Katalog

Andrzej Kałuża, 2017-01-20
Stargard

Pedagogika, Różne

WPŁYW CZASU WOLNEGO DZIECI NA DOJRZAŁOŚĆ SZKOLNĄ

- n +

Każde dziecko w wieku przedszkolnym poznaje świat poprzez własną ciekawość i zabawę. Toteż tak ważną sprawą jest takie zorganizowanie czasu wolnego dziecka, aby ono w tym czasie jak najlepiej rozwijało swoje poznawanie świata itd.
Tak też uważa jeden J. S. Bruner, który twierdzi, iż dzieci mają wrodzoną ciekawość świata i takąż chęć uczenia się. [Bruner J. S., Poza dostarczone informacje, PWN, Warszawa 1978]
Przyjmuje się też, że każda żywa istota ma skłonność do działania i poznawania świata. Dlatego też fazę nauki wczesnoszkolnej uznaje się za szczególnie ważną ze społecznego punktu widzenia, gdyż wiąże się ona z problemem tożsamości jednostki i jej adaptacji społecznej. [Dolata R., Efektywność edukacji początkowej, osiągnięcia szkolne i ich środowiskowe zróżnicowanie. Wydz. Pedagog UW, Warszawa 1995]
Odpowiednio zorganizowany czas wolny pozwala dzieciom wzbogacić swoją wiedzę o takie obszary jak: przyroda, kultura, społeczeństwo itd. Dziecko idące do szkoły nie posiadające tak elementarnych części wiedzy jest nieodpowiednio przygotowane, gdyż sprawia większe kłopoty nauczycielowi, który musi omówić z dzieckiem najpierw te tematy by później móc prowadzić wyznaczony program nauczania.
Oczywiście jest to zróżnicowane. Dzieci, które mieszkają na wsi mają o wiele większą styczność z przyrodą, więc wiedzą doskonale co to jest las, pole, koń, krowa, rzeka itp. Natomiast dzieci, które pochodzą z miasta wykazują znacznie większą wiedzę z zakresu kultury, czyli wiedzą doskonale co to jest teatr czy kino.
Jak już wcześniej wspomniałem bardzo ważnym aspektem dojrzałości szkolnej jest stan zdrowia dziecka, nie tylko tuż przed pójściem do szkoły, ale i w poprzednich latach. Na ten problem składają się takie elementy jak: sprawność ruchowa i motoryczna dziecka, odporność na zmęczenie i na choroby, prawidłowy słuch i wzrok a także sprawność manualna.
Rodzice mające dzieci w wieku przedszkolnym, w czasie wolnym muszą umożliwić dziecku przebywanie na wolnym powietrzu. Pełne zaspokojenie tej potrzeby, zwłaszcza u dzieci mieszkających w większych miastach, wymaga nieraz od rodziców różnych wyrzeczeń. Jednak potrzeba ruchu u dziecka jest tak silna, że trzeba mu to umożliwić. Mimo tego rodzice muszą szczególną uwagę w tym czasie zwrócić uwagę na zmęczenie dziecka i odpowiednio ją oceniać, gdyż wykonywanie tych samych ćwiczeń czy czynności spowodować może nadmierny wysiłek.
Duże znaczenie ma również przestrzeganie przez dziecko w tym czasie higienicznego trybu życia. Systematyczne wietrzenie pomieszczeń, a także hartowanie i wspomniany ruch na świeżym powietrzu o każdej porze roku.
U dzieci również trzeba dbać o narządy zmysłów. Dziecko spędzające czas wolny nie powinno przebywać w pomieszczeniach w których jest nadmierny hałas. Natomiast jeżeli chodzi o prawidłowy wzrok rodzice powinni być szczególnie wyczuleni na fakt zbyt długiego spędzania czasu wolnego przed telewizorem czy komputerem.
Mówiąc o wspomnianych mediach, chciałbym również zwrócić uwagę na fakt, iż często jest spotykany problem, że dzieci w wieku przedszkolnym oglądają w czasie wolnym programy w telewizji, które nie są przeznaczone dla nich. Rodzice często nie zwracają uwagi na treści przekazywane przez bajki i filmy, które często powodują u dzieci zaburzenia emocjonalne i nieodpowiednie spojrzenie na rzeczywistość, co później rokuje brutalnością w szkole wobec swoich rówieśników. Podobnie sprawa ma się z komputerem. Tutaj występują jeszcze większe zagrożenia, gdyż dzieci często grają w brutalne gry i przesiadują do późnych godzin nocnych, dopóki, jak stwierdził jeden z przedszkolaków „oczy nie pieką”.
Wracając do prawidłowego rozwoju fizycznego, odpowiednie zapewnienie ruchu dziecku w jego czasie wolnym, rokuje nadzieje, że będzie ono odporniejsze na różnego rodzaju infekcje, zmęczenie a tym samym zdolniejsze do dłuższego wysiłku umysłowego.
W kwestii odpowiedniego rozwoju fizycznego dzieci nie można również pominąć rozwoju manualnego. Poziom rozwoju mięśni dłoni, palców i nadgarstka decyduje o sprawności manualnej. Toteż bardzo ważne jest organizowanie czasu wolnego dzieci poprzez różnego rodzaju robótki ręczne, malunki, rysunki itp. Należy dostarczyć dziecku wielu przyborów i materiałów do działania. Będą to klocki, układanki, różne elementy do zabaw konstrukcyjnych, a także wszystko to, co potrzebne jest dziecku do twórczości plastycznej, np. plastelina, kredki i farby.
Nawiązując do wychowania emocjonalno - społecznego, należy u dziecka poprzez m. in. zabawę w czasie wolnym rozwijać takie zdolności jak panowanie nad swoimi reakcjami, odpowiednie odnoszenie się do innych osób, szczególnie starszych oraz wyrażania uczuć. Rodzice nie powinni zapominać o tym, aby umożliwiać dzieciom stopniowe wejście do zabawy z rówieśnikami, tak aby w przyszłości potrafiło ono nawiązywać pozytywne kontakty. Dojrzałe społecznie dziecko nie ma później problemu w różnych sytuacjach będąc samym. Im dziecko zaradniejsze, tym jaśniej i ufniej spogląda na świat.
Jedną z zasadniczych spraw w przygotowaniu dziecka do szkoły pod koniec okresu przedszkolnego jest wzbudzenie motywacji do nauki i do pójścia do szkoły. Szkołą nie wolno straszyć. Przeciwnie, należy podkreślać, że będzie tam bardzo przyjemnie, ciekawie i że trzeba zasłużyć na miano ucznia. Rodzice nie powinni zmuszać dziecka do ćwiczeń przygotowawczych, krytykować, ośmieszać, porównywać z poziomem innych znajomych dzieci. W tym wieku nauka powinna być wpleciona w zabawę, interesująca i atrakcyjna. Wykonywanie w czasie wolnym dzieci w domu zadań, ćwiczeń, w formie zabaw kształcących nie powinno trwać jednorazowo zbyt długo. Lepiej zasiadać do nich częściej, ale na krótszy czas, przeplatając swobodnym ruchem. Powinny odbywać się w pogodnej, spokojnej atmosferze, z poczuciem, że potem spotka dziecko coś miłego, np. będzie się bawić, wyjdzie na podwórko pobiegać. Znużone i przemęczone ćwiczeniami dziecko może zawczasu zniechęcić się do nauki, a na pójście do szkoły oczekiwać z lękiem, co oznaczałoby osiągnięcie zupełnie przeciwnych rezultatów.
Dziecko w wieku przedszkolnym zaczyna orientować się w społecznych stosunkach między ludźmi, w ich pracy zawodowej oraz w społecznych motywach ich działalności. W końcu tego okresu powstaje na tej podstawie u dziecka tendencja do wykonywania poważnej, społecznie ważnej i cenionej działalności. I właśnie to, dojrzałość społeczna, według Elkonina, ma decydujące znaczenie dla gotowości dziecka do nauki szkolnej, ona to właśnie, a nie umiejętności techniczne (czytanie, rachowanie) stwarza taką gotowość.
Okres przedszkolny to czas powstawania i rozkwitu zabawy, w szczególności zabawy w role. Właśnie w zabawie w role dzięki umowności działań i znaczeniowemu charakterowi używanych do zabawy przedmiotów zasadniczą treścią działalności dziecka staje się swego rodzaju modelowanie stosunków społecznych między ludźmi, orientacja w nich oraz w społecznych znaczeniach pracy dorosłych. W zabawie dziecko dowiaduje się tego, co znaczy być dorosłym, i tego, że ono jeszcze me jest dorosłe. Dzięki specjalnej technice zabawowej powstają dowolne formy zachowania. Pod koniec wieku przedszkolnego na podstawie zabawy w role rozwijają się różnorodne zabawy z regułami. Ich opanowanie ma ważne znaczenie dla przygotowania do nauki szkolnej, która jest przesiąknięta różnymi regułami. W zabawie kształtuje się sprawność ruchowa, umiejętności manualne, zdolność obserwacji. Rozwija się mowa dialogowa, bogaci słownictwo. W okresie przedszkolnym następuje intensywny rozwój wytwórczych rodzajów działalności: rysunku, lepienia budowania itp. Na tej podstawie odbywa się opanowanie społecznie wypracowanych wzorców, np. geometrycznych, a także rozwija się uogólnione postrzeganie i szeroka orientacja w zewnętrznej, przedmiotowej rzeczywistości. W toku poznawania otoczenia w tym wieku następuje różnicowanie zjawisk przyrodniczych i społecznych, żywej i martwej przyrody, świata zwierzęcego i roślinnego, powstają pierwsze wyobrażenia ogólne, które stanowią podstawę do późniejszego kształtowania się w szkole pojęć naukowych. Wreszcie w wieku przedszkolnym zachodzi intensywne przyswajanie sobie przez dzieci norm etycznych. Odbywa się ono na podstawie rzeczywistych stosunków, jakie powstają w zespole dziecięcym w toku organizacji ich wspólnego życia pod kierownictwem dorosłych. Duże znaczenie mają baśnie dziecięce i ludowe. Właśnie na podstawie tych utworów, u dzieci rozwijają się i pogłębiają etyczne normy i oceny typu: dobrze - źle, dobry - zły, odważny - tchórzliwy. Oczywiście w szybkim tempie postępuje rozwój intelektualny i rozwój mowy. [D.B. Elkonin, Przedszkole czy szkoła, w: „Wychowanie w Przedszkolu” 1985, nr 6]
Ważnym elementem zabaw w czasie wolnym jest również rozwijanie mowy dziecka. Z analizy wyników badań wynika, że znaczny procent dzieci w wieku przedszkolnym wykazuje różnego rodzaj braki w rozwoju
mowy.
Równie ważne jest ćwiczenie sprawności graficznych. Ich trenowanie poprzez rysunek, kreślenie prostych znaków powinno się odbywać nie tylko w przedszkolu, ale również w czasie wolnym dzieci, bowiem stopień umiejętności graficznego odwzorowania kształtów jest jednym ze sprawdzianów dojrzałości szkolnej dziecka. Umiejętność odtwarzania wzoru stanowi podstawę do nauki pisania. Przygotowaniu do pisania służą wszelkiego rodzaju zabawy konstrukcyjne, majsterkowanie, prace w ogrodzie, prace plastyczne - malowanie, lepienie, wycinanie, wydzieranie itp.
Dziecko idące do szkoły powinno również osiągnąć dojrzałość do nauki czytania. Zależy ona od różnorodnych czynników, a między innymi od metodycznej pomocy dorosłych w zakresie rozwijania funkcji biorących udział w czynności czytania. Nauka czytania powinna się odbywać w czasie zabawy, że powinno być atrakcyjne, sprawiać dziecku radość i przyjemność, powinno trwać krótko i występować jako fragment różnych innych interesujących zajęć. Aby analiza wyrazu przebiegała prawidłowo, dziecko przede wszystkim powinno dźwięki dobrze słyszeć i podobnie brzmiące - dokładnie różnicować. Musi mieć wysoko rozwiniętą wrażliwość słuchową, posiadać specyficzną zdolność dokładnego odróżnienia dźwięków języka, nazwaną słuchem fonetycznym. Wrażliwość ta wyraźnie rozwija się z wiekiem dziecka, zwiększa się i doskonali pod wpływem specjalnie dobranych ćwiczeń.
Dobra organizacja czasu wolnego z pewnością wpływa pozytywnie na dojrzałość szkolną dziecka. Bardzo ważne w tej kwestii są stosunki panujące w domu. Musi być zachowana sprzyjająca i przepojona zrozumieniem atmosfera. Dziecko wychowywane w takim domu jest otwarte na wszelkie nowiny, chętnie bierze udział w przeróżnych zabawach, nie boi się kontaktów z innymi ludźmi.
Ważne w tej kwestii jest również odpowiednie przygotowanie pedagogiczne rodziców. Muszą oni współpracować z przedszkolem tak aby wiedzieli jak odpowiednio postępować z dzieckiem.




Wyświetleń: 0


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.