program szkolnego zespołu wokalnego Cantando powstał z myślą o twórczych działaniach młodego odbiorcy muzyki. Etap rozwoju młodego człowieka na etapie szkoły podstawowej to ciągłe poszukiwanie właściwej dla siebie drogi warto więc w tym czasie rozbudzać i rozwijać w nich różne zainteresowania kulturą. By sprostać temu zadaniu program zakłada różnorodność repertuaru oraz różnorodność działań na podłożu muzycznym. Jestem przekonana, że wszystkie podjęte działania w pracy z zespołem wokalnym Cantado znajdą wśród uczestników pozytywny oddźwięk w ich przyszłym życiu zarówno osobistym jak i społecznym .


koniec

BIBLIOGRAFIA

Brzozowska- Kuczkiewicz M. Emil Jaques-Dalcroze i jego Rytmika WSPiP Warszawa 1991

Ciechan Z. Nauczyciel i twórczość muzyczna uczniów WSPiP Warszawa 1990

Dąbrowska M., Grafczyńska J. Zabawy rytmiczne i umuzykalniające dla dzieci CRZZ Warszawa
1972

Dymara B. Dziecko w świecie muzyki Oficyna wydawnicza Impuls Kraków 2000

Gałąska -Tritt J. Kształcenie głosu dziecka w śpiewie zespołowym COMUK Warszawa 1985

Krystyniak T. Ręce pełne roboty WSPiP Warszawa 1997

Pankiewicz L.W. Relaks z muzyką IWZZ Warszawa 1983

Sachajska E. Uczymy poprawnej wymowy WSPiP Warszawa 1992

Stajniak A. http://www.profesor.pl/publikacja,21464,Plany-pracy,PROGRAM-WLASNY-ZAJEC-ZESPOLU-WOKALNO-TANECZNEGO

Wyświetleń: 0