Katalog

Anna Broniarczyk, 2017-01-11
Lubiszyn

Edukacja czytelnicza, Artykuły

Rola zabawy w rozwoju dziecka w wieku przedszkolnym.

- n +

Główną aktywnością dziecka w wieku przedszkolnym jest zabawa. Spełnia ona w tym okresie różnorodne funkcje i zadania. Wypełnia niemalże cały czas dziecka. Niejednokrotnie, uważana jest za coś tak oczywistego, że za zwyczaj nie zastanawiamy się jak ważną funkcję pełni ona w dziecięcym rozwoju. Związana jest z pracą, nauką i aktywnością społeczną, jest ulubioną formą spędzania czasu. Charakter zabawowy podejmowanych przez przedszkolaków działań inspiruje i aranżuje nauczyciel.
Istnieje wiele prac doświadczonych pedagogów, psychologów, którzy potwierdzają pozytywny wpływ zabawy na rozwój i funkcjonowanie dzieci. Jest to temat wielu konferencji i rozważań. „Naturalne skłonności dziecka do zabawy powinny być wykorzystywane w organizowaniu różnorodnych form jego działalności, tak przemyślanych przez wychowawców, by rzeczywiście przyczyniały się do rozwoju ekspresji dziecka i jego uspołecznienia. (…) aktywność dlatego przejawia się w postaci zabawy, że jest to najbardziej dostępny dla dziecka sposób poznawania rzeczywistości, odtwarzania faktów i sytuacji, które dziecko na co dzień przeżywa.”( Stankiewicz B., Zabawy twórcze i widowiska lalkowe w wychowaniu przedszkolnym, Warszawa 1972, s.13) Doświadczenia, jakie dziecko zdobywa podczas dnia przetwarza podczas zabawy w konkretne działania i w ten prosty sposób doświadcza i przeżywa. Zabawa odgrywa bardzo ważną rolę w kształtowaniu osobowości dziecka, wpływa na jej wszechstronny rozwój. „Dzieciom nie jest obojętne, w co i jak się bawią” - twierdzi Edyta Gruszczyk - Kolczyńska - „Podstawowe znaczenia mają bowiem aktualne potrzeby rozwoju umysłowego dzieci. Sprawiają one, że:
Podejmuje z własnej, nieprzymuszonej woli taka zabawę, która pozwala mu zgromadzić możliwie dużo doświadczeń przydatnych dla kształtowania w swoim umyśle tworzących się tam schematów;
Bawiąc się używa dostępnych mu przedmiotów i nadaje im takie umowne znaczenie, aby zgromadzone przy ich pomocy doświadczenia dokładnie pasowały do budowanego w umyśle schematu;
Jest zainteresowane daną zabawą i powtarza ją tak długo, dopóki budowany schemat nie osiągnie takiej postaci, że dziecko może go stosować w sytuacjach życiowych tu i teraz;
Gdy się tak stanie, dziecko zaczyna się interesować inną zabawą i jest to zawsze taka, która może mu dostarczyć doświadczeń potrzebnych do konstruowania następnego schematu lub doskonalenia poprzednio badanego, jeżeli zachodzi taka konieczność.”( Gruszczyk - Kolczyńska E., Zielińska E., O roli zabawek w procesie rozwoju umysłowego dzieci, Wychowanie w Przedszkolu, 2003, s.269 )
Spośród literatury pedagogicznej możemy wyróżnić najczęstsze rodzaje zabawy:
manipulacyjne
konstrukcyjne
tematyczne
dydaktyczne
ruchowe
teatralne
„Zabawy w role, zwane także tematycznymi, są dla dziecka okazją do poznania ról społecznych, wypróbowywania przestrzegania reguł związanych z daną rolą, a także poznawania relacji między rolami. Są zatem zabawy te dobrą szkołą społecznego uczenia się dziecka. Zmiany rozwojowe w zakresie zabaw tematycznych postępują w kierunku coraz dokładniejszego ustalania i przestrzegania reguł; podejmowania ról wychodzących poza bezpośrednie otoczenie dziecka; używania akcesoriów przypominających w coraz większym stopniu rzeczywiste przedmioty wykorzystywane przy pełnieniu danej roli.”
W pedagogice zabawy stosujemy pewne zasady, które:
“Zapewniają dobrowolność uczestnictwa, tzn. uczestnik sam decyduje, czy chce wziąć udział w zajęciach, wychowawca tylko zachęca, zaprasza do uczestnictwa, stara się zainteresować dziecko. Realizacja tej zasady umożliwia odkrycie autentycznych zachowań i sprzyja uczeniu się, nie ma tu środka przymusu.
Uwzględniają wszystkie poziomy komunikowania, tzn. zarówno rzeczowy, jak i emocjonalny. Poziom rzeczowy dotyczy obiektywnych, logicznych i prawdziwych informacji, które są wymieniane między ludźmi. Poziom emocjonalny natomiast wskazuje, że treści kształcenia są przyjmowane przez dziecko w zależności od emocji towarzyszących uczeniu się, a zwłaszcza od dotychczasowego doświadczenia i kontaktów w grupie. Realizacja tej zasady wymaga od prowadzącego i uczestników zaakceptowania różnych postaw, uczy tolerancji.
Uznają pozytywne przeżycia za wartość i unikają rywalizacji. Pedagogika zabawy uznaje przeżycie za wartość i preferuje zdobycie pozytywnego doświadczenia, doznania w pracy grupowej czegoś przyjemnego. Zabawa stwarza wiele sytuacji emocjonalnych, które skłaniają do refleksji i angażują uczestników w ocenę argumentów. Pomaga ona też w uczeniu się określonych treści, w rozwiązywaniu konkretnych problemów. Zdecydowanie unika bezsensownej rywalizacji, przypadkowych zwycięstw, konkurencji, w której jeden zwycięża, a reszta przegrywa. W pedagogice zabawy dzieci uczą się współdziałania, współpracy, dostrzegania różnych mocnych stron uczestników grupy. Zabawy łagodzą tu niepokój przed oceną, lęk przed przegraną i wzmacniają motywację do wysiłku.
Posługują się różnorodnymi środkami wyrazu, czyli umożliwiają przekazywanie różnych treści i emocji poprzez oddziaływanie na różne zmysły. Jest to zasada, która do pracy w grupie włącza wszystkie media.”(Skonieczna G. E., Czy to jest tylko zabawa?, Edukacja i Dialog, wrzesień 2001)
„Zabawy tematyczne dzieci to taki rodzaj ich działalności, w której one w sposób ludyczny odtwarzają rzeczywistość otaczającego świata, a w szczególności działania ludzi dorosłych, ich życie i warunki społeczne.” - uważa W. J. Dyner.(Dyner W.J. Zabawy tematyczne dzieci w domu i w przedszkolu, Wrocław 1983)
Zabawy tematyczne wyrabiają uczucia i osobowość dziecka. Przez cały czas trwania zabawy dziecko reaguje różnie emocjonalnie, przedstawia swoje emocje. Są to zarówno chwilowe wzruszenia, jak i długotrwałe przeżycia. W sposób możliwie wierny zdarzenia, choć nieświadomy, dziecko odtwarza w swoich zabawach role społeczne pełnione przez dorosłych. Przenosi ono sytuacje z życia rodziny, łącznie z językiem, ruchami ciała i emocjami. Pozwala to dziecku lepiej zrozumieć zadania, jakie wykonują rodzice, dziadkowie, sąsiedzi czy pani w przedszkolu.
Zabawy badawcze pozwalają dziecku zaspokoić jego potrzeby poznawcze poprzez manipulowanie przedmiotami i działanie. Dzieci w wieku przedszkolnym ciągle czegoś doświadczają, zawsze bez namysłu dotykają, próbują jeżeli są czymś zainteresowane. Często towarzyszy temu konsekwencja ubrudzenia się, dlatego też są one niezbyt lubiane przez dorosłych. Jednak odpowiednie kierowanie tym rodzajem zabawy przynosi duże efekty. Dzieci więcej zapamiętują, utrwalają sobie materiał.
Kolejną jest zabawa dydaktyczna „służy doskonaleniu sprawności, poszerzaniu wiadomości, uczy koncentracji uwagi, ćwiczy pamięć i spostrzeganie. Za pośrednictwem zagadek, układanek czy gier planszowych i zręcznościowych oraz przy współudziale rodziców dziecko będzie porządkowało dotychczasowe wiadomości i doskonaliło umiejętności zdobyte w innych rodzajach zabaw.” (Nerło M., Czemu służy zabawa?, Edukacja i Dialog, grudzień 2002).
Zabawy konstrukcyjne to następny, bardzo lubiany przez dzieci rodzaj zabawy. W literaturze istnieje kilka rodzajów zabaw konstrukcyjnych. Może to być zwyczajne lepienie ze śniegu lub z piasku, wznoszenie budowli z klocków o różnym kształcie i różnej lub wielkości, albo chociażby tworzenie nowych zabawek lub przedmiotów do dalszej używalności. Zabawy konstrukcyjne mają na celu zbudowanie, stworzenie czegoś. Wiele radości i satysfakcji dziecko odczuwa, gdy do swoich działań może zaangażować dorosłych. Efekt pracy w postaci zbudowanego np.: z klocków samochodu jest bardzo satysfakcjonujący dla dziecka.
Bardzo ważną rolę w wychowaniu przedszkolaków pełni wychowanie przez sztukę. Teatr jest ważnym jej elementem. Sztuka teatralna uczy życiowej dzieci mądrości, a jednocześnie bawi. Jednym z najbardziej popularnych i wykorzystywanych przez nauczycieli rodzajów sztuki teatralnej jest drama. Kolejnym rodzajem zabaw, są zabawy ruchowe. Jedna z najbardziej lubianych, jeżeli nie najbardziej lubiana forma zabaw. Aktywność ruchowa wprawia dzieci w dobry nastrój, wywołuje radość. Bardzo popularne są zabawy przy muzyce.
Zabawy tropiące to kolejny rodzaj zabaw w których chętnie biorą udział dzieci. Rozwijają spostrzegawczość, uwagę, samodzielność.
Tematyka zabawy w wieku przedszkolnym jest wciąż aktualne w literaturze pedagogicznej. Nie jest łatwo umiejętnie poprowadzić, pokierować zabawą dzieci, tak, aby nowe doświadczenia wniosły cenne wartości i nauki do życia przedszkolaków. Dziecko przez różne formy zabawy uczy się, odpoczywa, poznaje otaczającą rzeczywistość. Jest to jeden ze sposobów poznawania wzorców zachowań, które przygotowują do przyszłego życia dorosłego. Często integruje dzieci, uczy odpowiednich zachowań społecznych, pozwala odkrywać tożsamość. Poeta Fridrich Schiller napisał w XVIII w. Bardzo znaczące słowa – „człowiek jest człowiekiem tylko wtedy , gdy się bawi”. Zdaniem na zakończenie powinno być bardzo ważne stwierdzenie, że aby móc się rozwijać dziecko musi się bawić, ale także aby pomagać dziecku stawać się człowiekiem, trzeba mu stworzyć warunki do aktywnej i twórczej zabawy.
Wyświetleń: 0


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.