Katalog

Katarzyna Grzyb, 2017-01-11
Radom

Pedagogika, Artykuły

Rehabilitacja osób niepełnosprawnych

- n +

Rehabilitacja- w medycynie przywracanie sprawności fizycznej, psychicznej i społecznej (także zawodowej), utraconej wskutek schorzeń oraz urazów, przez stosowanie działań usprawniających i terapeutycznych.
Rehabilitacja (łac. re - znów, na nowo, przeciw; habilis - sprawny, należyty, stosowny) stała się nieodzowną składową rozwoju socjalnego każdego nowoczesnego kraju.
Rehabilitacja jest procesem medyczno-społecznym, którego celem jest przywrócenie człowiekowi niepełnosprawnemu utraconych funkcji w przebiegu choroby, a także wad rozwojowych i wrodzonych.
Innymi słowy rehabilitacja osób niepełnosprawnych oznacza zespół działań, w szczególności organizacyjnych, leczniczych, psychologicznych, technicznych, szkoleniowych, edukacyjnych i społecznych, zmierzających do osiągnięcia, przy aktywnym uczestnictwie tych osób, możliwie najwyższego poziomu ich funkcjonowania, jakości życia i integracji społecznej.
Medyczny aspekt tego zagadnienia wysunął się na plan pierwszy. Rozwój metod diagnostycznych i leczniczych powoduje ratowanie życia i zdrowia w przypadkach bardzo trudnych, które jeszcze niedawno kończyły się śmiertelnie.
Jednak nie zawsze udaje się w pełni przywrócić wszystkie funkcje człowieka do stanu wyjściowego. Coraz to większe grupy osób czasowo lub stale niepełnosprawnych stały się motorem dla rozwoju nowocześnie rozumianej rehabilitacji. Twórcami współczesnego, polskiego modelu rehabilitacji byli Profesorowie Wiktor Dega i Marian Weiss.
Rehabilitacja rozumiana jest jako ciągły, trwający proces społeczny, wynikający z działania różnych instytucji samorządowych, ogólnopaństwowych, charytatywnych,fundacji - a jej celem jest stworzenie takich warunków by osoba niepełnosprawna mogła powrócić do pełni zdrowia, a w wypadku braku takiej możliwości wykształciła mechanizmy kompensacyjne, które zastąpiłyby utracone funkcje organizmu.
Tak rozumiana rehabilitacja powinna umożliwić szybki powrót osoby niepełnosprawnej do rodziny i całego społeczeństwa. Osiągnięcie tego celu możliwe jest poprzez realizację zadań rehabilitacji leczniczej, zawodowej oraz społecznej.
Motorem rehabilitacji społecznej i zawodowej staje się wieloaspektowa, wczesna rehabilitacja lecznicza. Procesem naturalnym w rozwoju społeczeństwa powinna być pełna integracja osób sprawnych i niepełnosprawnych.
Ta wielowątkowość pojęcia rehabilitacji nabiera szczególnego znaczenia w przypadku osób po skomplikowanych, wielonarządowych urazach, ze schorzeniami prowadzącymi do dysfunkcji wielu organów,z trwałymi uszkodzeniami narządów, czy chorobami przewlekłymi.
Pod pojęciem rehabilitacji leczniczej (medycznej) rozumie się proces leczenia, który umożliwia przyspieszenie procesu naturalnej regeneracji oraz zmniejszenia fizycznych i psychicznych następstw choroby.
Stały rozwój nowoczesnych technik diagnostycznych, leczniczych, stała kontrola procesu leczniczego, regeneracyjnego pozwala na ograniczenie skutków trwania choroby.
Rehabilitacja lecznicza musi stymulować cały proces leczniczy głównie poprzez aktywność ruchową i psychiczną. Rola rehabilitacji psychicznej jest olbrzymia. Musi ona zawierać takie elementy, które doprowadzą do powstania profilaktyki inwalidztwa.
Rehabilitacja psychiczna pozwala zachować wiarę przez osobę niepełnosprawną w poprawę sytuacji zdrowotnej, rodzinnej i społecznej. W przypadku trwałej utraty niektórych funkcji organizmu, odpowiednie postępowanie psychologiczne musi doprowadzić do poznania i zaakceptowania swojego "nowego" ciała.
W leczeniu poważnych zwłaszcza trwałych uszkodzeń morfologicznych lub utraty funkcji organizmu włączane są elementy kompensacyjne oraz adaptacyjne.
Kompensacją nazywamy proces, który wyzwala naturalne możliwości zastępcze, jakie istnieją w każdym organizmie żywym. Jest to zdolność zastępowania na drodze odtwarzania utraconych funkcji poprzez częściowo uszkodzony narząd, lub całkowite przejęcie tej funkcji przez inny zdrowy narząd.
Innymi słowy kompensacja to zdolność do całkowitego lub częściowego wyrównania skutków działania czynników szkodliwych. Kompensacja dotyczyć może zaburzeń dynamicznych, statycznych, czynnościowych oraz statyczno-dynamicznych. Często ze zjawiskiem kompensacji wiąże się proces adaptacyjny.
Adaptacją nazywamy umiejętność dostosowania się człowieka do warunków socjalnych, stanu morfologicznego, który trzeba przyjąć za utrwalony.
Adaptacja umożliwia więc przystosowanie się do zmniejszonej sprawności ważnych narządów w następstwie choroby lub urazu. Odpowiednio sterowana lub wykorzystana adaptacja umożliwia uzyskanie jak najbardziej optymalnego wyniku końcowego leczenia.
Za najważniejsze w procesie adaptacyjnym uważa się uzyskanie samodzielności życiowej tej szeroko rozumianej, a więc zarówno w czynnościach dnia codziennego, jak i czynnościach zawodowych, społecznych i rodzinnych.
Adaptacji czyli przystosowaniu podlega sfera duchowa (umysłowa),a także organiczna człowieka.
Rehabilitacja społeczna jest procesem, który zmierza do przywrócenia samodzielności społecznej osobie, która jest jej pozbawiona, a tym samym znajduje się poza nawiasem normalnego życia społecznego.
Każdy członek społeczności ma prawo korzystać ze zdobyczy jakie to społeczeństwo wypracowało. Rehabilitacja społeczna obejmuje też edukację osób zdrowych w zakresie koniecznym dla zrozumienia potrzeb niepełnosprawnych i akceptacji ich jako normalnych pełnoprawnych członków społeczeństwa.
Proces ten musi objąć rodziny niepełnosprawnych by jako pierwsze zaakceptowały inwalidę w domu i stworzyły mu korzystne warunki życia w rodzinie.
Całe społeczeństwo powinno dbać o zatarcie różnic między sprawnymi i niepełnosprawnymi. Likwidacja wszystkich barier uniemożliwiających normalne funkcjonowanie inwalidów powinno być ważną sprawą dla sprawnych i niepełnosprawnych.
Twórcy Polskiego modelu rehabilitacji nadali jej charakterystyczne właściwości:
1. Powszechność:
Rehabilitacja musi być powszechna, to znaczy dostępna bezpłatnie każdemu, kto jej potrzebuje. Obejmować musi wszystkie dyscypliny medyczne. Bezpłatność rehabilitacji niweluje często konieczność utrzymywania niepełnosprawnych przez ogół społeczeństwa.
2. Wczesne zapoczątkowanie:
Rozpoczęcie wczesne procesu rehabilitacji już w trakcie leczenia, wpływanie na kształt programu leczenia prowadzi do skrócenia czasu leczenia i poprawy jego wyników.
Wcześnie zapoczątkowana rehabilitacja prowadzi do szybszego powrotu utraconych funkcji przez chorego lub wykształcenie takich mechanizmów kompensacyjnych, które utraconą funkcję organizmu zastąpią lub uzupełnią. Wczesna rehabilitacja obejmuje też zagadnienia profilaktyki leczniczej.
3. Zespołowość (kompleksowość):
Rehabilitacja zwłaszcza w przypadkach osób ciężko poszkodowanych musi być prowadzona przez zespół wielospecjalistyczny.Zespół wielu specjalistów obejmuje lekarzy ze specjalności charakterystycznych dla danego schorzenia, pielęgniarek, rehabilitantów, służby pomocnicze, psychologów, nauczycieli, pedagogów specjalnych, pracowników socjalnych i innych.
4. Ciągłość:
Rehabilitacja musi być ciągła i nieprzerwana. Rehabilitacja medyczna jest w ścisłym związku z rehabilitacją socjalną i zawodową. Ciągłość rehabilitacji oznacza, że obejmuje ona osoby w trakcie leczenia szpitalnego, przejmuje ich w opiece ambulatoryjnej i kontynuowana jest dalej w trakcie pobytu osoby niesprawnej w domu.
Warto zauważyć, że tak widziana rehabilitacja realizuje zasadę leczenia człowieka, a nie tylko jego choroby.
Realizacja tych podstawowych postulatów polskiego modelu rehabilitacji wymaga nowoczesnej organizacji, konsekwencji w postępowaniu, dostosowania do potrzeb indywidualnych i społecznych ludzi.
Rehabilitacja powinna być dostosowywana do warunków socjalnych oraz możliwości zawodowych każdego inwalidy. Nie można traktować rehabilitacji oddzielając jej od pozostałych działów medycyny. Już zupełnym absurdem i barkiem podstawowego rozeznania jest próba traktowania rehabilitacji jako działalności paramedycznej.
Inicjatorem rehabilitacji ruchowej w Polsce był prof. Ludwik Bierkowski.(1801-1860). L. Bierkowski urodził się w Poznaniu. Studia medyczne ukończył w Berlinie. W 1830 r. rozpoczął pracę w Katedrze Chirurgii w Krakowie. Był uczestnikiem Powstania Listopadowego. Pierwszy w Polsce wprowadził w chirurgii znieczulenie eterowe. W 1837 r. otworzył szkołę gimnastyczną. Napisał pracę: Kilka słów o ważności, potrzebie i użytku gimnastyki. Stworzył trwałe podstawy pod ortopedię i rehabilitację.
W 1892 r. w Warszawie otwarto Zakład Gimnastyki Inwalidzkiej. Prowadziła go Halina Kuczalska. Pierwszą wyższą uczelnią, która wprowadziła w 1925 roku do programu nauczania zajęcia z gimnastyki leczniczej i masażu, była Wyższa Szkoła Wychowania Fizycznego w Poznaniu.
W Warszawie kursy gimnastyki wyrównawczej prowadziła II Klinika Chorób Wewnętrznych Uniwersytetu Warszawskiego w latach 1930-1939.
Rozwój rehabilitacji rozumiany współcześnie następuje po II Wojnie Światowej.Podstawy tej rehabilitacji i jej Światowy rozgłos następuje dzięki pracy twórczej Wielkiego Uczonego Profesora Wiktora Degi.
Fizykoterapia, fizjoterapia, stosowanie w celach: rehabilitacyjnych, leczniczych lub zapobiegawczych czynników fizycznych, takich jak: woda, światło, powietrze, ciepło, zimno, elektryczność, energia promienna, drgania, ruch bierny i czynny.
Regularnie prowadzone zabiegi fizykoterapeutyczne poprawiają czynność narządów, zwiększają wydolność ogólną ustroju, wpływają korzystnie na pracę autonomicznego układu nerwowego, zwalczają ból i zmniejszają stany zapalne.
Wyróżniamy następujące działy fizykoterapii: balneoterapia, klimatoterapia, wodolecznictwo, leczenie poprzez inhalacje, kinezyterapia, masaż leczniczy, termoterapia, fototerapia, elektroterapia, manetoterapia, ultrasonoterapia.
W leczeniu uzdrowiskowym fizykoterapia stanowi podstawę leczenia.
Wodolecznictwo, hydroterapia, dział fizykoterapii zajmujący się metodami leczenia bodźcowego przez zewnętrzne stosowanie wody zimnej, chłodnej lub ciepłej (kąpiele lecznicze, półkąpiele, natryski, bicze wodne, okłady).
Wodolecznictwo korzystnie wpływa na układ krążenia, układ nerwowy, psychikę, narządy wydzielnicze, gruczoły przewodu pokarmowego, przemianę materii, układ oddechowy, narządy ruchu.
Kinezyterapia, obejmuje całość zagadnień związanych z leczeniem ruchem. Stanowi podstawę rehabilitacji leczniczej. Jest to zespół odpowiednio dobranych ćwiczeń fizycznych, mających na celu zwiększenie zakresu ruchów w stawach, wzmocnienie siły mięśniowej bądź podniesienie sprawności ogólnej u osób dotkniętych chorobą lub kalectwem w obrębie narządu ruchu.
Fototerapia, metoda leczenia hiperbilirubinemii noworodków światłem widzialnym pochodzącym z lamp fluorescencyjnych (świetlówka). Stosowana wyłącznie w żółtaczkach z podwyższonym poziomem bilirubiny pośredniej (nie związanej).
Elektroterapia, dział lecznictwa fizykalnego, w którym wykorzystuje się do celów leczniczych prąd stały oraz prądy impulsowe małej i średniej częstotliwości. Zastosowanie w galwanoterapii, jontoforezie, elektroakustyce, kąpielach elektryczno-wodnych, elektrostymulacji, diatermii.
Fizykoterapia klatki piersiowej, zabiegi mechaniczne na klatce piersiowej ułatwiające utrzymanie wydolnego oddychania, samodzielnego lub sztucznego, zapobiegające niedodmie i następowym stanom zapalnym płuc.
Istotnym elementem tego leczenia jest uruchamianie i ewakuacja wydzieliny z dróg oddechowych. Uzyskuje się to przez:
1) częste (co 1-2 godziny) zmiany ułożenia chorego (na lewym, prawym boku, na plecach, na brzuchu.
2) oklepywanie klatki piersiowej (co 2 godziny),
3) wspomaganie wydechu i kaszlu przez ucisk na dolne partie klatki piersiowej.
4) masaż wibracyjny klatki piersiowej.
5) ćwiczenia oddechowe u chorych przytomnych (głębokie oddechy w narzuconym rytmie),
7) sztuczny kaszel.
Fizykoterapia klatki piersiowej jest składnikiem intensywnej terapii oddechowej.
Niedodma płuc, brak rozprężania się pęcherzyków płucnych prowadzący do częściowej lub całkowitej bezpowietrzności miąższu płucnego.
Niedodma występuje najczęściej u noworodków przy: zbyt słabych ruchach oddechowych (szczególnie często u wcześniaków), zatkanych mazią płodową, śluzem i złuszczonym nabłonkiem oskrzelach, wewnątrzmacicznych ruchach oddechowych w czasie, których zostaje zaaspirowany płyn owodniowy do oskrzeli.
Niedodma u osób dorosłych jest najczęściej skutkiem ucisku (na oskrzele lub miąższ płucny) z zewnątrz przez płyn, naciek zapalny lub nowotwór, zatkania światła oskrzela przez ciało obce, śluz lub nowotwór.
Powietrze, które zastało zamknięte w pęcherzykach płucnych, zostaje wessane, a miąższ płucny zapada się.
Rehabilitacja i niepełnosprawność to szerokie pojęcia obejmujące sferę społeczną, psychiczną oraz fizyczną.

Rodzaje rehabilitacji: psychiczna, społeczna, fizyczna:
Rehabilitacja ruchowa: to usprawnianie układu kostno – mięśniowo - nerwowego. Obecnie uważa się, że stosowanie ćwiczeń ruchowych jest fundamentalnym warunkiem utrzymania zdrowia fizycznego oraz psychicznego, a gimnastyka stanowi jeden z najbardziej fizjologicznych czynników modelowania sylwetki fizycznej człowieka.
Podstawowymi środkami leczenia usprawniającego są: kinezyterapia - polegająca na wykorzystaniu ruchu mającego działanie na wszystkie narządy organizmu ludzkiego; fizykoterapia - to dział lecznictwa , w którym wykorzystuje się naturalne i sztuczne bodźce mogące oddziaływać na organizm zarówno miejscowo, jak
i ogólnoustrojowo: hydroterapia, elektroterapia, ciepłolecznictwo, światłolecznictwo, laseroterapia, masaż.
Rehabilitacja psychologiczna: polega na udzieleniu osobie niepełnosprawnej pomocy w pokonywaniu oporów psychicznych związanych z niepełnosprawnością oraz w przystosowaniu się do otoczenia. Warunkiem niezbędnym do efektywnego przebiegu kompleksowej rehabilitacji są: akceptacja , motywacja, aktywna postawa , realna ocena swoich możliwości, adaptacja do życia, wypracowanie nowego planu życiowego, psychoterapia, ergoterapia (terapia zajęciowa ; muzykoterapia, psychorysunek, biblioterapia, choreoterapia).
Rehabilitacja społeczna: zajmuje się relacjami socjospołecznymi, jej celem jest umożliwienie osobie niepełnosprawnej aktywnego udziału we wszystkich przejawach życia społecznego.

Wczesna interwencja w rehabilitacji:
Czołowi badacze zagadnień wczesnego rozwoju dziecka przyjmują założenie, że jeśli inteligencja dziecka w ciągu pierwszych 4 lat życia zwiększa się i osiąga taki pułap, że stanowi połowę zakresu, do jakiego dochodzi przez następne 13 lat, to wynikają z tego poważne konsekwencje pedagogiczne (Gałkowski, 1977).
Od niedawna w naszym kraju podejmowane są próby tworzenia programów edukacyjnych i terapeutycznych. Celem ich jest zrozumienie związków dziecka ze światem społecznym i fizycznym.
Program wczesnej interwencji powinien obejmować aktywne uczestnictwo dziecka w zajęciach terapeutycznych i pomoc rodzicom. Okres wczesnego dzieciństwa nasycony jest w większości przypadków negatywnymi przeżyciami rodziny.
Pomoc psychoterapeutyczna powinna być więc prowadzona od momentu zauważenia pierwszych oznak zaburzonego rozwoju dziecka, a rodzice powinni mieć możliwość wyboru wśród proponowanych form pomocy i rehabilitacji.
Wspólne spotkania rodziców i dziecka ze specjalistą mają na celu przekazywanie im konkretnych wskazówek, jak pomóc dziecku w przezwyciężaniu jego trudności.
Pomoc, doradztwo odbywa się zarówno poprzez udostępnianie literatury na dany temat, rozmowy z rodzicami, jak i ich udział w zajęciach z dziećmi, w czasie, których poznają cele ćwiczeń, ich przebieg, rezultaty oraz propozycje dalszych kroków w postępowaniu z dzieckiem niepełnosprawnym.
Z wypowiedzi wielu rodziców wynika, że na ogół nie są przygotowani do nowych zadań, liczą, iż ktoś ich w pracy z dzieckiem ukierunkuje lub wyręczy. W celu skutecznego prowadzenia dziecka upośledzonego umysłowo niezbędne jest, więc nie tylko wczesne rozpoznanie, a następnie zastosowanie właściwego leczenia, rehabilitacji i edukacji.
Z dotychczasowych doświadczeń i rezultatów badań naukowych prowadzonych w ośrodkach usprawniania dzieci niepełnosprawnych na całym świecie wynika, że najważniejszą i jedyną drogą do osiągnięcia poprawy
w zaburzeniach rozwoju psychoruchowego jest wcześnie rozpoczęte i systematyczne leczenie usprawniające.
Znając przyczyny i różnorodne uwarunkowania zaburzeń, ustala się plan działania zmierzający do korygowania nieprawidłowości.
Zorganizowanie i zastosowanie integralnej pomocy lekarskiej, psychologicznej i pedagogicznej z wykorzystaniem różnorodnych form zajęć stymulacyjnych, usprawniających, korekcyjnych i wyrównawczych. Największe szanse skutecznego działania przewidywane w okresie wczesnej interwencji (to znaczy do 0-5 lat).
Wyświetleń: 0


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.