Katalog

Agnieszka Zalewska, 2016-05-31
Grójec

Barbara Bańkowska
Język polski, WSO

Przedmiotowe ocenianie

- n +

Przedmiotowe ocenianie na lekcjach języka polskiego
w klasach technikum i liceum
w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych w Jasieńcu
1. Kryteria ocen z języka polskiego
2. Warunki i tryb oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów z języka polskiego
(zgodnie z założeniami szkolnego systemu oceniania)
a) Ocenianie bieżące
b) Kartkówki i sprawdziany
c) Ocenianie śródroczne i roczne
d) Egzamin klasyfikacyjny
e) Egzamin poprawkowy
3. Wymagania związane z kształceniem umiejętności pisania :
a) Problemowej rozprawki
b) Interpretacji utworu poetyckiego
4. Skala ocen (wg wewnątrzszkolnego oceniania)
5. Szczegółowe wymagania edukacyjne dla poszczególnych epok
6. Wykaz tekstów kultury obowiązujących na egzaminie dojrzałości

I. Cele edukacyjne przedmiotu
• kształcenie umiejętności odczytywania tekstów na poziomie dosłownym, alegorycznym,
• metaforycznym, parabolicznym
• kształcenie umiejętności posługiwania się terminami historyczno-literackimi,
• językoznawczymi
• kształcenie umiejętności budowania wypowiedzi językowych, zarówno ustnych jak i
• pisemnych, o różnych funkcjach
• pogłębianie znajomości utworów literackich wskazanych w programie oraz z zakresu
• lektury uzupełniającej
• doskonalenie umiejętności korzystania z różnych źródeł informacji
II. Podstawa programowa
Program nauczania języka polskiego w zakresie podstawowym i rozszerzonym zgodny z nową podstawą programową obowiązujący od roku 2012/2013
III. Podręcznik
"Ponad słowami " wyd. Nowa Era
IV. Obszary oceniania
• wiadomości
• umiejętności
• postawa-aktywność, systematyczność
• samodzielnie opracowany materiał poszerzający wiadomości
Podstawą do klasyfikacji śródrocznej i rocznej jest uzyska nieco najmniej pięciu ocen cząstkowych z różnych rodzajów aktywności. Ocena roczną uwzględnia ocenę śródroczną.
Ocena roczna nie jest średnią arytmetyczną ocen uzyskanych, ale jest podsumowaniem pracy ucznia w całym roku szkolnym i uwzględnia wszystkie oceny uzyskane w ciągu roku szkolnego; Oceny cząstkowe mają różną wagę. Najbardziej znaczące wskazują na poziom opanowania najważniejszych umiejętności przedmiotowych, czyli tworzenia dłuższych samodzielnych wypowiedzi pisanych i mówionych dotyczących odczytywania tekstów kultury. W klasie maturalnej bardzo ważne są oceny za próbne egzaminy maturalne oraz oceny cząstkowe uzyskane za wykonanie, w wyznaczonych terminach, zadań związanych z przygotowaniem się do matury ustnej.
1. Kryteria ocen z języka polskiego
Uczeń otrzymuje oceny za :
- odpowiedź ustną,
- pisemne prace klasowe i domowe na tematy otwarte,
- testy sprawdzające wiadomości, znajomość lektur,
- umiejętność czytania ze zrozumieniem,
- wartość prowadzonych notatek,
- samodzielnie opracowany materiał poszerzający wiadomości ( np. referat, zestawy bibliograficzne, projekt inscenizacji, elementy wykładu),
- aktywność na lekcjach.
Ocenianie odpowiedzi ustnej i kartkówek
Na ocenę dopuszczającą uczeń potrafi:
Wiadomości
- przyporządkować autorom tytuły i głównych bohaterów utworów literackich wskazanych w podstawie programowej;
- określić ramy chronologiczne omawianych epok;
- objaśnić znaczenie nazw omawianych epok literackich;
- wskazać podstawowe cechy najważniejszych dla omawianych okresów gatunków literackich;
- wskazać cechy postaw i wzorców osobowych charakterystycznych dla danej epoki;
- wskazać cechy prądów i umysłowych i artystycznych;
- posługiwać się kluczowymi dla rozumienia omawianych epok pojęciami;
- streścić główne wątki utworów epickich i dramatycznych z listy lektur obowiązkowych;
Umiejętności
- rozpoznać najważniejsze środki stylistyczne w utworach literackich omawianych epok;
- scharakteryzować bohaterów literackich;
- przekazywać efekty swej pracy na lekcjach w komunikatywny sposób;
- umiejętnie przywoływać cytaty z tekstów literackich do wypowiedzi własnych.
Na ocenę dostateczną uczeń potrafi to, co na ocenę dopuszczającą , a ponadto:
Wiadomości
- wyjaśnić literaturoznawcze sensy pojęć;
- wskazać podstawowe cechy gatunków;
- powiązać fakty literackie z istotnymi wydarzeniami historycznymi;
- wskazać związki omawianych epok z wcześniejszymi;
Umiejętności
- opisać motywy i tematy literackie, odwołując się do omówionych utworów;
- scharakteryzować wzorce osobowe i postawy bohaterów, odwołując się do omówionych utworów literackich;
- scharakteryzować podstawowe prądy artystyczne i umysłowe oraz hasła programowe i idee poszczególnych epok, odwołując się do omówionych utworów literackich;
- scharakteryzować wizję świata i człowieka w poszczególnych epokach , odwołując się do omówionych utworów literackich;
- wskazać i opisać charakterystyczne cechy językowe i stylistyczne w tekstach literackich omawianych epok;
- określić tematykę i problematykę omówionych utworów;
- prezentować na lekcji zagadnienia wcześniej przygotowane w domu;
- podejmować próby włączenia się do dyskusji.
Na ocenę dobrą uczeń potrafi to, co na ocenę dostateczną , a ponadto:
Umiejętności
- wskazać związki literatury z wydarzeniami historycznymi, kulturą i sztuką oraz filozofią omawianych epok;
- porównać wzorce osobowe, kreacje bohaterów oraz wizję świata i człowieka w omawianych epokach, odwołując się do utworów literackich;
- scharakteryzować koncepcję artysty i zadania sztuki w omawianych epokach, odwołując się do utworów literackich;
- wskazać dominantę kompozycyjną i myślową oraz dokonać analizy typowego dla epoki i autora utworu literackiego;
- zająć i uzasadnić stanowisko w dyskusji z odwołaniem się do utworu, cytatu, kontekstu lub wiedzy o epoce;
- formułować wnioski, uogólnienia i argumenty, prezentując swój punkt widzenia;
- ocenić bohaterów literackich w kontekście epoki, zwracając uwagę na ich komplikację psychologiczną i uwikłania w problemy moralne, społeczne;
- komponować w trakcie zajęć dłuższe wypowiedzi w sposób zwarty, logiczny i uporządkowany;
- wypowiadać się płynnie, poprawnie pod względem stylistycznym i ortograficznym.
Na ocenę bardzo dobrą uczeń potrafi to , co na ocenę dobrą, a ponadto:
Wiadomości
- wymienić głównych twórców kultury i ich dzieła w omawianych epokach;
- wykazać się opanowaniem pamięciowym licznych fragmentów tekstów literackich oraz swobodnie posługiwać się cytatami;
- przedstawić ewolucję bohatera literackiego oraz wybranych gatunków literackich na podstawie omawianych utworów;
Umiejętności
- wyjaśnić funkcje motywów antycznych i symboli biblijnych w poznanych utworach literackich;
- rozpoznać nawiązania do tradycji we współczesnym utworze literackim lub filmie;
- formułować wnioski płynące z porównania kształtu artystycznego tekstów literackich;
- samodzielnie gromadzić, porządkować i wykorzystywać w wypowiedziach ustnych (i pisemnych) materiały z różnych źródeł dotyczące literatury, filmu i innych dziedzin sztuki;
- dokonać samodzielnej analizy i interpretacji dzieła literackiego:
 posługując się biegle terminologią historyczno- i teoretycznoliteracką;
 rozpoznając przenośne znaczenia dzieła ( metaforyczne, alegoryczne, paraboliczne);
- dokonać samodzielnej analizy i interpretacji dzieła sztuki( w tym tekstu lit.) , ze wskazaniem funkcji środków specyficznych dla danej dziedziny sztuki;
- wykazać się swobodą konwersacji, kulturą dyskusji i piękną polszczyzną;
- odwoływać się do opinii autorytetów ( sądy historyków literatury, myśli filozofów) dla obrony własnego stanowiska;
- dowodzić własnej racji w ocenie dzieł sztuki;
- dokonać syntezy twórczości literackiej( epoki, autora, prądu);
- dokonać pisemnej parafrazy i stylizacji literackiej tekstu.
Na ocenę celującą uczeń potrafi to, co na ocenę bardzo dobrą , a ponadto:
- prezentując swoje poglądy, umiejętnie posługiwać się wiedzą spoza programu szkolnego, świadczącą o dużej erudycji;
- formułować wnioski dojrzałe , wnikliwe;
- stawiać hipotezy badawcze;
- polemizować , by obronić własne stanowisko, szukając wciąż nowych argumentów.
Prace domowe i klasowe : sposoby sprawdzania stopnia realizacji wymagań
Na ocenę dopuszczającą uczeń powinien:
- zrozumieć temat rozprawki ;
- znaleźć argumenty uzasadniające tezę,
- zachować trójdzielność kompozycyjną;
- wprowadzić do pracy cytaty z utworów;
- napisać pracę językiem komunikatywnym, unikając błędów ortograficznych.
Na ocenę dostateczną uczeń powinien:
- zaprezentować własną koncepcję rozwinięcia tematu;
- podjąć próbę skomponowania pracy w sposób zamierzony i nieschematyczny;
- zadbać o poprawność ortograficzną i interpunkcyjną;
Na ocenę dobrą uczeń powinien:
- w funkcji argumentacyjnej właściwie wykorzystać materiał literacki i historycznoliteracki;
- umiejętnie łączyć poszczególne części pracy tak, by jej tekst był spójny;
- stosować urozmaiconą leksykę (bogate słownictwo) i składnię (różne typy zdań);
- sięgać do różnych źródeł wiedzy, cytować badaczy literatury;
- sporządzić bibliografię;
- zadbać o poprawność i jednorodność stylu;
Na ocenę bardzo dobrą uczeń powinien:
- pamiętać o oryginalnym zamyśle kompozycyjnym;
- zadbać o szczególnie klarowną koncepcję rozwinięcia zasugerowanych przez temat problemów;
- w budowaniu argumentacji wykorzystać materiał literacki., historycznoliteracki czy kulturowy;
- umieścić w rozprawce własne przemyślane sądy wartościujące i uogólniające, umiejętnie skonfrontować je z sądami badaczy literatury;
- zadbać o poprawność frazeologiczną i fleksyjną;
- posłużyć się żywym stylem i bogatą leksyką;
Na ocenę celującą uczeń powinien:
- w toku argumentacyjnym wykorzystać materiał wykraczający poza. Treści programowe;
- wykazać się oryginalnością ujęcia tematu;
- umiejętnie wykorzystać sądy profesjonalnych badaczy literatury, konfrontując je z własnym spojrzeniem;
- sporządzić dokładne przypisy.
Ocenianie testów (w tym umiejętności czytania ze zrozumieniem) i wiadomości
Według punktacji podawanej przy każdym teście
Ocenianie notatek
- systematyczność : wszystkie tematy, wraz ze stosownymi treściami są odnotowane,
- rzetelność : zawierają informacje podane na lekcjach lub w zalecanym fragmencie podręcznika czy opracowania,
- konkretność i jasność zapisu,
- ewentualne wprowadzanie własnych refleksji ( dygresji, pytań).
Ocena wynika ze stopnia realizacji powyższych kryteriów.


Ocena aktywności
Ocena celująca:
- Uczeń wzbogaca treść lekcji o wartościową wiedzę pozaszkolną.
Ocena bardzo dobra:
- Uczeń potrafi wskazać kierunek interpretacyjny na lekcji poświęconej nowemu tematowi; potrafi wskazać trafne nawiązania merytoryczne.
Ocena dobra:
- Uczeń bierze udział w dyskusji, prezentując przemyślane i uzasadnione stanowisko; wykazuje aktywność w poszukiwaniach rozwiązań interpretacyjnych.
Ocena dostateczna:
- Uczeń uczestniczy w procesie lekcyjnym, formułując wypowiedzi trafne, lecz niepełne.
Ocena dopuszczająca:
- Uczeń rzadko wykazuje aktywność podczas lekcji, a jego wypowiedzi mają charakter odtwórczy (powtarzanie zdania podręcznika, nauczyciela, przedmówcy).
Ocena niedostateczna:
- Uczeń nie uczestniczy w tworzeniu treści lekcji; zagadnięty nie wie. o czym jest mowa; nie wykonuje poleceń nauczyciela.

Ocena za aktywność może być podsumowaniem działań ucznia na kilku lekcjach, a oceny cząstkowe za aktywność zapisywane są jako „+” i „-‘’.

2. Warunki i tryb oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów z języka polskiego
( zgodnie z założeniami szkolnego oceniania)
a) Ocenianie bieżące
1. Podstawową formą bieżącego sprawdzania wiedzy, umiejętności i oceniania ucznia jest: odpowiedź ustna, kartkówka (krótka forma pisemna), sprawdzian (dłuższa forma pisemna), aktywność i zaangażowanie ucznia.
2. Czas trwania odpowiedzi ustnej i kartkówki nie może przekroczyć 20 minut.
3. Oceny mają charakter jawny
4. Na prośbę ucznia nauczyciel wystawiając ocenę ma obowiązek ją uzasadnić.
5. Każda ocena musi mieć charakter mobilizujący.
6. Pisemne prace powinny być ocenione w terminie do trzech tygodni od napisania pracy
b) Kartkówki i sprawdziany
1. Nauczyciel informuje uczniów o planowanym sprawdzianie tydzień wcześniej i zapisuje to w dzienniku lekcyjnym.
2. Kartkówka obejmuje mały zakres materiału (3-4 lekcji tematycznych) i nie wymaga wcześniejszej zapowiedzi.
3. W tygodniu mogą odbywać się najwyżej trzy sprawdziany, w ciągu dnia jeden sprawdzian.
c) Ocenianie sśródroczne i roczne
l. Ustalając ocenę śródroczną i roczną nauczyciel uwzględnia :
1) zdobytą wiedzę i umiejętności
2) zaangażowanie i aktywność
3) obecność na lekcjach
2. Oceny klasyfikacyjne powinny być ustalone zgodnie z przedmiotowym systemem oceniania
3. Oceny semestralne i końcowe nie muszą być średnią ocen wpisanych do dziennika. Można stosować tzw. średnią ważoną.
4. Podstawą oceny klasyfikacyjnej śródrocznej i rocznej są oceny znajdujące się w dzienniku lekcyjnym
5. Oceny śródroczne i roczne w dokumentacji przebiegu nauczania wpisuje się w pełnym brzmieniu.
6. Ocenie śródrocznej i rocznej podlegają zajęcia obowiązkowe, dodatkowe oraz fakultatywne.
7. Nauczyciel powiadamia ucznia i wychowawcę o przewidywanej ocenie niedostatecznej na miesiąc przed klasyfikacją, a wychowawca w formie pisemnej powiadamia rodziców
8. Jeżeli uczeń nie zgadza się z proponowaną wstępną oceną wystawioną przez nauczyciela i chce ją podwyższyć, zgłasza to w dniu wystawienia oceny i dwa tygodnie przed radą klasyfikacyjną zgłasza się do nauczyciela w celu zaliczenia wymagań na ocenę wyższą.
9. Uczeń lub jego rodzice (prawni opiekunowie) mogą zgłosić zastrzeżenia do Dyrektora szkoły, jeżeli uznają, że roczna (śródroczna) ocena klasyfikacyjna z zajęć edukacyjnych została ustalona niezgodnie z przepisami prawa dotyczącymi trybu ustalania tej oceny. Ocena jest jawna zarówno dla ucznia jak i jego rodziców (prawnych opiekunów).
10. Na prośbę ucznia lub jego rodzica (prawnego opiekuna) nauczyciel ustalający ocenę powinien ją uzasadnić podając zastosowane kryteria oceny. Sprawdzone i ocenione sprawdziany pisemne, uczeń i jego rodzice (prawni opiekunowie) otrzymują do wglądu na warunkach określonych przez nauczycieli.
11. Uczeń, który opuści 25% odbytych lekcji w danym semestrze zobowiązany jest do zaliczenia danej partii materiału w formie pisemnej. W przypadku 50% nieobecności na zajęciach lekcyjnych w semestrze uczeń może być klasyfikowany na podstawie egzaminu klasyfikacyjnego.
12. Nie stosujemy zasady zdawania na ocenę wyższą w ostatnim tygodniu klasyfikacji śródrocznej i rocznej.
c).Egzamin klasyfikacyjny
1. Uczeń nieklasyfikowany może złożyć prośbę o egzamin klasyfikacyjny do Dyrektora szkoły w dniu zakończenia klasyfikacji. W podaniu powinien określić przyczyny nieobecności i zaproponować termin egzaminu klasyfikacyjnego. Rada Pedagogiczna podejmuje decyzję dotyczącą egzaminu klasyfikacyjnego. Dyrektor wyznacza termin egzaminu klasyfikacyjnego i powiadamia o tym ucznia.
2. Formę i termin egzaminu ustala Dyrektor w porozumieniu z nauczycielem przedmiotu.
3. Wyniki egzaminu klasyfikacyjnego zatwierdza Rada Pedagogiczna.
4.Ocena wystawiona na podstawie egzaminu klasyfikacyjnego jest ostateczna.
d) Egzamin poprawkowy
l. Uczeń, który otrzymał ocenę niedostateczną na koniec roku szkolnego może złożyć podanie do Dyrektora szkoły o dopuszczenie do egzaminu poprawkowego najpóźniej w dniu rady klasyfikacyjnej klasy
1) egzamin poprawkowy ( w formie ustnej i pisemnej) odbywa się w ostatnim tygodniu ferii letnich a dokładny termin egzaminu poprawkowego ustala Dyrektor
2) egzamin poprawkowy przeprowadza komisja powołana przez Dyrektora szkoły
3) uczeń przystępujący do egzaminu poprawkowego otrzymuje od nauczyciela informację dotyczącą zakresu wymagań egzaminacyjnych.
2. Ocena wystawiona na podstawie egzaminu poprawkowego jest ostateczna.



3. Wymagania związane z kształceniem umiejętności pisania
a. rozprawka
Sposób sprawdzana stopnia realizacji wymagań: prace domowe i prace klasowe.
Na ocenę dopuszczającą uczeń powinien:
- zrozumieć temat rozprawki ;
- znaleźć argumenty uzasadniające tezę,
- zachować trójdzielność kompozycyjną;
- wprowadzić do pracy cytaty z utworów;
- napisać pracę językiem komunikatywnym, unikając błędów ortograficznych.
Na ocenę dostateczną uczeń powinien:
- zaprezentować własną koncepcję rozwinięcia tematu;
- podjąć próbę skomponowania pracy w sposób zamierzony i nieschematyczny;
- zadbać o poprawność ortograficzną i interpunkcyjną;
Na ocenę dobrą uczeń powinien:
- w funkcji argumentacyjnej właściwie wykorzystać materiał literacki i historycznoliteracki;
- umiejętnie łączyć poszczególne części pracy tak, by jej tekst był spójny;
- stosować urozmaiconą leksykę (bogate słownictwo) i składnię (różne typy zdań);
- sięgać do różnych źródeł wiedzy, cytować badaczy literatury;
- sporządzić bibliografię;
- zadbać o poprawność i jednorodność stylu;
Na ocenę bardzo dobrą uczeń powinien:
- pamiętać o oryginalnym zamyśle kompozycyjnym;
- zadbać o szczególnie klarowną koncepcję rozwinięcia zasugerowanych przez temat problemów;
- w budowaniu argumentacji wykorzystać materiał literacki., historycznoliteracki czy kulturowy;
- umieścić w rozprawce własne przemyślane sądy wartościujące i uogólniające, umiejętnie skonfrontować je z sądami badaczy literatury;
- zadbać o poprawność frazeologiczną i fleksyjną;
- posłużyć się żywym stylem i bogatą leksyką;
Na ocenę celującą uczeń powinien:
- w toku argumentacyjnym wykorzystać materiał wykraczający poza treści programowe;
- wykazać się oryginalnością ujęcia tematu;
- umiejętnie wykorzystać sądy profesjonalnych badaczy literatury, konfrontując je z własnym spojrzeniem;
- sporządzić dokładne przypisy.
Przy ocenianiu wykorzystuje się narzędzia egzaminatora maturalnego zawarte w informatorze CKE Matura 2015.
b. interpretacja utworu poetyckiego
Sposób sprawdzenia stopnia opanowania wymagań:
• na ocenę dopuszczającą
- nazwać typ liryki, biorąc za kryterium kreację, ja" lirycznego;
- znaleźć ślady obecności podmiotu lirycznego;
- nazwać i wyodrębnić formy monologu lirycznego;
- wypisać znaczące środki stylistyczne i je nazwać;
- przedstawić w formie kilku zdań sytuację liryczną;
• na ocenę dostateczną
- opisać budowę wiersza;
- na podstawie słów wiersza zidentyfikować podmiot liryczny;
- określić funkcję występujących w tekście form monologu lirycznego;
- określić funkcję znaczących środków stylistycznych;
- sformułować założenie interpretacyjne;
- zaprojektować konteksty interpretacyjne.
• na ocenę dobrą
- budować pracę interpretacyjną według własnej koncepcji;
- zadbać o spójność tworzonego tekstu;
- zadbać o poprawność stylistyczną pracy;
- zadbać o poprawność ortograficzną;
- umiejętnie wykorzystać obserwacje analityczne do budowania własnej hipotezy interpretacyjnej (sprawnie posługiwać się terminologią teoretycznoliteracką; podmiot liryczny, monolog liryczny, sytuacja liryczna);
- podejmować próby dotarcia do znaczeń metaforycznych;
- umiejętnie przywoływać fragmenty tekstu (cytaty) dla poparcia własnych sądów;
- zastosować uzasadnione konteksty interpretacyjne;
• na ocenę bardzo dobrą
- wykazać się umiejętnością budowania oryginalnej koncepcji pracy;
- zadbać o klarowność wywodu interpretacyjnego;
- swobodnie posługiwać się terminologią teoretycznoliteracką, szczególnie wyraźnie akcentując funkcjonalność zastosowanych form i środków, m. in. monologu lirycznego, kreacji podmiotu, środków stylistycznych itp,;
- umiejętnie łączyć obserwacje analityczne ze sferą znaczeń wiersza;
- formułować własne dojrzałe uwagi, wnioski i sugestie;
- szczególnie starannie dobierać wartościowe i uzasadnione konteksty interpretacyjne;
- umiejętnie budować uogólnienia interpretacyjne;
- posługiwać się bogatą leksyką i żywym stylem;
- zadbać o poprawność interpunkcyjną pracy;
• na ocenę celującą
- wykazać się dużą sprawnością interpretacyjną;
- budować bardzo dojrzałe i oryginalne sądy wartościujące i uogólniające;
- starannie i celowo dobierać konteksty wykraczające poza program nauczania świadczące o dużej erudycji;
- stylowi własnej pracy nadać znamiona indywidualności.
Przy ocenianiu wykorzystuje się narzędzia egzaminatora maturalnego zawarte w informatorze CKE Matura 2015.
4. Skala ocen
Ustala się 6- stopniową skalę ocen z następującymi skrótami:
celujący - cel - 6
bardzo dobry - bdb - 5
dobry - db - 4
dostateczny - dst - 3
dopuszczający - dop - 2
niedostateczny - ndst – l
1. W ocenianiu bieżącym i semestralnym stosuje się oceny pełne i oceny z plusem „+". Plus ma wartość 0,5. Nie stosuje się ocen z minusami.
2. Wystawiając oceny cząstkowe stosujemy zapis cyfrowy.
3. Przy ocenianiu sprawdzianów i zadań klasowych punktowanych stosujemy następujący przelicznik procentowy:
30% - 49% dopuszczający
50% - 69% dostateczny
70% - 89% dobry
90% - 100% bardzo dobry
W pewnych sytuacjach wskazanych przez nauczyciela (np. kartkówki, prace domowe, referaty, notatki, plany wypowiedzi) przelicznik może być inny – informacja musi być podana przed wykonaniem zadania.




5. Wymagania edukacyjna na poszczególne oceny
Tematyka lekcji Wymagania konieczne
(ocena dopuszczająca)



Uczeń: Wymagania podstawowe
(ocena dostateczna)

Uczeń potrafi to,
co na ocenę dopuszczającą oraz: Wymagania rozszerzające
(ocena dobra)

Uczeń potrafi to, co na ocenę dostateczną oraz: Wymagania dopełniające
(ocena bardzo dobra)

Uczeń potrafi to, co
na ocenę dobrą oraz: Wymagania wykraczające
(ocena celująca)

Uczeń: potrafi to,
co na ocenę
bardzo dobrą oraz:
ANTYK – O EPOCE
Fundamenty kultury europejskiej • wyjaśnia znaczenie słów: antyk, klasyczny, monoteizm i politeizm, antropocentryzm
• wskazuje różnice między politeizmem i monoteizmem
• tłumaczy, co oznacza pojęcie imperium rzymskie i odnosi je do właściwego okresu historycznego
• podaje datę upadku cesarstwa zachodniorzymskiego i przedstawia znaczenie tego wydarzenia w określaniu ram czasowych epoki • wyjaśnia znaczenie słów: judaizm, chrześcijaństwo, miasto-państwo, demokracja oraz imperium i używa ich w odpowiednim kontekście
• właściwie stosuje w swoich wypowiedziach przymiotnik klasyczny
• wykorzystuje pojęcia miasto-państwo i demokracja do opisu form ustrojowych starożytnej Grecji • określa, na czym polegało przełomowe znaczenie wynalazku pisma
• podaje etymologię i wyjaśnia sens słowa antropocentryzm w kontekście kultury antyku • omawia ideę kalokagatii jako ideału człowieczeństwa
• wypowiada się na temat fundamentalnej roli starożytności klasycznej w historii kultury europejskiej
• wyjaśnia, kim był Perykles i odnosi tę postać do złotego wieku w kulturze greckiej
• przedstawia znaczenie prawa rzymskiego dla rozwoju późniejszych kodyfikacji prawnych
• podaje datę podziału cesarstwa rzymskiego na wschodnie i zachodnie
• tłumaczy, co oznacza pojęcie agora
Poglądy filozoficzne starożytnych Greków • wymienia imiona najważniejszych filozofów starożytnej Grecji: Sokratesa, Platona i Arystotelesa
• podaje najważniejsze założenia filozofii stoickiej i epikurejskiej • wymienia podstawowe założenia filozofii Sokratesa, Platona i Arystotelesa
• czyta ze zrozumieniem fragment Uczty Platona i objaśnia platońską metaforę jaskini
• określa etymologię oraz znaczenie słowa filozofia • tłumaczy, co oznacza pojęcie materializm w odniesieniu do filozofii przyrody
• określa sens wyrazu idealizm w kontekście filozofii Platona
• wyjaśnia znaczenie słowa cnota i odnosi je do filozofii Sokratesa • wyjaśnia znaczenie pojęcia arche
• opisuje zasadę złotego środka w odniesieniu do filozofii Arystotelesa
• objaśnia sens słów: cynizm, hedonizm, sofistyka
• określa pochodzenie słów akademia i liceum
• przedstawia główne poglądy Heraklita z Efezu

Sztuka antyku • rozróżnia porządki architektoniczne: dorycki, joński i koryncki
• rozpoznaje najważniejsze zabytki starożytnej Grecji i starożytnego Rzymu • podaje główne cechy sztuki antycznej
• wymienia rzymskie wynalazki architektoniczne: arkadę oraz kopułę i wskazuje je na przykładach konkretnych zabytków
• wyjaśnia znaczenie pojęć: polichromia, fresk, mozaika, kompozycja dzieła, arkada, kariatyda, kolumna, akwedukt, Koloseum, kopuła, łuk triumfalny • omawia znaczenie harmonii w sztuce antyku
• tłumaczy, czym jest kanon
• objaśnia sens pojęcia mimesis jako kategorii sztuki antycznej • charakteryzuje antyczny ideał piękna
• dokonuje analizy dzieła sztuki według następujących kryteriów: stosunek do natury, kompozycja, sposób ukazania tematu, kontekst kulturowy i filozoficzny • wypowiada się na temat ceramiki antycznej
• przedstawia najistotniejsze informacje na temat muzyki w antyku
• rozróżnia okresy klasyczny i hellenistyczny w historii sztuki starożytnej Grecji i przyporządkowuje im odpowiednie dzieła
Teatr antyczny • wymienia nazwy rodzajów literackich i definiuje dramat
• wskazuje podstawowe elementy budowy teatru greckiego – orchestrę, proscenium, skene, parodos
• wyjaśnia, na czym polegała zasada trzech jedności
• przytacza tytuły przynajmniej dwóch tragedii Sofoklesa (Król Edyp i Antygona) • rozróżnia antyczne gatunki dramatyczne: tragedię, komedię i dramat satyrowy
• opisuje podstawowe elementy budowy teatru greckiego – orchestrę, proscenium, skene, parodos
• przedstawia budowę dramatu antycznego • omawia historię narodzin teatru
• swobodnie posługuje się pojęciami i wyrażeniami: dytyramb, koryfeusz, agon, chór, koturny, maska, deus ex machina, amfiteatr • określa rolę trzech pisarzy – Ajschylosa, Eurypidesa i Sofoklesa – w rozwoju dramatu
• podaje etymologię słowa tragedia
• omawia wpływ tragików greckich: Ajschylosa, Eurypidesa i Sofoklesa oraz komediopisarza Arystofanesa na rozwój teatru
ANTYK – TEKSTY Z EPOKI
Mitologia Greków i Rzymian • na podstawie fragmentu Mitologii Jana Parandowskiego relacjonuje powstanie świata i bogów według wierzeń Greków
• streszcza mit o Orfeuszu
• wymienia imiona najważniejszych bogów greckich (Zeus, Posejdon, Hades, Hera, Hestia, Demeter, Afrodyta, Apollo, Ares, Atena, Hermes i Hefajstos) • wyjaśnia znaczenie pojęcia mit na tle wierzeń świata starożytnego
• odróżnia mit od legendy i baśni
• charakteryzuje rodzaje mitów: kosmogoniczne, teogoniczne, antropogeniczne oraz genealogiczne i podaje konkretne przykłady każdego z nich
• opisuje najważniejszych bogów greckich: Zeusa, Posejdona, Hadesa, Herę, Hestię, Demeter, Afrodytę, Apolla, Aresa, Atenę, Hermesa i Hefajstosa, Artemidę, Uranosa, Gaję, Kronosa, Reę • używa ze zrozumieniem pojęć sacrum i profanum
• tłumaczy znaczenie pojęcia antropomorfizm i odnosi je do mitów greckich
• interpretuje mit o Orfeuszu
• wyjaśnia znaczenie pojęcia archetyp w kontekście mitu o Orfeuszu
• na podstawie mitów o Prometeuszu i Syzyfie określa sens pojęcia archetyp
• tłumaczy, czym były misteria eleuzyńskie
• interpretuje mit o rodzie Labdakidów

U źródeł poezji – liryka grecka • omawia podział na rodzaje literackie
• wymienia nazwy gatunków lirycznych uprawianych w antyku • podaje definicje gatunków lirycznych: pieśni, trenu, anakreontyka, ody, elegii, poezji tyrtejskiej
• definiuje patriotyzm w kontekście utworu Tyrtajosa
• wymienia twórców starożytnej liryki greckiej: Tyrtajosa, Safonę, Anakreonta • charakteryzuje poezję tyrtejską na przykładzie wiersza Tyrtajosa
• interpretuje poezję Anakreonta w odniesieniu do filozofii epikurejskiej
• porównuje liryki Tyrtajosa z wierszami Anakreonta
• omawia twórczość poetów starożytnej Grecji: Tyrtajosa, Safony, Anakreonta • szczegółowo analizuje i interpretuje wiersze, używając terminologii z zakresu teorii literatury (rodzaj liryki, podmiot liryczny, sytuacja liryczna) i wskazując zastosowane w utworze środki wyrazu artystycznego oraz określając ich funkcje • interpretuje liryki Tyrtajosa, Anakreonta i Safony, odnosząc je do światopoglądu starożytnych Greków
• ocenia formę i styl poznanych liryków
Homer – początki epiki • określa tematykę przeczytanego fragmentu Iliady
• uzasadnia przynależność eposu do epiki
• wymienia cechy eposu homeryckiego
• wyjaśnia, na czym polega specyfika porównania homeryckiego i wskazuje odpowiednie przykłady w tekście
• tłumaczy znaczenie pojęcia stały epitet i podaje przykłady takich epitetów z eposu homeryckiego
• wyjaśnia, co oznacza wyrażenie koń trojański • relacjonuje główne wątki Iliady
• odróżnia inwokację od apostrofy
• omawia na przykładach istotę toposu
• rozpoznaje i wskazuje cechy stylu podniosłego
• charakteryzuje głównych bohaterów Iliady • wymienia imiona drugoplanowych bohaterów Iliady: Andromacha, Priam, Kasandra, Helena, Parys, Laokoon
• konfrontuje historię o Laokoonie z rzeźbą Grupa Laokoona
• omawia tematykę, toposy i przesłanie Odysei
• wyjaśnia znaczenie pojęcia homo viator
Król Edyp Sofoklesa • streszcza tragedię Król Edyp Sofoklesa
• wskazuje w tekście elementy budowy dramatu antycznego
• omawia zasadę trzech jedności na przykładzie utworu Sofoklesa
• charakteryzuje głównego bohatera tragedii
• wymienia funkcje chóru w dramacie antycznym, odwołując się do przykładów z tekstu • wyjaśnia istotę tragizmu w kontekście treści utworu
• na przykładzie działań Edypa określa funkcjonowanie ironii tragicznej
• przedstawia, na czym polega wina tragiczna w odniesieniu do losów głównego bohatera
• analizuje zagadnienie fatum w świecie starożytnych Greków, odnosząc się do treści Króla Edypa
• posługuje się pojęciem hybris przy charakteryzowaniu postaci Edypa
• objaśnia zagadnienie katharsis jako jednej z podstawowych kategorii tragedii greckiej • streszcza mit o rodzie Labdakidów
• wyjaśnia na przykładzie Króla Edypa, na czym polega zasada decorum
Liryka rzymska – Horacy • przedstawia postać Horacego
• określa pochodzenie pojęcia mecenas sztuki w nawiązaniu do biografii Horacego
• wyjaśnia znaczenie pojęcia horacjanizm • podaje cechy charakterystyczne pieśni (ód)
• rozpoznaje rodzaj liryki omawianego utworu, jego adresata, sposób kreacji podmiotu lirycznego i sytuacji lirycznej
• określa problematykę utworu • definiuje zasadę decorum i odnosi ją do wybranych utworów literatury starożytnej
• sytuuje treść ody w kontekście poznanych filozofii
• wskazuje zastosowane w utworze środki wyrazu artystycznego • pisze analizę i interpretację wiersza Horacego
• przywołuje szerokie konteksty twórczości Horacego i nawiązania do niej
ANTYK – NAUKA O JĘZYKU
Retoryka • wyjaśnia znaczenie pojęcia retoryka
• wyróżnia argumenty rzeczowe, logiczne i emocjonalne • prezentuje na przykładach różne typy argumentów – rzeczowe, logiczne i emocjonalne
• wymienia etapy przygotowania wypowiedzi ustnej
• wyjaśnia znaczenie słowa perswazja i wskazuje odmiany perswazji: propagandę oraz agitację
• realizuje w praktyce etapy przygotowania wypowiedzi ustnej • rozpoznaje manipulację językową i najczęstsze chwyty erystyczne
• tworzy konspekt dłuższej wypowiedzi ustnej
• podczas wypowiadania się zwraca uwagę na mowę ciała • rozpoznaje i analizuje wypowiedź propagandową
ANTYK – PODSUMOWANIE I POWTÓRZENIE
Podsumowanie wiadomości na temat kultury antycznej • streszcza główne tezy fragmentu tekstu Ernsta Hansa Gombricha O sztuce
• relacjonuje fragment prozy Tadeusza Borowskiego U nas, w Auschwitzu… • prezentuje własne wrażenia wynikające z lektury fragmentu tekstu Tadeusza Borowskiego • podsumowuje dziedzictwo antyku
• podejmuje dyskusję na temat roli artysty w czasach antyku i obecnie
• bierze udział w dyskusji na temat zagrożeń myślenia idealistycznego • pisze pracę, w której zawiera swój pogląd na temat dziedzictwa antyku
Powtórzenie wiadomości • przytacza najważniejsze fakty, sądy i opinie na temat antyku • wykorzystuje najważniejsze konteksty wywodzące się z twórczości antycznej • wyciąga wnioski na tematy związane z twórczością antyczną
• określa własne stanowisko w kwestii dziedzictwa antyku • zabiera głos w dyskusji na tematy związane z antykiem i stosuje odpowiednie argumenty
• w swoich wypowiedziach dokonuje uogólnień, podsumowań i porównań • wykorzystuje bogate konteksty wywodzące się z twórczości antycznej
• formułuje i rozwiązuje problemy badawcze związane z twórczością antyku
ANTYK – NAWIĄZANIA
Śladami antyku • rozpoznaje wpływy kultury starożytnej w różnych dziełach sztuki • wymienia elementy kultury starożytnej obecne w dzisiejszym świecie • omawia znany sobie przykład inspiracji kulturą antyku • podaje przykłady wpływu sztuki starożytnej na twórczość kolejnych epok • omawia stosunek poszczególnych okresów w historii kultury do dziedzictwa antyku
Mitologia współcześnie
(Wybór nauczyciela) • streszcza mit o Dedalu i Ikarze
• czyta ze zrozumieniem fragment tekstu Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego Tragiczny koniec mitologii • streszcza mit o Ledzie i Jowiszu
• wyjaśnia znaczenie słów demitologizacja i parodia na przykładzie utworu Gałczyńskiego

• interpretuje rzeźbę Igora Mitoraja Ikaro Alato w odniesieniu do kanonu sztuki antycznej oraz mitu o Dedalu i Ikarze
• omawia współczesne interpretacje mitologii starożytnych Greków i Rzymian • tworzy parodię dowolnie wybranego mitu
Safona w poezji współczesnej
(wybór nauczyciela0 • określa tematykę fragmentu wiersza Marii Pawlikowskiej Jasnorzewskiej Róże dla Safony
• nazywa rodzaj liryki występujący w utworze • prezentuje informacje na temat życia, legendy oraz twórczości Safony
• określa podmiot liryczny i adresata lirycznego utworu • wypowiada się na temat kreacji podmiotu lirycznego
• omawia sytuację liryczną występującą w utworze Jasnorzewskiej • wyjaśnia, na czym polega funkcja metafor w wierszu • pisze analizę i interpretację wiersza
Omówienie filmu Troja
(wybór nauczyciela) • streszcza fabułę filmu • porównuje fabułę filmu z treścią mitu trojańskiego • posługuje się nazwami gatunków filmowych i przyporządkowuje Troję do jednego z nich • wypowiada się na temat scenografii, kostiumów, zdjęć, montażu, reżyserii, gry aktorskiej oraz efektów specjalnych w Troi • porównuje obraz Wolfganga Petersena z innymi dziełami filmowymi podejmującymi wątki antyczne
Omówienie filmu Grek Zorba
(wybór nauczyciela) • wypowiada się na temat swoich odczuć po obejrzeniu filmu • definiuje żywioł dionizyjski i odnosi go do Alexisa Zorbasa – głównego bohatera filmu
• porównuje Greka Zorbę z tragedią antyczną, uwzględniając następujące elementy: przeznaczenie, konflikt tragiczny, winę tragiczną, katharsis • omawia znaczenia tańca w filmie i w antycznych obrzędach religijnych • tworzy recenzję filmu
BIBLIA – O EPOCE
Świat
judeochrześcijański • podaje nazwy religii wywodzących się z Biblii
• wymienia podobieństwa i różnice pomiędzy judaizmem a chrześcijaństwem • wymienia nazwy religii chrześcijańskich i wskazuje podstawowe różnice pomiędzy nimi
• wyjaśnia znaczenie pojęcia Testament w odniesieniu do Biblii • omawia różnice pomiędzy Starym a Nowym Testamentem
• wyjaśnia, czym są Ewangelie i wymienia imiona ewangelistów • analizuje relacje dogmatyczne i społeczne pomiędzy judaizmem i chrześcijaństwem, a także pomiędzy wyznaniami chrześcijańskimi • wyczerpująco opisuje jedną z religii wywodzących się z Biblii
Biblia – wiadomości wstępne • określa pochodzenie słowa Biblia
• prezentuje podział ksiąg biblijnych • dokonuje podziału ksiąg biblijnych na księgi historyczne, dydaktyczne oraz profetyczne i podaje ich przykłady
• wymienia przekłady Biblii
• określa, w jakich językach została zapisana Biblia
• wyjaśnia znaczenie pojęć werset i alegoria • charakteryzuje przekłady Biblii
• wyjaśnia znaczenie pojęć: kanon, teologia, symbol • omawia funkcje Biblii – sakralną, poznawczą i estetyczną • wymienia nazwy świętych ksiąg innych religii
BIBLIA – TEKSTY Z EPOKI
Księga Rodzaju – dzieje początków świata i ludzkości • relacjonuje powstanie świata i człowieka według Biblii
• wyjaśnia znaczenie frazeologizmu zakazany owoc
• definiuje pojęcia genesis i patriarcha • porównuje biblijny opis stworzenia świata i człowieka z opisem mitologicznym
• interpretuje opowieść o zerwaniu owocu z drzewa zakazanego (o grzechu pierworodnym) • formułuje wypowiedź na temat wolnej woli w kontekście opowieści o grzechu pierworodnym
• interpretuje obraz Tycjana Grzech pierworodny i Williama Blake’a Bóg stwarzający wszechświat

Rozważania o cierpieniu – Księga Hioba • opowiada historię Hioba • omawia relacje między Hiobem a Bogiem na podstawie fragmentu Biblii • interpretuje przemianę postawy Hioba po rozmowie z Bogiem • podejmuje dyskusję na temat sensu cierpienia i zgody Boga na istnienie zła (teodycei) • omawia problem cierpienia we współczesnym świecie
• interpretuje obraz Léona Bonnata w kontekście historii Hioba
Poezja biblijna – Księga Psalmów • przyporządkowuje psalmy do liryki
• określa rodzaj liryki oraz nadawcę i adresata psalmów
• wyjaśnia znaczenie pojęć psalm i psałterz • klasyfikuje psalmy według poznanych kryteriów
• podaje przykłady paralelizmów • wypowiada się na temat związku psalmów z muzyką
• wskazuje środki stylistyczne zastosowane w psalmach i omawia ich funkcje
• przedstawia obraz Boga wyłaniający się z psalmów • porównuje tłumaczenia psalmów (z Biblii Tysiąclecia, Jana Kochanowskiego i Czesława Miłosza)
Biblijne oblicza miłości – Pieśń nad Pieśniami • uzasadnia przynależność Pieśni nad Pieśniami do liryki • charakteryzuje relacje między Oblubieńcem a Oblubienicą
• wyjaśnia znaczenie wyrażenia miłość zmysłowa w kontekście utworu • omawia oddziaływanie Pieśni nad Pieśniami na zmysły, wskazując cytaty z tekstu
• odnajduje środki stylistyczne zastosowane w utworze i określa ich funkcję • podejmuje dyskusję na temat przynależności Pieśni nad Pieśniami do kanonu biblijnego
• wypowiada się na temat symbolicznej interpretacji Pieśni • porównuje opis miłości zaprezentowany w Pieśni nad Pieśniami z wybranymi utworami miłosnymi z kręgu popkultury
• opisuje postać z obrazu Oblubienica Rossettiego i zestawia ją z literackim pierwowzorem z Biblii
Moralizatorski sens przypowieści biblijnych • odczytuje przypowieści na poziomie dosłownym i alegorycznym
• tłumaczy znaczenie pojęcia parabola
• wymienia elementy świata przedstawionego, zwracając uwagę na ich schematyczną konstrukcję • wyjaśnia funkcję schematycznej konstrukcji przypowieści i podaje przyczynę braku imion bohaterów
• odróżnia przypowieść od exemplum • uzasadnia sens posługiwania się formą przypowieści w Biblii
• wskazuje na średniowiecznej miniaturze Czterech ewangelistów atrybuty właściwe poszczególnym ewangelistom • podejmuje dyskusję na temat aktualności wzorców moralnych propagowanych w przypowieściach
• podaje przykłady utworów literackich o charakterze parabolicznym
Wizja końca świata w Apokalipsie św. Jana • streszcza Księgę Apokalipsy na podstawie przeczytanych fragmentów • opisuje jeźdźców Apokalipsy i charakteryzuje ich na podstawie ryciny Albrechta Dürera Czterech jeźdźców Apokalipsy
• definiuje pojęcie eschatologii

• wskazuje główne cechy stylu Apokalipsy
• interpretuje symbole i alegorie znajdujące się w omawianym fragmencie
• wypowiada się na temat sposobów obrazowania i wywoływania nastroju grozy w Apokalipsie
• porównuje biblijną Apokalipsę z innymi przedstawieniami końca świata • pisze analizę porównawczą Apokalipsy i dowolnego dzieła prezentującego koniec świata (literackiego, malarskiego bądź filmowego)
BIBLIA – NAUKA O JĘZYKU
Style wypowiedzi • wymienia style funkcjonalne obecne w języku polskim i rozpoznaje je w praktyce
• wymienia najczęstsze rodzaje stylizacji językowej • podaje cechy stylów funkcjonalnych
• rozpoznaje stylizację językową
• wskazuje wyróżniki stylu biblijnego • omawia różnice pomiędzy stylem funkcjonalnym a artystycznym
• podaje cechy dobrego stylu
• tworzy teksty napisane różnymi stylami funkcjonalnymi

BIBLIA – PODSUMOWANIE I POWTÓRZENIE
Podsumowanie wiadomości na temat Biblii • relacjonuje opinie na temat Biblii, zawarte w tekstach Anny Kamieńskiej Książka nad książkami i Anny Świderkówny Rozmowy o Biblii
• wskazuje i komentuje różnice pomiędzy tekstami obu autorek • na podstawie przeczytanych fragmentów formułuje własne sądy na temat Biblii • podejmuje dyskusję o miejscu Biblii w przeszłości i we współczesnym świecie • wypowiada się na temat wpływu Biblii na dzieje świata
Powtórzenie wiadomości • przytacza najważniejsze fakty, sądy i opinie na temat Biblii • wykorzystuje najważniejsze konteksty wywodzące się z Biblii • rozważa zagadnienia poruszane w przeczytanych fragmentach Biblii i formułuje własne sądy na ich temat oraz wnioski • zabiera głos w dyskusji na tematy związane z Biblią i stosuje odpowiednie argumenty
• w swoich wypowiedziach dokonuje uogólnień, podsumowań i porównań • wykorzystuje bogate konteksty wywodzące się z Biblii
• formułuje i rozwiązuje problemy badawcze związane z Biblią
BIBLIA – NAWIĄZANIA
Śladami Biblii • rozpoznaje inspiracje biblijne w sztuce • wymienia motywy w kulturze współczesnej, wywodzące się z Biblii • omawia przykład dzieła zainspirowanego Biblią • podaje przykłady inspiracji biblijnych, realizowane w określonych epokach
• szczegółowo omawia wybrany przykład współczesnego dzieła sztuki inspirowanego Biblią
Poezja współczesna inspirowana Biblią
(wybór nauczyciela) • odczytuje ze zrozumieniem treść wierszy Zbigniewa Herberta Książka i Anny Achmatowej Żona Lota
• relacjonuje historie zburzenia Sodomy i Gomory
• nazywa rodzaj liryki występujący w utworach • określa adresata i nadawcę wierszy
• rozpoznaje bohaterów lirycznych wiersza Achmatowej
• odnajduje nawiązania biblijne w wierszu Herberta
• określa stosunek podmiotu lirycznego do Biblii w wierszu Herberta oraz do żony Lota w wierszu Achmatowej
• interpretuje oba wiersze • pisze analizę porównawczą obu utworów
O Biblii dzisiaj
(wybór nauczyciela) • relacjonuje treść fragmentów tekstów Harolda Kushnera Co się naprawdę zdarzyło w ogrodzie Edenu? i Frédérica Beigbedera Windows on the World
• przytacza treść historii o grzechu pierworodnym i zburzeniu wieży Babel • uzasadnia porównanie World Trade Center do wieży Babel z tekstu Frédérica Beigbedera
• opisuje dzieło Jerzego Nowosielskiego Krucyfiks
• określa funkcję pytań w tekście Harolda Kushnera
• porównuje autorską interpretację historii biblijnej z interpretacją kanoniczną

• wskazuje literaturę pomocną do interpretacji krucyfiksu
• interpretuje znaczenie krucyfiksu w kontekście symboliki chrześcijańskiej
• wymienia tytuły innych dzieł Jerzego Nowosielskiego i je interpretuje
Kino o wartościach – Dekalog I Krzysztofa Kieślowskiego • przedstawia swoje odczucia po obejrzeniu filmu • zabiera głos w dyskusji na temat postawy bohatera filmu – Krzysztofa
• wypowiada się na temat dialogów, narracji i kadrowania w filmie
• analizuje rolę przypadku w konstrukcji fabuły
• interpretuje postać graną w filmie przez Artura Barcisia
• podejmuje dyskusję o hierarchii wartości we współczesnym świecie
• formułuje wypowiedź na temat innego filmu z cyklu Dekalog
ŚREDNIOWIECZE – O EPOCE
Średniowiecze – wprowadzenie do epoki • podaje etymologię nazwy epoki
• wymienia najważniejsze wydarzenia związane z początkiem i końcem średniowiecza
• wyjaśnia znaczenie słów teocentryzm i feudalizm
• określa fazy średniowiecza
• omawia najważniejsze wydarzenia związane z początkiem i końcem średniowiecza
• porównuje ramy czasowe średniowiecza polskiego i europejskiego
• charakteryzuje średniowieczny system szkolny
• wyjaśnia, co oznacza sformułowanie Biblia pauperum • analizuje specyfikę periodyzacji polskiego średniowiecza
• omawia, na czym polegał średniowieczny uniwersalizm i teocentryzm
• interpretuje rolę karnawału • opisuje wpływ antyku i kultury arabskiej na średniowiecze

Filozofia chrześcijańska • czyta ze zrozumieniem fragment Wyznań św. Augustyna oraz Summy teologicznej św. Tomasza
• wyjaśnia znaczenie pojęcia asceza • wymienia podstawowe założenia obu filozofii
• tłumaczy, co oznaczają pojęcia: dualizm, iluminacja, akt, potencja, hierarchia bytów • na podstawie Summy teologicznej wyjaśnia pochodzenie hierarchii bytów według św. Tomasza
• omawia wpływ idei hierarchii bytów na średniowieczną koncepcję władzy i społeczeństwa • przedstawia różnice między filozofią św. Augustyna a filozofią św. Tomasza • interpretuje portret św. Augustyna
• objaśnia alegoryczne znaczenie koloru na obrazie Justusa z Gandawy
Sztuka średniowieczna • rozpoznaje najważniejsze zabytki polskiego i europejskiego średniowiecza
• odróżnia styl romański od gotyckiego • wymienia podstawowe cechy stylu romańskiego i gotyckiego
• podaje przykłady zabytków polskiego i europejskiego średniowiecza
• właściwie posługuje się terminami: płaskorzeźba, rzeźba pełnofigurowa, fresk, pieta, ikona, nawa, ołtarz, prezbiterium, apsyda, katedra, przypora, rozeta, witraż, portal • wyjaśnia i ilustruje przykładami parenetyczny i anonimowy charakter sztuki średniowiecznej
• omawia alegorię i podaje jej przykłady
• używa we właściwym kontekście terminów: symultanizm, iluminatorstwo, miniatura, chorał, bazylika • analizuje średniowieczne dzieło sztuki według następujących kryteriów: symbolika, kolorystyka, kolejność ukazywania postaci, sposób przedstawienia sylwetki ludzkiej, kontekst filozoficzny i historyczny dzieła, kompozycja • wymienia cechy stylu bizantyjskiego i podaje jego przykłady
• wypowiada się na temat muzyki średniowiecznej
Teatr średniowieczny • podaje nazwy średniowiecznych gatunków teatralnych • wymienia cechy teatralnych gatunków średniowiecznych • wypowiada się na temat funkcji teatru w średniowieczu • objaśnia psychomachię w kontekście moralitetu • przywołuje szerokie konteksty i nawiązania
ŚREDNIOWIECZE – TEKSTY Z EPOKI
Bogurodzica – najstarszy polski utwór poetycki • czyta ze zrozumieniem Bogurodzicę
• wskazuje przykłady archaizmów w utworze • rozpoznaje podmiot liryczny oraz adresata utworu
• wskazuje archaizmy leksykalne i fleksyjne w Bogurodzicy
• wyjaśnia znaczenie pojęcia kierlesz • wypowiada się na temat kompozycji utworu
• omawia funkcję Bogurodzicy w średniowiecznej Polsce • odnajduje w treści Bogurodzicy motyw deesis i odnosi go do sztuk plastycznych
• omawia formę wiersza
• wskazuje podobieństwa między motywem deesis w Bogurodzicy a przedstawionym na średniowiecznej ikonie
Ludzki wymiar cierpienia Matki Boskiej w Lamencie świętokrzyskim • czyta ze zrozumieniem Lament świętokrzyski
• wskazuje przykłady archaizmów w utworze • określa sytuację liryczną, podmiot liryczny i adresatów utworu
• wskazuje archaizmy leksykalne i fleksyjne w Lamencie świętokrzyskim • charakteryzuje Maryję jako matkę
• rozpoznaje w wierszu motyw Stabat mater
• porównuje obrazy Maryi z Lamentu świętokrzyskiego i z Bogurodzicy
• zestawia obrazy męki Pańskiej przedstawione w Lamencie świętokrzyskim i na obrazie Matthiasa Grünewalda Ukrzyżowanie
• wypowiada się na temat obrazu Żydów w tekście Lamentu świętokrzyskiego
Motyw tańca śmierci w Rozmowie Mistrza Polikarpa ze Śmiercią • czyta ze zrozumieniem Rozmowę Mistrza Polikarpa ze Śmiercią
• streszcza utwór
• wskazuje przykłady archaizmów w tekście • opisuje obraz śmierci przedstawiony w utworze, posługując się przy tym terminem alegoria
• wskazuje w tekście archaizmy leksykalne i fleksyjne • odnajduje w przeczytanym fragmencie motyw danse macabre
• wyjaśnia przyczyny popularności motywu śmierci w średniowieczu
• wyjaśnia w kontekście utworu znaczenie pojęć memento mori i ars moriendi • omawia na podstawie lektury światopogląd ludzi średniowiecza
• wypowiada się na temat średniowiecznych wskazań ars moriendi
• tłumaczy, czym była w średniowieczu czarna śmierć • porównuje motyw danse macabre przedstawiony w Rozmowie… i na obrazie Bernta Notkego Taniec śmierci
Średniowieczny ideał ascety – Legenda o św. Aleksym • czyta ze zrozumieniem Legendę o św. Aleksym
• streszcza żywot św. Aleksego
• wskazuje przykłady archaizmów w utworze • charakteryzuje świętego jako ascetę
• podaje przykłady archaizmów leksykalnych i fleksyjnych z tekstu • wskazuje w utworze typowe elementy legendy hagiograficznej
• podejmuje dyskusję na temat aktualności ascezy oraz sensu takiej drogi do świętości • opisuje inne przykłady ascezy średniowiecznej
• wyjaśnia, jaką rolę odgrywali święci w życiu ludzi średniowiecza
Świętość afirmacyjna – św. Franciszek • relacjonuje treść fragmentu Pochwała stworzenia
• charakteryzuje Pochwałę stworzenia jako hymn
• porównuje postawy dwóch świętych: św. Franciszka i św. Aleksego • odnajduje w tekście elementy stylu biblijnego
• wyraża opinię na temat dwóch dróg do świętości – św. Aleksego i św. Franciszka • interpretuje dzieło Giotta
• wyjaśnia znaczenie pojęcia franciszkanizm • przywołuje szerokie konteksty interpretacyjne związane z postacią św. Franciszka
Średniowieczny wzorzec rycerza – Król Artur i rycerze Okrągłego Stołu • streszcza fragment utworu Król Artur i rycerze Okrągłego Stołu • wymienia tytuły europejskich eposów rycerskich
• odnosi zachowania Artura do średniowiecznego kodeksu rycerskiego
• wyjaśnia znaczenie pojęcia epos rycerski • na przykładzie tekstu objaśnia funkcję fantastyki w epice rycerskiej
• tłumaczy, co oznacza pojęcie etos • analizuje etos rycerza i wyraża swoją opinię na ten temat
• wypowiada się na temat XV-wiecznego obrazu Rycerze Okrągłego Stołu i św. Graal
• opisuje współczesne dzieła (filmowe, literackie) nawiązujące do średniowiecznych opowieści o rycerzach
Średniowieczna miłość – Dzieje Tristana i Izoldy dla fragmentów utworu:
• streszcza fragment Dziejów Tristana i Izoldy
dla całości utworu:
• streszcza utwór Dzieje Tristana i Izoldy
• sporządza plan wydarzeń
dla fragmentów utworu:
• formułuje zasady miłości rycerskiej
dla całości utworu:
• omawia etos rycerski na przykładzie postaci Tristana dla fragmentów utworu:
• objaśnia funkcję fantastyki w tekście
dla całości utworu:
• podaje przykłady elementów fantastyki w Dziejach Tristana i Izoldy i określa ich funkcję dla fragmentów utworu:
• analizuje specyfikę uczucia łączącego Tristana i Izoldę
dla całości utworu:
• charakteryzuje obyczajowość średniowieczną na podstawie Dziejów Tristana i Izoldy
• streszcza historię Abelarda i Heloizy
• podaje przykłady dzieł (także współczesnych) opartych na historii podobnej do romansu Tristana i Izoldy
• wypowiada się na temat miniatury Tristan i Izolda podczas morskiej podróży
Historiografia polska w średniowieczu • opisuje wzorzec władcy na podstawie charakterystyki Bolesława Chrobrego pióra Galla Anonima
• definiuje pojęcie kronika • wymienia obowiązki króla przedstawione przez kronikarza
• podaje przykłady dzieł polskiej historiografii średniowiecznej
• definiuje pojęcie historiografia • na podstawie Kroniki polskiej wypowiada się na temat stosunków społecznych i obyczajowości w średniowiecznej Polsce
• charakteryzuje dzieła polskiej historiografii średniowiecznej • omawia uwarunkowania historyczne początków piśmiennictwa polskiego
• podejmuje dyskusję na temat wizerunku współczesnych władców w mediach • przygotowuje mowę pochwalną na cześć wybranej przez siebie osoby
ŚREDNIOWIECZE – NAUKA O JĘZYKU
U źródeł języka polskiego • wymienia dialekty polszczyzny
• przytacza przykłady zabytków języka polskiego
(w tym pierwsze zapisane zdanie) • rozpoznaje we współczesnym języku niektóre pozostałości staropolskie, np. ślady liczby podwójnej
• omawia historię zapożyczeń
• wskazuje przykłady wyrazów z przegłosem polskim, palatalizacją oraz e ruchomym
• podaje przyczyny zmian zachodzących w języku polskim • sytuuje język polski we właściwej grupie języków słowiańskich
• wymienia nazwy podstawowych grup języków wywodzących się z języka praindoeuropejskiego oraz języków spoza rodziny indoeuropejskiej
ŚREDNIOWIECZE – PODSUMOWANIE I POWTÓRZENIE
Podsumowanie wiadomości • relacjonuje opinie na temat średniowiecza, zawarte we fragmentach tekstów Franca Cardiniego Wojownik i rycerz oraz Johana Huizingi Jesień średniowiecza • wskazuje i komentuje różnice pomiędzy tekstami obu autorów • formułuje własne sądy na podstawie przeczytanych fragmentów • podejmuje dyskusję dotyczącą oceny średniowiecza, w której odwołuje się do fragmentów tekstów Cardiniego i Huizingi • przywołuje szerokie konteksty i nawiązania wywodzące się ze światopoglądu i z twórczości średniowiecza
Powtórzenie wiadomości • odtwarza najważniejsze fakty, sądy i opinie na temat średniowiecza • wykorzystuje najważniejsze konteksty wywodzące się ze średniowiecza • rozważa zagadnienia poruszane w przeczytanych tekstach średniowiecznych i formułuje własne sądy na ich temat oraz wnioski • zabiera głos w dyskusji na tematy związane ze światopoglądem oraz twórczością średniowiecza i stosuje odpowiednie argumenty
• w swoich wypowiedziach dokonuje uogólnień, podsumowań i porównań • wykorzystuje bogate konteksty wywodzące się ze światopoglądu i z twórczości średniowiecza
• formułuje i rozwiązuje problemy badawcze związane z epoką średniowiecza
ŚREDNIOWIECZE – NAWIĄZANIA
Śladami średniowiecza • rozpoznaje inspiracje sztuką średniowiecza • wymienia elementy kultury średniowiecza obecne w dzisiejszym świecie
• omawia wpływy kultury średniowiecznej w różnych dziełach sztuki
• analizuje wybrany przykład inspiracji kulturą średniowiecza • podaje przykłady wpływów sztuki średniowiecznej na twórczość kolejnych epok
• omawia stosunek poszczególnych okresów w historii kultury do dziedzictwa średniowiecza
Poetycki komentarz do ascezy • rozpoznaje kontekst literacki wiersza Kazimiery Iłłakowiczówny Opowieść małżonki św. Aleksego • określa typ liryki występujący w utworze, a także wskazuje podmiot liryczny i adresata wiersza • porównuje legendę średniowieczną z poetyckim komentarzem współczesnej poetki
• omawia kontekst kulturowy wykorzystany w wierszu
• pisze analizę i interpretację wiersza
Śmiech w średniowieczu
(wybór nauczyciela) • referuje opinię bohaterów Imienia róży na temat śmiechu
• porównuje stosunek do śmiechu obecny w Imieniu róży i Stołku dla wesołka • rozpoznaje we fragmencie Imienia róży autora księgi – Arystotelesa
• omawia rolę błazna na dworach • podejmuje dyskusję na temat funkcji śmiechu w kulturze średniowiecza i dzisiaj • przywołuje szerokie konteksty i nawiązania obecne w utworze Umberta Eco Imię róży
Współczesne inspiracje średniowieczem
(wybór nauczyciela) • streszcza fragment tekstu Andrzeja Sapkowskiego Miecz przeznaczenia

• wymienia motywy średniowieczne, którymi posłużył się autor Miecza przeznaczenia
• odnajduje w tekście elementy stylizowane na polszczyznę średniowieczną • wskazuje w dziele Zdzisława Beksińskiego nawiązania do wieków średnich oraz elementy charakterystyczne dla sposobu obrazowania malarza • interpretuje obraz Zdzisława Beksińskiego
• porównuje dzieło Beksińskiego z animacją Tomasza Bagińskiego Katedra
Średniowiecze w krzywym zwierciadle – Monty Python i św. Graal
(wybór nauczyciela) • streszcza fabułę filmu
• odnajduje w filmie motywy średniowieczne
• wyjaśnia w kontekście filmu znaczenie słów absurd oraz ironia • porównuje bohaterów filmu z ich pierwowzorami z legend arturiańskich
• wyjaśnia, na czym polega specyfika angielskiego humoru • analizuje środki tworzące w filmie klimat średniowiecza • podejmuje dyskusję na temat walorów artystycznych i poznawczych filmu

Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny − Ponad słowami klasa 1 część 2
Tematyka lekcji Wymagania konieczne
(ocena dopuszczająca)



Uczeń: Wymagania podstawowe
(ocena dostateczna)

Uczeń potrafi to,
co na ocenę dopuszczającą, oraz: Wymagania rozszerzające
(ocena dobra)

Uczeń potrafi to, co na ocenę dostateczną, oraz: Wymagania dopełniające
(ocena bardzo dobra)

Uczeń potrafi to, co
na ocenę dobrą, oraz: Wymagania wykraczające
(ocena celująca)

Uczeń potrafi to,
co na ocenę
bardzo dobrą, oraz:
RENESANS – O EPOCE
U progu czasów nowożytnych • określa, na kiedy datowany jest początek renesansu w Europie
• podaje umowną datę początku renesansu w Polsce
• wyjaśnia znaczenie i pochodzenie nazwy epoki
• tłumaczy, co oznacza pojęcie reformacja i opisuje rolę Marcina Lutra
• dostrzega związki pomiędzy odrodzeniem a antykiem • objaśnia, na czym polegała reformacja i jakie były jej przyczyny
• opisuje przemiany kulturowe, które stały się podwalinami nowej epoki
• podaje przykłady związków pomiędzy renesansem a antykiem
• wymienia wyznania protestanckie
• wyjaśnia znaczenie pojęć humanizm i antropocentryzm • omawia społeczne uwarunkowania narodzin epoki odrodzenia
• charakteryzuje rolę wydarzeń wyznaczających początek renesansu w kształtowaniu nowej epoki
• wyjaśnia znaczenie wyrażenia ad fontes • analizuje wpływ antyku na narodziny nowej epoki • wyjaśnia, jakie było podłoże różnicy pomiędzy periodyzacją renesansu w Europie i w Polsce
• omawia wpływ teorii heliocentrycznej Mikołaja Kopernika, wynalezienia druku i upadku Konstantynopola na kształtowanie się renesansu
Filozofia renesansu • wymienia nazwiska czołowych filozofów i myślicieli epoki odrodzenia
• streszcza fragment Pochwały głupoty Erazma z Rotterdamu
• przedstawia główny temat Księcia Niccola Machiavellego

• omawia najważniejsze założenia filozofii Erazma z Rotterdamu
• opisuje ogólne tendencje filozoficzne odrodzenia
• wyczerpująco przedstawia problematykę fragmentów Pochwały głupoty i Księcia
• w kontekście fragmentów tekstów Machiavellego i Erazma z Rotterdamu wyjaśnia znaczenie terminów makiawelizm i tolerancja • podejmuje dyskusję na temat poglądów Erazma z Rotterdamu i Machiavellego
• objaśnia wpływ filozofii Platona na myśl renesansową
• wypowiada się na temat gatunku zapoczątkowanego przez Michela de Montaigne’a
• podejmuje dyskusję na temat etyki w kontekście dzieła Niccola Machiavellego
Sztuka renesansu • rozpoznaje dzieła sztuki renesansowej
• ogólnie wypowiada się na temat najważniejszych artystów odrodzenia (Leonardo da Vinci, Michał Anioł, Rafael, Sandro Botticelli) • wymienia cechy charakterystyczne stylu renesansowego i objaśnia je na przykładach
• prezentuje dzieła polskiego renesansu
• wyjaśnia znaczenie terminów: akt, portret, perspektywa, scenka rodzajowa, krużganki, miasto idealne, sfumato • wskazuje i ilustruje przykładami najważniejsze tematy sztuki renesansowej
• omawia twórczość najważniejszych artystów odrodzenia (Leonardo da Vinci, Michał Anioł, Rafael, Sandro Botticelli) • analizuje renesansowe dzieło sztuki
• charakteryzuje wpływ antyku na sztukę odrodzenia
• opisuje twórczość renesansowych artystów północnych
• analizuje i ocenia dzieła renesansowe
• wypowiada się na temat muzyki XVI-wiecznej

Teatr renesansowy • wymienia cechy teatru elżbietańskiego • przedstawia różnice pomiędzy teatrem renesansowym a średniowiecznym
• wylicza podobieństwa i różnice pomiędzy teatrem renesansowym a antycznym • charakteryzuje konwencje teatralne powstałe w renesansie
• omawia zjawisko teatru dell’arte • przedstawia podobieństwa oraz różnice pomiędzy dramatem humanistycznym a elżbietańskim
RENESANS – TEKSTY Z EPOKI
Poezja religijna Jana Kochanowskiego • czyta ze zrozumieniem Pieśń XXV z Ksiąg wtórych Kochanowskiego
• określa rodzaj liryki występujący w utworze
• wskazuje podmiot liryczny oraz adresata lirycznego pieśni
• określa gatunek utworu i wskazuje na jego pochodzenie • interpretuje wiersz
• wyjaśnia, na czym polega renesansowy charakter utworu
• porównuje kreację Boga w pieśni z Jego obrazem w utworach średniowiecznych
• rozpoznaje rodzaj wersyfikacji zastosowany w utworze • na podstawie indywidualnych poszukiwań wyjaśnia znaczenie wyrażenia Deus artifex i odnosi je do utworu Jana Kochanowskiego
• konfrontuje wiersz Jana Kochanowskiego z obrazem Pietera Bruegla Żniwa i formułuje wnioski
Świat myśli Jana Kochanowskiego utrwalony w Pieśniach • czyta ze zrozumieniem podane pieśni
• wskazuje elementy światopoglądu renesansowego w utworach Kochanowskiego
• definiuje pieśń jako gatunek • na podstawie wierszy charakteryzuje światopogląd poety
• wyjaśnia znaczenie terminów: horacjanizm, cnota, fortuna, stoicyzm, epikureizm
• odnajduje wątki horacjańskie w pieśniach Jana Kochanowskiego
• analizuje wiersze pod kątem obecności elementów stoicyzmu i epikureizmu • dokonuje analizy i interpretacji utworów
• wskazuje w pieśniach cechy wiersza sylabicznego • porównuje Pieśń XXIV z Ksiąg wtórych z wierszami Horacego
• konfrontuje pieśni Jana Kochanowskiego z obrazem Tycjana Trzy okresy życia
Liryka obywatelska Jana Kochanowskiego • czyta ze zrozumieniem fragmenty Pieśni o spustoszeniu Podola i Pieśń XIV z Ksiąg wtórych
• określa rodzaj liryki, podmiot liryczny i adresata lirycznego utworów • określa historyczne tło powstania Pieśni o spustoszeniu Podola
• wypowiada się na temat kreacji podmiotu lirycznego
• odnosi tematykę pieśni do światopoglądu renesansowego
• dokonuje analizy i interpretacji wiersza
• w kontekście utworu Jana Kochanowskiego wypowiada się na temat roli osób sprawujących władzę
• podaje cechy wiersza sylabicznego • przywołuje szerokie konteksty interpretacyjne utworów Kochanowskiego oraz nawiązania do nich
Renesansowy obraz arkadii • czyta ze zrozumieniem fragment Pieśni świętojańskiej o sobótce
• określa rodzaj liryki i wskazuje podmiot liryczny oraz adresata lirycznego • rozpoznaje gatunek wiersza i odnosi go do tradycji literackiej
• w kontekście utworu wyjaśnia znaczenie terminów: sielanka, arkadia, literatura pastoralna, folklor, idylla • odnajduje w wierszu toposy renesansowe
• wskazuje w utworze środki stylistyczne i określa ich funkcję
• odnosi tematykę wiersza do obyczajowości ziemiańskiej XVI w.
• podejmuje dyskusję na temat realiów życia wiejskiego oraz wizji poetyckiej wsi • odnosi mit arkadyjski do zjawisk współczesnej kultury
• konfrontuje wiersz Jana Kochanowskiego z obrazem Giorgionego Burza

Fraszki – poezja dnia codziennego • rozpoznaje w czytanych fraszkach tematykę autobiograficzną, refleksyjno-filozoficzną i obyczajową • na podstawie poznanych utworów charakteryzuje fraszkę jako gatunek literacki
• wskazuje we fraszkach elementy światopoglądu i obyczajowości renesansowej • odnajduje we fraszkach konteksty antyczne i biblijne • analizuje fraszki pod kątem renesansowego obrazu człowieka
• omawia topos świata jako teatru
• konfrontuje wybraną fraszkę z obrazem Giuseppe Arcimbolda Jesień
Żaden ojciec podobno barziej nie miłował / Dziecięcia – Treny Jana Kochanowskiego • odnosi Treny do biografii Jana Kochanowskiego
• czyta ze zrozumieniem wskazane utwory
• definiuje tren jako gatunek • wskazuje elementy filozofii stoickiej w Trenach
• rozpoznaje w Trenie IX pozorny panegiryk
• odnajduje w Trenie XIX informacje świadczące o odbudowie światopoglądu poety
• wyjaśnia znaczenie określeń poezja funeralna i liryka żałobna • analizuje i interpretuje wskazane treny
• przedstawia kryzys światopoglądowy poety na podstawie trenów: IX, X i XI

• wypowiada się na temat kreacji podmiotu lirycznego w Trenach
• wyjaśnia, na czym polegała innowacyjność Trenów Kochanowskiego
• na podstawie cyklu Trenów omawia kompozycję epicedium

Tłumaczenie wierne czy piękne – o Psałterzu Dawidów Jana Kochanowskiego
(wybór nauczyciela) • czyta ze zrozumieniem psalmy w tłumaczeniu Jana Kochanowskiego
• definiuje psalm jako gatunek • odnosi Psałterz Dawidów do tradycji biblijnej
• wyjaśnia znaczenie terminów: translatoryka, humanizm chrześcijański, poeta doctus • wypowiada się na temat specyfiki przekładu
• porównuje Psalm 130 w przekładzie Jana Kochanowskiego z wersją utworu z Biblii Tysiąclecia • zestawia Psalm 130 w przekładzie Jana Kochanowskiego z pieśnią Czego chcesz od nas, Panie i wypowiada się na temat spójności światopoglądowej poety
• podejmuje dyskusję na temat granic wolności tłumacza • odnosi Psalm 130 w tłumaczeniu Jana Kochanowskiego do analogicznych zjawisk w kulturze

Podsumowanie wiadomości na temat Jana Kochanowskiego • przytacza najważniejsze wydarzenia z biografii Jana Kochanowskiego
• podaje tytuły omówionych utworów Kochanowskiego • analizuje wybrane wiersze • wskazuje najważniejsze tematy i motywy w twórczości Kochanowskiego • omawia znaczenie twórczości Jana Kochanowskiego w rozwoju literatury polskiej • wypowiada się na temat światopoglądu Jana Kochanowskiego w kontekście jego biografii i twórczości

Kazania sejmowe Piotra Skargi • przytacza argumentację zaprezentowaną przez Piotra Skargę
• wyjaśnia znaczenie terminu retoryka • nakreśla kontekst historyczny Kazań sejmowych
• odnajduje w tekście wątki biblijne
• wyjaśnia znaczenie terminów: anarchia szlachecka, złota wolność, tolerancja religijna • wskazuje w utworze środki retoryczne
• charakteryzuje stylizację proroczej groźby w Kazaniach sejmowych

• podejmuje dyskusję na temat aktualności Kazań sejmowych we współczesnej Polsce
• konfrontuje treść obrazu Jana Matejki Kazanie Skargi z realiami historycznymi i formułuje wnioski na temat ideologicznej funkcji obrazu • analizuje obraz Jana Matejki Kazanie Skargi
Sonety do Laury Francesca Petrarki • czyta ze zrozumieniem wskazane utwory
• określa rodzaj liryki zastosowany w wierszach
• definiuje sonet jako gatunek • określa podmiot liryczny, adresata lirycznego oraz sytuację liryczną w wierszach
• wypowiada się na temat kreacji podmiotu lirycznego
• wskazuje w podanych utworach cechy gatunkowe sonetu • analizuje i interpretuje wiersz
• opisuje uczucia podmiotu lirycznego
• wskazuje w utworach przykłady idealizacji kobiety
• na podstawie poznanych utworów charakteryzuje zjawisko petrarkizmu
• podejmuje dyskusję na temat wpływu twórczości Francesca Petrarki na skonwencjonalizowanie poezji miłosnej
• porównuje dwa sposoby obrazowania piękna kobiecego na przykładzie obrazów Giorgionego Śpiąca Wenus i Domenica Ghirlandaia Portret Giovanny Tornabuoni
Przemyślny szlachcic Don Kichote z Manczy Miguela de Cervantesa Saavedry • streszcza dzieło Cervantesa
• wyjaśnia znaczenie wyrażenia walka z wiatrakami • wymienia cechy gatunkowe romansu rycerskiego i ilustruje je przykładami z literatury średniowiecznej
• charakteryzuje na podstawie tekstu głównych bohaterów powieści • wyjaśnia istotę parodii i podaje odpowiednie przykłady
• analizuje utwór Cervantesa pod kątem parodii romansu rycerskiego
• rozpatruje charaktery głównych bohaterów powieści jako odbicie dwoistej natury ludzkiej
• konfrontuje poznany tekst z obrazem Honoré Daumiera Don Kichot
• tworzy parodię dowolnego dzieła literackiego
Początki noweli – Giovanni Boccaccio Dekameron
(wybór nauczyciela) • streszcza nowelę Sokół
• definiuje nowelę jako gatunek • wypowiada się na temat Dekameronu jako cyklu nowel
• na podstawie tekstu podaje cechy gatunkowe noweli • wyróżnia elementy kompozycyjne noweli
• analizuje utwór pod kątem światopoglądu renesansowego • omawia obraz Sandra Botticellego Uczta w piniowym lesie

Makbet Williama Szekspira • streszcza dramat Makbet
• wymienia tytuły najważniejszych dzieł Williama Szekspira

• przedstawia zarys biografii Williama Szekspira
• omawia cechy charakterystyczne teatru elżbietańskiego
• porównuje dramat szekspirowski z dramatem antycznym
• charakteryzuje głównych bohaterów tragedii
• wskazuje przyczyny ostatecznej klęski Makbeta • wyjaśnia znaczenie określenia kwestia szekspirowska
• analizuje pod względem psychologicznym motywację działań głównych bohaterów dramatu
• określa rolę czarownic w budowaniu napięcia w sztuce
• wskazuje elementy świata irracjonalnego i opisuje ich znaczenie
• omawia funkcję elementów humorystycznych w Makbecie • analizuje przyczyny ponadczasowej aktualności dzieł Szekspira
• wymienia przykłady adaptacji dzieł Szekspira
• definiuje tragizm w utworze
• streszcza Hamleta Williama Szekspira
• omawia wybraną adaptację Makbeta bądź Hamleta i konfrontuje ją z tekstem dramatu
RENESANS – NAUKA O JĘZYKU
Styl artystyczny • wymienia cechy charakterystyczne stylu renesansowego • wyjaśnia różnicę pomiędzy stylem artystycznym a stylami funkcjonalnymi • prezentuje na przykładach cechy stylu renesansowego
• wskazuje przykłady parodii, trawestacji i pastiszu
• rozpoznaje wiersz sylabiczny i określa jego cechy
• wskazuje chwyty retoryczne w przykładowych tekstach publicystycznych z okresu odrodzenia oraz współczesnych
• analizuje problem oryginalności dzieła literackiego w kontekście konwencji stylistycznej
RENESANS – PODSUMOWANIE I POWTÓRZENIE
Podsumowanie wiadomości na temat kultury renesansu • relacjonuje opinie o epoce zawarte we fragmentach tekstów Renesans Jerzego Ziomka oraz Czy diabeł może być zbawiony i 27 innych kazań Leszka Kołakowskiego • w kontekście fragmentu książki Jerzego Ziomka porównuje możliwości, jakie stwarzał ludziom renesans, z epoką poprzednią • wypowiada się na temat związków kultury narodowej z europejską
• podejmuje dyskusję na temat renesansu w kontekście fragmentu książki Leszka Kołakowskiego • formułuje własną opinię dotyczącą stereotypów w postrzeganiu renesansu
Powtórzenie wiadomości • odtwarza najważniejsze fakty, sądy i opinie na temat renesansu • wykorzystuje najistotniejsze konteksty wywodzące się z twórczości renesansowej • formułuje wnioski na tematy związane z twórczością renesansową
• określa własne stanowisko w kwestii dziedzictwa renesansu • uczestniczy w dyskusji na tematy związane z renesansem i stosuje odpowiednie argumenty
• w swoich wypowiedziach dokonuje uogólnień, podsumowań i porównań • wykorzystuje bogate konteksty wywodzące się z twórczości renesansowej
• formułuje i rozwiązuje problemy badawcze dotyczące piśmiennictwa renesansowego
RENESANS – NAWIĄZANIA
Śladami renesansu • rozpoznaje wpływy kultury renesansowej w różnych dziełach sztuki
• wymienia osiągnięcia cywilizacyjne renesansu oraz ich wpływ na rozwój człowieka • przedstawia wpływ sztuki renesansowej na późniejsze epoki • prezentuje dowolny przykład inspiracji kulturą renesansu • omawia i ocenia dowolny przykład inspiracji kulturą renesansu

Cywilizacja odrodzenia – odrodzenie cywilizacji
(wybór nauczyciela) • relacjonuje poglądy Jeana Delumeau zawarte we fragmencie tekstu Cywilizacja Odrodzenia
• wymienia najważniejsze osiągnięcia epoki • podaje przykłady wpływu renesansu na współczesną cywilizację • wyjaśnia, dlaczego czasy renesansu rozpoczynają epokę nowożytną
• podejmuje dyskusję na temat osiągnięć renesansu
• ocenia z własnej perspektywy przełomowy charakter epoki • konfrontuje osiągnięcia kultury renesansu ze znanymi sobie dziełami sztuki
Mona Lisa w czasach popkultury
(wybór nauczyciela) • wypowiada się na temat zjawiska popkultury
• formułuje wypowiedź na temat Mona Lisy Leonarda da Vinci • porównuje obraz Jeana-Michela Basquiata z pierwowzorem
• przedstawia własną opinię na temat przetwarzania ikon historii sztuki przez popkulturę
• analizuje funkcję wykorzystania Mona Lisy w dziele popkulturowym • podejmuje dyskusję na temat tego, czym jest sztuka
O śmierci ponad epokami − *** [Anka! to już trzy i pół roku] Władysława Broniewskiego
(wybór nauczyciela) • czyta ze zrozumieniem wiersz Władysława Broniewskiego
• określa rodzaj liryki, wskazuje podmiot liryczny i adresata lirycznego utworu • odnajduje w utworze nawiązania do Trenów Jana Kochanowskiego
• określa w kontekście wiersza etymologię imienia Zofia • dokonuje analizy stylistycznej wiersza
• wypowiada się na temat kreacji podmiotu lirycznego w wierszu Broniewskiego w kontekście Trenów • podejmuje dyskusję na temat opisu śmierci i żałoby w różnych okresach literackich • pisze analizę porównawczą wierszy *** [Anka! to już trzy i pół roku] Władysława Broniewskiego i Tren XIX Jana Kochanowskiego
Makbet z przymrużeniem oka
(Wybór nauczyciela) • streszcza wskazany fragment utworu Trzy wiedźmy Terry’ego Pratchetta
• odnajduje w czytanym tekście aluzje do Makbeta Williama Szekspira • charakteryzuje utwór jako parodię i podaje odpowiednie przykłady
• wskazuje środki nadające tekstowi efekt komediowy • uczestniczy w dyskusji na temat funkcjonowania parodii • wskazuje elementy świadczące o oryginalnym podejściu twórcy do gatunku powieści
Romeo i Julia współcześnie
(Wybór nauczyciela) • streszcza fabułę Romea i Julii w reż. Baza Luhrmanna
• opisuje swoje wrażenia po obejrzeniu filmu • porównuje film Luhrmanna z utworem Williama Szekspira
• wyjaśnia znaczenie terminów: adaptacja, ekranizacja, interpretacja • dokonuje szczegółowej analizy porównawczej wybranych scen filmu

• wypowiada się na temat funkcji kiczu w filmie
• podejmuje dyskusję o granicach dowolności adaptacji
• wyraża swoją opinię na temat rekwizytów, kostiumów oraz sposobu filmowania i montażu
Królowa Margot
(Wybór nauczyciela) • opisuje relacje panujące na dworze francuskim, które zostały przedstawione w filmie • omawia wydarzenia historyczne stanowiące tło fabuły filmu
• analizuje pobudki, jakimi kierowała się tytułowa bohaterka filmu • na podstawie fabuły filmu rozważa problem zła w człowieku
• przywołuje konteksty i nawiązania wykorzystane w filmie
BAROK – O EPOCE
Barok – świat wewnętrznych sprzeczności
• wyjaśnia etymologię nazwy barok
• określa ramy czasowe epoki
• podaje daty początku i końca baroku w Polsce • wymienia podstawowe różnice pomiędzy renesansem a barokiem
• wyjaśnia, dlaczego XVI w. nazywa się czasem wojen
• tłumaczy znaczenie terminów monarchia absolutna i kontrreformacja • omawia najważniejsze postanowienia soboru trydenckiego
• charakteryzuje specyfikę polskiego baroku
• wypowiada się na temat życia codziennego w baroku • analizuje wpływ soboru trydenckiego na kształt epoki
• podaje przykłady teatralizacji życia w baroku
• charakteryzuje tło historyczne epoki
Człowiek wobec nieskończoności – filozofia czasów baroku • streszcza fragmenty traktatów Kartezjusza: Medytacji o pierwszej filozofii i Rozprawy o metodzie
• relacjonuje fragment Myśli Pascala
• przedstawia podstawowe założenia filozofii Kartezjańskiej
• wymienia najważniejsze elementy filozofii Blaise’a Pascala • objaśnia sens stwierdzenia Myślę, więc jestem
• tłumaczy znaczenie sforumłowania zakład Pascala
• wyjaśnia, jak rozumie określenie trzcina myśląca • wymienia nazwiska przedstawicieli spirytualizmu, naturalizmu i panteizmu oraz charakteryzuje ich poglądy
• formułuje swoją opinię na temat myśli barokowej • przedstawia charakterystykę głównych nurtów myśli barokowej, korzystając z różnych źródeł informacji

Sztuka baroku • rozpoznaje cechy stylu barokowego na podstawie wskazanych dzieł
• wymienia nazwiska najważniejszych twórców okresu baroku
• podaje najistotniejsze cechy stylu barokowego
• omawia twórczość przedstawicieli sztuki barokowej
• charakteryzuje malarstwo barokowe, posługując się przykładami dzieł
• na przykładzie wybranej budowli przedstawia cechy architektury barokowej • omawia założenia światopoglądowe sztuki baroku
• charakteryzuje operę jako zjawisko typowe dla baroku
• wyjaśnia, czym był teatr dworski • określa, na czym polegało znaczenie Kościoła jako mecenasa sztuki
• dokonuje analizy rzeźby barokowej według wskazanych kryteriów
• opisuje działalność szkolnego teatru jezuitów w Polsce • analizuje i interpretuje wybrane dzieło sztuki barokowej

BAROK – TEKSTY Z EPOKI
Wprowadzenie do literatury barokowej • charakteryzuje dwa nurty poezji barokowej: dworski i metafizyczny
• wymienia nazwiska przedstawicieli klasycyzmu barokowego
• definiuje termin marinizm • omawia twórczość Moliera
• wyjaśnia znaczenie terminów: sacrum, profanum, vanitas
• przedstawia różnice pomiędzy nurtem dworskim i metafizycznym literatury baroku a klasycyzmem francuskim • streszcza wybrany dramat Pierre’a Corneille’a bądź Jeana Racine’a
Poezja metafizyczna Mikołaja Sępa Szarzyńskiego • czyta ze zrozumieniem wiersze poety
• omawia przynależność Mikołaja Sępa Szarzyńskiego do dwóch epok: renesansu z uwagi na lata życia i baroku ze względu na prekursorską twórczość
• odnajduje cechy poezji metafizycznej w utworach Sępa Szarzyńskiego
• wskazuje podmiot liryczny oraz adresata lirycznego i określa sytuację liryczną we wskazanych wierszach
• wypowiada się na temat kreacji podmiotu lirycznego w analizowanych sonetach
• dokonuje analizy stylistycznej i interpretacji wierszy Sępa Szarzyńskiego
• porównuje obraz Boga zawarty w utworach Sępa Szarzyńskiego z obrazem Boga w Hymnie Jana Kochanowskiego
• podejmuje dyskusję na temat aktualności poezji Sępa Szarzyńskiego • analizuje pogląd poety na temat sensu istnienia na podstawie wskazanych sonetów
• konfrontuje sonety Sępa Szarzyńskiego z obrazem Juana de Valdésa Leala In ictu oculi

Poezja Daniela Naborowskiego • wskazuje w wierszu Krótkość żywota cechy literatury metafizycznej
• odnajduje w wierszu Na oczy królewny angielskiej i omawia cechy literatury dworskiej • odczytuje wiersz Krótkość żywota jako traktat z tezą i potwierdzającą ją argumentacją • analizuje i interpretuje wiersze Krótkość żywota oraz Na oczy królewny angielskiej
• wyjaśnia znaczenie paradoksów kończących wiersz
• interpretuje obraz Georges’a de La Toura Maria Magdalena
Poezja dworska Jana Andrzeja Morsztyna • na podstawie wiersza Do trupa definiuje sonet jako gatunek
• przytacza definicję paradoksu i podaje odpowiednie przykłady • wyjaśnia istotę konceptu w wierszach O swej pannie i Do trupa
• odnajduje elementy sensualizmu w omawianych utworach • analizuje wiersze Jana Andrzeja Morsztyna
• definiuje marinizm po omówieniu twórczości Jana Andrzeja Morsztyna • omawia koncept stanowiący oś konstrukcyjną utworu O swej pannie • w kontekście barokowego ujęcia tematu śmierci porównuje wiersz Do trupa z rzeźbą Berniniego Śmierć błogosławionej Ludwiki Albertoni
Zbytki sarmackie według Wacława Potockiego • streszcza wskazane fragmenty Zbytków polskich
• wyjaśnia znaczenie terminu sarmatyzm
• na podstawie tekstu omawia zamiłowanie XVII-wiecznej szlachty i duchowieństwa do życia ponad stan • odnajduje we fragmencie Zbytków polskich elementy nurtu sarmackiego
• przedstawia obraz społeczeństwa wyłaniający się z podanego fragmentu • przytacza fakty na temat wojen polsko-szwedzkich w XVII w.
• tworzy analizę formalną tekstu i przedstawia funkcję użytych w nim środków językowych
• podejmuje dyskusję na temat społeczeństwa polskiego w kontekście utworu Wacława Potockiego
• omawia wpływ przymusowej konwersji na życie i twórczość Wacława Potockiego
Sarmaty portret własny – Pamiętniki Jana Chryzostoma Paska • definiuje sarmatyzm oraz wymienia jego wady i zalety
• przytacza najważniejsze fakty z biografii pisarza
• przedstawia biografię Paska i wskazuje w niej fakty typowe dla Sarmaty
• na podstawie utworu definiuje pamiętnik • odnajduje w tekście Pamiętników elementy mentalności sarmackiej
• analizuje styl i język Pamiętników • podejmuje dyskusję na temat elementów mentalności sarmackiej u współczesnych Polaków

Angielska poezja metafizyczna
(wybór nauczyciela) • omawia charakter twórczości angielskich poetów metafizycznych • określa, na czym polega koncept w wierszu Pchła Johna Donne’a
• rozpoznaje oryginalny charakter utworu Donne’a
• dokonuje analizy i interpretacji wiersza Pchła • podejmuje dyskusję na temat współczesnych przykładów niebanalnego ukazania erotyzmu w sztuce
• analizuje i porównuje obrazy Ogród miłości Petera Paula Rubensa oraz Vanitas Pietera Claesza
• przedstawia w kontekście analizowanych obrazów przykłady łączenia ze sobą dwóch skrajnych kręgów tematycznych
BAROK – NAUKA O JĘZYKU
Środki wyrazu artystycznego i ich funkcje • wymienia środki wyrazu artystycznego
właściwe dla stylu barokowego • klasyfikuje środki artystycznego wyrazu oraz określa ich funkcję w dziele literackim
• prezentuje na przykładach cechy stylu barokowego • odnosi termin makaronizm do współczesnej polszczyzny • wypowiada się na temat wpływu stylu barokowego na treść utworów
• porównuje na podstawie wybranych utworów style renesansowy i barokowy

BAROK – PODSUMOWANIE I POWTÓRZENIE
Podsumowanie wiadomości na temat baroku • relacjonuje opinie na temat baroku zawarte we fragmentach książek Dzieje literatury polskiej Juliana Krzyżanowskiego i Helikon sarmacki Andrzeja Vincenza • wyjaśnia znaczenie pojęcia rodzimości w piśmiennictwie barokowym • wypowiada się na temat demokratycznego charakteru piśmiennictwa barokowego • podejmuje dyskusję dotyczącą nieobecności literatury barokowej w świadomości społecznej • odnajduje w literaturze i sztuce barokowej elementy ponadczasowe
Powtórzenie wiadomości • przytacza najważniejsze fakty, sądy i opinie na temat twórczości barokowej • wykorzystuje najistotniejsze konteksty wywodzące się z twórczości barokowej • formułuje wnioski na tematy związane z twórczością barokową
• określa własne stanowisko w kwestii dziedzictwa baroku • uczestniczy w dyskusji na tematy związane z barokiem i stosuje odpowiednie argumenty
• w swoich wypowiedziach dokonuje uogólnień, podsumowań i porównań • wykorzystuje bogate konteksty wywodzące się z twórczości barokowej
• formułuje i rozwiązuje problemy badawcze dotyczące twórczości barokowej
BAROK – NAWIĄZANIA
Śladami baroku • rozpoznaje inspiracje barokowe w sztuce
• podaje przykłady motywów w kulturze współczesnej wywodzących się z baroku • charakteryzuje stosunek do baroku na przestrzeni epok • prezentuje przykład dzieła zainspirowanego sztuką barokową • szczegółowo omawia wybrany przykład współczesnego dzieła inspirowanego sztuką barokową
Barokowe inspiracje
(wybór nauczyciela) • czyta ze zrozumieniem wskazane teksty
• streszcza w punktach fragmenty Kuli Pascala Jorge Luisa Borgesa • odnajduje elementy estetyki barokowej we fragmencie Wojny futbolowej Ryszarda Kapuścińskiego
• prezentuje sylwetkę Ryszarda Kapuścińskiego
• referuje wykład Borgesa i interpretuje ostatnie zdanie tekstu
• konfrontuje cechy estetyki barokowej wymienione przez Kapuścińskiego z dziełami sztuki zamieszczonymi w podręczniku
• podejmuje dyskusję na temat obecności estetyki barokowej we współczesnym świecie • porównuje barokową wizję świata i człowieka opisaną przez Pascala z niepokojami współczesnych ludzi
• ocenia aktualne przejawy estetki barokowej w sztuce i życiu codziennym
Ideał kobiecego piękna
(wybór nauczyciela) • odnajduje w podręczniku oraz dostępnych sobie źródłach akty kobiece powstałe w baroku i w innych epokach
• dobiera obrazy według kryterium kompozycji wykorzystanej przez Fernanda Botera w dziele
Leżąca naga kobieta z kwiatami • porównuje obraz Botera z aktami barokowymi, wskazuje elementy zaczerpnięte z tradycji i komentuje sposób ich przetworzenia • podejmuje dyskusję na temat ewolucji ideału kobiecego piękna • uczestniczy w dyskusji na temat obecności i funkcji kiczu we współczesnych przedstawieniach kobiety
Barok w poezji współczesnej
(wybór nauczyciela) • określa rodzaj liryki oraz zasadę kompozycyjną, według której zbudowany jest wiersz Jarosława Marka Rymkiewicza Róża oddana Danielowi Naborowskiemu • określa funkcję anafory • wykazuje się znajomością topiki barokowej i wskazuje toposy wykorzystane w wierszu Rymkiewicza • porównuje utwór Rymkiewicza z wierszem barokowym o podobnej konstrukcji
• wyjaśnia znaczenie symbolu róży obecnego w tekście • tworzy prezentację dotyczącą toposu róży w literaturze i sztuce
Barokowa teatralność w opowieści filmowej
(wybór nauczyciela) • odnajduje w filmie Vatel w reż. Rolanda Joffégo elementy teatralizacji życia w baroku
• opisuje przedstawioną w filmie barokową arystokrację • porównuje kadry filmowe z reprodukcjami barokowych obrazów zamieszczonymi w podręczniku
• ocenia postępowanie arystokracji ukazane w filmie • odnajduje w filmie toposy barokowe
• analizuje postępowanie tytułowego bohatera • interpretuje motyw lustra obecny w filmie • porównuje sposób przedstawienia arystokracji w filmach Vatel oraz Królowa Margot
• pisze recenzję dzieła Rolanda Joffégo

Filmowa opowieść o artyście – Dziewczyna z perłą Petera Webbera
(wybór nauczyciela) • na podstawie filmu charakteryzuje życie codzienne w baroku
• opisuje proces powstawania dzieła sztuki • przedstawia charakterystykę postaci Griet – służącej malarza • porównuje kadry z filmu z obrazami Jana Vermeera
• analizuje i ocenia kreację Scarlett Johansson
• tworzy prezentację na temat obrazu artysty w filmie
OŚWIECENIE – O EPOCE
Oświecenie w Europie i Polsce • objaśnia etymologię nazwy epoki
• podaje daty graniczne oświecenia w Europie
• przedstawia periodyzację polskiego oświecenia • opisuje światopogląd ludzi oświecenia
• wymienia osiągnięcia oświecenia w dziedzinie nauki
• podaje nazwy instytucji powstałych w czasach stanisławowskich • opisuje przemiany społeczne doby oświecenia
• charakteryzuje specyfikę polskiego oświecenia
• prezentuje wpływ idei oświeceniowych na życie codzienne
• analizuje rolę czasopiśmiennictwa w oświeceniu • analizuje przemiany światopoglądowe, które ukształtowały epokę

Wiek rozumu i czułego serca • czyta ze zrozumieniem fragment traktatu Johna Locke’a Rozważania dotyczące rozumu ludzkiego i przytacza najważniejsze tezy tekstu
• czyta ze zrozumieniem fragment Traktatu o tolerancji Woltera i podaje
najistotniejsze założenia tekstu • wymienia główne kierunki światopoglądowe oświecenia
• prezentuje założenia filozofii Johna Locke’a
• charakteryzuje podstawowe elementy światopoglądu Woltera
• wyjaśnia znaczenie terminów: deizm, ateizm, materializm, sensualizm, empiryzm, tabula rasa, utylitaryzm, liberalizm, libertynizm • odnajduje w tekście Johna Locke’a argumenty świadczące o tym, że autor był zwolennikiem racjonalizmu i empiryzmu
• przedstawia okoliczności, w których powstał Traktat o tolerancji
• na podstawie tekstu objaśnia, jaką rolę – według Woltera – odgrywają Bóg i religia


• prezentuje podstawowe założenia światopoglądu Immanuela Kanta
• wyjaśnia, na czym polega kopernikański przewrót w filozofii dokonany przez Kanta
• tłumaczy, czym jest według filozofa prawo naturalne
• omawia główne twierdzenia Jeana-Jacquesa Rousseau
• przedstawia pogłębioną wiedzę na temat filozofii Immanuela Kanta i Jeana-Jacquesa Rousseau
Sztuka oświecenia • wskazuje na przykładach cechy stylu klasycystycznego w architekturze, malarstwie i rzeźbie
• na podstawie wybranych dzieł omawia cechy rokoka • podaje cechy stylu klasycystycznego i rokokowego
• omawia rolę teatru w oświeceniu • wymienia najważniejsze dzieła czołowych twórców klasycyzmu europejskiego
• opisuje specyfikę rokokowych przedmiotów użytku codziennego i wystroju wnętrz
• charakteryzuje rolę komedii w teatrze oświeceniowym • analizuje dzieło klasycystyczne według wskazanych kryteriów
• wyjaśnia, w jaki sposób sztuka oświecenia odzwierciedlała najważniejsze idee epoki
• określa rolę Teatru Narodowego w rozwoju polskiego oświecenia • wypowiada się na temat muzyki okresu oświecenia
• prezentuje treść i problematykę wybranej komedii klasycystycznej
OŚWIECENIE – TEKSTY Z EPOKI
Wprowadzenie do literatury oświecenia • wymienia nazwy gatunków literackich najpełniej realizujących postulat dydaktyzmu
• wskazuje gatunek, który pojawił się w polskiej literaturze XVIII-wiecznej
• wymienia najważniejsze cechy literatury sentymentalnej i rokokowej • definiuje klasycyzm w literaturze • wskazuje podstawowe zadania twórcy oświeceniowego • wymienia poetyki normatywne
Bajki Ignacego Krasickiego • wymienia cechy gatunkowe bajki i przytacza odpowiednie przykłady • wskazuje i wyjaśnia morał w bajkach Jagnię i wilcy, Wilk i owce oraz
Lew pokorny • określa pochodzenie gatunku bajki
• odnosi sens bajki Wilk i owce do sytuacji z życia codziennego
• formułuje morał bajki Podróżny • komentuje bajkę Lew pokorny w kontekście wiedzy na temat natury ludzkiej
• przedstawia ogólny obraz człowieka wyłaniający się z bajek Ignacego Krasickiego i komentuje go w odniesieniu do znanej mu rzeczywistości
Świat poprawiać – zuchwałe rzemiosło – satyry Ignacego Krasickiego • definiuje satyrę jako gatunek
• relacjonuje treść Żony modnej Ignacego Krasickiego • charakteryzuje głównych bohaterów satyry
• wymienia wady ganione przez autora Żony modnej
• podaje cechy utworu, które świadczą o jego przynależności do klasycyzmu
• porównuje bajkę i satyrę
• omawia kompozycję satyry • rozpatruje satyrę w kontekście ówczesnej obyczajowości
• wskazuje sposoby osiągnięcia efektu komicznego w satyrze • w kontekście satyry omawia wzorce obyczajowe obecne we współczesnym świecie
Śmiejmy się z głupich, choć i przewielebnych – Monachomachia Ignacego Krasickiego • definiuje poemat heroikomiczny jako gatunek
• streszcza wskazany fragment Monachomachii • wyjaśnia pochodzenie poematu heroikomicznego
• wskazuje w tekście Monachomachii cechy gatunkowe poematu heroikomicznego
• odnajduje w utworze ogólną refleksję i ją komentuje
• rozpatruje fragmenty Monachomachii w kontekście swojej wiedzy na temat funkcjonowania zakonów w XVIII w.
• wskazuje w tekście przykłady zabiegów językowych mających wywołać efekt komiczny
• opisuje rolę humoru w Monachomachii • analizuje sposób ukazania mnichów w poemacie
• w kontekście fragmentów Monachomachii podejmuje dyskusję na temat funkcji śmiechu w życiu społecznym • porównuje fragment Monachomachii z eposem homeryckim i wskazuje sparodiowane elementy
• przedstawia w satyryczny sposób wybrany fragment życia społecznego

Podsumowanie wiadomości na temat Ignacego Krasickiego • wymienia nazwy gatunków uprawianych przez Krasickiego i podaje przykładowe tytuły utworów • relacjonuje najważniejsze wydarzenia z biografii poety
• podaje tytuł pierwszej polskiej powieści • wylicza powracające w twórczości Krasickiego tematy i motywy oraz przytacza tytuły konkretnych dzieł
• przedstawia rolę „księcia poetów” w rozwoju literatury polskiej • określa tematykę powieści Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki
Sentymentalna twórczość Franciszka Karpińskiego • definiuje sielankę jako gatunek
• streszcza wskazane fragmenty utworu Laura i Filon • odnajduje w świecie przedstawionym utworu elementy o charakterze konwencjonalnym
• określa pochodzenie sielanki i podaje nazwiska twórców tego gatunku
• przytacza poglądy Jeana-Jacquesa Rousseau i opisuje ich wpływ na rozwój sentymentalizmu
• wyjaśnia, dlaczego sielanki sentymentalne śmieszą dzisiejszego czytelnika • wymienia tytuły innych utworów Franciszka Karpińskiego
• porównuje świat sielankowej arkadii do utopii

Pieśń Legionów Polskich we Włoszech • opisuje historyczne okoliczności powstania Pieśni Legionów Polskich we Włoszech
• nazywa rodzaj liryki występujący w utworze i wypowiada się na temat podmiotu lirycznego
• wymienia wydarzenia historyczne przywołane w tekście Józefa Wybickiego
• określa, kiedy Mazurek Wybickiego został oficjalnie uznany za hymn państwowy
• podejmuje dyskusję na temat roli hymnu i innych symboli w życiu narodu • określa funkcję przywołania osoby Tadeusza Kościuszki w zakończeniu pieśni
• wypowiada się na temat autorstwa i charakteru melodii towarzyszącej tekstowi pieśni
Wobec inności – o Podróżach Guliwera Jonathana Swifta • streszcza wskazany fragment Podróży do wielu odległych narodów świata… • odnajduje elementy ironii w przeczytanym fragmencie i określa jej funkcję
• analizuje sposób przedstawienia cywilizacji europejskiej w utworze
• odnosi fantastyczne wątki podróżnicze do historycznej wiedzy na temat kolonializmu
• podejmuje dyskusję o spotkaniach różnych cywilizacji we współczesnym świecie • w kontekście dzieła Swifta wypowiada się na temat szans funkcjonowania społeczeństwa wielokulturowego
OŚWIECENIE – NAUKA O JĘZYKU
Mówić poprawnie • wymienia rodzaje norm językowych
• podaje typy słowników językowych i wyjaśnia, które wątpliwości rozwiewa dany typ słownika
• nazywa cechy stylu oświeceniowego • przytacza przykłady ilustrujące różne rodzaje norm językowych
• prezentuje na przykładach cechy stylu oświeceniowego
• rozpoznaje, kiedy odstępstwo od normy językowej jest błędem językowym
• odróżnia błędy wewnątrz-od zewnątrzjęzykowych
• przytacza przykłady błędów językowych i określa ich rodzaj • wyszukuje błędy językowe określonego typu
OŚWIECENIE – PODSUMOWANIE I POWTÓRZENIE
Podsumowanie wiadomości • przytacza opinie zawarte we fragmentach tekstów Wynalezienie wolności 1700–1789 Jeana Starobinskiego i Mroczne dziedzictwo oświecenia Pawła Lisickiego • formułuje własną opinię dotyczącą tez zawartych w przeczytanych tekstach
• wypowiada się na temat dążeń wolnościowych w XVIII w. • podejmuje dyskusję na temat spuścizny myślowej oświecenia • w kontekście fragmentu tekstu Pawła Lisickiego zabiera głos w kwestii manipulowania opinią publiczną w oświeceniu i czasach współczesnych
• podejmuje polemikę z tekstem Pawła Lisickiego
Powtórzenie wiadomości • przytacza najważniejsze fakty, sądy i opinie na temat dorobku oświecenia • wykorzystuje najistotniejsze konteksty wywodzące się z twórczości oświeceniowej • formułuje wnioski na tematy związane z twórczością oświeceniową
• określa własne stanowisko w kwestii dziedzictwa oświecenia • uczestniczy w dyskusji na tematy związane z oświeceniem i stosuje odpowiednie argumenty
• w swoich wypowiedziach dokonuje uogólnień, podsumowań i porównań • wykorzystuje bogate konteksty wywodzące się z twórczości oświeceniowej
• formułuje i rozwiązuje problemy badawcze dotyczące piśmiennictwa oświeceniowego
OŚWIECENIE – NAWIĄZANIA
Śladami oświecenia • wymienia instytucje powstałe w epoce oświecenia mające swoje współczesne odpowiedniki
• wskazuje elementy klasycyzmu w kulturze współczesnej • omawia wpływy światopoglądu oświeceniowego na człowieka XXI w.
• analizuje wybrany przykład inspiracji kulturą oświecenia • podaje konkretne przykłady wpływu sztuki klasycystycznej i sentymentalnej na twórczość późniejszych epok
• omawia zmianę światopoglądową, jaka zaszła w epoce oświecenia
Czesław Miłosz o rozumie
(wybór nauczyciela) • podaje najistotniejsze fakty z biografii Czesława Miłosza
• określa funkcję apostrofy rozpoczynającej tekst Rozum • wskazuje sytuacje, do których odnosi się w drugim akapicie tekstu podmiot mówiący
• wyjaśnia funkcję użycia słowa gdybyż • odnosi teksty Czesława Miłosza do światopoglądu oświeceniowego • wyjaśnia metafory użyte w tekście Labirynt
• opisuje, co było przyczyną niezgody autora na uwielbienie labiryntu swego umysłu
• określa, jaką rolę wyznacza sztuce i artyście podmiot mówiący
Bajki współczesne • streszcza teksty Zbigniewa Herberta Wilk i owieczka oraz Wiatr i róża
• odnajduje w utworach cechy gatunkowe bajki • interpretuje morały bajek Herberta • przytacza najważniejsze fakty z biografii Zbigniewa Herberta
• analizuje kreację narratora w bajce Wilk i owieczka • komentuje sposób, w jaki Herbert odnosi się do tradycji XVIII-wiecznego bajkopisarstwa • pisze analizę porównawczą wybranych bajek Ignacego Krasickiego i Zbigniewa Herberta
Współczesne nawiązania malarskie – Perspektywa: „Madame Récamier” Davida
(wybór naucziela) • wyjaśnia, że pierwowzorem obrazu René Magritte’a Perspektywa: „Madame Récamier” Davida było klasycystyczne dzieło Jacques’a-Louisa Davida pod tytułem Madame Récamier • analizuje obraz Davida jako modelowy przykład klasycyzmu w sztuce • porównuje surrealistyczne dzieło René Magritte’a z obrazem Davida
• opisuje swoje wrażenia wynikające z zestawienia obu dzieł
• interpretuje współczesny obraz i ocenia go z perspektywy własnej wrażliwości • pisze analizę porównawczą obu obrazów, wykorzystując szerokie konteksty i nawiązania
Wobec konwencji – Laura i Filon Marii Pawlikowskiej-
-Jasnorzewskiej
(wybór naucziela) • wskazuje utwór, do którego nawiązuje wiersz Marii Pawlikowskiej-
-Jasnorzewskiej • odnajduje w wierszu elementy nawiązujące do konwencji sielanki oświeceniowej • interpretuje wymowę wiersza • omawia polemikę poetki z oświeceniowym sentymentalizmem • rozpoznaje typ malarstwa oświeceniowego, do którego nawiązuje wiersz Marii Pawlikowskiej-
-Jasnorzewskiej, i wskazuje punkty wspólne obu dzieł
Współczesny Robinson
(wybór nauczyciela) • streszcza fabułę filmu Cast Away – poza światem w reż. Roberta Zemeckisa • charakteryzuje głównego bohatera przed pobytem na bezludnej wyspie i po jego powrocie do cywilizacji
• wyjaśnia, jak w kontekście filmu rozumie słowo świat użyte w tytule
• opisuje znaczenie piłki dla głównego bohatera podczas jego pobytu na wyspie • analizuje konfrontację bohatera z cywilizacją po powrocie z wyspy
• interpretuje motyw nieotwartej paczki
• wypowiada się na temat kreacji Toma Hanksa w filmie
• porównuje fabułę filmu z treścią książki Robinson Crusoe Daniela Defoe
Amadeusz Miloša Formana
(wybór nauczyciela) • streszcza fabułę filmu • charakteryzuje Antonia Salieriego i Amadeusza Mozarta jako dwie kontrastujące ze sobą postacie • nazywa chwyt narracyjny zastosowany w filmie i określa jego funkcję
• ocenia postępowanie Mozarta i wypowiada się na temat praw artysty do niekonwencjonalnego zachowania • opisuje kondycję artysty w XVIII w.
Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny − Ponad słowami klasa 2 część 1



Tematyka lekcji Wymagania konieczne (ocena dopuszczająca)




Uczeń: Wymagania podstawowe (ocena dostateczna)


Uczeń potrafi to,
co na ocenę dopuszczającą, oraz: Wymagania rozszerzające
(ocena dobra)


Uczeń potrafi to, co na ocenę dostateczną, oraz: Wymagania dopełniające
(ocena bardzo dobra)


Uczeń potrafi to, co
na ocenę dobrą, oraz: Wymagania wykraczające
(ocena celująca)

Uczeń potrafi to,
co na ocenę
bardzo dobrą, oraz:
ROMANTYZM – O EPOCE
Romantyzm – wprowadzenie do epoki • wyjaśnia pojęcia romantyzm, irracjonalizm, naród, indywidualizm, młodość, bunt, ludowość
• wskazuje wydarzenia wyznaczające początek i koniec romantyzmu polskiego • wyjaśnia pojęcia panteizm, orientalizm,
preromantyzm, burza i napór
• wskazuje i objaśnia daty wyznaczające początek i koniec romantyzmu polskiego oraz europejskiego • wymienia najważniejsze dzieła preromantyzmu europejskiego
• opisuje specyfikę romantyzmu polskiego
• wypowiada się na temat życia i twórczości George’a Byrona • wypowiada się na temat wydarzeń historycznych, które miały wpływ na kształtowanie się nowej epoki
• przedstawia postać Napoleona i jego wpływ na kształtowanie się nowej epoki • opisuje specyfikę życia codziennego w romantyzmie
• charakteryzuje zjawisko dandyzmu
Filozofia w epoce ducha • wyjaśnia pojęcia subiektywizm, idealizm, teza, antyteza, synteza
• wskazuje filozofa, którego poglądy są reprezentatywne dla epoki • wyjaśnia pojęcia metafizyka, mesjanizm
• charakteryzuje ogólne tendencje filozoficzne epoki
• czyta ze zrozumieniem fragment dzieła Hegla Wykłady z filozofii dziejów • referuje najważniejsze tezy filozofii Hegla
• wyjaśnia istotę triady Hegla • tłumaczy przyczyny popularności mesjanizmu w Polsce • referuje poglądy filozoficzne Johanna Gottlieba Fichtego na podstawie informacji dostępnych w podręczniku oraz innych źródłach
Sztuka romantyczna • wyjaśnia pojęcia pejzaż, ogród romantyczny
• rozpoznaje pejzaż i ogród romantyczny na przykładach
• wskazuje najważniejsze dzieła sztuki romantycznej • wyjaśnia pojęcia historyzm, neogotyk, orientalizm
• wymienia cechy charakterystyczne stylu romantycznego i objaśnia je na przykładach • wskazuje i ilustruje przykładami najważniejsze tematy sztuki romantycznej
• opisuje twórczość kluczowych artystów romantycznych (Henry’ego Fuseli, Caspara Davida Friedricha, Francisca Goi) • analizuje romantyczne dzieło sztuki
• omawia wpływ gotyku na sztukę renesansu
• charakteryzuje specyfikę teatru romantycznego • wymienia cechy pejzażu romantycznego
• charakteryzuje ogólnie polskie malarstwo romantyczne
• wypowiada się na temat muzyki romantycznej
ROMANTYZM – TEKSTY Z EPOKI
Wprowadzenie do literatury romantycznej • wyjaśnia pojęcia bohater romantyczny, bohater werterowski, bohater bajroniczny, ballada, epopeja narodowa, dramat romantyczny • wyjaśnia pojęcia ludowość, orientalizm, fantastyka, groza, mesjanizm
• charakteryzuje różne typy bohatera romantycznego • wyjaśnia pojęcia frenezja, powieść poetycka, gawęda szlachecka
• określa rolę wątków irracjonalnych w twórczości romantyków • wyjaśnia pojęcie wallenrodyzm
• określa rolę wyobraźni i natchnienia w twórczości romantyków • charakteryzuje specyfikę romantycznych gatunków literackich
Preromantyzm niemiecki
(wybór nauczyciela) • orientuje się w twórczości Johanna Wolfganga Goethego i Fryderyka Schillera
• streszcza fragment prozy Johanna Wolfganga Goethego
• omawia treść wiersza Do radości • orientuje się w najważniejszych wątkach Cierpień młodego Wertera
• odnajduje w wierszu Schillera elementy oświeceniowe i romantyczne • wyjaśnia zasadność użycia powieści epistolarnej dla przedstawienia losów Wertera
• wskazuje w powieści elementy zapowiadające romantyzm
• analizuje wiersz Do radości • opisuje wpływ powieści Goethego na kulturę i obyczajowość pierwszej fazy romantyzmu w Europie
• formułuje własne zdanie na temat zasadności użycia tekstu wiersza Fryderyka Schillera jako hymnu Unii Europejskiej • streszcza Cierpienia młodego Wertera i interpretuje dzieło
Preromantyzm angielski • wyjaśnia pojęcia ballada, poeci jezior
• czyta ze zrozumieniem, zamieszczone w podręczniku wiersze Williama Wordswortha
• omawia treść utworów angielskiego poety • omawia stosunek poetów romantycznych do przyrody na podstawie treści utworów • omawia kreację podmiotu lirycznego w wierszu romantycznym na przykładzie podanych utworów • analizuje i interpretuje wiersze Williama Wordswortha zamieszczone w podręczniku • streszcza powieść Mary Shelley Frankenstein
• omawia różnice pomiędzy powieścią gotycką a powieścią Frankenstein
• analizuje sposób budowania atmosfery grozy w podanym fragmencie powieści
• wymienia tytuł przynajmniej jednej ekranizacji dzieła Mary Shelley
Manifest polskiego romantyzmu • wyjaśnia pojęcia ballada, świat ponadzmysłowy, światopogląd empiryczny
• relacjonuje treść ballady
• wypowiada się na temat życia i twórczości Adama Mickiewicza • omawia przedstawione w utworze idee oświeceniowe i romantyczne
• charakteryzuje bohaterkę ballady jako osobę obłąkaną • omawia funkcję ludu w balladzie
• interpretuje utwór jako manifest romantyzmu polskiego • omawia balladę jako gatunek typowy dla światopoglądu romantycznego • opisuje etap biografii Adama Mickiewicza, w którym powstał tekst
• odnosi postać Starca przedstawionego w balladzie do sylwetki Jana Śniadeckiego

Świat romantycznej miłości • wyjaśnia pojęcia bohater werterowski, książki zbójeckie
• streszcza fragment IV cz. Dziadów zamieszczony w podręczniku
• relacjonuje treść IV cz. Dziadów
• charakteryzuje Gustawa jako bohatera werterowskiego • orientuje się w treści IV cz. Dziadów
• wyjaśnia, kim są postacie toczące dialog w cytowanym fragmencie
• opisuje miłość romantyczną • przedstawia podział dramatu
• wymienia cechy miłości romantycznej zawarte we fragmentach
• porównuje postać Księdza jako antagonisty Gustawa ze Starcem z Romantyczności
• wskazuje cechy dramatu romantycznego • analizuje język fragmentów jako przykład stylu romantycznego
• omawia sens przestrogi, wygłoszonej przez Gustawa
• wyjaśnia funkcję ekspresji słownej w wypowiedziach Gustawa • porównuje fragment utworu z Romantycznością
• wypowiada się na temat statusu ontologicznego Gustawa
• zestawia Gustawa z tytułowym bohaterem Cierpień młodego Wertera
Poetycki świat Orientu • wyjaśnia znaczenie terminu sonet
• omawia treść sonetów zamieszczonych w podręczniku
• wskazuje w utworach Adama Mickiewicza cechy gatunkowe sonetu • wyjaśnia terminy Orient, orientalizm
• charakteryzuje obraz Orientu w wierszu Bakczysaraj w nocy
• wiąże tematykę utworów z biografią Adama Mickiewicza • analizuje sonety
• omawia funkcje zastosowanych w utworach środków stylistycznych • wyjaśnia pojęcie pielgrzym w kontekście zaprezentowanych utworów
• w wierszu Stepy akermańskie omawia kreację podmiotu mówiącego
• w wierszu Burza opisuje kreację bohatera lirycznego pojawiającego się w ostatniej strofie • odnosi budowę sonetów Adama Mickiewicza do tradycji gatunku
• porównuje sonet Burza z obrazem Théodore’a Géricault Tratwa „Meduzy”
III cz. Dziadów Adama Mickiewicza • relacjonuje treść cz. III Dziadów
• wyjaśnia terminy improwizacja, mesjanizm, prometeizm, dramat romantyczny
• przedstawia obraz społeczeństwa polskiego na podstawie scen Salon warszawski i Pan Senator • wyjaśnia pojęcia filomaci, filareci, martyrologia
• przedstawia okoliczności powstania cz. III Dziadów
• omawia problem teodycei obecny w Wielkiej Improwizacji
• tłumaczy znaczenie pojęcia prometeizm na podstawie analizy Wielkiej Improwizacji
• odczytuje znaczenie pojęcia mesjanizm w kontekście Widzenia Księdza Piotra
• interpretuje symbolikę przypowieści Żegoty
• prezentuje cechy dramatu romantycznego na przykładzie Dziadów cz. III
• charakteryzuje Konrada jako bohatera romantycznego • odnosi treść scen więziennych do biografii Adama Mickiewicza
• interpretuje przemianę Gustawa w Konrada
• przedstawia wątki biblijne obecne w Widzeniu Księdza Piotra
• dostrzega stylizację apokaliptyczną Widzenia Księdza Piotra
• wyjaśnia słowa Wysockiego: Nasz naród jak lawa... • analizuje kreację Konrada podczas Wielkiej Improwizacji
• przedstawia rolę Małej Improwizacji
• omawia funkcję epizodu przedstawiającego historię pani Rollison
• omawia stylizację apokaliptyczną obecną w Widzeniu Księdza Piotra
• interpretuje Ustęp oraz Do przyjaciół Moskali z uwagi na obraz społeczeństwa rosyjskiego • analizuje „pieśń wampiryczną” Konrada
• porównuje sceny oniryczne w cz. III Dziadów
• dyskutuje na temat dwóch postaw człowieka wobec Boga – Konrada i Księdza Piotra
Pan Tadeusz Adama Mickiewicza • relacjonuje treść Pana Tadeusza Adama Mickiewicza
• wyjaśnia terminy inwokacja, epopeja narodowa
• prezentuje pełny tytuł dzieła i go wyjaśnia
• omawia warstwy szlacheckie ukazane w dziele • charakteryzuje Jacka Soplicę/księdza Robaka jako bohatera dynamicznego
• omawia tło historyczne Pana Tadeusza na podstawie opisu przyjazdu tytułowego bohatera, historii rodu Horeszków oraz koncertu Jankiela
• wymienia cechy, które uczyniły z Pana Tadeusza epopeję narodową • wyjaśnia termin ironia romantyczna
• omawia genezę Pana Tadeusza w świetle Epilogu
• przedstawia funkcję opisów przyrody w dziele • omawia ewolucję bohatera w twórczości Adama Mickiewicza • odnosi tematykę Pana Tadeusza do życiorysu Adama Mickiewicza
• zestawia romantyczny obraz natury z opisami przyrody w Panu Tadeuszu
• analizuje i ocenia adaptację filmową Pana Tadeusza w reżyserii Andrzeja Wajdy
Ostatnie wiersze Adama Mickiewicza • relacjonuje treść utworów [Nad wodą wielką i czystą...] i [Polały się łzy...]
• wyjaśnia znaczenie terminu wyznanie autobiograficzne • omawia sposób ukazania natury w wierszu [Nad wodą wielką i czystą...]
• opisuje sposób przedstawienia każdego z etapów życia podmiotu mówiącego w wierszu [Polały się łzy...] • omawia kreację podmiotu mówiącego w obu utworach
• określa rolę paralelizmu w wierszu [Nad wodą wielką i czystą...] i klamry kompozycyjnej w wierszu [Polały się łzy...] • analizuje wiersze z uwagi na sposób ukazania przemijania
• wypowiada się na temat działalności Adama Mickiewicza w ostatnich latach jego życia • wypowiada się na temat wiersza [Polały się łzy...] w kontekście biografii Adama Mickiewicza
• omawia odmienność obu liryków od dotychczasowej twórczości poety
Podsumowanie wiadomości na temat Adama Mickiewicza • wymienia najważniejsze wydarzenia w biografii Adama Mickiewicza
• podaje tytuły omawianych utworów Adama Mickiewicz
• prezentuje tematykę omawianych utworów Adama Mickiewicza • prezentuje problematykę omawianych utworów Adama Mickiewicza • wskazuje najważniejsze tematy i motywy w twórczości Adama Mickiewicza • prezentuje biografię Adama Mickiewicza
• omawia znaczenie twórczości Adama Mickiewicza dla rozwoju literatury polskiej • wypowiada się na temat twórczości Adama Mickiewicza w kontekście jego biografii
• dyskutuje na temat znaczenia twórczości Adama Mickiewicza dla rozwoju literatury polskiej
Słowacki o Polsce i Polakach w Grobie Agamemnona • relacjonuje treść wiersza
• wyjaśnia pojęcia Termopile, Cheronea • omawia na podstawie wiersza symbolikę Termopil i Cheronei w odniesieniu do historii Polski • omawia kreację podmiotu mówiącego w utworze
• odczytuje znaczenie symboli użytych w utworze czerepu rubasznego, duszy anielskiej i innych • przytacza opinię podmiotu lirycznego o rodakach zawartą w Grobie Agamemnona
• omawia odwołania mitologiczne w utworze • bierze udział w dyskusji na temat obrazu Polaków zawartego w Grobie Agamemnona oraz jego ponadczasowości
Nostalgia emigranta – Hymn [Smutno mi, Boże!] • relacjonuje treść wiersza
• wyjaśnia terminy hymn, nostalgia, emigrant • omawia relację pomiędzy zastosowanym gatunkiem literackim a treścią wiersza
• określa funkcję epifory zastosowanej w utworze • prezentuje kreację podmiotu lirycznego
• analizuje sposób przedstawienia natury przez Słowackiego • omawia sposób tworzenia nastroju w wierszu
• interpretuje utwór w kontekście biografii Juliusza Słowackiego oraz w wymiarze uniwersalnym • wypowiada się na temat losu emigranta
• dokonuje analizy porównawczej Hymnu Juliusza Słowackiego i Stepów akermańskich Adama Mickiewicza
Kordian Juliusza Słowackiego • relacjonuje treść podanych fragmentów oraz całości utworu
• podaje genezę i znaczenie imienia Kordian
• wskazuje cechy charakterystyczne Kordiana jako bohatera romantycznego
• wyjaśnia pojęcie winkelriedyzm
• charakteryzuje głównego bohatera • charakteryzuje głównego bohatera na podstawie fragmentu monologu na szczycie Mont Blanc
• omawia stanowisko Prezesa na podstawie fragmentu aktu III
• wskazuje przyczyny omdlenia Kordiana
• przedstawia cechy bohatera werterowskiego w postaci Kordiana
• wyjaśnia znaczenie opowieści Grzegorza
• przytacza argumenty przeciwników oraz zwolenników zamachu na cara
• wymienia cechy dramatu romantycznego na podstawie Kordiana • interpretuje symbolikę miejsca, z którego bohater wygłasza monolog
• przedstawia reakcję Kordiana na decyzję spiskowych w kontekście jego monologu wygłoszonego na górze Mont Blanc
• analizuje Przygotowanie w kontekście historii powstania listopadowego
• omawia wpływ etapów podróży Kordiana na kształtowanie się światopoglądu bohatera
• przedstawia koncepcję bohatera romantycznego zaprezentowaną w Kordianie • interpretuje rolę Strachu i Imaginacji na podstawie analizy fragmentu sceny V aktu III
• analizuje sposób tworzenia napięcia w prezentowanej scenie
• porównuje winkelriedyzm Słowackiego z mesjanizmem Mickiewicza
• analizuje rolę diabła w Kordianie
• zestawia Kordiana z Konradem • porównuje fragment monologu na Mont Blanc z Wielką Improwizacją z III cz. Dziadów
• interpretuje fragment monologu Kordiana w zestawieniu z obrazem Caspara Davida Friedricha Wędrowiec nad morzem mgieł
• omawia ocenę powstania listopadowego według Juliusza Słowackiego i ustosunkowuje się do niej
• przedstawia i analizuje dwa sposoby mówienia o powstaniu listopadowym –Adama Mickiewicza w III cz. Dziadów i Juliusza Słowackiego w Kordianie
Podsumowanie wiadomości na temat Juliusza Słowackiego • wymienia najważniejsze wydarzenia w biografii poety
• podaje tytuły poznanych utworów Słowackiego
• przedstawia problematykę wybranych utworów wieszcza • wskazuje najważniejsze tematy i motywy w twórczości Słowackiego • omawia znaczenie twórczości Słowackiego dla rozwoju literatury polskiej • wypowiada się na temat poglądów Słowackiego o Polsce i Polakach w kontekście jego twórczości
• bierze udział w dyskusji na temat znaczenia twórczości poety w rozwoju literatury polskiej
Nie-Boska komedia Zygmunta Krasińskiego
(wybór nauczyciela) • relacjonuje treść Nie-Boskiej komedii
• charakteryzuje obóz Rewolucji • prezentuje argumenty hrabiego Henryka i Pankracego
• omawia cechy dramatu romantycznego na podstawie Nie-Boskiej komedii • interpretuje tytuł dramatu
• wyjaśnia zakończenie dramatu
• charakteryzować hrabiego Henryka jako bohatera tragicznego • analizuje przyczyny klęski małżeństwa hrabiego Henryka
• omawia rozważania, dotyczące poety i poezji • przywołuje szerokie konteksty i nawiązania
Poezja Cypriana Norwida • przedstawia tematykę omawianych wierszy Cypriana Norwida
• określa rodzaj liryki i adresata w utworach Fortepian Szopena i Bema pamięci żałobny rapsod
• orientuje się w treści utworu, do którego nawiązuje wiersz W Weronie • dzieli utwór Fortepian Szopena na części tematyczne
• omawia tradycje pogrzebowe przedstawione w rapsodzie
• określa sposób, w jaki wiersz W Weronie odwołuje się do utworu Szekspira • analizuje środki stylistyczne zastosowane w wierszu Fortepian Szopena i określa ich funkcje
• odczytuje znaczenie motta w kontekście całego utworu
• interpretuje sposób przedstawienia pochówku generała
• określa funkcję użytych w rapsodzie wyróżników graficznych
• podaje funkcje środków stylistycznych zastosowanych w wierszu W Weronie • interpretuje symbole użyte w wierszu Fortepian Szopena
• omawia koncepcję sztuki przedstawioną w Fortepianie Szopena
• analizuje sposób, w jaki Norwid osiągnął w rapsodzie nastrój żałoby
• interpretuje przesłanie utworów Bema pamięci żałobny rapsod oraz W Weronie • analizuje wiersze Norwida w kontekście konwencji romantycznej –czym nawiązują i czym się od niej odróżniają
• w odniesieniu do wiersza Bema pamięci żałobny rapsod podejmuje dyskusję o roli wybitnych jednostek w świecie
Faust Johanna Wolfganga Goethego
(wybór nauczyciela) • relacjonuje najważniejsze wydarzenia dramatu
• na podstawie fragmentu tekstu charakteryzuje Fausta • omawia przyczyny, które skłoniły Fausta do podpisania paktu z Mefistofelesem
• przedstawia funkcję postaci Małgorzaty dla ideowej wymowy utworu • interpretuje pakt Fausta i Mefistofelesa
• wyjaśnia zakończenie utworu
• wypowiada się na temat obrazu szatana w Fauście • interpretuje słowa diabła, który odpowiada na pytanie, kim jest
• prezentuje postać Fausta jako metaforę człowieczeństwa • porównuje historie Hioba i Fausta
ROMANTYZM – NAUKA O JĘZYKU
Język jako system znaków • wyjaśnia znaczenie terminów znaki naturalne i znaki konwencjonalne
• wskazuje różnice pomiędzy znakami naturalnymi a konwencjonalnymi
• podaje przykłady znaków naturalnych i konwencjonalnych
• przywołuje schemat komunikacyjny według Romana Jakobsona
• wymienia funkcje języka • wyjaśnia terminy symptomy, ikony, kod, akt komunikacji, komunikat językowy
• tłumaczy różnicę pomiędzy stroną znaczącą a znaczoną znaku językowego
• objaśnia elementy schematu komunikacyjnego Romana Jakobsona
• prezentuje funkcje języka i ilustruje je przykładami
• wymienia najważniejsze cechy stylu romantycznego • wyjaśnia terminy kompetencja językowa, slang
• odnosi funkcje języka do konkretnych przykładów
• omawia specyfikę współczesnego modelu komunikacji
• wskazuje cechy stylu romantycznego na przykładach • wyjaśnia termin tabu językowe i ilustruje go przykładami
• tłumaczy zależność pomiędzy stylem romantycznym a obrazem świata, który on odzwierciedla • prezentuje funkcje języka nieuwzględnione przez Jakobsona
• omawia funkcję perswazyjną w wybranym przekazie reklamowym
ROMANTYZM – PODSUMOWANIE I POWTÓRZENIE
Podsumowanie wiadomości na temat romantyzmu • relacjonuje opinie przedstawione w podanych fragmentach • wyjaśnia, na czym polega różnica pomiędzy oceną romantyzmu Marii Janion i Witolda Gombrowicza • omawia relację pomiędzy funkcjonowaniem paradygmatu romantycznego a kwestią niepodległości • podejmuje dyskusję na temat funkcjonowania paradygmatu romantycznego we współczesnej Polsce w kontekście fragmentu książki Marii Janion
• określa wpływ Adama Mickiewicza na tworzenie polskich mitów narodowych • formułuje opinię na temat paradygmatu romantycznego oraz wpływu Mickiewicza na kształtowanie się tożsamości narodowej
Powtórzenie wiadomości • przytacza najważniejsze fakty, sądy i opinie na temat romantyzmu • wyjaśnia najistotniejsze elementy tradycji romantycznej
• formułuje wnioski na tematy związane z literaturą romantyczną
• określa własne stanowisko w kwestii dziedzictwa romantyzmu • uczestniczy w dyskusji na tematy związane z romantyzmem i stosuje odpowiednie argumenty
• w swoich wypowiedziach dokonuje uogólnień, podsumowań i porównań • wykorzystuje odpowiednie konteksty interpretacyjne wywodzące się z romantyzmu
• formułuje i rozwiązuje problemy badawcze dotyczące literatury romantycznej
ROMANTYZM – NAWIĄZANIA
Śladami romantyzmu • rozpoznaje wpływy kultury romantycznej w różnych dziełach sztuki • wskazuje gatunki romantyczne funkcjonujące we współczesnej kulturze • omawia wpływ romantyzmu na epoki późniejsze • przedstawia rolę światopoglądu romantycznego w dziejach kultury polskiej • podejmuje dyskusję na temat wpływu światopoglądu romantycznego na polską historię i kulturę
Polak-tułacz w krzywym zwierciadle
(wybór nauczyciela) • omawia zjawisko Wielkiej Emigracji
• opisuje obraz Jerzego Dudy-Gracza Wielka Emigracja • omawia sposób przedstawienia zjawiska Wielkiej Emigracji przez Jerzego Dudę-Gracza • odnosi definicję terminu groteska do dzieła
Dudy-Gracza • wyraża własną opinię na temat obrazu • dyskutuje na temat zjawiska emigracji w kontekście swojej wiedzy na temat uchodźctwa popowstaniowego oraz obrazu Dudy-Gracza
Juliusz Słowacki – człowiek wobec stereotypu • wyjaśnia pojęcie stereotyp
• relacjonuje treść fragmentu rozmowy Justyny Sobolewskiej z Aliną Kowalczykową
• wymienia stereotypy na temat Juliusza Słowackiego • na podstawie pierwszego akapitu tekstu opisuje postawę Słowackiego wobec ważnych wydarzeń w historii Polski
• przytacza argumenty Aliny Kowalczykowej obalające funkcjonujący stereotyp na temat poety • omawia szczegółowo argumenty Aliny Kowalczykowej obalające funkcjonujący stereotyp na temat poety • omawia stosunek Słowackiego do otaczającego go świata • bierze udział w dyskusji dotyczącej dowolnie wybranego stereotypu
Wobec romantycznego mitu wielkości
(wybór nauczyciela) • streszcza fragment dramatu Sławomira Mrożka Śmierć porucznika
• odnajduje w tekście Sławomira Mrożka aluzje do dzieł romantycznych i biografii Adama Mickiewicza
• wskazuje w treści komiksu motywy romantyczne • wyjaśnia terminy komizm, demitologizacja
• podaje źródła komizmu w dramacie Mrożka
• wskazuje w komiksie elementy komiczne • omawia źródła komizmu w dramacie Mrożka i komiksie • analizuje wpływ użycia formy komiksu na wymowę utworu • rozważa kwestię komizmu demitologizującego
Buntownik bez powodu
(wybór nauczyciela) • relacjonuje treść filmu Buntownik bez powodu
• wyjaśnia pojęcia bunt, idealizm, hipokryzja • wyjaśnia znaczenie terminu kontrkultura
• opisuje społeczność dorosłych zaprezentowaną w filmie
• wskazuje, przeciwko czemu buntują się bohaterowie filmu • porównuje postawy bohaterów filmu ze sposobem postępowania bohaterów romantycznych • interpretuje tytuł filmu
• omawia uniwersalny obraz młodego człowieka na przykładzie bohatera filmu • uczestniczy w dyskusji dotyczącej przyczyn buntu młodych ludzi w przeszłości i obecnie
Wampir – bohater tragiczny
(wybór nauczyciela) • streszcza film Nosferatu wampir
• wyjaśnia znaczenie terminów wampir, groza, horror • omawia sposób kreacji postaci wampira w filmie Wernera Herzoga
• odnajduje nawiązania do światopoglądu romantycznego • wyjaśnia pojęcie tragizm
• wskazuje przyczyny tragizmu głównego bohatera
• omawia nawiązania do światopoglądu romantycznego • analizuje tragizm głównego bohatera
• wymienia środki filmowe budujące nastrój grozy • omawia postać wampira w wybranych dziełach kultury
POZYTYWIZM – O EPOCE
Epoka pary i elektryczności • wyjaśnia etymologię terminu pozytywizm
• wskazuje daty wyznaczające ramy epoki w Europie • omawia wydarzenia związane z datami wyznaczającymi ramy czasowe epoki w Europie
• wyjaśnia znaczenie terminów scjentyzm, organicyzm, ewolucjonizm, utylitaryzm • wskazuje przemiany cywilizacyjne i społeczne, które ukształtowały epokę
• tłumaczy znaczenie nazwy la belle époque • opisuje życie codzienne w drugiej połowie XIX w. • analizuje wskazane obrazy w kontekście wizerunku epoki
Wprowadzenie do pozytywizmu • wskazuje daty wyznaczające ramy czasowe epoki w Polsce
• wyjaśnia terminy praca organiczna, praca u podstaw, asymilacja Żydów, emancypacja kobiet • wyjaśnia różnicę w funkcjonowaniu terminu pozytywizm pomiędzy Europą a Polską
• porównuje pozytywizm polski z europejskim • wyjaśnia znaczenie pojęcia inteligencja
• opisuje przemiany cywilizacyjne na ziemiach polskich w drugiej połowie XIX w. • analizuje rolę powstania styczniowego w kształtowaniu się pozytywizmu polskiego • podejmuje dyskusję na temat powstania styczniowego
• analizuje poszczególne różnice pomiędzy pozytywizmem polskim a europejskim
Filozofia pozytywna • czyta ze zrozumieniem fragment tekstu filozoficznego Auguste’a Comte’a Rozprawa o duchu filozofii pozytywnej
• wymienia najważniejsze założenia filozofii Comte’a • omawia najważniejsze założenia filozofii Comte’a • wyjaśnia istotę filozofii pozytywnej • charakteryzuje polską filozofię pozytywistyczną • przybliża światopogląd pozostałych filozofów pozytywistycznych (Johna Stuarta Milla, Herberta Spencera, Hipolita Taine’a)
Sztuka drugiej połowy XIX w. • wyjaśnia znaczenie terminów realizm, naturalizm
• rozpoznaje realizm na przykładach
• podaje tytuły przykładowych dzieł sztuki drugiej połowy XIX w. • wyjaśnia znaczenie terminów akademizm, eklektyzm oraz malarstwo historyczne i podaje przykłady dzieł realizujących te style
• wymienia cechy charakterystyczne realizmu w malarstwie • wyjaśnia technikę realizmu na wybranym przykładzie
• wymienia najważniejszych polskich twórców drugiej połowy XIX w. (Józef Chełmoński, Aleksander i Maksymilian Gierymscy, Jan Matejko) oraz tytuły ich dzieł
• omawia architekturę drugiej połowy XIX w. • analizuje dzieło sztuki według wskazanych kryteriów
• wyjaśnia przyczyny popularności malarstwa historycznego w Polsce
• omawia specyfikę teatru drugiej połowy XIX w. • wypowiada się na temat muzyki drugiej połowy XIX w.
• analizuje i ocenia dzieła realistyczne oraz wybrane dzieło polskiego malarstwa historycznego
POZYTYWIZM – TEKSTY Z EPOKI
Wprowadzenie do literatury pozytywistycznej • wyjaśnia znaczenie terminów nowela, opowiadanie, obrazek, powieść tendencyjna, realizm, powieść historyczna • omawia służebną rolę powieści tendencyjnej
• przedstawia założenia poezji pozytywizmu w kontekście tradycji romantycznej • analizuje przyczyny popularności gatunków epickich w drugiej połowie XIX w. • analizuje przyczyny popularności powieści historycznej w Polsce • prezentuje treść wybranej powieści realistycznej Stendhala, Dickensa, Tołstoja Flauberta bądź Balzaka
Publicystyka pozytywistyczna • wyjaśnia znaczenie terminów publicystyka, retoryka
• streszcza zamieszczone w podręczniku fragmenty artykułów Aleksandra Świętochowskiego i Bolesława Prusa • wskazuje w czytanych tekstach elementy światopoglądu pozytywistycznego
• wymienia kryteria, według których Aleksander Świętochowski wyodrębnił dwie antagonistyczne grupy • wyjaśnia przyczyny popularności prasy i publicystyki w drugiej połowie XIX w.
• określa, w jakim znaczeniu Prus używa słów naród, narodowy • analizuje retoryczną funkcję przytoczeń znajdujących się na początku artykułu Świętochowskiego
• podejmuje dyskusję dotyczącą postulatów Aleksandra Świętochowskiego i Bolesława Prusa • bierze udział w dyskusji na temat roli prasy i publicystyki we współczesnym świecie
Poezja czasów niepoetyckich • wyjaśnia termin sonet
• prezentuje treść omawianych wierszy Adama Asnyka: Do młodych oraz Sonetu
• określa rodzaj liryki obu utworów • odnajduje w wierszu Do młodych elementy programu pozytywistycznego
• prezentuje opinię na temat pozytywistów i romantyków przedstawioną w wierszu Do młodych
• wskazuje w Sonecie cechy charakterystyczne dla tego gatunku literackiego • interpretuje przesłanie wiersza Do młodych
• analizuje Sonet • analizuje sposób przedstawienia miłości w Sonecie • dokonuje analizy porównawczej wierszy Adama Asnyka Do młodych i Adama Mickiewicza Oda do młodości
Wobec antysemityzmu • streszcza zamieszczony w podręczniku fragment Mendla Gdańskiego Marii Konopnickiej
• wyjaśnia znaczenie terminów antysemityzm, pogrom, asymilacja • charakteryzuje głównego bohatera noweli oraz zegarmistrza • przedstawia sytuację Żydów na ziemiach polskich w drugiej połowie XIX w.
• omawia argumentację zegarmistrza usprawiedliwiającą pogrom • odnajduje i omawia postulat pracy organicznej w podanym fragmencie noweli • omawia źródła antysemityzmu w Polsce
• wypowiada się na temat skuteczności pozytywistycznych postulatów dotyczących asymilacji
• analizuje problem antysemityzmu w świecie współczesnym
Kwestia kobieca • streszcza zamieszczony w podręczniku fragment Marty Elizy Orzeszkowej
• wyjaśnia znaczenie terminów emancypacja, powieść tendencyjna • relacjonuje najważniejsze wydarzenia powieści Elizy Orzeszkowej
• określa sytuację narracyjną w prezentowanym fragmencie
• charakteryzuje tytułową bohaterkę • omawia sytuację kobiet po upadku powstania styczniowego • analizuje problem, z którym boryka się bohaterka fragmentu powieści
• odnajduje powiązania pomiędzy biografią Elizy Orzeszkowej a podjętym przez nią tematem • zabiera głos w dyskusji na temat dzisiejszej sytuacji kobiet w Polsce i na świecie
• interpretuje w kontekście fragmentu utworu obraz Éduarda Maneta Bar w Folies-Bergère
Felietonistyka Bolesława Prusa • streszcza fragment felietonu Bolesława Prusa Kroniki tygodniowe zamieszczonego w podręczniku
• wyjaśnia znaczenie terminu felieton • odnajduje cechy felietonu we fragmencie Kronik tygodniowych
• wymienia problemy społeczne, o których pisze autor felietonu • analizuje funkcję komizmu we wskazanym fragmencie • podejmuje dyskusję na temat przyczyn popularności felietonu we współczesnej prasie • wskazuje cechy felietonu w wybranym tekście współczesnym
Lalka Bolesława Prusa • relacjonuje treść Laki Bolesława Prusa
• charakteryzuje warstwy społeczne przedstawione w Lalce: arystokrację, kupiectwo niemieckie, żydowskie, polskie, inteligencję, biedotę
• wyjaśnia znaczenie terminów powieść dojrzałego realizmu, świat przedstawiony • wyjaśnia znaczenie terminu retrospekcja
• omawia świat przedstawiony powieści
• odnajduje w powieści elementy światopoglądu pozytywistycznego
• opisuje Lalkę jako powieść dojrzałego realizmu
• omawia kompozycję powieści • przedstawia idealizm trzech bohaterów: Ignacego Rzeckiego, Stanisława Wokulskiego i Juliana Ochockiego
• omawia sposób ukazania miłości przez Prusa
• analizuje losy i postawę głównego bohatera jako postaci tragicznej oraz w kontekście światopoglądu pozytywistycznego • analizuje narrację w Lalce
• interpretuje tytuł powieści
• odnajduje w powieści topos theatrum mundi i go omawia
• analizuje postać Izabeli Łęckiej • analizuje powieść pod kątem stosunku Prusa do idei pozytywistycznych
• podejmuje dyskusję na temat sposobu zakończenia powieści
• odnajduje w Lalce elementy języka ezopowego
Podsumowanie wiadomości na temat Bolesława Prusa • wymienia najważniejsze wydarzenia z biografii Bolesława Prusa
• podaje tytuły utworów pisarza
• prezentuje ogólnie tematykę twórczości Prusa • omawia problematykę poznanych utworów Prusa • wskazuje najważniejsze tematy i motywy w twórczości Prusa • omawia znaczenie twórczości Bolesława Prusa w rozwoju literatury polskiej • wypowiada się na temat poglądów Prusa w kontekście jego twórczości
• bierze udział w dyskusji na temat znaczenia twórczości Prusa w rozwoju literatury polskiej
Zbrodnia i kara Fiodora Dostojewskiego • relacjonuje treść Zbrodni i kary Fiodora Dostojewskiego
• charakteryzuje główne postaci powieści: Raskolnikowa i Sonię • omawia teorię Raskolnikowa, która popchnęła go do zbrodni
• analizuje przyczyny popełnienia zbrodni przez głównego bohatera
• wyjaśnia, na czym polega polifoniczność powieści • omawia sposób przedstawienia miejsca akcji (Petersburga) oraz wpływ przestrzeni na głównego bohatera
• analizuje konflikt rozumu i wiary uosobiony w postaciach Rodiona Raskolnikowa i Soni • analizuje znaczenie snów dla wymowy powieści
• omawia koncepcję człowieczeństwa zawartą w Zbrodni i karze
• analizuje postać Arkadiusza Swidrygajłowa jako sobowtóra Rodiona Raskolnikowa • uczestniczy w dyskusji na temat współczesnych problemów etycznych w kontekście filozofii Raskolnikowa
• odnosi światopogląd głównego bohatera do współczesnych Dostojewskiemu koncepcji filozoficznych
POZYTYWIZM – NAUKA O JĘZYKU
Odmiany języka polskiego • przedstawia i klasyfikuje odmiany języka narodowego
• odróżnia odmianę nieoficjalną języka od oficjalnej • wymienia podstawowe dialekty polszczyzny
• wyjaśnia przyczyny powstania języków środowiskowych i zawodowych
• podaje cechy stylu pozytywistycznego • wyjaśnia, czym są spowodowane różnice w języku polskim
• charakteryzuje styl literatury pozytywistycznej na przykładach • wyjaśnia, w jaki sposób styl literatury pozytywistycznej odzwierciedla światopogląd epoki • przywołuje szerokie konteksty i nawiązania
POZYTYWIZM – PODSUMOWANIE I POWTÓRZENIE
Podsumowanie wiadomości na temat pozytywizmu • relacjonuje opinie Józefa Bocheńskiego i Jerzego W. Borejszy na temat pozytywizmu • wskazuje różnice pomiędzy tekstami obu autorów
• przedstawia stosunek Józefa Bocheńskiego do filozofii Auguste’a Comte’a • analizuje różnice w postrzeganiu pozytywizmu przez obu autorów
• na podstawie tekstu Borejszy omawia pozytywną rolę pozytywizmu w budowaniu tożsamości narodowej Polaków • podejmuje dyskusję dotyczącą roli pozytywizmu w rozwoju kultury polskiej • przywołuje szerokie konteksty i nawiązania
Powtórzenie wiadomości • przytacza najważniejsze fakty, sądy i opinie na temat pozytywizmu • wyjaśnia najistotniejsze elementy tradycji pozytywistycznej
• formułuje wnioski dotyczące zagadnień związanych z literaturą pozytywistyczną
• określa własne stanowisko w kwestii dziedzictwa pozytywizmu • uczestniczy w dyskusji na tematy związane z pozytywizmem i stosuje odpowiednie argumenty
• w swoich wypowiedziach dokonuje uogólnień, podsumowań i porównań • wykorzystuje odpowiednie konteksty interpretacyjne wywodzące się z pozytywizmu
• formułuje i rozwiązuje
problemy badawcze dotyczące piśmiennictwa pozytywistycznego
POZYTYWIZM – NAWIĄZANIA
Śladami pozytywizmu • rozpoznaje obecność utworów i tematów pozytywistycznych we współczesnej kulturze • wskazuje ślady materialne epoki pozytywizmu w otaczającym świecie • wymienia elementy światopoglądu pozytywistycznego we współczesnym świecie • omawia aktualność pozytywistycznych koncepcji dotyczących literatury i sztuki • analizuje wybrany utwór, w którym widoczny jest wpływ tematu, motywu, światopoglądu bądź utworu pozytywistycznego
Wobec uprzedzeń
(wybór nauczyciela) • wyjaśnia pojęcia nietolerancja, feminizm
• relacjonuje treść fragmentów Obywatelki Manueli Gretkowskiej i Dziennika Jerzego Pilcha
• określa adresata tekstu Gretkowskiej • omawia problemy, na które zwracają uwagę autorzy tekstów • analizuje źródło i funkcję komizmu w Dzienniku
• wymienia argumenty użyte przez pisarkę • analizuje użytą przez Pilcha konwencję opisu problemu
• interpretuje ostatnie zdanie fragmentu Obywatelki • uczestniczy w dyskusji na temat nietolerancji wobec różnych wyznań we współczesnym świecie
• rozmawia o dyskryminacji ze względu na płeć w XIX w. i dzisiaj
Wokulski nasz współczesny
(wybór nauczyciela) • streszcza fragment prozy Stefana Chwina
• porównuje biografie Stanisława Wokulskiego i Stacha W. • wskazuje współczesne realia obecne we fragmencie tekstu Chwina • wyjaśnia, czym jest parafraza na podstawie tekstu • wskazuje zabiegi językowe zastosowane przez pisarza i określa ich funkcje • podejmuje dyskusję na temat sensu tworzenia parafraz literackich
Opowieść o władzy – Faraon
(wybór nauczyciela) • streszcza film Faraon
• charakteryzuje młodego Ramzesa • wyjaśnia termin adaptacja
• omawia scenografię filmu • analizuje przyczyny przegranej faraona w walce o władzę
• wypowiada się na temat gry aktorskiej • porównuje Farona z innymi znanymi sobie filmami o tematyce historycznej • podejmuje dyskusję na temat priorytetów podczas sprawowania władzy
Opowieść o zbrodni
(wybór nauczyciela) • relacjonuje film Dług
• charakteryzuje głównych bohaterów filmu • wyjaśnia znaczenie terminu dramat psychologiczny
• omawia proces dojrzewania bohaterów do zbrodni • analizuje reakcje bohaterów znajdujących się pod presją
• wypowiada się na temat gry aktorskiej • porównuje bohaterów filmu z Rodionem Raskolnikowem
• podejmuje dyskusję na temat zła w człowieku • przywołuje szerokie konteksty i nawiązania

Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny − Ponad słowami klasa 2 część 2


Tematyka lekcji Wymagania konieczne
(ocena dopuszczająca)





Uczeń potrafi: Wymagania podstawowe
(ocena dostateczna)


Uczeń potrafi to,
co na ocenę dopuszczającą, oraz: Wymagania rozszerzające
(ocena dobra)





Przedmiotowe ocenianie na lekcjach języka polskiego
w klasach technikum i liceum
w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych w Jasieńcu
1. Kryteria ocen z języka polskiego
2. Warunki i tryb oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów z języka polskiego
(zgodnie z założeniami szkolnego systemu oceniania)
a) Ocenianie bieżące
b) Kartkówki i sprawdziany
c) Ocenianie śródroczne i roczne
d) Egzamin klasyfikacyjny
e) Egzamin poprawkowy
3. Wymagania związane z kształceniem umiejętności pisania :
a) Problemowej rozprawki
b) Interpretacji utworu poetyckiego
4. Skala ocen (wg wewnątrzszkolnego oceniania)
5. Szczegółowe wymagania edukacyjne dla poszczególnych epok
6. Wykaz tekstów kultury obowiązujących na egzaminie dojrzałości

I. Cele edukacyjne przedmiotu
• kształcenie umiejętności odczytywania tekstów na poziomie dosłownym, alegorycznym,
• metaforycznym, parabolicznym
• kształcenie umiejętności posługiwania się terminami historyczno-literackimi,
• językoznawczymi
• kształcenie umiejętności budowania wypowiedzi językowych, zarówno ustnych jak i
• pisemnych, o różnych funkcjach
• pogłębianie znajomości utworów literackich wskazanych w programie oraz z zakresu
• lektury uzupełniającej
• doskonalenie umiejętności korzystania z różnych źródeł informacji
II. Podstawa programowa
Program nauczania języka polskiego w zakresie podstawowym i rozszerzonym zgodny z nową podstawą programową obowiązujący od roku 2012/2013
III. Podręcznik
"Ponad słowami " wyd. Nowa Era
IV. Obszary oceniania
• wiadomości
• umiejętności
• postawa-aktywność, systematyczność
• samodzielnie opracowany materiał poszerzający wiadomości
Podstawą do klasyfikacji śródrocznej i rocznej jest uzyska nieco najmniej pięciu ocen cząstkowych z różnych rodzajów aktywności. Ocena roczną uwzględnia ocenę śródroczną.
Ocena roczna nie jest średnią arytmetyczną ocen uzyskanych, ale jest podsumowaniem pracy ucznia w całym roku szkolnym i uwzględnia wszystkie oceny uzyskane w ciągu roku szkolnego; Oceny cząstkowe mają różną wagę. Najbardziej znaczące wskazują na poziom opanowania najważniejszych umiejętności przedmiotowych, czyli tworzenia dłuższych samodzielnych wypowiedzi pisanych i mówionych dotyczących odczytywania tekstów kultury. W klasie maturalnej bardzo ważne są oceny za próbne egzaminy maturalne oraz oceny cząstkowe uzyskane za wykonanie, w wyznaczonych terminach, zadań związanych z przygotowaniem się do matury ustnej.
1. Kryteria ocen z języka polskiego
Uczeń otrzymuje oceny za :
- odpowiedź ustną,
- pisemne prace klasowe i domowe na tematy otwarte,
- testy sprawdzające wiadomości, znajomość lektur,
- umiejętność czytania ze zrozumieniem,
- wartość prowadzonych notatek,
- samodzielnie opracowany materiał poszerzający wiadomości ( np. referat, zestawy bibliograficzne, projekt inscenizacji, elementy wykładu),
- aktywność na lekcjach.
Ocenianie odpowiedzi ustnej i kartkówek
Na ocenę dopuszczającą uczeń potrafi:
Wiadomości
- przyporządkować autorom tytuły i głównych bohaterów utworów literackich wskazanych w podstawie programowej;
- określić ramy chronologiczne omawianych epok;
- objaśnić znaczenie nazw omawianych epok literackich;
- wskazać podstawowe cechy najważniejszych dla omawianych okresów gatunków literackich;
- wskazać cechy postaw i wzorców osobowych charakterystycznych dla danej epoki;
- wskazać cechy prądów i umysłowych i artystycznych;
- posługiwać się kluczowymi dla rozumienia omawianych epok pojęciami;
- streścić główne wątki utworów epickich i dramatycznych z listy lektur obowiązkowych;
Umiejętności
- rozpoznać najważniejsze środki stylistyczne w utworach literackich omawianych epok;
- scharakteryzować bohaterów literackich;
- przekazywać efekty swej pracy na lekcjach w komunikatywny sposób;
- umiejętnie przywoływać cytaty z tekstów literackich do wypowiedzi własnych.
Na ocenę dostateczną uczeń potrafi to, co na ocenę dopuszczającą , a ponadto:
Wiadomości
- wyjaśnić literaturoznawcze sensy pojęć;
- wskazać podstawowe cechy gatunków;
- powiązać fakty literackie z istotnymi wydarzeniami historycznymi;
- wskazać związki omawianych epok z wcześniejszymi;
Umiejętności
- opisać motywy i tematy literackie, odwołując się do omówionych utworów;
- scharakteryzować wzorce osobowe i postawy bohaterów, odwołując się do omówionych utworów literackich;
- scharakteryzować podstawowe prądy artystyczne i umysłowe oraz hasła programowe i idee poszczególnych epok, odwołując się do omówionych utworów literackich;
- scharakteryzować wizję świata i człowieka w poszczególnych epokach , odwołując się do omówionych utworów literackich;
- wskazać i opisać charakterystyczne cechy językowe i stylistyczne w tekstach literackich omawianych epok;
- określić tematykę i problematykę omówionych utworów;
- prezentować na lekcji zagadnienia wcześniej przygotowane w domu;
- podejmować próby włączenia się do dyskusji.
Na ocenę dobrą uczeń potrafi to, co na ocenę dostateczną , a ponadto:
Umiejętności
- wskazać związki literatury z wydarzeniami historycznymi, kulturą i sztuką oraz filozofią omawianych epok;
- porównać wzorce osobowe, kreacje bohaterów oraz wizję świata i człowieka w omawianych epokach, odwołując się do utworów literackich;
- scharakteryzować koncepcję artysty i zadania sztuki w omawianych epokach, odwołując się do utworów literackich;
- wskazać dominantę kompozycyjną i myślową oraz dokonać analizy typowego dla epoki i autora utworu literackiego;
- zająć i uzasadnić stanowisko w dyskusji z odwołaniem się do utworu, cytatu, kontekstu lub wiedzy o epoce;
- formułować wnioski, uogólnienia i argumenty, prezentując swój punkt widzenia;
- ocenić bohaterów literackich w kontekście epoki, zwracając uwagę na ich komplikację psychologiczną i uwikłania w problemy moralne, społeczne;
- komponować w trakcie zajęć dłuższe wypowiedzi w sposób zwarty, logiczny i uporządkowany;
- wypowiadać się płynnie, poprawnie pod względem stylistycznym i ortograficznym.
Na ocenę bardzo dobrą uczeń potrafi to , co na ocenę dobrą, a ponadto:
Wiadomości
- wymienić głównych twórców kultury i ich dzieła w omawianych epokach;
- wykazać się opanowaniem pamięciowym licznych fragmentów tekstów literackich oraz swobodnie posługiwać się cytatami;
- przedstawić ewolucję bohatera literackiego oraz wybranych gatunków literackich na podstawie omawianych utworów;
Umiejętności
- wyjaśnić funkcje motywów antycznych i symboli biblijnych w poznanych utworach literackich;
- rozpoznać nawiązania do tradycji we współczesnym utworze literackim lub filmie;
- formułować wnioski płynące z porównania kształtu artystycznego tekstów literackich;
- samodzielnie gromadzić, porządkować i wykorzystywać w wypowiedziach ustnych (i pisemnych) materiały z różnych źródeł dotyczące literatury, filmu i innych dziedzin sztuki;
- dokonać samodzielnej analizy i interpretacji dzieła literackiego:
 posługując się biegle terminologią historyczno- i teoretycznoliteracką;
 rozpoznając przenośne znaczenia dzieła ( metaforyczne, alegoryczne, paraboliczne);
- dokonać samodzielnej analizy i interpretacji dzieła sztuki( w tym tekstu lit.) , ze wskazaniem funkcji środków specyficznych dla danej dziedziny sztuki;
- wykazać się swobodą konwersacji, kulturą dyskusji i piękną polszczyzną;
- odwoływać się do opinii autorytetów ( sądy historyków literatury, myśli filozofów) dla obrony własnego stanowiska;
- dowodzić własnej racji w ocenie dzieł sztuki;
- dokonać syntezy twórczości literackiej( epoki, autora, prądu);
- dokonać pisemnej parafrazy i stylizacji literackiej tekstu.
Na ocenę celującą uczeń potrafi to, co na ocenę bardzo dobrą , a ponadto:
- prezentując swoje poglądy, umiejętnie posługiwać się wiedzą spoza programu szkolnego, świadczącą o dużej erudycji;
- formułować wnioski dojrzałe , wnikliwe;
- stawiać hipotezy badawcze;
- polemizować , by obronić własne stanowisko, szukając wciąż nowych argumentów.
Prace domowe i klasowe : sposoby sprawdzania stopnia realizacji wymagań
Na ocenę dopuszczającą uczeń powinien:
- zrozumieć temat rozprawki ;
- znaleźć argumenty uzasadniające tezę,
- zachować trójdzielność kompozycyjną;
- wprowadzić do pracy cytaty z utworów;
- napisać pracę językiem komunikatywnym, unikając błędów ortograficznych.
Na ocenę dostateczną uczeń powinien:
- zaprezentować własną koncepcję rozwinięcia tematu;
- podjąć próbę skomponowania pracy w sposób zamierzony i nieschematyczny;
- zadbać o poprawność ortograficzną i interpunkcyjną;
Na ocenę dobrą uczeń powinien:
- w funkcji argumentacyjnej właściwie wykorzystać materiał literacki i historycznoliteracki;
- umiejętnie łączyć poszczególne części pracy tak, by jej tekst był spójny;
- stosować urozmaiconą leksykę (bogate słownictwo) i składnię (różne typy zdań);
- sięgać do różnych źródeł wiedzy, cytować badaczy literatury;
- sporządzić bibliografię;
- zadbać o poprawność i jednorodność stylu;
Na ocenę bardzo dobrą uczeń powinien:
- pamiętać o oryginalnym zamyśle kompozycyjnym;
- zadbać o szczególnie klarowną koncepcję rozwinięcia zasugerowanych przez temat problemów;
- w budowaniu argumentacji wykorzystać materiał literacki., historycznoliteracki czy kulturowy;
- umieścić w rozprawce własne przemyślane sądy wartościujące i uogólniające, umiejętnie skonfrontować je z sądami badaczy literatury;
- zadbać o poprawność frazeologiczną i fleksyjną;
- posłużyć się żywym stylem i bogatą leksyką;
Na ocenę celującą uczeń powinien:
- w toku argumentacyjnym wykorzystać materiał wykraczający poza. Treści programowe;
- wykazać się oryginalnością ujęcia tematu;
- umiejętnie wykorzystać sądy profesjonalnych badaczy literatury, konfrontując je z własnym spojrzeniem;
- sporządzić dokładne przypisy.
Ocenianie testów (w tym umiejętności czytania ze zrozumieniem) i wiadomości
Według punktacji podawanej przy każdym teście
Ocenianie notatek
- systematyczność : wszystkie tematy, wraz ze stosownymi treściami są odnotowane,
- rzetelność : zawierają informacje podane na lekcjach lub w zalecanym fragmencie podręcznika czy opracowania,
- konkretność i jasność zapisu,
- ewentualne wprowadzanie własnych refleksji ( dygresji, pytań).
Ocena wynika ze stopnia realizacji powyższych kryteriów.


Ocena aktywności
Ocena celująca:
- Uczeń wzbogaca treść lekcji o wartościową wiedzę pozaszkolną.
Ocena bardzo dobra:
- Uczeń potrafi wskazać kierunek interpretacyjny na lekcji poświęconej nowemu tematowi; potrafi wskazać trafne nawiązania merytoryczne.
Ocena dobra:
- Uczeń bierze udział w dyskusji, prezentując przemyślane i uzasadnione stanowisko; wykazuje aktywność w poszukiwaniach rozwiązań interpretacyjnych.
Ocena dostateczna:
- Uczeń uczestniczy w procesie lekcyjnym, formułując wypowiedzi trafne, lecz niepełne.
Ocena dopuszczająca:
- Uczeń rzadko wykazuje aktywność podczas lekcji, a jego wypowiedzi mają charakter odtwórczy (powtarzanie zdania podręcznika, nauczyciela, przedmówcy).
Ocena niedostateczna:
- Uczeń nie uczestniczy w tworzeniu treści lekcji; zagadnięty nie wie. o czym jest mowa; nie wykonuje poleceń nauczyciela.

Ocena za aktywność może być podsumowaniem działań ucznia na kilku lekcjach, a oceny cząstkowe za aktywność zapisywane są jako „+” i „-‘’.

2. Warunki i tryb oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów z języka polskiego
( zgodnie z założeniami szkolnego oceniania)
a) Ocenianie bieżące
1. Podstawową formą bieżącego sprawdzania wiedzy, umiejętności i oceniania ucznia jest: odpowiedź ustna, kartkówka (krótka forma pisemna), sprawdzian (dłuższa forma pisemna), aktywność i zaangażowanie ucznia.
2. Czas trwania odpowiedzi ustnej i kartkówki nie może przekroczyć 20 minut.
3. Oceny mają charakter jawny
4. Na prośbę ucznia nauczyciel wystawiając ocenę ma obowiązek ją uzasadnić.
5. Każda ocena musi mieć charakter mobilizujący.
6. Pisemne prace powinny być ocenione w terminie do trzech tygodni od napisania pracy
b) Kartkówki i sprawdziany
1. Nauczyciel informuje uczniów o planowanym sprawdzianie tydzień wcześniej i zapisuje to w dzienniku lekcyjnym.
2. Kartkówka obejmuje mały zakres materiału (3-4 lekcji tematycznych) i nie wymaga wcześniejszej zapowiedzi.
3. W tygodniu mogą odbywać się najwyżej trzy sprawdziany, w ciągu dnia jeden sprawdzian.
c) Ocenianie sśródroczne i roczne
l. Ustalając ocenę śródroczną i roczną nauczyciel uwzględnia :
1) zdobytą wiedzę i umiejętności
2) zaangażowanie i aktywność
3) obecność na lekcjach
2. Oceny klasyfikacyjne powinny być ustalone zgodnie z przedmiotowym systemem oceniania
3. Oceny semestralne i końcowe nie muszą być średnią ocen wpisanych do dziennika. Można stosować tzw. średnią ważoną.
4. Podstawą oceny klasyfikacyjnej śródrocznej i rocznej są oceny znajdujące się w dzienniku lekcyjnym
5. Oceny śródroczne i roczne w dokumentacji przebiegu nauczania wpisuje się w pełnym brzmieniu.
6. Ocenie śródrocznej i rocznej podlegają zajęcia obowiązkowe, dodatkowe oraz fakultatywne.
7. Nauczyciel powiadamia ucznia i wychowawcę o przewidywanej ocenie niedostatecznej na miesiąc przed klasyfikacją, a wychowawca w formie pisemnej powiadamia rodziców
8. Jeżeli uczeń nie zgadza się z proponowaną wstępną oceną wystawioną przez nauczyciela i chce ją podwyższyć, zgłasza to w dniu wystawienia oceny i dwa tygodnie przed radą klasyfikacyjną zgłasza się do nauczyciela w celu zaliczenia wymagań na ocenę wyższą.
9. Uczeń lub jego rodzice (prawni opiekunowie) mogą zgłosić zastrzeżenia do Dyrektora szkoły, jeżeli uznają, że roczna (śródroczna) ocena klasyfikacyjna z zajęć edukacyjnych została ustalona niezgodnie z przepisami prawa dotyczącymi trybu ustalania tej oceny. Ocena jest jawna zarówno dla ucznia jak i jego rodziców (prawnych opiekunów).
10. Na prośbę ucznia lub jego rodzica (prawnego opiekuna) nauczyciel ustalający ocenę powinien ją uzasadnić podając zastosowane kryteria oceny. Sprawdzone i ocenione sprawdziany pisemne, uczeń i jego rodzice (prawni opiekunowie) otrzymują do wglądu na warunkach określonych przez nauczycieli.
11. Uczeń, który opuści 25% odbytych lekcji w danym semestrze zobowiązany jest do zaliczenia danej partii materiału w formie pisemnej. W przypadku 50% nieobecności na zajęciach lekcyjnych w semestrze uczeń może być klasyfikowany na podstawie egzaminu klasyfikacyjnego.
12. Nie stosujemy zasady zdawania na ocenę wyższą w ostatnim tygodniu klasyfikacji śródrocznej i rocznej.
c).Egzamin klasyfikacyjny
1. Uczeń nieklasyfikowany może złożyć prośbę o egzamin klasyfikacyjny do Dyrektora szkoły w dniu zakończenia klasyfikacji. W podaniu powinien określić przyczyny nieobecności i zaproponować termin egzaminu klasyfikacyjnego. Rada Pedagogiczna podejmuje decyzję dotyczącą egzaminu klasyfikacyjnego. Dyrektor wyznacza termin egzaminu klasyfikacyjnego i powiadamia o tym ucznia.
2. Formę i termin egzaminu ustala Dyrektor w porozumieniu z nauczycielem przedmiotu.
3. Wyniki egzaminu klasyfikacyjnego zatwierdza Rada Pedagogiczna.
4.Ocena wystawiona na podstawie egzaminu klasyfikacyjnego jest ostateczna.
d) Egzamin poprawkowy
l. Uczeń, który otrzymał ocenę niedostateczną na koniec roku szkolnego może złożyć podanie do Dyrektora szkoły o dopuszczenie do egzaminu poprawkowego najpóźniej w dniu rady klasyfikacyjnej klasy
1) egzamin poprawkowy ( w formie ustnej i pisemnej) odbywa się w ostatnim tygodniu ferii letnich a dokładny termin egzaminu poprawkowego ustala Dyrektor
2) egzamin poprawkowy przeprowadza komisja powołana przez Dyrektora szkoły
3) uczeń przystępujący do egzaminu poprawkowego otrzymuje od nauczyciela informację dotyczącą zakresu wymagań egzaminacyjnych.
2. Ocena wystawiona na podstawie egzaminu poprawkowego jest ostateczna.



3. Wymagania związane z kształceniem umiejętności pisania
a. rozprawka
Sposób sprawdzana stopnia realizacji wymagań: prace domowe i prace klasowe.
Na ocenę dopuszczającą uczeń powinien:
- zrozumieć temat rozprawki ;
- znaleźć argumenty uzasadniające tezę,
- zachować trójdzielność kompozycyjną;
- wprowadzić do pracy cytaty z utworów;
- napisać pracę językiem komunikatywnym, unikając błędów ortograficznych.
Na ocenę dostateczną uczeń powinien:
- zaprezentować własną koncepcję rozwinięcia tematu;
- podjąć próbę skomponowania pracy w sposób zamierzony i nieschematyczny;
- zadbać o poprawność ortograficzną i interpunkcyjną;
Na ocenę dobrą uczeń powinien:
- w funkcji argumentacyjnej właściwie wykorzystać materiał literacki i historycznoliteracki;
- umiejętnie łączyć poszczególne części pracy tak, by jej tekst był spójny;
- stosować urozmaiconą leksykę (bogate słownictwo) i składnię (różne typy zdań);
- sięgać do różnych źródeł wiedzy, cytować badaczy literatury;
- sporządzić bibliografię;
- zadbać o poprawność i jednorodność stylu;
Na ocenę bardzo dobrą uczeń powinien:
- pamiętać o oryginalnym zamyśle kompozycyjnym;
- zadbać o szczególnie klarowną koncepcję rozwinięcia zasugerowanych przez temat problemów;
- w budowaniu argumentacji wykorzystać materiał literacki., historycznoliteracki czy kulturowy;
- umieścić w rozprawce własne przemyślane sądy wartościujące i uogólniające, umiejętnie skonfrontować je z sądami badaczy literatury;
- zadbać o poprawność frazeologiczną i fleksyjną;
- posłużyć się żywym stylem i bogatą leksyką;
Na ocenę celującą uczeń powinien:
- w toku argumentacyjnym wykorzystać materiał wykraczający poza treści programowe;
- wykazać się oryginalnością ujęcia tematu;
- umiejętnie wykorzystać sądy profesjonalnych badaczy literatury, konfrontując je z własnym spojrzeniem;
- sporządzić dokładne przypisy.
Przy ocenianiu wykorzystuje się narzędzia egzaminatora maturalnego zawarte w informatorze CKE Matura 2015.
b. interpretacja utworu poetyckiego
Sposób sprawdzenia stopnia opanowania wymagań:
• na ocenę dopuszczającą
- nazwać typ liryki, biorąc za kryterium kreację, ja" lirycznego;
- znaleźć ślady obecności podmiotu lirycznego;
- nazwać i wyodrębnić formy monologu lirycznego;
- wypisać znaczące środki stylistyczne i je nazwać;
- przedstawić w formie kilku zdań sytuację liryczną;
• na ocenę dostateczną
- opisać budowę wiersza;
- na podstawie słów wiersza zidentyfikować podmiot liryczny;
- określić funkcję występujących w tekście form monologu lirycznego;
- określić funkcję znaczących środków stylistycznych;
- sformułować założenie interpretacyjne;
- zaprojektować konteksty interpretacyjne.
• na ocenę dobrą
- budować pracę interpretacyjną według własnej koncepcji;
- zadbać o spójność tworzonego tekstu;
- zadbać o poprawność stylistyczną pracy;
- zadbać o poprawność ortograficzną;
- umiejętnie wykorzystać obserwacje analityczne do budowania własnej hipotezy interpretacyjnej (sprawnie posługiwać się terminologią teoretycznoliteracką; podmiot liryczny, monolog liryczny, sytuacja liryczna);
- podejmować próby dotarcia do znaczeń metaforycznych;
- umiejętnie przywoływać fragmenty tekstu (cytaty) dla poparcia własnych sądów;
- zastosować uzasadnione konteksty interpretacyjne;
• na ocenę bardzo dobrą
- wykazać się umiejętnością budowania oryginalnej koncepcji pracy;
- zadbać o klarowność wywodu interpretacyjnego;
- swobodnie posługiwać się terminologią teoretycznoliteracką, szczególnie wyraźnie akcentując funkcjonalność zastosowanych form i środków, m. in. monologu lirycznego, kreacji podmiotu, środków stylistycznych itp,;
- umiejętnie łączyć obserwacje analityczne ze sferą znaczeń wiersza;
- formułować własne dojrzałe uwagi, wnioski i sugestie;
- szczególnie starannie dobierać wartościowe i uzasadnione konteksty interpretacyjne;
- umiejętnie budować uogólnienia interpretacyjne;
- posługiwać się bogatą leksyką i żywym stylem;
- zadbać o poprawność interpunkcyjną pracy;
• na ocenę celującą
- wykazać się dużą sprawnością interpretacyjną;
- budować bardzo dojrzałe i oryginalne sądy wartościujące i uogólniające;
- starannie i celowo dobierać konteksty wykraczające poza program nauczania świadczące o dużej erudycji;
- stylowi własnej pracy nadać znamiona indywidualności.
Przy ocenianiu wykorzystuje się narzędzia egzaminatora maturalnego zawarte w informatorze CKE Matura 2015.
4. Skala ocen
Ustala się 6- stopniową skalę ocen z następującymi skrótami:
celujący - cel - 6
bardzo dobry - bdb - 5
dobry - db - 4
dostateczny - dst - 3
dopuszczający - dop - 2
niedostateczny - ndst – l
1. W ocenianiu bieżącym i semestralnym stosuje się oceny pełne i oceny z plusem „+". Plus ma wartość 0,5. Nie stosuje się ocen z minusami.
2. Wystawiając oceny cząstkowe stosujemy zapis cyfrowy.
3. Przy ocenianiu sprawdzianów i zadań klasowych punktowanych stosujemy następujący przelicznik procentowy:
30% - 49% dopuszczający
50% - 69% dostateczny
70% - 89% dobry
90% - 100% bardzo dobry
W pewnych sytuacjach wskazanych przez nauczyciela (np. kartkówki, prace domowe, referaty, notatki, plany wypowiedzi) przelicznik może być inny – informacja musi być podana przed wykonaniem zadania.
Wyświetleń: 0


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.