CELE:
• przybliżenie uczniom pojęcia „empatia”
• kształtowanie umiejętności interpretowania sytuacji życiowych z różnych punktów widzenia
• uwrażliwienie na potrzeby i problemy innych
• kształtowanie u uczniów postawy empatycznej
• integracja grupy
• rozwijanie wyobraźni
• identyfikacja z osobami niepełnosprawnymi
• uświadomienie uczniom trudności, na jakie są narażone osoby niepełnosprawne
METODY:
• pogadanka
• dyskusja
• drama
FORMY:
• praca indywidualna
• praca w grupach
ŚRODKI DYDAKTYCZNE:
• słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych
• kartki ze scenariuszami scenek
• kolorowe kartki samoprzylepne
• materiały piśmiennicze
• lustro
• kłębek wełny
PRZEBIEG ZAJĘĆ
1. Sprawy organizacyjne
2. Rozmowa kierowana. Nauczyciel zaznacza, że celem dzisiejszych zajęć będzie rozwijanie w uczniach empatii i współodczuwania. Pyta czym według uczniów jest pojęcie „empatii”? Nauczyciel rozmawia z uczniami o tym, że często nie potrafimy postawić się w sytuacji innych osób, co powoduje niepotrzebne konflikty i nieporozumienia. Poziom empatii w dużej mierze warunkuje jakość naszych kontaktów z innymi ludźmi. Jeżeli potrafimy odczytać, jakie emocje przeżywa druga osoba, to lepiej rozumiemy jej zachowanie, możemy ofiarować jej emocjonalne wsparcie i pomoc. Gdyby nie umiejętność empatii, ludziom trudno byłoby nawiązywać bliższe kontakty, przyjaźnie, zaspokajać wzajemnie potrzebę miłości, akceptacji i bezpieczeństwa. Nauczyciel odczytuje ze słownika wyrazów obcych znaczenie hasła „empatia”. Jest to: „umiejętność wczuwania się w położenie innej osoby, identyfikowanie się uczuciowe z kimś”. Nauczyciel podkreśla, ze wśród uczestników zajęć nie ma osób niepełnosprawnych, ale chodzą z nami do szkoły, widzimy je na ulicy. Dzisiejsze zajęcia powinny pomóc zrozumieć te osoby i uświadomić, że mają takie same potrzeby i zainteresowania jak my.
3. Nauczyciel prosi uczniów o przygotowanie wizytówek. Na kolorowej karteczce każdy uczeń pisze swoje imię i przykleja ją do ubrania w widocznym miejscu.
4. Kłębek przyjaźni: uczniowie siadają w kręgu i rozwijają kłębek wełny, rzucając nim do innych. Osoba, która otrzyma kłębek, wymienia swoje imię i czynność, którą najbardziej lubi robić. Następnie określa, od jakich sprawności lub zmysłów uzależnione jest wykonanie tej czynności. Na zakończenie zabawy uczestnicy zwijają kłębek. Podchodząc do poprzednika, przypominają sobie wiadomości na jego temat. Następnie siadają na jego miejscu.
5. Nauczyciel stawia pośrodku sali duże lustro. Prosi uczestników, aby kolejno podchodzili do niego, uważnie się sobie przyjrzeli i powiedzieli coś miłego do swego odbicia.
6. Nauczyciel dzieli uczestników na pary/grupy i prosi o wykonanie następujących ćwiczeń:
a) Uczniowie dobierają się w pary. Jedna osoba zamyka oczy – będzie „ślepcem”. Zadaniem przewodnika będzie oprowadzić „ślepca” po sali za pomocą instrukcji słownych tak, aby umożliwić mu doświadczenie świata innymi zmysłami. Później następuje zamiana ról. Po ćwiczeniu uczestnicy opowiadają o swych odczuciach.
b) Uczniowie siedzą w kręgu. Jeden z nich wchodzi do środka. Nauczyciel zawiązuje mu oczy szalikiem lub chustą. Zadanie polega na tym, że osoba w środku podchodząc do kogoś i dotykając tylko rąk ma zgadnąć, kto to. Prowadzący prosi, aby osoba dotykając rąk informowała na głos, jakie te ręce są: duże czy małe, ciepłe czy zimne itp. Jeśli nie odgadnie, zostaje w środku i dalej próbuje zgadywać. Jeśli odgadnie – poznana osoba wchodzi do środka i teraz ona próbuje odgadywać. W międzyczasie osoby w kręgu zmieniają się miejscami. Zabawa powinna odbywać się w ciszy i skupieniu. Dla grup dobrze zintegrowanych można zmienić zasadę i osoba poznaje drugą na podstawie np. dotyku twarzy. Po zakończeniu ćwiczenia uczestnicy opowiadają o swych odczuciach.
c) Uczniowie dobierają się w pary. Jedna osoba jest „życiem”, druga po prostu sobą. „Życie” powinno obchodzić się ze swym partnerem w przeróżny sposób - być łagodne, nudne, trudne, bolesne itd. Osoba, którą „życie” doświadcza, powinna spróbować różnych zachowań: brać się z życiem za bary, nie przejmować się, być uległym, kierować swoim losem itd. Po ćwiczeniu uczestnicy opowiadają, odgrywanie których ról bardziej im odpowiadało i dlaczego.
d) Uczniowie definiują niepełnosprawność metodą „słoneczka”: na papierze widnieje hasło do zdefiniowania – „niepełnosprawność”. Uczestnicy otrzymują paski papieru, na których wpisują swoje skojarzenia – jedno na jednym pasku. Następnie paski układają w formie promyczków wokół hasła. Po głośnym odczytaniu przez nauczyciela powstałych określeń, młodzież wspólnie definiuje niepełnosprawność.
e) Liderzy grup losują karteczki z zadaniami i rolami do odegrania: niewidomy przechodzący przez ulicę, głuchoniemy w sklepie, osoba niepełnosprawna ruchowo w domu, inwalida w środkach masowej komunikacji. Każda grupa przygotowuje i prezentuje pozostałym scenkę.

7. Po wykonaniu wszystkich ćwiczeń uczniowie je analizują, dyskutują o uczuciach, wątpliwościach i emocjach, jakie nimi targały podczas odgrywania scenek. Nauczyciel przypomina pojęcia empatii i niepełnosprawności.
PODSUMOWANIE
Na zakończenie zajęć nauczyciel pyta uczniów co z dzisiejszej lekcji najbardziej utkwiło im w pamięci i dlaczego. Proponuje krótką dyskusję na temat: „Dlaczego warto być empatycznym?” Podsumowanie pozwoli uczestnikom przemyśleć to, czego się nauczyli i uświadomić sobie, czego doświadczyli w trakcie zajęć.

BIBLIOGRAFIA
1. Jaroszewska A., Mazińska J., Heinrich A: Niepełnosprawni są wśród nas: scenariusz zajęć biblioterapeutycznych dla uczniów gimnazjum. Biblioteka w Szkole 2004 nr 10 s. 17.
2. Kopaliński W.: Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych. Warszawa 1999.
3. Rojewska J..: Grupa bawi się i pracuje: zbiór grupowych gier i ćwiczeń psychologicznych część II. Warszawa 2000.

Wyświetleń: 185