2. Świadomość logopedyczna rodziców a prawidłowy rozwój mowy dziecka
Prawidłowy rozwój mowy uzależniony jest od wielu czynników, między innymi od prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego, prawidłowej budowy anatomicznej i funkcjonowania narządów mownych (aparatu oddechowego, fonacyjnego i artykulacyjnego), prawidłowej budowy i czynności analizatora słuchowego, wzrokowego i kinestetycznego. Ważny czynnik stanowi także środowiskowo, w którym wychowuje się dziecko. Rodzice mogą zadbać o prawidłowy rozwój mowy dziecka już od momentu jego narodzin, są bowiem najbliższymi dziecku osobami, które mają największe możliwości kształtowania jego rozwoju. Są też pierwszym i najważniejszym wzorem, który dziecko będzie próbowało naśladować. By prawidłowo wspierać i stymulować rozwój mowy dziecka, rodzice muszą mieć choćby podstawową świadomość logopedyczną.
Rozwój mowy, podobnie jak większość funkcji życiowych człowieka, rozpoczyna się jeszcze w życiu płodowym, dlatego już wtedy rodzice mają wpływ na kształtowanie prawidłowości i jakości późniejszej mowy dziecka. Nie bez znaczenia okazuje się być stan zdrowia matki przed zajściem w ciążę, wpływ na późniejszy rozwój zdolności komunikacji ma także przebieg ciąży i porodu. Pielęgnacja dziecka, karmienie, nauka połykania, gryzienia, oddychania oraz pozytywne bodźce słuchowe - to tylko niektóre z czynników mających istotny wpływ na harmonijny i prawidłowy rozwój funkcji mowy dziecka. Stąd tak ważna jest choćby elementarna świadomość rodziców odnośnie zagadnień profilaktyki logopedycznej.

2.1. Stymulowanie rozwoju mowy dziecka
Rozwój mowy przebiega różnie. Niektóre dzieci zaczynają mówić szybciej, inne później. Jedne zaczynają mówić wcześnie, a ich mowa od razu jest poprawna, inne mimo kilku lat mają poważne problemy z komunikacją. Jedne wzbogacają swój słownik niezwykle szybko, innym przychodzi to z trudem. Wpływ na taki stan ma wiele czynników - między innymi uwarunkowania genetyczne, indywidualne predyspozycje dziecka, środowisko, w którym dorasta, rozwój psycho- ruchowy, budowa oraz sprawność narządów artykulacyjnych . Jednak niezależnie od rodzaju i przyczyn opóźnienia każdy rodzic może samodzielnie stymulować rozwój mowy swojego dziecka. To w środowisku rodzinnym, w otoczeniu bliskich mu osób dziecko spędza najwięcej czasu, dlatego to przede wszystkim na nich spoczywa zadanie stosowania odpowiednich technik stymulacji mowy. Rodzice, oprócz czasu, który poświęcają dziecku najlepiej także je znają - jego osobowość, preferencje, charakter wobec czego to im najłatwiej będzie wpleść w codzienne czynności ćwiczenia stymulujące rozwój mowy. Mając na celu ułatwienie maluchowi procesu przyswajania oraz kształtowania mowy, mogą stosować przeróżne ćwiczenia, usprawniające komunikację. Proste zabawy - ćwiczenia mogą być prowadzone choćby podczas spaceru, kąpieli, posiłku czy czytania bajki. Rodzic powinien zachęcać dziecko do mówienia, stwarzać mu okazje do aktywności słownej, do mowy spontanicznej, unikać pytań zamkniętych. Rolą rodzica jest aktywizować dziecko społecznie, zapewniać kontakt z rówieśnikami, który stwarza dziecku możliwość komunikacji.
Stymulację rozwoju mowy dziecka rodzice mogą rozpocząć już od pierwszych dni jego życia. Stymulacja powinna obejmować ćwiczenia artykulatorów, zdolność naśladowania i rozumienia mowy oraz zachowania społeczne decydujące o pojawieniu się języka . Mowę dziecka wspomagać można typowymi ćwiczeniami usprawniającymi aparat artykulacyjny: wargi ( na przykład przesyłając buziaczki, naśladując odgłos karetki i - itp.), język ( lizanie płaskiego lizaka, oblizywanie warg posmarowanych dżemem itp.) lub utrwalając prawidłowy tor oddechowy ( wąchanie kwiatków, dmuchanie na wiatraczek itp.) oraz podczas czytania bajek, wprowadzając dźwiękonaśladownictwo, podczas zabaw pluszakami, śpiewania, wyliczania, recytowania wierszy z obrazowaniem ich ruchami ciała. Warto także ćwiczyć małą i dużą motorykę dziecka, choćby podczas zabaw ruchowych, spacerów, wspólnego baraszkowania oraz różnych ćwiczeń manualnych (przeplatanki, układanki, wydzieranki, wycinanki itp.) Ponadto stymulacja powinna się odbywać poprzez rozwijanie zasobu słownictwa biernego i czynnego u dziecka. Stąd tak ważne otaczanie dziecka „kąpielą słowną”, która polega na opowiadaniu o wszystkim, co go otacza. Czynić to można podczas codziennej aktywność. Należy mówić podczas codziennych zabiegów pielęgnacyjnych i zabawy, ubierania, podczas spaceru - pamiętając przy tym o poprawnym i precyzyjnym wymawianiu głosek, odpowiedniej intonacji, unikając spieszczania. Warto nazywać przedmioty w otoczeniu dziecka, śpiewać piosenki i czytać. Słuchanie to pierwszy etap kształtowania się mowy ludzkiej, dziecko uczy się komunikacji przez naśladownictwo, dlatego należy dostarczać jak najwięcej bodźców słownych.
Ćwiczenia i zabawy mają na celu stymulowanie i wspomaganie prawidłowego rozwoju mowy małego dziecka, nie dają stu procentowej pewności na to, że problemy z prawidłowym i harmonijnym przebiegiem procesu mowy oraz wady wymowy nie wystąpią, ale znacznie zmniejszają ryzyko ich wystąpienia.

2.2. Profilaktyka logopedyczna

Według S. Grabiasa profilaktykę logopedyczną należy rozumieć jako szereg działań niedopuszczających do powstania zaburzeń rozwoju mowy. Jego zdaniem, celem profilaktyki jest zapobieganie powstawaniu wad oraz wspomaganie prawidłowego rozwoju mowy dziecka. E. Stecko uważa, że wszelkie działania nakierowane na prawidłowy rozwój mowy dziecka trwają do trzeciego roku życia dziecka, gdyż oddziaływania podejmowane w późniejszym okresie nie będą już kształtowaniem, a jedynie korygowaniem nieprawidłowości. Z tego wynika, że za wczesną profilaktykę logopedyczną odpowiedzialni są przede wszystkim rodzice dziecka i to oni powinni mieć podstawową wiedzę na temat wczesnej profilaktyki logopedycznej.
Językowa umiejętność komunikowania się jest sprawnością, którą wymaga doskonalenia. Człowiek nabywa tę zdolność od najwcześniejszych chwil swojego życia. Harmonijnie rozwijająca się mowa, w tym jej rozumienie, to najefektywniejszy sposób porozumiewania się ludzi. Mowa daje możliwość sygnalizowania potrzeb, wyrażania myśli, zdobywania wiedzy, przekazywania informacji itp. Profilaktyka logopedyczna, która jak nadrzędny cel przyjmuje przeciwdziałanie wystąpieniu wad wymowy, powinna rozpocząć się bardzo wcześnie. Kiedy dokładnie? - już w okresie płodowym, gdyż niektóre organy niezbędne w późniejszym procesie komunikacji, kształtują się w trzecim i czwartym miesiącu życia płodu. Wykształcają się i zaczynają funkcjonować mięśnie oddechowe, fonacyjne i ssania. Powstają także struny głosowe. Pracę rozpoczyna także narząd słuchu, w związku z tym po czwartym miesiącu płód reaguje na dźwięki, jest w stanie rozpoznać głos matki. Słuch warunkuje prawidłowy rozwój mowy, pozwala bowiem rozpoznawać i zapamiętywać dźwięki. Jednym z pierwszych elementów profilaktyki rozwoju mowy jest prowadzenie przesiewowych badań słuchu u noworodków.
Ogromne znaczenie dla profilaktyki logopedycznej ma karmienie naturalne. Prawidłowe karmienie, z zachowaniem odpowiedniego ułożenia głowy dziecka, żuchwy, właściwym ułożeniu warg to niezwykle ważne ćwiczenia aparatu artykulacyjnego oraz nauka oddychania prawidłowego oddychania nosem. Ponadto ssanie to trudna umiejętność, wymagająca intensywnej pracy mięśni twarzy, to doskonałe ćwiczenie żuchwy, języka, warg, policzków. Dzieci karmione butelką uczą się nieprawidłowego odruchu - przerywają ssanie, po to by nabrać ustami powietrze, co może skutkować utrwaleniem nawyku oddychania przez usta. Poza tym mięśnie języka, żuchwy i warg nie wykonują takiej pracy jak w czasie ssania pokarmu z piersi.
Dla prawidłowego rozwoju mowy ogromne znaczenie ma budowa anatomiczna oraz funkcjonowanie narządów artykulacyjnych - szczęki, języka, zębów, warg, policzków. Większości zaburzeń w obrębie tych narządów można zapobiec, gdyż są one najczęściej wynikiem niewłaściwego postępowania z dzieckiem w czasie niemowlęcym. Rodzice nie mają świadomości, że takie elementy jak pozycja w czasie snu i karmienia, nieprawidłowe połykanie, zbyt długie używanie smoczka oraz butelki, zbyt długie podawanie pokarmu w formie papki, ssanie palca przyczyniają się zaburzeń mowy u dzieci . Wystarczy zmienić kilka niewłaściwych nawyków i zachowań, by zmniejszyć ryzyko wystąpienia wad wymowy.
Dziecko, u którego zburzony jest tor oddechowy - oddycha ustami, zdecydowanie częściej przeziębia się, ponadto dość powszechny w tej sytuacji jest przerost trzeciego migdałka. Kolejne skutki oddychania przez usta to wady zgryzu, wysklepione podniebienie (tzw. gotyckie) oraz niedosłuch, a w konsekwencji wady wymowy . Dlatego ważne jest, by zapobiegać przeziębieniom, leczyć katar, regularnie czyścić nos, zwracać uwagę, aby buzia dziecka była zamknięta. Trzeba też zadbać, żeby podczas snu głowa dziecka była lekko uniesiona.
Rolą rodzica jest także baczne obserwowanie zachowań dziecka, a w razie jakichkolwiek niepokojących symptomów zgłoszenie się do lekarza rodzinnego lub specjalisty na konsultacje. Jeśli na przykład dziecko śpi oraz czuwa z otwartą buzią, często trzyma język na zewnątrz jamy ustnej, czubek jego języka ma nietypowy kształt - serduszka, dziecko nie budzi się przy głośnych dźwiękach, nie reaguje na hałas, nie gaworzy, nie mówi - a rówieśnicy już to robią - należy skontaktować się z lekarzem lub logopedą.

2.3. Specjalistyczne badania lekarskie i przesiewowe

Badanie przesiewowe (skriningowe) to rodzaj strategicznego badania, które przeprowadza się wśród osób nieposiadających objawów chorobowych. Celem takich badań jest wczesne wykrycie zaburzeń. Jako wczesne należy rozumieć w okresie, gdy można jeszcze odwrócić proces chorobowy lub zahamować tempo jego rozwoju. Celem testu jest nie tylko rozpoznanie, ale osoba z dodatnim wynikiem testu powinny być poddana a dalszej diagnostyce, a następnie leczeniu. Przeprowadzane badania przesiewowe mają doprowadzić do postawienia wstępnej diagnozy, niemniej zawsze powinna ona być potwierdzona innymi, bardziej dokładnymi badaniami, właściwymi dla danej choroby i zleconymi przez lekarza. Badania przesiewowe wykonuje się w całej populacji lub tylko w tzw. grupach wysokiego ryzyka. Każda osoba, u której stwierdzono dodatni wynik testu przesiewowego powinna być skierowane do lekarza rodzinnego, a jeśli on potwierdzi występowanie określonego zaburzenia, osoba musi otrzymać skierowanie do lekarza specjalisty, celem wykonania szczegółowych badań i ustalenia kierunków leczenia.
Podobnie rzecz ma się z logopedycznymi badaniami przesiewowymi, które powinny być wykonane na grupie przedszkolaków. Celem tych badań jest wczesne wykrycie dysfunkcji, wad lub zaburzeń, negatywnie wpływających na rozwój mowy dziecka. Wczesne wykrycie nieprawidłowości w rozwoju mowy umożliwia efektywne wdrożenie odpowiednich działań leczniczych, rehabilitacyjnych oraz profilaktycznych, które prowadzą do złagodzenia lub usunięcia różnego rodzaju zaburzeń i dysfunkcji, a tym samym do stworzenia wszystkim dzieciom równych szans rozwoju. Przesiewowe badania logopedyczne wykonywane są indywidualnie w przyjaznej atmosferze, w warunkach przedszkolnych, w formie zabawy, z wykorzystaniem wyspecjalizowanych narzędzi badawczych. Przy tym badaniu nie musi być obecny rodzic. Badanie logopedyczne obejmuje: badanie budowy i sprawności narządów mowy, badanie słuchu fizycznego i fonematycznego, pamięć słuchową, badanie artykulacji głosek, mowy spontanicznej oraz rozumienia mowy. Ponadto oglądowi podlega funkcja połykania i oddychania, kinestezja mowy oraz płynność i prozodia mowy. Diagnosta bada także lateralizację dziecka. Po zakończonych badaniach logopeda przekazuje rodzicom informacje o stanie rozwoju mowy dziecka, przedstawia wstępną diagnozę, proponuje program terapii i dalsze zalecenia. Nie zawsze istnieje jednak konieczność podjęcia specjalistycznych działań, niekiedy logopeda przekazuje rodzicom wskazówki w ramach działań profilaktycznych.
W razie konieczności logopeda może sugerować rodzicowi wykonanie specjalistycznych badań lekarskich w celu potwierdzenia lub wykluczenia diagnozy. Rodzic może zostać poproszony o udanie się z dzieckiem na konsultacje ortodonty lub dentysty ( w sytuacji nieprawidłowego zgryzu lub problemów z uzębieniem), badanie audiologiczne (przy niedosłuchu), do laryngologa, by potwierdził lub wykluczył powiększenie trzeciego migdałka, polipy, skrzywienie przegrody nosowej. W niektórych przypadkach przydatne bywa także badanie psychologiczne, psychiatryczne czy neurologiczne.









3. Etapy, formy i płaszczyzny współpracy logopedy z rodzicami.

Niewątpliwie ważnym ogniwem terapii logopedycznej jest zaangażowany rodzic. Od jego chęci współpracy, dobrej woli i świadomości celu zależy powodzenie każdego z logopedycznych etapów pracy z dzieckiem - od profilaktyki, przez diagnozę aż po terapię. Współpraca rodzica z diagnostą i terapeutą odbywa się na wielu płaszczyznach, przyjmując jednocześnie różne formy. W kontaktach z logopedą rodzice przyjmują różne postawy i wyrażają skrajnie różne oczekiwania - często wykazują chęć współpracy, bywa także, że są obojętni wobec zaistnienia problemów z rozwojem mowy dziecka, trwającej terapii, wysiłków dziecka i logopedy, bywają także skrajne sytuacje, kiedy rodzic reaguje agresją, wyrażoną niechęcią w stosunku do logopedy, terapii, placówki. Część rodziców uważa, że ich rola ogranicza się do odprowadzenia i przyprowadzenia dziecka do gabinetu logopedycznego i na tym kończą. Przyczyną takiego stanu jest wiele. Bywa, że wynika to z faktu braku dostatecznej wiedzy i chęci do współpracy albo też przeświadczenia, że nauczyć powinien specjalista. Nic bardziej mylnego! Włączający się w terapię rodzic wspiera dziecko, motywuje, przypomina mu o wykonywaniu ćwiczeń, często razem z dzieckiem ćwiczy i wypełnia zalecenia logopedy. Dziecko czuje wsparcie rodzica, a wtedy terapia przynosi lepsze rezultaty i ma duże szanse zakończyć się pełnym powodzeniem.

3.1. Etapy współpracy

Jak wspomniałam wcześniej współpraca rodziców i logopedów nie powinna ograniczać się jedynie, do kilku słów zamienionych w biegu, w chwili „przekazywania dziecka z rąk do rąk”. W każdym z etapów schematu diagnozy i terapii to właśnie rodzic odgrywa rolę kluczową, dlatego powinien wykazać się dużym zainteresowaniem i zaangażowaniem. A rolą logopedy jest sprawić, by ta współpraca przebiegała jak najlepiej. Logopeda musi dołożyć wszelkich starać, zastosować wszystkie możliwe sposoby, by zaktywizować rodzica i włączyć go do pracy, pozwalając mu tym samym cieszyć się sukcesem końcowym - prawidłową wymową jego dziecka.
Pierwszym etapem współpracy na linii logopeda - rodzic, tak naprawdę powinien być moment planowania ciąży. Świadomość logopedyczna rodzica odnośnie wpływu przebiegu ciąży, samego porodu i okresu okołoporodowego na późniejszy rozwój mowy dziecka jest niezwykle ważna. Dobrze kiedy rodzice mają tego pełną świadomość i chcą podjąć pierwsze kroki w celu zmniejszenia ryzyka wystąpienia wszelkim późniejszych powikłań, wad i zaburzeń mowy. Tuż po narodzinach dziecka matka może zadbać o to, by logopeda pokazał jej zasady prawidłowego karmienia piersią i podał szereg wskazówek dotyczących pielęgnacji noworodka. Każdy z kolejnych etapów rozwoju mowy dziecka charakteryzuje się określonymi cechami, ich znajomość pozwoli rodzicowi uniknąć ewentualnych błędów, wyeliminować zachowania niewłaściwe a także wcześnie zauważyć wszelkie odstępstwa od normy i udać się na konsultacje do specjalisty. Okres pierwszych dwóch lat życia dziecka, jest najważniejszym okresem przygotowawczym do funkcji komunikowania się. Na tym etapie to najczęściej rodzic pełni rolę nauczyciela mowy - z oczywistych względów, gdyż spędza z dzieckiem najwięcej czasu, dlatego tak ważna jest jego podstawowa wiedza z zakresu profilaktyki logopedycznej. W razie jakichkolwiek nieprawidłowości już na tym etapie warto nawiązać współpracę rodzic - logopeda.
Kolejny etap rozpoczyna się w momencie wystąpienia jakichkolwiek nieprawidłowości w rozwoju mowy dziecka. Czyli kiedy? Różnie. Bywa, że już w chwili narodzin dziecka z dużą dozą prawdopodobieństwa można stwierdzić, że dziecko jest w grupie osób podwyższonego ryzyka zaburzeń mowy - choćby dlatego, że urodziło się z rozszczepem wargi, podniebienia, miało małą wagę urodzeniowa, jest wcześniakiem lub już w chwili przyjścia na świat stwierdzono u niego zmiany neurologiczne. Nawiązanie współpracy może także zainicjować sam rodzic, który zaniepokojony nieprawidłowym rozwojem mowy swojej pociechy zgłosi się na konsultacje logopedyczne. Bywa także, że rodzic o wadach wymowy dziecka dowiaduje się po przeprowadzonych w przedszkolu lub w szkole badaniach przesiewowych. Wtedy, jeśli rodzic decyduje się na terapię dziecka, następuje zawiązanie współpracy między nim a terapeutą. Od tej pory wskazana jest ścisła współpraca pomiędzy nimi.
Następne ogniwo, gdzie korelacja opiekuna dziecka i logopedy jest konieczna, to etap diagnozy. Jednym z elementów skutecznej diagnozy jest wywiad. Diagnosta musi uzyskać informacje na temat przebiegu ciąży, porodu, okresu poporodowego, przebiegu rozwoju dziecka, ewentualnego momentu wystąpienia niepokojących zachowań, przebytych chorób, urazów - takich informacji może dostarczyć tylko rodzic. Rzetelny wywiad dostarcza diagnoście cennych informacji, które pomogą mu określić rodzaj, podłoże i zakres dysfunkcji oraz stworzyć plan terapii, stąd tak ważna rola rodzica - który jest tu skarbnicą wiedzy o własnym dziecku. Ponadto w trakcie prowadzonej przez logopedę diagnozy może się okazać, że potrzebne są dodatkowe badania specjalistyczne. Rolą rodzica jest, zgodnie z zaleceniami, udać się na konsultacje do konkretnej poradni, gdyż to będzie decydowało o dalszym postępowaniu diagnostycznym. Jeśli rodzic rzetelnie wywiąże się z zadania, przyspieszy to rozpoznanie zaburzeń i ustalenie dalszych działań terapeutycznych.
Ostatnim ze stadiów, który nie ma szans powodzenia bez ścisłej kooperacji, jest etap terapii. A. Hamerllińska - Latecka w publikacji poświęconej roli jaką odgrywa rodzic w terapii logopedycznej pisze: Zgodnie z teorią uczenia się społecznego mowy rodzic stanowi swoist model, dostarcza wypowiedzi, które dziecko naśladuje oraz jest źródłem poszerzania jego wiedzy i wrażeń. Postawienie diagnozy logopedycznej staje się wyzwaniem rzuconym rodzicowi, który musi pomóc w zmaganiu się z zaburzeniami. Jest to zgodne z nowoczesnym wzorem optymalnej rehabilitacji, której podstawą jest tak zwana triada logopedyczna. Wyznacza ją zespół osób biorących udział w terapii logopedycznej, połączonych wspólnym celem, jakim jest usunięcie wszelkich zaburzeń porozumiewania się, przy uwzględnieniu poszczególnych czynników oraz mechanizmów warunkujących skuteczność prowadzonej terapii. Tylko praca trzech podmiotów: dziecka, terapeuty i rodzica, skupionych wokół wspólnego celu - terapia zakończona najlepszym, możliwy do osiągnięcia poziomem mowy, przyniesie pożądane efekty.

3.2. Obszary współpracy rodziców z logopedą

Współpraca rodziców i logopedy pracującego z dzieckiem przebiega na kilku pła- szczyznach. Podstawowym obszarem jest obszar konkretnych ćwiczeń logopedycznych, językowych - jak choćby ćwiczenia usprawniające artykulatory, ćwiczenia oddechowe, ćwiczenia usprawniające umiejętność czytania, pisania. Rodzic może skorzystać z szerokiej gamy ćwiczeń dostępnych na stronach internetowych oraz publikacji książkowych, a także wskazówek i rad logopedy. Ćwiczenia należy wykonywać systematycznie, dbając, by nie były one dla dziecka nudnym i żmudnym wykonywaniem „zadania domowego” a stały się czasem ciekawej zabawy. Można włączyć w ćwiczenia innych członków rodziny i wspólnie się bawić. Ćwiczenia można wykonywać podczas bajek logopedycznych, które także są łatwo dostępne. Ponadto rodzic wspólnie z logopedą powinien pracować nad poszerzaniem zasobu słownictwa dziecka, usprawniać jego pamięć. W tym celu wskazane są zabawy doskonalące technikę zapamiętywania - zabawy takie można przeprowadzić wszędzie, nawet podczas dłuższej jazdy samochodem, na przejażdżce rowerowej czy podczas spaceru. Zarówno rodzic i prowadzący terapię usprawniają motorykę małą dziecka. Rodzice mogą doskonalić ją podczas codziennych zajęć domowych, włączając dziecko choćby w przygotowanie posiłków - obieranie, krojenie warzyw, smarowanie kanapek itp., podczas zabaw, spacerów a nawet kąpieli. Harmonijny rozwój motoryki ma ogromne znaczenie dla prawidłowej sprawności fizycznej oraz ogólnego funkcjonowania dziecka. Jeżeli jej rozwój przebiega bez zakłóceń, jest doskonalą podwaliną do nauki czytania i pisania, wpływa na koncentrację i orientację przestrzenną, od jej rozwoju zależy koordynacja wzrokowo- ruchowa. Zadaniem rodzica jest dopilnowanie tego, aby dziecko regularnie uczestniczyło w zajęciach. Tylko systematyczna terapia może gwarantować osiągnięcie zadawalających wyników. Nie zawsze zajęcia te odbywają się w szkole, gdzie nauczyciel ma możliwość przypomnieć dziecku o zajęciach. Jeśli są one organizowane np. przez poradnię psychologiczno -pedagogiczną, dziecko trzeba na terapię doprowadzić/dowieźć - to rola dorosłych, odpowiedzialnych za uczestnika terapii. Ponadto rodzice, inni członkowie rodziny powinni zauważać i chwalić postępy dziecka. Zauważać poprawę artykulacji i doceniać osiągnięcia dziecka. Taka postawa znacznie ułatwia prowadzenie terapii, bowiem zajęcia logopedyczne to żmudna i ciężka praca, wiele razy na efekty trzeba czekać długo, zauważenie choćby niewielkich postępów dziecka jest dla niego motywacją i zachętą do dalszej pracy.

3.3. Formy współpracy na linii logopeda - rodzice

Współpracą między logopedą a rodzicem może przybierać różne formy, od tych najbardziej znanych i powszechnie stosowanych choćby w szkolnictwie - dni otwarte, szkolenia, konsultacje - po bardziej wyszukane jak warsztaty, zespoły problemowe, grupy wsparcia. By ta wspólna praca była efektywna, musi być spełnione kilka warunków. Po pierwsze obie strony muszą być przekonanie o zasadności takiej współpracy,
po drugie musi być stała i rzetelna wymiana informacji o dziecku, jego postępach, i trudnościach oraz o możliwych sposobach ich przezwyciężania. Trzeci warunek to pełne zaangażowanie logopedy i rodziców w stworzenie optymalnych warunków do terapii. Tylko spełnienie wymienionych warunków pozwala na zawiązanie się ścisłej korelacji.
Podstawową formą współpracy logopedy i osoby prowadzącej logoterapię jest udział rodzica w zajęciach dziecka. Taka forma uczestnictwa pozwala rodzicowi obserwować ćwiczenia, które później może wykonywać z dzieckiem w domu. Ponadto rodzic widzi ile wysiłku i ciężkiej pracy dziecko wkłada w zadania. Obecność rodzica pozwala także na dostrzeganie postępów dziecka w terapii. Istnieją wprawdzie okoliczności, które uniemożliwiają udział w zajęciach - bywa że obecność rodzica rozprasza dziecko, onieśmiela, ale jeśli nie ma ku temu przeciwwskazać uczestnictwo rodzica jest wskazane. Inną formą, szczególnie wskazaną, gdy rodzica nie ma na zajęciach, są indywidualne spotkania tuż po zakończeniu zajęć terapeutycznych. Ważne jest, aby takie spotkania odbywały się w wydzielonym pomieszczeniu bez pośpiechu. Logopeda na bieżąco informuje opiekuna o przebiegu zajęć, wykonywanych ćwiczeniach, powodzeniach bądź porażkach. Rodzice muszą mieć jednak pewność, że treść rozmów zostanie zachowana w tajemnicy. Dość częstą forma współpracy są także spotkania organizowane przez logopedów w przedszkolach, szkołach czy poradniach psychologiczno - pedagogicznych. Spotkania te mogą przyjmować charakter wykładów lub warsztatów. Po ich zakończeniu rodzice mają zwykle szansę zadać prowadzącemu pytania, podzielić się spostrzeżeniami. Niektóre poradnie psychologiczno - pedagogiczne prowadzą również grupy wsparcia, podczas spotkań tych grup także poruszane są tematy profilaktyki i terapii logopedycznej. Rodzice mogą także uczestniczyć w przeróżnych szkoleniach tematycznych organizowanych przez poradnie, szkoły, stowarzyszenia, w trakcie których uzyskują wiedzę z zakresu logopedii. W związku z tym, że przebieg współpracy w dużej mierze zależy od przepływu, wymiany informacji między rodzicem a logopedą, konieczne jest, aby obie strony o tym pamiętały. Rodzic musi informować logopedę o niedyspozycji dziecka lub innych sytuacjach, które uniemożliwiają jego udział w zajęciach ( np. telefonicznie). Rodzic powinien informować logopedę o wszelkich sprawach istotnych dla przebiegu terapii.
Wszystkie formy współpracy podejmowanej przez rodziców i logopedów mają jeden wspólny cel - powodzenie terapii. Rodzic musi jednak wiedzieć, że im większe zaangażowanie opiekunów w terapię, tym lepszy jej efekt, a uświadomienie tego jest obowiązkiem prowadzącego terapię.

Wyświetleń: 0