Mnemotechniki, to system prostych rozwiązań, które pomagają zapamiętać wszystko to, co trudne do zapamiętania.Wszystkie mnemotechniki bazują właśnie na tym prostym fakcie. Ludzki mózg jest ewolucyjnie przystosowany do zapamiętywania bardzo skomplikowanych modeli informacji, które składają się z wielowymiarowych obrazów.
W przypadku ważnego dla człowieka wspomnienia, z łatwością jest on w stanie przypomnieć sobie towarzyszące mu emocje, kolory, zapachy, czy dźwięki. O wiele trudniej jest za to zapamiętać spisane, suche fakty.
Kluczem do zapamiętywania nowych pakietów informacji jest więc skojarzenie ich z żywym obrazem stworzonym w naszej wyobraźni. Te wizualizacje także rządzą się kilkoma prostymi prawami:
1.Najlepiej zapamiętujemy pozytywy, w przypadku nieprzyjemnych obrazów, nasz umysł może się zbuntować
i niechętnie je wspominać.
2.Żywe, kolorowe i pełne wrażeń zmysłowych ilustracje, łatwiej zapadają w pamięć niż te nudne i szare.W wizualizacjach można zawrzeć zarówno smaki, zapachy
i dźwięki, jak i ruch czy przestrzeń.
3.Wszystko co przesadzone, prześmiane, a nawet wykorzystujące nawiązania do seksu, zapamiętujemy najszybciej ponieważ wywołuje w nas emocjonalne reakcje.
4.Można również wykorzystywać głęboko zakorzenione w naszej świadomości symbole, by za ich pomocą kodować skomplikowane informacje.
Zdaniem M. Bogdanowicz ( 2012), mapy myśli mogą być doskonałą formą pomocy przy takich trudnościach, jak:
a)zaburzenia percepcji wzrokowej,
b)zaburzenia percepcji słuchowej,
c)zaburzenia grafomotoryki,
d)zaburzenia koncentracji uwagi;
Mapy myśli mają wpływ usprawnianie zmysłu wzroku poprzez stymulację kolorami. Oznacza to, że dziecko lepiej zapamiętuje nie tylko słowa ale i sam obraz, nie męczy wzroku, gdyż jest lepiej zorganizowana aniżeli sam tekst, ćwiczy ruchy fikcyjne gałek ocznych dzięki koncentrycznemu układowi, jest tworzona na jednym zazwyczaj dużym arkuszu papieru, co pozwala dziecku łatwiej uporządkować wiadomości na dany temat.
Mapy myśli pozwalają dziecku usprawniać analizę głoskową, poprzez stosowanie prostych i krótkich haseł, pobudzają umysł do myślenia, prowokuje do wychwytywania z usłyszanej wypowiedzi słów kluczowych a jednocześnie stymuluje słuch.
Mapy myśli wymagają od ucznia staranności, estetyki, płynności, dzięki czemu ćwiczy on ruchy ręki, ma więcej czasu na zapisanie danego tekstu, ćwiczy takie czynności, jak: pisanie, czytanie, rysowanie, dzięki czemu podnosi sprawność manualną ręki, wyrabia nawyk łączenia liter, poprzez łączenie ze sobą linii.
Mapy myśli uczą skupienia, wytrwałości, zdolności do planowania i kończenia działań. Mnemotechniki wykorzystują trzy podstawowe zasady: wyobraźnię, skojarzenia i kontekst. Przykładowe mnemotechniki:
a) metoda łańcucha (ogniw),
b) metoda haków,
c) mapy myśli ( sieć skojarzeniowa).
Metoda łańcucha jest jedną z prostszych metod zapamiętywania listy informacji lub przedmiotów. Polega ona na łączeniu kolejnych pozycji z listy za pomocą żywych skojarzeń, tworząc z nich nierozerwalny łańcuch.
Wariacją tej techniki jest metoda narracji, w ramach, której zamiast prostych skojarzeń, konstruujemy krótką historyjkę z wykorzystaniem przedmiotów z listy. Metoda ogniw jest również zawodna, jeżeli musimy zapamiętać dokładną kolejność faktów.
Metoda haków wymaga trochę więcej wysiłku niż metoda ogniw, sprawia jednak, że bardzo trudno jest pomylić kolejność zapamiętywanych faktów lub pominąć któryś z nich.
Pierwszym krokiem do zastosowania tej metody jest dopasowanie obrazów do kolejnych cyfr i liczb. Można to zrobić za pomocą rymów lub reprezentacji wizualnych.
Ta mnemotechnika stworzona została w celu zapamiętywania informacji, których kolejność ma zasadnicze znaczenie.
Mapy myśli są popularną, spokrewnioną z mapami pojęć, techniką opracowaną przez T. Buzana ( zob. P. Bąbel, A. Baran, 2011) jako sposób pomocy uczniom w robieniu notatek używając tylko słów-kluczy i obrazów. Tworzy się je szybciej niż tradycyjne notatki, a dzięki ich wizualnemu charakterowi łatwiej przegląda i zapamiętuje.
Mapy myśli mogą być doskonała formą pomocy przy takich trudnościach, jak:
a)zaburzenia percepcji wzrokowej,
b)zaburzenia percepcji słuchowej,
c)zaburzenia grafomotoryki,
d)zaburzenia koncentracji uwagi;
Zastosowanie mapy myśli w terapii dzieci z dysleksją:
1: Mapa myśli oddziaływuje na zmysł wzroku poprzez stymulację kolorami, dziecko lepiej zapamiętuje nie tylko słowa ale i sam obraz, nie męczy wzroku, gdyż jest lepiej zorganizowana aniżeli sam tekst, ćwiczy ruchy fikcyjne gałek ocznych dzięki koncentrycznemu układowi, jest tworzona na jednym zazwyczaj dużym arkuszu papieru, co pozwala dziecku łatwiej uporządkować wiadomości na dany temat.
2: Mapa myśli pozwala dziecku ćwiczyć analizę głoskową, dzięki temu, że używa się na niej całych zdań, a jedynie proste i krótkie hasła, pobudza umysł do myślenia, prowokuje do wychwytywania z usłyszanej wypowiedzi słów kluczowych a jednocześnie stymuluje słuch.
3: Mapa myśli wymaga od ucznia staranności, estetyki, płynności, zatem ćwiczy ruchy ręki, daje dziecku więcej czasu na zapisanie tekstu, ćwiczy takie czynności, jak: pisanie, czytanie, rysowanie, dzięki czemu podnosi sprawność manualność ręki, wyrabia nawyk łączenia liter, poprzez łączenie ze sobą linii.
4: Uczy skupienia, wytrwałości, zdolności do planowania
i kończenia działań. Mapa myśli składa się z centralnego wyrazu-pojęcia. Wokół centralnego wyrazu narysowanych jest od kilku do kilkunastu głównych pojęć, które odnoszą się do głównego pojęcia. Następne podgałęzie mają znowu od kilku do kilkunastu pojęć odnoszących się do sąsiadujących słów.
Warto zauważyć, iż podobnie jest zorganizowana wiedza w naszym mózgu – poszczególne pojęcia ze sobą powiązane w podobny sposób. Wiemy, że nasz mózg nie zapamiętuje linearnie.
Mapy Myśli wykorzystują sposób działania ludzkiej pamięci – skojarzenia, obrazy, dźwięki, zapachy, itp. Tradycyjne notatki mają swoje wady: tracimy czas i energię na zapisywanie wielu zbytecznych słów. Notatki zabierają dużo czasu w przeglądaniu. Nie są na nich uwidocznione powiązania pomiędzy pojęciami, a brak kolorów i innych wizualnych cech nie pomaga w ich zapamiętaniu.
Mapy Myśli odzwierciedlają sposób działania mózgu – organizacja Map Myśli przypomina sposób w jaki mózg organizuje pojęcia. Pamięć działa poprzez skojarzenia – każde pojęcie ma wiele połączeń z innymi.
Mapy myśli pozwalają zaprezentować, na papierze, skojarzenia – przez co lepiej je zapamiętać. Mapy myśli zawierają tylko "słowa klucze" i "obrazy-klucze" (które kojarzą się z wieloma innymi informacjami), umożliwiając umieszczenie o wiele większej ilości informacji na pojedynczej stronie.
Zastosowania Map Myśli:
a)notatki
b)twórczość,
c)rozwiązywanie problemów,
d)planowanie.
Mapy Myśli nie są w stanie, w większości przypadków, zastąpić zupełnie zwykłych notatek – szczególnie gdy potrzebujemy zanotować szczegóły. Mapy Myśli są jednak dobrym uzupełnieniem zwykłych notatek.
Mnemotechnika to bardzo szeroka dziedzina, w ramach której stworzono takie metody, jak: metoda alfabetu, system podróży, system rzymskiego pokoju i wiele innych. Niektóre mnemotechniki wykorzystują akronimy (każda litera w skrócie jest pierwszą literą słowa, które mamy zapamiętać), a także zastępowanie cyfr słowami z odpowiednią liczbą liter.
Zabawa mnemotechnikami nie jest jednak tylko sposobem na trudne do zapamiętania sekwencje danych, to także bardzo dobre ćwiczenia poprawiające zdolności naszego mózgu.

Przydatna literatura:
Bąbel, P., Baran, A. ( 2011). Trening pamięci : projektowanie, realizacja, techniki i ćwiczenia. Warszawa : Wydawnictwo Difin.
Bogdanowicz, M. ( 1995). O dysleksji, czyli specyficznych trudnościach w czytaniu i pisaniu. Odpowiedzi na pytania rodziców i nauczycieli. Lublin: Wydawnictwo Popularnonaukowe Linea.
Bogdanowicz, M. ( 2004). Uczeń z dysleksją w szkole. Poradnik nie tylko dla polonistów. Warszawa: Wydawnictwo Pedagogiczne Operon.

Wyświetleń: 300