Katalog

Stanisław Mikołajczyk, 2016-03-17
Łódź

Zawodowe, Artykuły

Nowe zadania przed Edukacją

- n +

Nowe zadania przed Edukacją
Każdy z nas żyje i działa w określonej kulturze. Edukacja jest jedną z jej części składowych i stanowi bardzo ważny składnik wpływający na człowieka w szczególności na człowieka młodego, pragnącego się rozwijać i zdobywać doświadczenie, wzbogacać swoją wiedzę w procesie uczenia się. W tym kontekście istotne są działania edukacyjne dostosowane do potrzeb i zmieniających się warunków życia oraz stanu aktualnej wiedzy. Są one niejako reakcją konieczną wytyczania nowych kierunków i celów oraz charakteru wychowania dla nowych pokoleń. Szczególnie widoczne są one wobec niezwykłego rozwoju technologii informacyjnej, jej dostępności i łatwości komunikowania się za jej pośrednictwem praktycznie wszystkich ze wszystkimi oraz niczym nie ograniczone możliwości zdobywania wiadomości na każdy temat. Przed ludźmi odpowiedzialnymi za wychowanie i przygotowanie do życia młodego człowieka stoją dziś wyzwania, które wymagają odwagi i zdecydowanych rozwiązań, rozwiązań na miarę wieku technologii informacyjno-komunikacyjnej. Dotychczasowe procesy kształcenia dostoso-wane do behawiorystycznej teorii uczenia się nie są i nie mogą być dzisiaj wystarczające, muszą bowiem uwzględniać interpretację uczenia się jako procesu umysłowego z całą tego konsekwen-cją (uwzględniać zdobycze dyscyplin naukowych związanych z pedagogiką takich jak psycholo-gia, socjologia, antropologia kulturowa oraz nowa interdyscyplinarna nauka o komunikowaniu się - kognitywistyka). Coraz częściej pojawiają się więc opracowania odwołujące się do tych ustaleń naukowych w kontekście edukacji. Jak już wspomniałem rozwój technologii informacyjno-komunikacyjnych, ich poziom upowszechnienia oraz tempo ich pojawiania się wymuszają niejako konieczność zmian paradygmatów nauk o wychowaniu oraz zdecydowa-nych i szybkich działań na rzecz zmian w praktyce edukacyjnej. Istnieje pilna potrzeba dostosowania programów szkolnych, form i metod kształcenia do zmieniających się warunków życia społecznego oraz dążeń i aspiracji społecznych. Podkreślić należy wagę aktywności intelektualnej i twórczej, którą szkoła musi kształtować w młodym człowieku, konieczna jest w związku z tym redukcja programów szkolnych o treści przestarzałe i nieprzystawalne nijak do potrzeb i oczekiwań społecznych. Uczenie się rozumiane jako budowanie wiedzy wymaga bowiem celów wynikających z potrzeb, umiejętności i zaangażowania oraz możliwości sprawnego działania. Potrzeby w tym wypadku kształtujące i wytyczające cele zmieniły się tak dalece, że już dawno wyprzedziły rzeczywistość edukacyjną. Zmianie uległ stosunek świata zewnętrznego do jednostki, zmieniły się również cele jednostki uświadamiającej sobie te zmiany i zależności. Ponieważ, umiejętności i zaangażowanie w znacznym stopniu są zależne od możliwości zdobywania wiedzy, a te z kolei gwarantują sprawne działanie i osiąganie zamierzo-nych celów to niezmiernie ważna jest w tym wypadku umiejętność uczenia się w taki sposób, który gwarantuje zrozumienie nowej rzeczywistości z całą gamą jej możliwości i środków służących do jej lepszego poznania.

Uczenie się – proces poznawczy prowadzący do modyfikacji zachowania osobnika pod wpływem doświadczeń co zwykle zwiększa przystosowanie osobnika do otoczenia.
Behawioryzm (ang. behavior lub behaviour - zachowanie) - kierunek psychologiczny, który rozwinął się w XX wieku, przede wszystkim w USA.
Uczenie się w nowej rzeczywistości społeczeństwa informacyjnego daje możliwości korzystania z nieograniczonych źródeł wiedzy, zdobywania jej i wykorzystywania w praktyce edukacyjnej w taki sposób, który daje odpowiedź na wyzwania stawiane przed młodym człowiekiem: jak żyć i być kreatywnym w zmaterializowanym świecie umiejętności. Przejście od społeczeństwa przemysłowego do społeczeństwa informacyjnego niesie ze sobą konieczność nauki przez cale życie. Nauki badające procesy poznawcze i uczenie się w coraz większym stopniu będą wykorzystywane w praktyce edukacyjnej co daje nadzieję na to, że będziemy mogli się lepiej i efektywniej uczyć.
Obecnie w wielu szkołach dominuje jeszcze tradycyjne podejście kształtujące wiedzę encyklopedyczną, które preferuje ucznia zorientowanego na oceny i pochwały a konsekwencji podporządkowuje wszystko późniejszym sprawdzianom i testom tzn. sprawdza czy uczeń zapamiętał to czego kazano mu się nauczyć i zapamiętać to co zostało mu wskazane do zapamiętania. Zupełnie pomija się fakt skłonności człowieka do naturalnej formy nauki czyli robieniu tego co naprawdę go interesuje i co mógłby robić z pełnym zaangażowaniem.
Co prawda podejmowane są próby innych, nowoczesnych działań - w obecnej praktyce edukacyjnej - w podejściu do tych zagadnień, ponieważ idee i założenia konstruktywizmu jako nowego (modelu) edukacji jednak przenikają do szkolnej praktyki i rzeczywistości, ale na swej drodze napotykają wiele trudności. Do najistotniejszych trudności należą trudności formalno-organizacyjne związane ze środowiskiem szkoły, brakiem warunków infrastrukturalnych, słabym wyposażeniem w środki medialne umożliwiające grupowe rozwiązywanie zadań i samodzielne dochodzenie do wiedzy. Problemem podstawowym jest przełamanie pewnych zakorzenionych barier w środowisku szkolnym tzn. zapewnienie uczącym się swobody wyboru w tym co robią i przejęcia nad tym kontroli. Nawet najbardziej zaangażowany, idący z duchem czasu nauczyciel nie jest w stanie pogodzić sprzeczności jakie tkwią w swobodzie wyboru uczniowskich dociekań z wymaganiami konkretnych zapisów programowych, nakładanymi przez rozporządzenia i nadzór oświatowy i uznać prawa ucznia do tworzenia własnych reprezentacji wiedzy z wymaganiami kluczy egzaminacyjnych.
W modelu tradycyjnym celem edukacji jest przyswojenie określonego, założonego programu, obszaru treści, których znajomość została uznana za niezbędną. Tak zdobyta wiedza i umiejętności ogólne i zawodowe powinny wystarczyć na cale życie zawodowe.
W modelu konstruktywistycznym uczeń zdobywa umiejętności intelektualne pozwalające na samodzielną edukację, równolegle zdobywa wiedzę, która utrwala się, stanowiąc przedmiot operacji intelektualnych takich jak: samodzielność i odpowiedzialność edukacyjna, które to mają służyć umiejętności poszerzenia wiedzy i dostosowania się do zmieniających się potrzeb rynku pracy, ma którym najbardziej cenione będą kreatywność oraz umiejętność stosowania zdobytej wiedzy w praktyce. Nowa podstawa programowa stwarza możliwości zastosowania w praktyce tych wszystkich założeń wynikających z potrzeb dnia dzisiejszego i daje nadzieje, że działania nauczycieli będą zmierzały w tym kierunku i doprowadzą w efekcie do powstania rzeczywistości, w której uczeń (młody człowiek) staje się podmiotem rozwijającym swoje umiejętności wszelkiego rodzaju, staje się wzorem aktywności związanej z radzeniem sobie w życiu codziennym, zmieniającym się i coraz bardziej nasyconym nowoczesną techniką, rozumieniem zjawisk technicznych oraz relacji i uwarunkowań społecznych. Dalsze rozważania i bardziej szczegółowe omówienie zagadnień związanych z modelem wiedzy powiązanym ze schematami i strukturami poznawczymi będą przedmiotem następnego referatu, który zamierzam przygotować na spotkanie z nauczycielami zespołu w najbliższym czasie.
Łódź, 05.11.2015r. Stanisław Mikołajczyk
Wyświetleń: 62


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.