Katalog

Anna Walicka, 2015-03-10
Łódź

Różne, Różne

Cyberprzemoc.

- n +

CYBERPRZEMOC, CZYLI AGRESJA ELEKTRONICZNA - CHARAKTERYSTYKA ZJAWISKA, FORMY
I PRZECIWDZIAŁANIE

Materiał ze szkolenia Rady Pedagogicznej przeprowadzonego w Bursie Szkół Artystycznych w Łodzi w dniu 16.01.2014 roku przez Annę Walicką.

Cyberprzemoc, (agresja elektroniczna) – stosowanie przemocy poprzez: prześladowanie, zastraszanie, nękanie, wyśmiewanie innych osób z wykorzystaniem Internetu i narzędzi typu elektronicznego, takich jak : SMS, e-mail, witryny internetowe, fora dyskusyjne w Internecie, portale społecznościowe. Osobę dopuszczającą się takich czynów określa się stalkerem.

Zjawisko to bardzo mocno związane jest ze środowiskiem szkolnym. Sprawcy przemocy pochodzą najczęściej z tego samego środowiska szkolnego, co ich ofiary. Cyberprzemoc skierowana jest do rówieśników, ale bywa również adresowana do nauczycieli.

Cyberprzemoc pojawiła się na przełomie XX i XXI wieku. Napastnicy prześladują swoje ofiary złośliwymi i obraźliwymi SMS-ami lub e-mailami. Bardziej drastyczną formą ataku jest sporządzanie witryn internetowych, wpisów na forach dyskusyjnych czy dręczenie przez komunikatory sieciowe, takie jak Gadu-Gadu lub Tlen.pl oraz Facebook.

Przyczyny i cechy cyberprzemocy

Zamiarem internetowych chuliganów jest zdyskredytowanie konkretnej osoby lub grupy ludzi czy nawet całej społeczności. Takie działania wynikają z poczucia anonimowości lub bezkarności sprawców przestępstwa. Użytkownik przekracza przyjęte normy i sądzi, że nie spoczywa na nim żadna odpowiedzialność. Łatwiej też wyraża negatywne uczucia w Internecie i krzywdzi kogoś.
Taka forma znęcania się nad swoimi ofiarami, zdaniem psychologów wynika z tego, że łatwiej poniżać, dyskredytować i szykanować, gdy istnieje szansa ukrycia się za internetowym pseudonimem i nie ma potrzeby konfrontacji z ofiarą oko w oko. Łatwość wyrządzania krzywdy powodowana jest również tym, iż nie widzi się cierpienia poszkodowanej osoby. Z tego też względu poziom agresji w sieci jest wyższy niż poza nią. Internauci nie czują się skrepowani obowiązującymi normami, gdyż są przekonani, że ich działań nie można skojarzyć z nimi samymi.
Narastanie zjawiska cyberprzemocy spowodowane jest również szybkim rozwojem cywilizacji oraz coraz większą dostępnością w krótkim czasie dla wielu osób do Internetu i telefonów komórkowych.
Szybkość rozpowszechniania wszelkich wiadomości jest nadzwyczajna. Umieszczane w sieci materiały mogą być oglądane przez wiele osób bez względu na ograniczenia czasowe i przestrzenne. Mogą również być rozsyłane do nieograniczonej liczby użytkowników (e-maile, SMS-sy). Ofiara narażona jest na ustawiczny atak bez względu na miejsce i porę dnia.

Typologia agresji elektronicznej ze względu na typ ofiary zaproponowana przez Jacka Pyżalskiego rozróżnia:

1. Agresję elektroniczną wobec pokrzywdzonych, w której charakterystyczną cechą jest nierówność sił sprawcy i ofiary, to znaczy, że ofiarą jest osoba słabsza.
2. Agresję elektroniczną wobec celebrytów, gdzie za celebrytę uznaje się osobę często występującą w środkach masowego przekazu i wzbudzającą zainteresowanie opinii publicznej, bez względu na pełniony przez nią zawód.
3. Elektroniczną agresję uprzedzeniową, gdzie ofiarami agresji elektronicznej stają się grupy ludzi skupione według wspólnych wartości, np. : określonej narodowości, fani zespołu, grupa wyznaniowa, zwolennicy określonej opcji lub partii politycznej i in.
4. Agresję elektroniczną wobec nieznajomych (przypadkową), której ofiarą jest osoba nieznana sprawcy, będąca przypadkową ofiarą podczas surfowania w sieci.
5. Mobing elektroniczny, w którym sprawca i ofiara są najczęściej członkami tej samej grupy, np. online.

Formy cyberprzemocy

 nękanie, zastraszanie, szantażowanie,
 wysyłanie obraźliwych, nieprawdziwych informacji,
 publikowanie i wysyłanie zdjęć i filmów bez zgody osoby, którą przedstawiają,
 rozsyłanie kompromitujących materiałów,
 włamania na konta pocztowe i konta komunikatorów w celu rozsyłania kompromitujących wiadomości,
 dalsze rozsyłanie otrzymanych danych i wiadomości, np. : jako zapisu kopii e-maila,
 tworzenie kompromitujących i ośmieszających stron internetowych,
 podszywanie się pod inne osoby.

Niebezpieczeństwa, na jakie może być narażone dziecko w Internecie

• Kontakt z nieodpowiednimi treściami
Korzystając z Internetu dziecko może zostać narażone na kontakt z nieodpowiednimi dla
niego treściami (materiały pornograficzne, rasistowskie, propagujące przemoc, informacje o
sektach treści propagujące anoreksję i bulimię jako styl życia, a nie poważna chorobę, treści
nawołujące do samobójstw lub samookaleczeń i inne), a także może być zachęcane do
działań, które są nielegalne lub niebezpieczne.
• Molestowanie fizyczne i wykorzystywanie seksualne
Istnieje ryzyko, iż korzystając z sieci, dziecko może dostarczyć obcym osobom informacji
lub zaaranżować spotkanie, które może stanowić zagrożenie dla jego bezpieczeństwa lub
jego rodziny. W wielu przypadkach pedofile wykorzystują pocztę elektroniczną , grupy dyskusyjne, aby zdobyć zaufanie dziecka, a następnie zorganizować spotkanie w prawdziwym świecie.
• Łamanie prawa
Dziecko zaangażować się w działalność, która jest nielegalna lub pociąga za sobą straty
finansowe. Korzystając z aukcji internetowych, podając dane karty kredytowej rodziców itp. dziecko często staje się ofiarą różnych oszustów. Młodzi ludzie bywają nie tylko ofiarami nękania czy niewybrednych żartów, ale także bardzo często sami są ich autorami. Łamią prawo przesyłając wirusy, nielegalne tresci, uprawiając hazard, jak również kopiując filmy i muzykę.
• Zachęcanie do używania alkoholu, nikotyny, narkotyków
Niektóre strony www i grupy dyskusyjne zawierają informacje, które zachęcają dzieci i młodzież do korzystania ze środków uzależniających. Promują one narkotyki oraz inne używki przez podkreślenie ich rzekomo leczniczych walorów, czy wskazanie , iż otwierają one człowieka na „rzeczywistość duchową”.
• Komercyjne wykorzystywanie dzieci (zakupy przez Internet)
O ile reklamy telewizyjne skierowane są na dzieci jako całość, to reklamy online adresowane są często do konkretnego klienta. Zwiększa to znaczenie prawdopodobieństwo sprzedaży danego produktu. Przykładem może tu być wykorzystanie bohatera popularnej kreskówki, który zwraca się do dziecka po imieniu, łamiąc w ten sposób tradycyjne bariery sprzedaży.

Ofiary cyberprzemocy

Ofiara cyberprzemocy wymaga pomocy psychologiczno-pedagogicznej i wsparcia, gdyż tak jak każdy inny rodzaj przemocy, również cyberprzemoc wpływa w sposób destrukcyjny na psychikę młodego człowieka. Wywołuje takie uczucia jak : irytacja, złość, strach, wstyd, bezsilność.
Sprawca przemocy pozbawia swoją ofiarę poczucia bezpieczeństwa. Takie negatywne doświadczenia mogą prowadzić do utraty pewności siebie, izolacji od rówieśników, depresji, a nawet prób samobójczych.
Dzieci, które staja się ofiarami cyberprzemocy, bardzo często nikogo nie informują o sytuacji, a pozostawione sam na sam z problemem nie potrafią sobie z nim poradzić.

Sprawcy cyberprzemocy

Atutem sprawcy jest umiejętność posługiwania się mediami elektronicznymi. Sprawca przemocy:
 szuka potwierdzenia swojej pozycji w grupie – buduje swój wizerunek,
 towarzyszy mu radość ze zwyciężania,
 wyrównuje rachunki – bierze odwet za doznane krzywdy, wymierza sprawiedliwość,
 odreagowuje frustracje i negatywne emocje spowodowane obecnością w dysfunkcyjnym środowisku rodzinnym czy rówieśniczym,
 zwraca na siebie uwagę, często jest to wołanie o pomoc.

Działania profilaktyczne

Całą społeczność szkolną należy zapoznać z zagrożeniami płynącymi z Internetu i telefonii komórkowej oraz wskazać sposoby odpowiedzialnego i bezpiecznego korzystania z nich. Uczniowie powinni posiąść umiejętność sprawnego posługiwania się technologią komunikacyjną. Już od początku edukacji jednym z najważniejszych wymagań jest poznanie zagrożeń wynikających z korzystania z Internetu i multimediów oraz przestrzeganie zasad etycznych i prawnych z tym związanych, kształtowanie właściwych postaw wobec zagrożeń i sytuacji nadzwyczajnych.
Pomocą dla nauczycieli jest bogata oferta programów profilaktycznych i edukacyjnych w zakresie nowoczesnych technologii, oferowana przez organizacje pozarządowe. Sukces profilaktyki, tak naprawdę zależy od kompetencji nauczycieli. W ramach kampanii Dziecko w sieci opracowano materiały edukacyjne udostępnione na stronie internetowej: www. dzieckowsieci.pl. Warto również zachęcić dzieci do korzystania z serwisu internetowego sieciaki (www.sieciaki.pl). Ogólnodostępne są też materiały dla rodziców, np. : w postaci ulotek, folderów itp.
Dzieci należy uczyć „zasady ograniczonego zaufania” - uzmysłowić im, że osoba, która przedstawia się im jako równolatek, nie zawsze musi nią być i nie zawsze będzie mieć intencje takie, jak nasze dziecko. Ważną zasadą bezpieczeństwa do przekazania młodzieży szkolnej jest daleko idąca ostrożność przy spotkaniach „w realu” z osobami poznanymi w wirtualnej rzeczywistości.

Działania interwencyjne

W przypadku stwierdzenia, iż dziecko jest obiektem przemocy w sieci należy poinformować je, by nie utrzymywało kontaktu ze sprawcą przemocy, nie odpowiadało na zaczepki, itp.

Nie należy kasować dowodów cyberprzemocy: e-maili, wiadomości tekstowych, zdjęć, filmów.

Jeśli to możliwe, należy zanotować godzinę i datę otrzymania takiej wiadomości czy zdjęcia oraz wszelkie dostępne szczegóły dotyczące osoby, która przesłała materiał.

Jeśli wiemy, kto jest sprawcą:
możemy zażądać od niego, aby dobrowolnie usunął kompromitujący materiał ze strony.

Gdy sprawca jest nieznany, należy skontaktować się z dostawcą usługi (Internet, telefon komórkowy) w celu usunięcia z sieci nielegalnych materiałów.

Poważne przypadki cyberprzemocy powinny zostać zgłoszone na policję, np. groźby karalne, propozycje seksualne, itp.

Przydatne strony

www.hepline.org.pl - którego celem jest pomoc w sytuacjach zagrożenia bezpieczeństwa dzieci i młodzieży w Internecie,
www.dyzurnet.pl - przyjmujący zgłoszenia o nielegalnych treściach w Internecie,
www.kidproteckt.pl - fundacja mająca na celu m.in. zapobieganie wykorzystywania mediów do celów związanych z pedofilią lub pornografia dziecięcą,
www.dziecko w sieci - strona zawiera zasady bezpiecznego korzystania z sieci komputerowej, adresowane do dzieci, rodziców i nauczycieli, scenariusze zajęć dotyczących bezpieczeństwa w Internecie,
www.sieciaki.pl - interaktywny projekt edukacyjny Fundacji Dzieci Niczyje, prowadzący działania mające na celu poprawę bezpieczeństwa najmłodszych użytkowników sieci,
www.saferinternet.pl - projekt Fundacji Dzieci Niczyje i Naukowej Akademickiej sieci komputerowej, mający na celu promowanie bezpiecznego korzystania z Internetu,
www.fdn.pl - organizacja zajmująca się pomocą dzieciom krzywdzonym, ich rodzinom i opiekunom.

Literatura:

1. J. Pyżalski: Agresja elektroniczna wśród dzieci i młodzieży, Gdańskie Wydawnictwo Pedagogiczne, Sopot 2011.
2. J. Pyżalski: Agresja elektroniczna i cyberbullying jako nowe ryzykowne zachowania młodzieży, Impuls, Kraków 2012.
3. J. Pyżalski: Cyberbullying. Zjawisko, konteksty, przeciwdziałanie, Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Łodzi 2012.
4. Ł Wojtasik (red.): Jak reagować na cyberprzemoc. Poradnik dla szkół, fundacja Dzieci Niczyje, Warszawa
5. A. Andrzejewska, J Bednarek, W. Bożejewicz, A. Chaberska: Dziecko w sieci, fundacja PEDAGOGUM, Warszawa 2008.
Opracowała: Anna Walicka
Wyświetleń: 394


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.