Katalog

Halina Cichoń, 2016-11-10
Kadzidło

Zajęcia przedszkolne, Recenzje

ELEMENTY DIAGNOZY I METODYKI PRACY Z DZIEĆMI O SPECJALNYCH POTRZEBACH EDUKACYJNYCH

- n +

Dziecko nadpobudliwe w przedszkolu.

Praca z dzieckiem impulsywnym i nieuważnym zawsze stanowi wyzwanie. Dzieci te łatwo uznać przez pomyłkę za niegrzeczne, nieposłuszne, mimo że wiele z ich zachowań nie wynika z niepokorności, ale z zaburzeń pracy mózgu i pewnych deficytów, np. uwagi, motywacji.

Dzieci nadpobudliwe psychoruchowo to dzieci sprawiające otoczeniu najwięcej trudności ze względu na gwałtowne reakcje emocjonalne ( płacz, krzyk, złość ); ruchowe ( bójki, niszczenie przedmiotów, pośpiech, ruchliwość i żywiołowość ) i poznawcze ( brak koncentracji uwagi na zadaniu, chaos myślowy ).
Dzieci nadpobudliwe są przede wszystkim ruchliwe i nie znoszą ograniczenia ruchu. Otoczeniem interesują się bardzo żywo, ale powierzchownie, w rozmowie często przeskakują z tematu na temat. Dzieci te przeważnie niechętnie zajmują się dłużej jedną i tą samą czynnością. Pracują niesystematycznie i nierównomiernie, z trudem koncentrują uwagę, szybko się zniechęcają i nie chcą kończyć rozpoczętego zadania czy czynności. Mają zmienne nastroje, często złoszczą się, wybuchają płaczem, nie chcą wykonywać poleceń dorosłych, w stosunku do rówieśników są konfliktowe i agresywne. Należy pamiętać, że u dziecka nadpobudliwego występuje stałe napięcie , wynikające ze wzmożonych procesów nerwowo-mięśniowych i psychicznych. To właśnie napięcia zmusza je do bycia aktywnym, wyładowania ruchem wewnętrznego niepokoju.
W wieku szkolnym, a zwłaszcza w pierwszych latach nauki dzieciom nadpobudliwym trudno się dostosować do obowiązującego porządku. Bez istotnej przyczyny wychodzą w czasie lekcji z ławki. Na lekcjach z reguły nie uważają, nie są zdolne do dłuższej koncentracji. Podobne trudności jak w szkole mogą pojawiać się w domu podczas odrabiania lekcji. Inteligencja dzieci nadpobudliwych jest na ogół w normie, jest jednak jakby „przytłoczona” ich wieczną ruchliwością.


Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z zaburzeniami koncentracji uwagi, określany anglojęzycznym skrótem ADHD diagnozowany jest zazwyczaj w pierwszych latach nauki szkolnej. Zaniepokojeni rodzice udają się do specjalisty kiedy funkcjonowanie dziecka w nowym środowisku stanowi niekończące się pasmo niepowodzeń. Warto wiedzieć, że dzieci u których rozpoznano ADHD , niemal we wszystkich przypadkach prezentowały charakterystyczne objawy już wcześniej. Większości dzieci z takim rozpoznaniem problem sprawia funkcjonowanie w grupie przedszkolnej. W związku z tymże diagnozę przeprowadza się najczęściej w wieku siedmiu lat, nauczyciele wychowania przedszkolnego mogą mieć pod opieką dzieci prezentujące objawy ADHD, które nie mają jeszcze postawionego rozpoznania i, co za tym idzie, nie są objęte opieką terapeutyczną.
Praca z dzieckiem impulsywnym i nieuważnym zawsze stanowi wyzwanie. Kierowanie w stronę dzieci komunikatów, które upewniają je w tym, że wciąż nie spełniają stawianych im oczekiwań powoduje pogłębianie problemu – dlatego zawsze warto się zastanowić, czy nasz przedszkolak nie wykonuje poleceń, bo nie chce, czy też po prostu nie jest w stanie .Istnieją pewne metody, które ułatwiają pracę z dziećmi z ADHD. Możemy stosować je także w stosunku do dzieci, u których obserwujemy zbliżone objawy, nawet jeśli rozpoznanie nie zostało jeszcze postawione.


OBJAWY ADHD.

ADHD jest rozwojowym zaburzeniem samokontroli – powoduje pogorszenie zdolności do kontrolowania własnego zachowania. Badania wskazują, że ADHD ma podłoże biologiczne i genetyczne. Nie wynika więc z błędów wychowawczych popełnianych przez rodziców, braku dyscypliny czy ich nieumiejętności zapanowania nad dziećmi. Jest rozpoznaniem nie tylko psychologicznym, ale i medycznym; problemem, którego źródło zlokalizwane jest w ośrodkowym układzie nerwowym.
Wyróżnia się trzy główne grupy objawów ADHD.
1. Nadpobudliwość ruchowa, czyli aktywność ruchowa, która znacznie przewyższa aktywność ruchową innych dzieci, będących na tym samym etapie rozwoju. Charakteryzuje się między innymi chodzeniem i bieganiem bez celu, niemożnością pozostawanie w miejscu, ciągłym wykonywaniem drobnych, bezcelowych ruchów i gadatliwością.
2. Nadmierną impulsywność, z którą wiąże się trudność w kontrolowaniu swojego zachowania, natychmiastowe realizowanie swoich pomysłów i potrzeb, bez zastanawiania się nad skutkami działania.
3. Zaburzenia koncentracji uwagi – czyli osłabienie zdolności skupienia się na powierzonym zadaniu i skrócenie czasu, przez jaki dziecko potrafi pozostać skoncentrowane na jednej czynności.

ADHD przypisywane jest wielu schorzeniom lub zaburzeniom, których podłoża należy szukać gdzie indziej. Nadpobudliwość u dzieci może być powodowana poprzez brak zaspokajania podstawowych potrzeb dziecka, w tym potrzeby bezwarunkowej miłości oraz potrzeby akceptacji. Część przedszkolaków przejawia pewien poziom nadruchliwości i trudności w koncentracji, które samoistnie ustępują wraz z osiągnięciem dojrzałości szkolnej. W wieku przedszkolnym mózgowy ośrodek, odpowiadający za kontrolę zachowania, jest jeszcze skrajnie niedojrzały. Efektem tego jest występowanie pobudliwych, nieprzemyślanych zachowań, których liczba u zdrowych dzieci stopniowo zmniejsza się wraz ze wzrostem dojrzałości dziecka. W przypadku ADHD liczba tych zachowań jest znacznie większa niż u typowego przedszkolaka i nie zauważa się samoistnej poprawy samokontroli, mimo coraz bardziej zaawansowanego wieku.

JAK PRACOWAĆ Z DZIECKIEM PREZENTUJĄCYM OBJAWY NADPOBUDLIWOŚCI LUB DEFICYT UWAGI.

Nauczyciel ma w zasięgu ręki narzędzia, dzięki którym może wesprzeć pobudliwego przedszkolaka, a sobie znacznie ułatwić pracę. Polegają one w dużej mierze na rozpoznaniu potrzeb dziecka i wyjściu im naprzeciw oraz na dostosowywaniu stawianych dziecku oczekiwań do jego indywidualnych możliwości.

Akceptacja. Potrzeba akceptacji u dzieci z ADHD jest równie silna , jak u dzieci rozwijających się prawidłowo. Tymczasem jego deficyty i trudne zachowania spowodowane nadpobudliwością często powodują, że jest nieustannie karcone lub ignorowane. Bardzo istotne jest to , by dziecko, które ma problemy z koncentracją uwagi, wiedziało,że jest akceptowane i doceniane, mając jednocześnie świadomość, że w przedszkolu obowiązują pewne zasady , do których trzeba się dostosować. Już samo zaprzestanie ciągłego zwracania uwagi: „ siedź spokojnie, nie wierć się, zabierz się do pracy” , pomoże zapobiec eskalacji problemu i daje dziecku szansę na zaspokojenie potrzeby akceptacji.

Jasne zasady. Dzieci impulsywne nie radzą sobie z chaosem. Ustalenie i wyjaśnienie zasad pozwala im na rozpoznanie, jakie zachowania są adekwatne, nawet jeśli miewają problem z kontrolowaniem swoich reakcji. Nawiązywanie do ustalonych wcześniej zasad okazuje się pomocne w sytuacjach trudnych, konfliktowych. Dobrze, aby zasad nie było zbyt wiele oraz by były proste i regularnie przypominane.

Odpowiednie miejsce. W trosce o umożliwienie sobie przeprowadzenia zajęć nauczycielom zdarza się izolowanie dziecka sprawiającego problemy od reszty grupy. Tymczasem, jeśli ma ono się rozwijać, nauczyć funkcjonować w grupie i czynić postępy, potrzebuje być blisko.
Dzielenie zadań na mniejsze. Trudności w koncentracji powodują, że duże, skomplikowane zadanie może przekraczać możliwości dziecka. Podzielenie go na mniejsze części ułatwia osiągnięcie celu – całkowicie, lub chociaż częściowo.

Zadbanie o różnorodność. Zróżnicowanie aktywności, zadań, tonu głosu, atrybutów i miejsca pracy pozwalają dłużej podtrzymać zainteresowanie dziecka.

Koncentracja na silnych stronach dziecka. Dzieci nadpobudliwe mają wiele indywidualnych talentów np. sprawność fizyczna, wyobraźnia przestrzenna albo zdolności przywódcze. Ich odkrycie i wzmocnienie prowadzi do rozwoju. Krytyka natomiast podcina skrzydła, demotywuje, wzmaga częstotliwość prezentowania trudnych zachowań.

WARUNKI ŚRODOWISKOWE.
Innym bardzo ważnym czynnikiem leżącym u podłoża nadpobudliwości są warunki środowiskowe, zwłaszcza rodzinne. Szkodliwe efekty przynosi niekonsekwentne oddziaływanie na dziecko, często nadmiernie karzące lub zbyt liberalne. Krańce każdego z oddziaływań , to niepożądane wychowawczo nastawienia rodziców wobec dzieci. Nieprawidłowe ustosunkowanie rodziców w wymienionych dwóch wymiarach wyznacza typy niewłaściwych postaw rodzicielskich: nadmiernie chroniącą, wymagającą, odtrącającą, unikającą.
Jak rodzice powinni pracować z dzieckiem nadpobudliwym?
- Dawać mu swobodę adekwatnie do wieku,
- Uznawać jego prawa,
- Akceptować,
- Współdziałać z dzieckiem,
- Konsekwencja w zachowaniu.

Niewłaściwe zachowania rodziców wynikające z braku akceptacji dziecka, wywołują u niego poczucie zagrożenia i lęki, co uzewnętrznia się różnymi bformami nieprawidłowych zachowań. Przy prawidłowym wychowaniu może wytworzyć się zespół cech społecznie pozytywnych, natomiast niewłaściwe postępowanie z dzieckiem może doprowadzić do poważnych zaburzeń zachowania.

Niezależnie od tego, czy źródłem dziecięcej nadpobudliwości jest ADHD, niedojrzałość układu nerwowego, czy też inne przyczyny o podłożu medycznym lub emocjonalnym, tym, czego najbardziej potrzebuje impulsywny przedszkolak jest wyjście naprzeciw jego potrzebom. Spokój, konsekwencja i indywidualne podejście wydają się kluczem do nawiązania dobrej, wspierającej relacji z dzieckiem przejawiającym trudności w kontroli swoich zachowań i utrzymaniu koncentracji.

DYSLEKSJA

Dysleksja jest jednym z wielu różnych rodzajów problemów z uczeniem się. Charakteryzuje się trudnościami w rozumieniu pojedynczych wyrazów i kojarzeniu ich z obrazem graficznym. Łączy się z innymi zaburzeniami zdolności poznawczych i umiejętności szkolnych. Charakteryzuje się nieprawidłowościami w odniesieniu do różnych form komunikacji językowej. Często, oprócz trudności w czytaniu, pojawiają się poważne problemy z niewłaściwym poziomem graficznym pisma ( dysgrafia) oraz opanowaniem poprawnego pisania ( dysortografia).
Trudności w zdobywaniu i doskonaleniu pewnych umiejętności u niektórych starszych przedszkolaków, na przykład ewidentne kłopoty z zapamiętywaniem i odtwarzaniem wierszy i innych tekstów, problemy z analizą i syntezą głoskową i sylabową, niechęć do ćwiczeń graficznych i działań plastycznych, niski poziom rysunku, brak zgodnego z wiekiem zainteresowania literami, niepodejmowanie naturalnych prób czytania i pisania, są wskaźnikami, że można mieć do czynienia z przypadkiem ryzyka dysleksji.
Bezpośrednią przyczyną dysleksji jest zespół zaburzeń spostrzegania wzrokowego i słuchowego oraz funkcji kinestetyczno-ruchowych.
Prawdopodobnie najważniejszym czynnikiem prowadzącym do dysleksji, jest jej dziedziczny charakter. Bardzo często zakłócenia umiejętności czytania i pisania występowały u jednego z rodziców dziecka ze zdiagnozowanymi zaburzeniami. Uwarunkowań zagrożenia dysleksją można dopatrywać się również w przebiegu ciąży i jej rozwiązania. Już w okresie prenatalnym może dojść do nieprawidłowości w rozwoju układu nerwowego, a przedwczesny lub skomplikowany poród często powoduje u dziecka różne zaburzenia fizjologiczne. Jeżeli ciąża przebiegała nieprawidłowo lub nastąpiły komplikacje w czasie jej rozwiązania, dziecko może się znaleźć w grupie ryzyka. Jakiekolwiek zaniedbania środowiskowe nie powodują dysleksji, jednak znacznie ją pogłębiają.

Symptomy ryzyka dysleksji nie pojawiają się nagle, dlatego zadaniem nauczyciela wychowania przedszkolnego jest długotrwałe i systematyczne monitorowanie zachowań podopiecznych. Dzieci z zauważonymi niepokojącymi nieprawidłowościami funkcji percepcyjnych i motorycznych, powinny być obserwowane szczególnie wnikliwie, zarówno w sytuacjach naturalnych, jak i aranżowanych. Należy włączać i zintensyfikować specjalnie dobrane ćwiczenia, realizowane w zabawach indywidualnych i w małych zespołach.
Nieprawidłowości niektórych funkcji u starszego przedszkolaka to np.:
wyraźnie obniżona sprawność ruchowa i zwinność,
słaba mała motoryka,
nieprawidłowy chwyt kredki, pędzla, nożyczek,
niechęć d prac plastycznych i konstrukcyjnych,
nieustalona lateralizacja,
zaburzenia koordynacji wzrokowo-ruchowej,
opóźniony lub zaburzony rozwój mowy,
zaburzenia słuchu fonematycznego,
zaburzona orientacja w czasie,
brak zainteresowania literami, cyframi,
niepodejmowanie prób czytania napisów w otoczeniu.
Gromadzenie i porządkowanie obserwacji ułatwiają narzędzia badań, jakimi są Skala Gotowości Edukacyjnej Pięciolatka oraz Skala Gotowości Szkolnej dla dzieci sześcioletnich zwłaszcza w obszarach przygotowania do nauki czytania, pisania i matematyki, poznawania środowiska, świata i siebie samego oraz aktywności dziecka.
Pedagogika zalicza dzieci dyslektycznych do grupy uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Nauczyciele najczęściej są świadomi, że w sytuacji rozpoznanej dysleksji niezbędne jest stworzenie szczególnych warunków odpowiadających indywidualnym możliwościom uczniów, którzy potrzebują : specjalnych metod nauczania, fachowej opieki pedagogicznej, zróżnicowanego tempa nauczania i uczenia się, odpowiedniego dostosowania wymagań.
Właściwa opieka nad uczniami dyslektycznymi nie tylko gwarantuje im ochronę przed przerastającymi ich wymaganiami edukacyjnymi oraz stresami i nerwicami szkolnymi, ale także daje nadzieję na wyrównanie deficytów. Wcześniejsze rozpoznanie ryzyka dysleksji i objęcie dziecka programem wsparcia już w przedszkolu, zwiększa jego szansę na właściwy przebieg edukacji szkolnej.
Wczesne rozpoznanie ryzyka dysleksji daje dziecku, jak również rodzicom, nauczycielom i terapeutom rzecz najważniejszą – czas. Czas na podjęcienieobciążających przedszkolaka ćwiczeń wyrównawczych. Jeżeli zaburzenia i opóźnienia rozwoju w zakresie funkcji psychomotorycznych są diagnozowane już u dzieci w wieku przedszkolnym, możliwe jest u większości z nich wyrównywanie tych braków przed rozpoczęciem nauki czytania i pisania.
Nieoceniona jest tu współpraca z rodzicami, która pomoże pogłębić wiedzę o obserwowanym dziecku i podjąć jeszcze bardziej skuteczne działania wspierające. Z rodzicami uzgadnia i omawia się wyniki własnych badań oraz przeprowadza wywiad dotyczący wczesnego dzieciństwa przedszkolaka.

DZIECKO Z AUTYZMEM I ZESPOŁEM ASPERGERA.

Dzieci przewlekle chore mogą i powinny uczyć się razem z rówieśnikami w szkole najbliższej ich miejscu zamieszkania. Należy jednak dostrzec ich indywidualne potrzeby oraz uwzględnić je w procesie uczenia się, wychowania i budowania przyjaznych relacji z otoczeniem. To , w jaki sposób dziecko przewlekle chore radzi sobie z chorobą w warunkach zarówno szkolnych, jak i domowych, ma ogromny wpływ na efekty uczenia się, stan zdrowia i jakość życia teraz oraz w przyszłości.

Autyzm dziecięcy i zespół Aspergera należą do grupy tzw. całościowych zaburzeń neurorozwojowych, do których zaliczane są również specyficzne trudności szkolne oraz specyficzne zaburzenia rozwoju funkcji ruchowych. Zaburzenia w rozwoju dotyczą wielu sfer rozwoju i funkcjonowania dziecka. W przypadku autyzmy dziecięcego i zespołu Aspergera objawy dotyczą: zaburzeń interakcji społecznych, porozumiewania się , występowania powtarzających się, ograniczonych i stereotypowych wzorców zachowań, zainteresowań i aktywności.
Zespół Aspergera jest najłagodniejszą formą zaburzeń rozwoju. Autyzm dziecięcy może przybierać różne formy, od łagodniejszych, zbliżonych obrazem klinicznym do zespołu Aspergera, po głębokie, gdy dziecko niemal nie nawiązuje kontaktu z otoczeniem i wymaga stałej opieki.

W przypadku autyzmu dziecięcego bardzo ważne jest postawienie diagnozy w jak najwcześniejszym okresie rozwoju. Wcześnie rozpoczęta intensywna, wielokierunkowa terapia, dzięki tzw. plastyczności mózgu, stwarza warunki do znacznej poprawy funkcjonowania dziecka.
U większości dzieci autystycznych objawy widoczne są już w pierwszym roku życia. Czasami to rodzice zaniepokojeni rozwojem dziecka obserwują: brak rozwoju mowy, stereotypowe zabawy, samoczynnie powtarzające się ruchy ( np. kołysanie), brak reakcji na swoje imię. Niekiedy czujność rodziców zostaje uśpiona, zwłaszcza jeżeli dziecko jest jedynakiem, albo urodziło się jako pierwsze i rodzice nie mogą porównać jego funkcjonowania z funkcjonowaniem rówieśników. W związku z tym, dość często pierwszymi osobami, które zauważają nieprawidłowości w rozwoju dziecka mogą być wychowawcy przedszkolni.
W późniejszych okresach rozwoju, gdy dziecku stawiane są większe wymagania, objawy stają się wyraźniejsze. W okresie przedszkolnym dziecko z autyzmem:
może nie być zainteresowane innymi dziećmi oraz nawiązywaniem z nimi kontaktów, izoluje się;
może nawiązać kontakt, ale czynić to w sposób nieadekwatny, nie okazując zrozumienia dla potrzeb i uczuć innych , może nawiązywać kontakt w sposób natrętny,
występują u niego sztywne wzorce zachowań i stereotypowe zachowania,
postępuje zgodnie z własnymi potrzebami, nie uwzględnia norm i zasad współżycia,
domaga się zachowania schematu dnia, źle reaguje na zmiany w otoczeniu lub działaniach,
często prowadzi monologi,
przejawia trudności dotyczące wzajemności w komunikacji, nie daje możliwości innym w wypowiedzeniu się,
może nie być zainteresowany zabawą z innymi dziećmi, a jego stereotypowe zabawy ne są z kolei atrakcyjne dla innych dzieci,
przejawia brak tzw. zabawy funkcjonalnej, opartej na wyobraźni.
Niepokój w tym okresie może wzbudzić nadmierna aktywność ruchowa, zaburzenia koncentracji uwagi lub niska aktywność ruchowa oraz napady złości, agresji i autoagresji. Występuje nadmierna koncentracja na szczegółach, co pozbawia dziecko możliwości całościowego poznawania świata. Zwykle dopiero około 6 roku życia dzieci autystyczne zaczynają mówić o sobie „ja”.

W okresie szkolnym, mimo wyraźnych postępów w rozwoju nadal utrzymują się zaburzenia w sferze kontaktów społecznych, w komunikacji, stereotypowe zabawy lub zainteresowania ograniczone do wąskiego wycinka wiedzy, opór przed zmianami.
Zwykle dzieci autystyczne cechuje dobra pamięć mechaniczna oraz uzdolnienia do zadań wymagających umiejętności wzrokowo – przestrzennych. Niektóre z nich mogą przejawiać talenty muzyczne, plastyczne. Matematyczne, bardzo szybko uczą się czytać.

Zespół Aspergera jest najłagodniejszą formą całościowych zaburzeń rozwoju. Wiele dzieci ze zdiagnozowanym zespołem Aspergera są uczniami szkoły ogólnodostępnej. W związku z trudnościami w dostosowaniu się do obowiązków szkolnych oraz trudności w funkcjonowaniu w grupie rówieśniczej, dziecko z zespołem Aspergera może nie być akceptowane przez rówieśników. Dziecko z zespołem Aspergera cechuje:
rozwój poznawczy w granicach normy,
w zasadzie prawidłowy rozwój mowy,
zamiłowanie do zachowania rutyny,
ograniczone zainteresowania i aktywność,
często występująca niezgrabność ruchowa,
zaburzony rozwój umiejętności społecznych.
We wcześniejszych okresach, kiedy od dziecka nie oczekuje się znacznych umiejętności w sferze społecznej, problemy te mogą być niedostrzegane. Zazwyczaj rozpoznanie następuje po ukończeniu przez dziecko5 roku życia, a często dopiero w okresie od 8 – 12 roku życia. Dziecko z zespołem Aspergera może nie sprawiać wrażenia chorego, w przeciwieństwie do dziecka autystycznego, które rżni się w zachowaniu od zdrowych rówieśników. W efekcie, diagnoza może być opóźniona do momentu, gdy kłopoty w kontaktach z innymi będą widoczne.
Zachowania dzieci z zespołem Aspergera interpretowane są często jak przejaw złego wychowania, dlatego zdarza się, że u dziecka w pierwszej kolejności może być rozpoznane ADHD lub zaburzenia zachowania. Brak trafnego rozpoznania może powodować, że ewentualna uzyskana pomoc jest fragmentaryczna i nie przynosi poprawy funkcjonowania.
W młodszym wieku szkolnym dziecko może nie być zainteresowane nawiązywaniem kontaktów koleżeńskich lub przyjaźni. Z czasem w zachowaniu dziecka wyraźnie zaznacza się brak znajomości konwenansów społecznych, nieprawidłowe interpretowanie sygnałów społecznych, rozumienie tego, co „ wypada”, a co nie , brak wyczucia odpowiedniego dystansu od rozmówcy – staje zbyt blisko, bokiem, tyłem do drugiej osoby. Dzieci z zespołem nie uczą się zasad funkcjonowania społecznego spontanicznie, poprzez obserwację, ale muszą być nauczone. Problemem może być również ich nadmierna bezpośredniość, prawdomówność, nieuwzględnianie uczuć innych.
Do momentu zdiagnozowania choroby, rodzice i otoczenie mogą traktować zachowanie dziecka jako niegrzeczne i złośliwe. Z tego powodu dziecko doświadcza odrzucenia, karania i nieustannej krytyki,a czasem i przemocy fizycznej. Samo postawienie diagnozy nie zawsze powoduje, że dorośli rozumieją przyczyny występujących u dziecka trudności, że akceptują je i próbują dostosować swoje wymagania do możliwości dziecka.

Problemy w komunikacji słownej i pozawerbalnej.
Rozwój mowy i słownictwo dzieci z zespołem Aspergera jest bogate i obfitujące w dorosłe, naukowe sformułowania. Jednak dzieci te mają trudności z użyciem mowy w celu komunikacji. Problemem jest również zrozumienie przenośni, przysłów, które rozumiane są zbyt dosłownie. Dziecko przejawia trudności w naprzemiennej komunikacji, przerywa rozmowę w trakcie jej trwania. Najłatwiej jest nawiązać z dzieckiem kontakt w sytuacji „ jeden na jeden”.
Umiejętności poznawcze.
Iloraz inteligencji u dzieci z zespołem Aspergera mieści się w granicach normy lub jest wyższy. Zwraca uwagę dobra pamięć mechaniczna, rozległa wiedza dotycząca interesującej dziecko dziedziny, zdolności do nauk ścisłych. Stosunkowo słaby poziom rozumienia, myślenia abstrakcyjnego oraz rozumienia sytuacji społecznych.
Problemy w koordynacji ruchowej.
U większości dzieci z zespołem Aspergera występują problemy związane ze sprawnością ruchową, np.: zaburzenie równowagi, sztywny sposób poruszania się, zaburzenia rytmu, obniżona sprawność manualna, trudności w pisaniu, trudności we współpracy podczas gier zespołowych. Trudności te powodują, że w szkole dzieci te są często eliminowane z gier zespołowych. Trudność spawia im również nauka czynności związanych z samoobsługą.
Zaburzenia sensoryczne.
U dzieci występuje nadwrażliwość na niektóre bodźce sensoryczne ( słuchowe, wzrokowe, dotykowe, zapachowe, smakowe). Ilość bodźców wizualnych i słuchowych postrzegana jako normalna dla innych osób, u ucznia z zespołem Aspergera może być odczuwalna jako zbyt duża lub zbyt mała, w zależności od tego, czy ma przeczulicę czy niedoczulicę w zakresie określonych kanałów sensorycznych.

W procesie nauczania i wychowania ucznia z zespołem Aspergera ważna jest indywidualizacja wymagań i metod pracy w zależności od rzeczywistych trudności ( deficytów) występujących u ucznia, z jednoczesnym uwzględnieniem jego mocnych stron. Dziecko na ogół pozostaje pod opieką poradni psychologiczno – pedagogicznej, która w zależności od indywidualnych potrzeb ucznia wydaje orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego z zaleceniami do realizacji przez szkołę.
Sukces edukacyjny ucznia zależy od zrozumienia jego problemów przez nauczycieli i wychowawców, od ich tolerancji i akceptacji faktu, że uczeń z zespołem Aspergera będzie wymagał większego wsparcia i zaangażowania ze strony nauczyciela, niż jego zdrowi rówieśnicy. Podstawowe znaczenie dla powodzenia działań wspierających takiego ucznia ma dobra współpraca szkoły z rodzicami.
Nauczanie ucznia z zespołem Aspergera może odbywać się w szkole ogólnodostępnej lub integracyjnej. Wskazane może być zatrudnienie asystenta nauczyciela, który będzie wspomaga ucznia podczas pracy na lekcji i w jego kontaktach społecznych. Zajęcia wyrównawcze służą ponownemu, dostosowanemu do ucznia wyjaśnieniu lub opracowaniu materiału przerobionego aktualnie z klasą. Przeciwwskazane jest nauczanie indywidualne na terenie domu, ponieważ może ono utrwalać i pogłębiać zaburzenia w sferze społecznej.
Do wyzwań przed którymi stoją nauczyciele, którzy pod swoją opieką mają dziecko z zespołem Aspergera lub dobrze funkcjonujące dziecko z autyzmem dziecięcym należy nie tylko wsparcie go w procesie dydaktycznymi dostosowanie metod nauczania do jego potrzeb, ale również zadbanie o jego integrację społeczną, przeciwdziałanie wtórnym zaburzeniom emocjonalnym poprzez ochronę dziecka przed odrzuceniem i przemocą ze strony rówieśników. W kontakcie z uczniem z zespołem Aspergera ważne znaczenie ma wspierająca, życzliwa, kreatywna i jednocześnie konsekwentna i przewidywalna postawa nauczycieli.
Wskazówki dla nauczycieli w pracy z dzieckiem :
dostosować miejsce nauki do indywidualnych potrzeb ucznia,
pomóc dziecku w nabywaniu umiejętności w zakresie „ funkcji wykonawczych”,
stosować model edukacji opartej na doświadczeniu,
przedstawiać nowe pojęcia lub materiał w sposób najbardziej konkretny,
kreatywnie wykorzystywać zainteresowania ucznia,
wspomagać rozwój umiejętności komunikacyjnych,
wdrażać i oczekiwać od ucznia przestrzegania zasad panujących w szkole,
wspierać kontakty społeczne,
nie karać za objawy choroby.
Współpraca z rodzicami ma kluczowe znaczenie w opiece i edukacji dziecka z zespołem Aspergera. Systematyczna, planowana współpraca jest jednym z czynników wpływających na osiągnięcia szkolne dziecka autystycznego, na jego prawidłowe funkcjonowanie w klasie oraz w środowisku szkoły.


DZIECKO NIEDOWIDZĄCE W PRZEDSZKOLU

Wzrok jest podstawowym sposobem zdobywania przez człowieka wiedzy o otaczającym świecie. Brak wzroku lub jego ograniczenie utrudnia jego funkcjonowanie. Znaczenie wzroku w życiu człowieka możemy rozpatrywać w zakresie: procesów poznawczych, działalności praktycznej, orientacji przestrzennej, sfery emocjonalnej i komunikowania z otoczeniem.
Dziecko niedowidzące ( słabowidzące) , to grupa pośrednia pomiędzy tymi, którzy widzą dobrze, a niewidomymi. Charakteryzuje je obniżona ostrość wzroku lub ograniczenie pola widzenia, światłowstręt, oczopląs, czasami zaburzenie w rozpoznawaniu barw. U dziecka niedowidzącego wzrasta znaczenie pozostałych zmysłów, zwłaszcza słuchu i dotyku, które powinny być maksymalnie wykorzystywane dla wyrównywania i uzupełniania zdobywanych informacji. Trudności, z jakimi napotyka się ta grupa dzieci w przedszkolu to:
nadmierna pobudliwość psychoruchowa,
zmienność nastroju
nieśmiałość i utrata wiary we własne siły,
wolniejszy proces myślenia, trudności w koncentracji uwagi, wolne tempo pracy,
praca wzrokowa nie może przekraczać 30 minut,
trudności w zespoleniu pojedynczych ruchów w całość,
brak precyzji,
rysunek dziecka jest schematyczny,
zaburzenie orientacji przestrzennej,
poziom analizy i syntezy wzrokowej.

W przedszkolu, do którego uczęszczają dzieci z uszkodzonym wzrokiem warto pamiętać o kilku regułach: stałe miejsce pracy dla dziecka z defektem wzroku, musi znać salę przedszkolną, nie wolno zmieniać miejsca przedmiotów w sali, by uniknąć urazów, drzwi do sali muszą być zamknięte, albo całkowicie otwarte. Dziecku słabowidzącemu nie należy zabraniać samodzielnego poruszania się po przedszkolu. Należy zadbać o właściwe oświetlenie, w którym odbywają się zajęcia w przedszkolu.
Nauczyciele pracujący z takimi dziećmi powinni stosować się do kilku zasad. Rozwój dziecka z uszkodzonym wzrokiem, które nie ma dodatkowych deficytów może przebiegać normalnie w sferze psychicznej i społecznej. Procesy poznawcze i działanie dzieci są ze swej natury wolniejsze, niż dzieci widzących, dlatego dzieci z uszkodzonym wzrokiem wymagają większego zaangażowania, pracy i cierpliwości oraz współpracy nauczycieli i rodziców oraz współdziałania rówieśników.
Praca nauczyciela z dzieckiem 5 – 6 letnim słabowidzącym na etapie przedszkolnym przygotowującym go do podjęcia nauki w szkole podstawowej powinna skupić się na usprawnianiu manualnym , przygotowaniu do pisania, wyrabianie gotowości do czytania. Aktywizowaniu myślenia i doskonaleniu sprawności umysłowych takich jak: spostrzegawczość, uwaga, pamięć.
Pracując nad osiągnięciem gotowości szkolnej z dzieckiem niedowidzącym można wykorzystywać ćwiczenia: budowanie prostych konstrukcji z klocków, nawlekanie, lepienie z plasteliny, wydzieranie z papieru, wycinanie nożyczkami, rysowanie kredkami, kalkowanie.
Zasady pracy z dzieckiem niedowidzącym w przedszkolu:
zwracać się do dziecka po imieniu,
zachęcać dziecko do udziału we wszystkich możliwych dla niego zajęciach, unikać sytuacji, którym może nie sprostać,
nie uzależniać dziecka od innych i nie wyróżniać go,
konsultować się z okulistą lub rehabilitantem w sprawie oceny możliwości wzrokowych dziecka,
defekt wzroku kompensować rozwojem innych procesów poznawczych,
więcej nagradzać, niż karać,
umożliwiać dziecku praktykę, powinno mieć zakres obowiązków, z których wykonania jest rozliczany, sprzyja to rozwijaniu poczucia własnej wartości,
dziecko niedowidzące nie powinno skupiać się na jednym zajęciu wzrokowym dłużej niż 15 – 20 minut,
należy kształtować w dziecku poczucie, że jest pełnowartościowym członkiem danej społeczności,
uświadamiać zdrowym dzieciom ograniczeni i możliwości niedowidzącego kolegi.

W okresie przedszkolnym rolę rewalidatora oprócz rodziców przejmują nauczyciele-wychowawcy. To na nich spoczywa odpowiedzialność poznania mocnych i słabych stron dziecka, gruntownego poznania , aby mogli oddziaływać na dziecko i wspomagać jego wszechstronny rozwój. Program dla dzieci niedowidzących powinien być realizowany w pełnym zakresie, wymaga jednak pewnych modyfikacji w postaci poszerzenia go o specjalistyczne, dodatkowe zajęcia nauki funkcjonowania czy usprawniania wzroku.

DZIECKO NIEDOSŁYSZĄCE W PRZEDSZKOLU.

Dzieci niedosłyszące lub słabo słyszące są to osoby, u których wada słuchu ogranicza odbiór mowy drogą słuchową. Odbiór informacji słownej jest pełniejszy przy stosowaniu aparatu słuchowego. Słabo słyszący, w odróżnieniu od niesłyszących, mogą opanować mowę ustną drogą naturalną, poprzez słuch. Wada ta nie jest tak wielka, ab uniemożliwić korzystanie ze słuchu w nauce, pracy i zabawie, ogranicza jednak i zniekształca odbieraną mowę ustną.
Dzieci słabo słyszące w przedszkolu charakteryzują się trudnościami orientacji w otoczeniu , szurają stopami przy chodzeniu, wykazują się mniejszą sprawnością ruchową.
W zakresie sfery poznawczej występuje:
niemożność odbioru doznań słuchowych,
opóźnienie rozwoju intelektualnego z powodu trudności w opanowaniu mowy,
trudności w opanowaniu mowy w sposób naturalny,
kompensacyjna rola wzroku, zmysłu wibracji i dotyku,
dostrzeganie w obiektach tego, co jest specyficzne i indywidualne, a nie tego co ogólne,
niedokładność spostrzeżeń lub ich brak powoduje niedokładność wyobrażeń,
zapamiętywanie mechaniczne, bez kojarzenia, co sprawia, że opanowany materiał nie jest operatywny,
myślenie - u osób nie posługujących się mową dłuższe utrzymywanie się myślenia konkretnego, sytuacyjnego.
W sferze społecznej dzieci niedosłyszące często izolują się od rówieśników lub zawężają styczność do grupy osób z podobnymi problemami. Mają poczucie mniejszej wartości, unikają sytuacji wymagających mówienia.

Prowadzenie zajęć w przedszkolu z grupą, w której znajduje się dziecko z wadą słuchu wymaga poznania i zaakceptowania specyfiki trudności rozwojowych związanych z niedosłuchem. Rodzice zapisując dziecko do przedszkola powinni zgłosić dyrektorowi, z jakimi kłopotami boryka się jego dziecko, gdzie, przez kogo i jaką metodą było dotychczas leczone i rehabilitowane. Rodzice zgłaszają się też do poradni psychologiczno – pedagogicznej i składają wniosek o opinię wczesnego wspomagania rozwoju dziecka ( od momentu stwierdzenia wady do momentu rozpoczęcia nauki w szkole). Dziecko takie uzyskuje opinię o potrzebie kształcenia specjalnego i pod okiem terapeuty – surdopedagoga, prowadzone są dodatkowe zajęcia rewalidacyjne na terenie przedszkola. Zajęcia z dzieckiem słabo słyszącym powinny odbywać się w sali „ cichej”, by hałas dochodzący z zewnątrz nie utrudniał rozumienia. Wskazane jest , aby do zajęć ze specjalistą przygotować sale przeszklone tak, żeby nie było w nich pogłosu, który znacznie utrudnia słuchanie w aparatach. W warunkach przedszkolnych wystarczy wyposażenie w zasłony, zabawki,gazetki, tablice, które jednakowoż umożliwią szybkie wprowadzenie do tematu poprzez pokazanie czy narysowanie przedmiotu. Miejsca do siedzenia ustawić tak, by dziecko z wadą słuchu mogło siedzieć tyłem do okna , widząc jednocześnie nauczyciela i całą grupę.


DZIECI Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ INTELEKTUALNĄ W PRZEDSZKOLU

Niedorozwój umysłowy ( upośledzenie umysłowe ) zastępowane jest przez określenie niepełnosprawność intelektualna i charakteryzuje się niższym niż przeciętnym funkcjonowaniem intelektualnym oraz trudności w zachowaniu przystosowawczym przynajmniej z dwóch obszarów : porozumiewania się, trybu życia troska o siebie, sprawności społecznych, kierowanie sobą, zdrowie, bezpieczeństwo, sposób organizowania wolnego czasu. Zgodnie z klasyfikacją wyróżnia się 4 stopnie upośledzenia umysłowego: lekki, umiarkowany, znaczny, głęboki.
Dziecko z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim uzyskuje orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego z poradni psychologiczno – pedagogicznej, w którym zostaje przedstawiona diagnoza dziecka, zalecenia i uzasadnienie. W przypadku dziecka z upośledzeniem umysłowym określone są: poziom rozwoju intelektualnego, poziom rozwoju poszczególnych funkcji poznawczych, cechy funkcjonowania społecznego dziecka. Zazwyczaj rozpoznanie obejmuje także elementy diagnozy edukacyjnej związanej z umiejętnością czytania i liczenia. W razie potrzeby dołączona jest diagnoza logopedyczna.
Podczas diagnozy dzieci z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim dokonano obserwacji, że mają one zróżnicowany potencjał rozwojowy. Jest to zaburzenie , w którym wszystkie funkcje i procesy psychiczne odbiegają od normy, dlatego ich trudności w uczeniu się wynikają z zaburzeń: spostrzegania, uwagi, pamięci, myślenia, mowy, sprawności motorycznych, procesów emocjonalnych, motywacyjnych i adaptacji społecznej.

Rodzaje zaburzeń:
- Spostrzeganie dzieci z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim jest niedokładne, wybiórcze, występują zaburzenia analizy i syntezy spostrzeżeń.
- Uwaga – dzieci te mają obniżoną zdolność koncentracji uwagi. Ich uwaga jest krótkotrwała, mało podzielna i łatwo ulega zakłóceniu. Bardzo trudno skoncentrować ich uwagę zwłaszcza, gdy mają do czynienia z wykonaniem trudnych zadań.
- Pamięć – dzieci upośledzone umysłowo mają dobrą pamięć mechaniczną. Natomiast pamięć logiczna jest u ich w dużym stopniu zaburzona, co przejawia się w zdiagnozowanych faktach; dziecko odtwarza zapamiętane informacje według zapamiętanych kolejności. Często nie rozumie tego, czego wcześniej się nauczyło na pamięć. Potrzebuje większej liczby powtórzeń, aby utrwalić zapamiętane informacje.
Mowa – rozwój mowy często bywa opóźniony, jednak z uwagi na stosunkowo dobrą pamięć mechaniczną są w stanie opanować znaczny zasób słownictwa. Jednakże mają trudności w samodzielnym tworzeniu dłuższych wypowiedzi, ich zrozumieniu. Częściej też u takich dzieci występują wady wymowy, wulgaryzmy.
Myślenie – u takich dzieci zaburzone jest myślenie abstrakcyjne, słowno-pojęciowe co przejawia się w trudnościach z myśleniem przyczynowo – skutkowym.

Zgodnie z podstawą programową przedszkole musi zapewnić dzieciom niepełnosprawnym intelektualnie: opiekę, edukację i wychowanie. Wdrażać do opanowania czynności samoobsługowych, ładu, dbania o higienę osobistą. Doskonalić rozwój mowy i rozwijać sprawności intelektualne. Podczas codziennych zajęć w grupie rówieśniczej kształtować umiejętności społeczne, zgodne współdziałanie nie tylko z kolegami, ale też z dorosłymi. W dziecku należy wzbudzać i wzmacniać wszelkie zainteresowania: konstrukcyjne, plastyczne, muzyczne, aby wspomagać jego rozwój intelektualny. Rozwijać jego gotowość do czytania i pisania.
Dziecko z niepełnosprawnością intelektualną realizuje tę samą podstawę programową, która przewidziana jest dla dzieci zdrowych z uwzględnieniem zasady indywidualizacji.

W celu realizacji zadań wychowania przedszkolnego konieczne jest:
zapewnić dzieciom poczucie bezpieczeństwa, satysfakcji i sukcesu z wykonywanego zadania
kształtowanie pojęć i poznawania obiektów w naturalnym środowisku,
zajęcia prowadzić w formie zabawy, aby doskonalić zaburzone funkcje,
grupa przedszkolna nie może być liczna, a jeśli taka jest – zapewnić wsparcie asystenta
podzielenie sali przedszkolnej na część edukacyjną i relaksacyjną,
umieszczanie w widocznym miejscu zasad, które dzieci powinny przestrzegać, wielokrotnie je powtarzać i utrwalać,
przekonanie rodziców o konieczności przestrzegania ustalonych norm również w domu
celowe dobieranie dzieci do prac, zabaw i zajęć grupowych, zespołowych,
przeciwdziałanie wykluczeniu dziecka przez rówieśników poprzez stosowanie zabaw integracyjnych, wyznaczania wspólnych zadań,
docenianie nawet najmniejszego wysiłku dziecka, częste chwalenie,
wprowadzenie systemu oceniania w różnej formie,
wdrażanie do opanowania podstawowych informacji niezbędnych w życiu codziennym.
Określając wymagania dydaktyczno – wychowawcze wobec dzieci z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim, należy pamiętać o konieczności zapewnienia im poczucia bezpieczeństwa. Jego kształtowaniu sprzyja stałość i jasność reguł obowiązujących w przedszkolu i grupie. Dlatego waże jest, aby te zasady zostały na początku ustalone i zaakceptowane. Dzięki temu nauczycielowi łatwiej uniknąć błędów związanych z określeniem adekwatnych wymagań, aby nie były zbyt niskie, ani nadmierne.
Kluczowa w procesie edukacji przedszkolnej dziecka z upośledzeniem umysłowym jest zasada indywidualizacji. W sposób oczywisty wymusza dostosowanie poczynań pedagogicznych do możliwości oraz potrzeb dziecka. Zasada indywidualizacji powinna dotyczyć dwóch poziomów. Pierwszy z nich skupia się na mocnych stronach dziecka i jest wyznacznikiem indywidualnego podejścia do zainteresowań, motywacji, aspiracji czy artystycznych zdolności. Drugi zaś dotyczy korygowania zaburzonych funkcji. Jednak dziecko wobec którego stosowana jest zasada indywidualizacji w nadmiarze, jako pewien nawyk dydaktyczny, nie ma możliwości współdziałania w grupie, budowania adekwatnej samooceny, korygowania swoich możliwości.

Wyświetleń: 0


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.