Katalog

Marlena Kaźmierska, 2014-09-15
Kłodawa

Język polski, Referaty

Porównanie metody analityczno- syntetycznej w nauce czytania z metodą nauki czytania Jagody Cieszyńskiej.

- n +

Dziecko poznaje świat, a pedagog pomaga mu w tym procesie, nie tylko dostarczając informacje, ale także w jaki sposób może je poznać. Jednym ze sposobów jest proces czytania- niewątpliwie, jest to wręcz niezbędny i ciekawy sposób zapoznania się z rzeczywistością, aczkolwiek trudny i wymagający wysiłku ze strony dziecka, zwłaszcza kilkuletniego.
Jak definiuje M. Linker: czytanie polega na rozpoznawaniu drukowanych lub pisanych symboli służących jako bodziec
do przywołania znaczeń nagromadzonych dzięki wcześniejszym doświadczeniom życiowym i tworzeniu nowych znaczeń drogą manipulacji pojęciami, które czytelnikowi są już znane. Istnieją jednak metody, które ułatwiają naukę czytania. Do takich metod należą metoda analityczno- syntetyczna i metoda symultaniczno- sekwencyjna. Porównam je pod względem kilku kryteriów, ale należy teraz dokonać ogólnej charakterystyki obu metod.
Jak pisze R. Więckowski metoda analityczno- syntetyczna polega na wyodrębnieniu (analizie) elementów składowych zawartych w języku mówionym lub pisanym, ich symboliczne określanie, a następnie „składanie”, „łączenie”(synteza) w sensowną jednostkę syntaktyczną.
Metoda symultaniczno- sekwencyjna jest stworzoną przez prof. Jagodę Cieszyńską metodą sylabową, opartą
o najnowsze badania neuropsychologiczne oraz wieloletnie doświadczenia terapeutyczne i logopedyczne autorki tego systemu. Polega na zadaniach opierających się na pracy półkuli prawej, czyli globalne rozpoznawanie samogłosek, wyrażeń dźwiękonaśladowczych, rzeczowników w mianowniku, mające na celu wzbudzanie motywacji dziecka do nauki czytania oraz przeprowadzane są w taki sposób, by jak najszybciej przejść do czytania analityczno- sekwencyjnego, czyli lewopółkulowego.
Przejdę teraz do bardziej szczegółowego omówienia metod i porównania ich pod względem:
• podstawowej jednostki w nauce czytania
Podstawą w metodzie analityczno-syntetycznej jest tzw. wyraz podstawowy, zawierający poznawaną przez dzieci literę (znak graficzny zapisany) lub głoskę (dźwięk słyszany przez dziecko). Niezbędny do analizy, a następnie syntezy jest wyraz lub zdanie. Za pomocą analizy słuchowej lub wzrokowej następuje przejście od zdania do wyrazu lub od wyrazu do elementu, jakim może być zgłoska, głoska lub litera. Z wyrazów lub zdań najpierw słuchowo wyodrębnia się głoski, początkowo samogłoski, a później spółgłoski. Wzrokowo wydziela się odpowiednie zapisy graficzne głosek (litery). W ten sposób
w wyrazach obok głosek już znanych pojawiają się głoski nowe, nie znane wcześniej. Pozwala to na tworzenie nowych wyrazów z poznanych wcześniej głosek. Metoda J. Cieszyńskiej oparta jest na badaniach neuropsychologicznych potwierdzających, iż sylaba a nie fonem jest najmniejszą jednostką percepcyjną, dlatego podstawą jest sylaba. Sylaby, które dziecko poznaje podczas zajęć pełnią funkcje wzorca, służącego do odczytywania nowych wyrazów. Dzięki takim ćwiczeniom powstają w umyśle dziecka schematy, rozpoznawane w odczytywanych, w dalszym etapie wyrazach. Dzięki operacjom porównywania dziecko odkrywa takie same wzorce (schematy) w kolejnych wyrazach.
• Rozważania różnych rodzajów sposobów zapamiętywania przez uczniów.
Wykorzystuje się metody analityczno – syntetyczne o charakterze wzrokowym oraz metody analityczno – syntetyczne
o charakterze fonetycznym oraz metody analityczno- syntetyczne o charakterze funkcjonalnym. W metodzie analityczno – syntetycznej o charakterze wzrokowym podstawą analizy jest wyraz spostrzegany wzrokowo. W metodzie o charakterze fonetycznym podstawą analizy jest budowa dźwiękowa (fonetyczna) wyrazów. W metodzie analityczno – syntetycznej
o charakterze funkcjonalnym naukę czytania opiera się na tzw. relacji funkcjonalnej, czyli stosowaniu różnych metod adekwatnych, ale jednocześnie wspierających poziom rozwoju różnych funkcji psychicznych
Przy metodzie symultaniczno- sekwencyjnej zostają wykorzystywane wszystkie wyżej wymienione rodzaje pamięci i inne aspekty oraz dodatkowo uwzględnia się ruch, np. dzieci pokazują literę y, unosząc ręce.
• Wzbudzania motywacji do nauki czytania.
W obu systemach jest pewien schemat nauczania, w metodzie analityczno- syntetycznej jest to schemat wprowadzenia litery na przykładzie metody wg E. i F. Przyłybskich:
1. Omówienie odpowiednio dobranej ilustracji, której główny element, nosi nazwę, która rozpoczyna się od głoski odpowiadającej wprowadzanej literze.
2. Zwrócenie uwagi na wyraz podstawowy, z którego wydzieli się pierwszą głoskę odpowiadającą wprowadzanej literze.
3. Analiza i synteza słuchowa wyrazu podstawowego, ułożenie z prostokątów jego schematu.
4. Wyodrębnienie z wyrazu podstawowego pierwszej głoski, a później poszukiwanie jej w innych wyrazach znanych dzieciom.
5. Prezentacja litery wielkiej i małej będącej podstawą zapisu wyodrębnionej z wyrazu pierwszej głoski, analiza poszczególnych elementów litery, zwrócenie uwagi na cechy dystynktywne litery.
6. Wycięcie nowej litery z alfabetu ruchomego.
7. Rozpoznanie nowej litery wśród innych liter nie zawsze znanych dzieciom.
W drugiej metodzie schematem jest uwzględnienie poszczególnych etapów, składających się na całość nauki czytania, układ dotyczy tylko na powtarzaniu go wśród innych uczniów, w wyżej wymienionym schemacie jest on powielany za każdym razem wprowadzenia nowej litery. ETAP I – od samogłosek prymarnych(a, u,i, o,e, y)
(zakończonej samogłoską: pa, po, pu(ó). pe, pi, py),
ETAP II – od sylaby otwartej do pierwszych wyrazów.,
ETAP III – czytanie sylab zamkniętych (zakończonych spółgłoską: EK OL) ,
ETAP IV – czytanie nowych sylab otwartych i zamkniętych,
ETAP V – samodzielne czytanie tekstów
W metodzie J. Cieszyńskiej ćwiczenia na każdym z pięciu etapów nauki czytania realizowane są według reguły: powtarzanie – rozumienie – nazywanie.
1. Powtarzanie. Nauczyciel odczytuje głoski, a dziecko je powtarza. Aby ułatwić proces zapamiętywania należy zwrócić uwagę dziecka na układ ust podczas wymawiania poszczególnych samogłosek. Należy też posłużyć się ruchową wizualizacją – palec na nosie obrazujący kropkę nad i.
2. Rozumienie (różnicowanie). Dorosły wskazuje samogłoskę a dziecko ją odczytuje lub odwrotnie – dorosły wymawia samogłoskę a dziecko ją wskazuje. Jeśli uczący się ma trudności z rozpoznaniem litery, można podpowiedzieć mu wykorzystując wizualizację ruchową lub eksponując układ ust podczas realizacji głoski.
3. Nazywanie (czytanie). Na tym etapie: raz dziecko uczy dorosłego a raz dorosły dziecko.
Według mnie pierwsza metoda jest mniej ciekawa dla ucznia, tylko on uczy się, w drugiej uczy się, ale i on sam może uczyć dorosłego. Zamiana ról powoduje, ze maluch chętnie powtarza głoski, aby uczyć dorosłego, przy okazji w sposób zabawowy utrwala swoją wiedzę. Zajęcia zawsze rozpoczynają się od ćwiczeń łatwych, z których wykonaniem dziecko nie będzie miało trudności oraz Ten sam materiał powtarzamy wielokrotnie, aż do dobrego opanowania, co sprawia, że nie zniechęca dziecka do dalszej nauki, a je motywuje.
• Dostosowania metody do różnych etapów rozwoju i predyspozycji dziecka.
Metoda analityczno- syntetyczna jest odpowiednia dla osób z prawidłowym rozwojem i przynajmniej przeciętnymi predyspozycjami do czytania. Metoda symultaniczno- sekwencyjna uwzględnia trudności związane z mową, dlatego zostaje wykorzystane powtórzenie sekwencji rozwoju mowy dziecka (od samogłosek, sylab, przez wyrażenia dźwiękonaśladowcze, do wyrazów i zdań), co pozwala tym samym ćwiczyć wymowę dziecka. Tą metodą można już wprowadzać w wieku przedszkolnym. Podczas układania, czytania itp. Zawsze należy zachować kierunek od strony lewej do prawej, zgodnie
z obowiązującą zasadą podczas czytania i pisania w języku polskim; co kształtuje orientacje prawa- lewa.
• Dostosowanie metody do różnych dysfunkcji/ trudności dziecka w nauce czytania.
Metoda symultaniczno- sekwencyjna jest lepsza pod tym względem, iż wspomaga np. dyslektyków. Metoda analityczno- syntetyczna ma wady, gdyż dzieci mylą głosowanie z literowaniem i odwrotnie. Także dorośli w tej metodzie tłumaczą jak wygląda litera, natomiast nie podają jej znaczenia. W metodzie symultaniczno- sekwencyjnej podawane jest znaczenie litery, danej sytuacji, poprzez nadawanie tych znaczeń, dyslektycy rzadziej mylą się w rozpoznawaniu liter o podobnym wyglądzie, sylaby. Ta metoda także rozwija lewą półkulę, co pomaga w powrocie prawej do jej podstawowych funkcji.
Porównują te dwie metody,, nie można zapomnieć o kryterium innowacyjności i świeżości metody. Metoda analityczno syntetyczna powstała dawno temu, została użyta jej koncepcja w Elementarzu” Mariana Falskiego wydanego już w 1910 roku.
Metoda wymyśloną przez żyjącą współcześnie prof. Cieszyńską, opartą o najnowsze badania przewyższa swą innowacyjnością. Z badań, których wyniki omawia B. Maciejewska już po kilku tygodniach ćwiczeń w czytaniu, wzór aktywności mózgowej dziecka z dysleksją upodabnia się do wzoru aktywności zdrowych rówieśników. Ta metoda trafia do większej grupy, nie tylko do uczniów zdolnych czy przeciętnych, pomaga słabym uczniom, z różnymi zaburzeniami, trudnościami, odpowiednio je motywuje, będąc ciekawszą metodą dla nich. W naturalny sposób bazuje na sylabie, w przeciwieństwie do metody starszej bazowała na głosce. Dlatego w nowszej metodzie dzieci uczą się odczytywać sylaby a nigdy pojedyncze spółgłoski, ponieważ nikt nie słyszy głosek w izolacji. Starsza metoda jest dobrą, ale metoda J. Cieszyńskiej jest lepszą, gdyż uwzględnia większe potrzeby wynikające z obecnej rzeczywistości, gdzie jest coraz więcej osób z kłopotami lateralizacji, dysfunkcjami i innymi trudnościami oraz coraz bardziej wymagających ciekawszych sposobów poznawania świata.

Bibliografia:
• Cieszyńska J. „Nauka czytania krok po kroku. Jak przeciwdziałać dysleksji”, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, Kraków 2001.
• Cieszyńska J. tezy wykładu wygłoszonego 28.XI.2008 r. na konferencji w Krakowie [w:]http://www.neuromedsc.com.pl/attachments/File/Publikacje/Konferencja_Expo_Silesia_2010_AS.pdf.
• Więckowski R., „Pedagogika wczesnoszkolna”, WSiP, Warszawa 1995.
• http://www.bip.krakow.pl/plik.php%3Fzid%3D68387%26wer%3D0%26new%3Dt%26mode%3Dshw%2Bdobrego+startu+bogdanowicz+cieszyńska+metoda+symultaniczno-+sekwencyjna&oe=utf-8&rls=org.
Wyświetleń: 1224


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.