Polska pod rządami Bolesława Chrobrego –scenariusz lekcji historii w klasie V

Treści z podstawy programowej:
- zjazd w Gnieźnie
- koronacja Bolesława Chrobrego
- wzrost znaczenia Polski w czasach Bolesława Chrobrego

Cele lekcji- po zakończonych zajęciach uczeń:
a/ pamięta:
- pojęcia: metropolia, arcybiskupstwo, koronacja, cesarz, kanonizacja
- postaci: Bolesław Chrobry, Otton III, biskup Wojciech
- daty: 1000r., 1025r.
b/ rozumie:
- wyżej wymienione pojęcia,
-znaczenie zjazdu gnieźnieńskiego dla rozwoju chrześcijaństwa w Polsce i umocnienia państwa,
- znaczenie koronacji dla umocnienia państwa i podwyższenia jego rangi,
c/ potrafi:
- prawidłowo operować pojęciami poznanymi w trakcie lekcji,
- zaznaczyć na taśmie czasu daty: zjazdu gnieźnieńskiego i koronacji Bolesława Chrobrego,
- korzysta z tablic genealogicznych Piastów,
- wskazać na mapie granice państwa Bolesława Chrobrego

- W trakcie zajęć uczeń kształci umiejętności:
- efektywne współdziałanie w grupie,
- korzystanie z różnych źródeł wiedzy,
- skuteczne porozumiewanie się w grupie,
- czytanie ze zrozumieniem,
-poprawne posługiwanie się językiem ojczystym,
- rozwiązywanie problemów w sposób twórczy

Metody i techniki pracy: praca z podręcznikiem, tekstem źródłowym, ilustracjami, rozmowa nauczająca, praca z mapą, praca w grupach, dyskusja, drama
Środki dydaktyczne: podręcznik Dzień Dobry Historio V! zeszyt ćwiczeń, taśma chronologiczna, ćwiczenia ze źródłami kl. 5, mapa, ilustracje, słowni wyrazów obcych, atlas historyczny, tablica genealogiczna pierwszych Piastów.


Przebieg lekcji 1:

I. Wprowadzenie:
1. Czynności organizacyjne
2. Zapoznanie uczniów z tematem, głównymi zagadnieniami i celami lekcji, zapisanie tematu lekcji w zeszycie.
3. Uczniowie przypominają wiadomości dotyczące początków państwa polskiego.
Kto był pierwszym historycznym władcą Polski?
Jak nazywała się dynastia, którą założył?
Co wydarzyło się w 966 roku, jakie było znaczenie tego wydarzenia?
Uczeń odczytuje pracę domową, ćw. 3 z podręcznika str. 101.
4. Uczniowie odczytują z tablicy genealogicznej Piastów w podręczniku str. 102 informacje o Bolesławie Chrobrym, układają drzewo genealogiczne na tablicy.
Nauczyciel uzupełnia informację dodając, że został on władca po śmierci swego ojca w 992 roku.

II . Rozwinięcie
1.Nauczyciel informuje uczniów, że w X wieku żył biskup Wojciech. Ten praski biskup był misjonarzem, nauczyciel pyta kim był misjonarz? W 997 roku przybył on do Polski.
2. Uczniowie zapoznają się z tekstem źródłowym Jan Kanapariusz o św. Wojciechu. (Ćwiczenia ze źródłami kl. 5 str. 64), przedstawiają wydarzenia dotyczące misji św. Wojciecha i jej konsekwencje. Uczniowie wykonują ćw. 2a, 2b i 2 c, odpowiadają na pytania na podstawie tekstu źródłowego. Uczniowie umieszczają na osi czasu w zeszycie ćwiczeń str. 58, wiek w którym biskup Wojciech poniósł męczeńską śmierć.
3. Nauczyciel wyjaśnia, że o życiu św. Wojciecha opowiadają płaskorzeźby znajdujące się na słynnych drzwiach gnieźnieńskich. Uczniowie zapoznają się z materiałem ilustracyjnym w ćwiczeniach str. 58, uczniowie zdobyte wiadomości dopasowują podpisy do ilustracji, następnie układają wydarzenia w kolejności chronologicznej. Uczniowie przepisują wydarzenia do zeszytu.
4. Nauczyciel informuje, iż wkrótce biskup został kanonizowany. Uczniowie wyjaśniają słowo kanonizacja, używając Słownika wyrazów obcych, zapisują do zeszytu.
5. Nauczyciel wyjaśnia okoliczności w jakich doszło do zjazdu gnieźnieńskiego. Uczniowie przedstawiają inscenizację zjazdu gnieźnieńskiego. Nauczyciel zadaje pytania: Kto i w jakim celu przybył do Gniezna w roku 1000? Jak cesarz potraktował Bolesława Chrobrego?
Jakie dary miedzy sobą wymienili?


III. Podsumowanie. Praca domowa
1. Uczniowie wyszukują na mapce w podręczniku str. 109 miejsca, w których założono biskupstwa i arcybiskupstwa. Uczniowie odpowiadają jakie było znaczenie zjazdu gnieźnieńskiego.
2. W ramach pracy domowej uczniowie wykonują ćw.3 str. 59 z zeszytu ćwiczeń.
Oblicz ile lat upłynęło od zjazdu gnieźnieńskiego.


Przebieg lekcji 2

I. Wprowadzenie:
1. Czynności organizacyjne
2. Zapoznanie uczniów z tematem, głównymi zagadnieniami i celami lekcji, zapisanie tematu lekcji.
3. Uczniowie przypominają wiadomości z poprzedniej lekcji:
Kto objął władzę po śmierci Mieszka I?
Kim był św. Wojciech? Jak wyglądała misja św. Wojciecha?
Co wydarzyło się w 1000 roku?
4. Uczniowie odczytują pracę domową z poprzedniej lekcji ćw. 3 str. 59 z zeszytu ćwiczeń.
5.Uczniowie wyszukują na mapce w podręczniku str. 109 miejsca, w których założono arcybiskupstwo i biskupstwa.

II . Rozwinięcie
1. Uczniowie patrząc na mapę odczytują sąsiadów Polski w XI wieku.
Nauczyciel informuje uczniów, że po śmierci Ottona III rozpoczęły się wojny polsko- niemieckie, które trwały aż do 1018 roku, nowy cesarz Henryk II zorganizował kilka wypraw wojennych na Polskę. Pierwsza z nich w 1005 roku dotarła najdalej aż pod Poznań. Działania wojenne toczyły się głownie na Śląsku a linią obrony była Odra. Szczególnie zapisała się w pamięci obu stron obrona przez Polaków grodu Niemczy podczas odwrotu ostatniej wyprawy cesarskiej w 1017 roku.
2. Nauczyciel odczytuje fragment tekstu źródłowego Thietmara o obronie grodu.
Nauczyciel informuje uczniów, że wojnę zakończył ostatecznie pokój w Budziszynie w 1018 roku na podstawie którego Polska otrzymała Łużyce i Milsko, o które walczył Bolesław. Uczniowie odszukują na mapie w podręczniku zdobyte terytoria. Uczniowie zapisują w zeszycie: Wojna z Niemcami (1002-1018)
3. Nauczyciel informuje uczniów, że w 1018 roku Bolesław Chrobry zorganizował wyprawę na Ruś Kijowską, odzyskał tereny, które Polska straciła w czasach Mieszka I tzw. Grody Czerwieńskie z Przemyślem. Uczniowie odszukują na mapie w podręczniku zdobyte terytoria.
4. Uczniowie korzystając z materiału ilustracyjnego w podręczniku str. 105 opisują jak wyglądał drużynnik książęcy w czasach pierwszych Piastów. (I grupa uczniów)
5. Uczniowie korzystając z materiału ilustracyjnego w podręczniku str. 106-107 opisują jak wyglądała stolica państwa pierwszych Piastów- Gniezno. (II grupa uczniów)
6. Uczniowie zapoznają się z tekstem źródłowym Z Rocznika Kwedlinburskiego ( ćwiczenia ze źródłami kl. 5 str. 66), odpowiadają na pytania. Zapisują w zeszycie: Koronacja Bolesława Chrobrego na króla Polski-1025r.
7. Uczniowie zaznaczają na osi czasu (zeszyt ćwiczeń ćw. 1 str. 58) datę koronacji Bolesława Chrobrego.

III. Podsumowanie. Praca domowa
1. Uczniowie w parach dokonują podsumowania zasług króla Bolesława, zapisują punkty w zeszycie.
-Powiększył obszar państwa
-Polska niezależna od Cesarstwa Niemieckiego
-Umocnił Kościół w Polsce
-Państwo Bolesława Chrobrego stało się silnym i dużym państwem, liczącym się w Europie
-Rozsławił imię Polski na świecie
-Zapoczątkował koronację władców Polski

2. W ramach pracy domowej uczniowie wykonują ćw.3 i 5 str. 59-60 z zeszytu ćwiczeń, ćw. 3 str. 109 z podręcznika.

Zadanie dodatkowe:
Uczniowie w grupach uzupełniają fiszki dotyczące panowania Bolesława Chrobrego.
Załączniki:

1. Fiszki:



992 Bolesław Chrobry obejmuje władzę po śmierci Mieszka I
997 Śmierć biskupa Wojciecha podczas misji w Prusach
1000 Zjazd w Gnieźnie
1002 Początek wojny z Niemcami
1018 Pokój w Budziszynie, opanowanie Grodów Czerwieńskich
1025 Koronacja Bolesława Chrobrego, śmierć Bolesława Chrobrego




2. Inscenizacja Zjazdu gnieźnieńskiego


Kronikarz I

Za godne przekazania pamięci uważamy i to, że w marcu roku 1000 cesarz Otton III przybył do grobu św. Wojciech dla modlitwy i pojednania, a zarazem poznania sławnego Bolesława. Bolesław przyjął go tak zaszczytnie, jak wypadało przyjąć króla, cesarza rzymskiego i dostojnego gościa.

Narrator:
- Oto władca Polski- Bolesław Chrobry
- Oto cesarz rzymski- Otton III
(wchodzą aktorzy przebrani za Bolesława Chrobrego i Ottona III.; na wejście rozbrzmiewa trąbka)

Otton III:
Na koronę mego cesarstwa! To, co widzę, większe jest niż wieść głosiła. Nie godzi się tak wielkiego męża, jakby jednego spośród dostojników, księciem nazywać lub hrabią, lecz chlubnie wynieść go na tron królewski i uwieńczyć koroną.
(zdejmuje z głowy diadem cesarski i wkłada na głowę Chrobrego)

Narrator:
Na znak przymierza i przyjaźni Otton III podarował włócznię św. Maurycego, w zamian za to Bolesław ofiarował ramię św. Wojciecha .
(ofiarowują sobie dary; siadają na tronach)

Kronikarz II:
„I tak wielką owego dnia złączyli się miłością, że cesarz mianował Chrobrego swoim bratem i współpracownikiem cesarstwa, i nazwał go przyjacielem i sprzymierzeńcem narodu rzymskiego. Przekazał też wielką władzę, jaka w zakresie godności kościelnych przysługiwała cesarstwu w Królestwie Polskim.”

Narrator:

W tym czasie monarchia Chrobrego urosła do znaczącej potęgi w Europie i sięgała od Bugu po górny bieg Łaby i od Bałtyku, aż po Karpaty. Wprowadził pojęcia: Król, Polska, naród, państwo.
(cesarz i Bolesław wychodzą; towarzyszą temu uderzenia w bębny)

Narrator:
Zjazd Gnieźnieński to wydarzenie zasadniczej wagi dla dziejów Polski, którego echo brzmi po dziś dzień.
Jan Paweł II, z rodu Polaków, pochylając się w Gnieźnie w 1997 roku nad relikwiami św. Wojciecha powiedział do obecnych wówczas siedmiu prezydentów państw środkowoeuropejskich:
„Człowieka nie można zrozumieć bez Chrystusa. Dlatego mur, który wznosi się dzisiaj w sercach, nie runie bez nawrotu do Ewangelii(…) Nie można odcinać się od tych korzeni, z których wyrosły narody i kultury Europy, i od wielkiego bogactwa kultury duchowej minionych wieków”.
3. Zapoznaj się z tekstem źródłowym i odpowiedz na pytania:
Jan Kanapariusz o św. Wojciechu

(…) Książę zaś poznawszy jego zamiary, daje mu lodź i dla bezpieczeństwa podczas podróży zaopatruje ją w 30 wojów. On zaś przybył najpierw do miasta Gdańska, położonego na skraju rozległego państwa (tego) księcia i dotykającego brzegu morza.
Tu, gdy miłosierny Bóg pobłogosławił jego przybyciu, gromady ludzi przyjmowały chrzest. (…)Szybko płynąc, przebywa drogę i po kilku dniach wysiada na brzeg morski do Prus (…) i pozostał tam z dwoma braćmi, z których jeden był kapłan Benedykt, drugim… brat Gaudenty. (…) Atoli tamtejsi mieszkańcy, nadchodzą i bijąc pięściami, odpędzili ich.(…)
W końcu, gdy wszyscy spali, nadbiegli wściekli poganie, rzucili się na nich z wielką gwałtownością i skrępowali wszystkich. (…) Z rozwścieczonej zgrai wyskoczył zapalczywy Sicco i z całych sił wywijając ogromnym oszczepem, przebił na wskroś jego serce. Będąc bowiem ofiarnikami bożków i przywódców bandy, z obowiązku niejako pierwszą zadał ranę. Następnie zbiegli się wszyscy i wielokrotnie go raniąc, nasycali swój gniew.(…) oderwali od ciała szlachetną głowę i odcięli bezkrwiste członki. Ciało pozostawili na miejscu, głowę wbili na pal (…).
Umęczon był zaś Wojciech … 23 kwietnia 997 roku, za rządów wszechwładnego Ottona Trzeciego … , w piątek (…)

a/ Dokąd i w jakim celu wyprawił się biskup Wojciech?
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
b/ Kto towarzyszył biskupowi Wojciechowi w podróży?
……………………………………………………………………………………
c/ Jak poganie potraktowali biskupa?
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………



W scenariuszu wykorzystano tekst źródłowy z publikacji: Ćwiczenia ze źródłami 5 . Historia i społeczeństwo Renata Poźnikiewicz Nowa Era

Wyświetleń: 2299