Motto:
Prawidłowe żywienie jest konieczne nie tylko dlatego,
aby zapobiec chorobom, ale i dlatego, ażeby umożliwić
wyzwolenie wszystkich potencjalnych sił biologicznych
organizmu, co jest warunkiem prawidłowego rozwoju
fizycznego i umysłowego oraz wytworzenia należytej
odporności na niekorzystne działanie czynników
środowiskowych.
(prof. Aleksander Szczygieł)

Żywienie dzieci w wieku szkolnym – zasady prawidłowego żywienia

Prawidłowe odżywianie ma znaczący wpływ na zdrowie, wzrost, harmonijny rozwój i dobre samopoczucie ucznia. Odpowiednia dieta zapewnia dziecku sprawność fizyczną, jego aktywność, zdolność do nauki oraz chroni przed rozwojem chorób powstających na tle wadliwego żywienia. Należy o nią zadbać w szczególności, kiedy dziecko intensywnie się rozwija i potrzebuje energii, by sprostać codziennym szkolnym obowiązkom. Prawidłowa dieta ucznia jest punktem wyjścia do jego sukcesu, gdyż spora część przyjmowanych przez niego kalorii przeznaczana jest na zaspokojenie potrzeb energetycznych mózgu.
Chyba jeszcze nigdy wcześniej nie dyskutowało się tak wiele o roli zdrowego odżywiania się dzieci jak obecnie. Podejmuje się różne akcje edukacyjne rodziców
i dzieci na temat zdrowego odżywiania oraz zdrowego stylu życia. W promowaniu zdrowego odżywiania angażuje się Światowa Organizacja Zdrowia. W Polsce czuwa nad tym Instytut Żywności i Żywienia. Prowadzi się liczne badania na temat zdrowego odżywiania się i tu statystki biją na alarm. Większość problemów żywieniowych wynika ze spożywania zbyt dużych ilości tłuszczów zwierzęcych, które zawierają nasycone kwasy tłuszczowe. Należy zmniejszyć spożycie słodyczy, ciast, chipsów i innych produktów bogatych w tłuszcz lub cukry. Produkty te dostarczają wielu zbędnych kalorii, które zwiększają ryzyko otyłości.
Jednym z warunków prawidłowego żywienia dzieci jest dobrze zaplanowany jadłospis. Dzieci powinny spożywać taką ilość kalorii, która zaspokoi ich potrzeby związane z aktywnością fizyczną oraz wzrastaniem. Samo stosowanie norm żywieniowych nie daje jednak pełnej gwarancji racjonalnego żywienia. Istotne jest, aby we właściwy sposób rozplanować posiłki w ciągu dnia oraz zastosować przy ich sporządzaniu najwłaściwszą z punktu widzenia zachowania wartości odżywczej technologię.
Bardzo ważne jest, aby po długiej przerwie nocnej zapewnić dziecku pełnowartościowe pierwsze śniadanie. Podstawą tego posiłku powinno być mleko w każdej postaci (zupa lub napój), pieczywo mieszane z dodatkiem tłuszczowym i białkowym (serem, wędliną, rybą czy jajem). Niezbędne są również warzywa (pomidor, papryka, ogórek, rzodkiewka czy szczypiorek). Podawanie samych zup mlecznych jest niewystarczające zarówno z punktu widzenia ilościowego, jak i jakościowego.
Drugie śniadanie powinno być małym posiłkiem. Odgrywa ono istotną rolę zwłaszcza w żywieniu dzieci w wieku szkolnym. Stanowić je może kanapka z wysokiej jakości miękką margaryną lub masłem, wędliną, serem czy rybą i warzywami. Dodatkowo zadbajmy, aby dziecko zjadło owoc najlepiej w postaci świeżej. Pamiętajmy też o tym, by nasz uczeń uzupełnił płyny. Najlepiej będzie, jeśli w plecaku zawsze znajdzie się miejsce na butelkę wody. Obiad powinien składać się z dwóch dań: zupy (przygotowanej z warzyw lub owoców dostępnych sezonowo) oraz dania głównego, składającego się z produktu będącego źródłem białka (np. mięsa, ryby, jajka), węglowodanów (np. ziemniaki, ryż, kasze, makaron) oraz warzyw (zarówno w postaci gotowanej jak i surowej). Na deser najlepiej zaproponujmy dziecku świeże owoce. Podwieczorek jest okazją, by podać dodatkową porcję mleka, najlepiej w postaci koktajlu lub budyniu. Może on być także tzw. "posiłkiem słodkim", na który podamy dziecku np. kawałek ciasta z owocami, koktajl mleczno - owocowy, kisiel czy budyń. Kolację najlepiej spożywaną w rodzinnym gronie przygotowujmy "na ciepło". Możemy zaproponować np. naleśniki z serem czy makaron z owocami, ale równie dobrym pomysłem są kolorowe kanapki. Zadbajmy o to, aby były one ładnie udekorowane, posmarowane masłem lub miękką margaryną połączoną z koperkiem czy natką pietruszki. Do tego dodajmy chudą wędlinę, ser żółty i koniecznie warzywa. Jeśli na śniadanie dziecko nie zjadło zupy mlecznej, możemy ją podać w tym posiłku.
Właściwe odżywiane dziecka jest bardzo ważne dla prawidłowego funkcjonowania jego mózgu. Białka, które znajdują się głównie w jajach, rybach, mięsie i produktach mlecznych są potrzebne dla zachowania odpowiedniego poziomu koncentracji i sprawności umysłowej. W jadłospisie nie powinno zabraknąć również selenu, znajdującego się w orzechach, nasionach czy pieczywie pełnoziarnistym oraz cynku (ryby, nasiona roślin strączkowych, produkty zbożowe). Do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego niezbędny jest także kwas foliowy (zielone liście warzyw, wątróbka, nasiona roślin strączkowych) oraz witaminy z grupy B znajdujące się w płatkach owsianych, mięsie, rybach, jajach, orzechach, i pieczywie pełnoziarnistym. Wszystkie te składniki odznaczają się skuteczniejszym działaniem, gdy dostarczymy je w sposób naturalny, razem z prawidłowo zestawioną dietą. Dla prawidłowego funkcjonowania mózgu niezbędna jest również odpowiednia ilość wody. Dzieci, które są odwodnione, mogą wyglądać na znudzone, apatyczne i ospałe. Woda wspomaga proces tworzenia substancji, które przenoszą informacje pomiędzy komórkami nerwowymi. Warto jak najwcześniej przyzwyczaić dziecko do neutralnego smaku wody, gdyż dzięki temu dziecko przyszłości w pierwszej kolejności sięgnie właśnie po nią, by zaspokoić pragnienie - zadbajmy, aby dziecko miało do niej stały dostęp.
Każdy rodzic chce dla swojego dziecka jak najlepiej, jednak często z czystej niewiedzy czy braku czasu popełnia szereg istotnych błędów. Najczęstsze problemy w zakresie żywienia to:
- nieregularne spożywanie posiłków,
- niejedzenie śniadania przed wyjściem do szkoły oraz brak drugiego posiłku
w szkole,
- podjadanie między posiłkami, czyli „zapychanie się” bezwartościowymi
i kalorycznymi produktami.
Nadmierne spożywanie hamburgerów, chipsów, frytek, cukierków oraz słodkich i gazowanych napojów prowadzi do nadwagi, coraz częściej obserwowanej wśród uczniów. Dla przykładu cheeseburger ma 300 kcal, 40 mg cholesterolu i 37 % tłuszczu, a frytki (114 g) mają 380 kcal i 47% tłuszczy. Produkty te tłumią uczucie głodu, ale nie dostarczają odpowiedniej ilości składników odżywczych. W czasach, gdy liczba otyłych nastolatków rośnie w alarmującym tempie, już od najmłodszych lat należy edukować dzieci w zakresie zdrowego żywienia. Kluczowym momentem jest rozpoczęcie nauki w szkole.
Badania wykazują, że dzieci, które jedzą regularnie i mają prawidłowo zbilansowane posiłki, lepiej się rozwijają, uczą oraz mają lepszą pamięć. Tym bardziej zasadne jest wczesne rozpoczęcie edukacji prozdrowotnej, aby dzieci nie czerpały wiedzy o jedzeniu od rówieśników, czy z reklam, nagminnie zachęcających do kupowania fast – foodów i słodkich albo słonych przekąsek. Im wcześniej wpoimy dziecku zasady zdrowej diety, tym lepiej.
W związku z tym, że posiłki powinny być spożywane regularnie 4-5 razy dziennie, a przerwy miedzy nimi nie powinny być dłuższe niż 3-4 h ważne jest spożywanie II śniadania czy obiadu w szkole. Uczniowie przebywający w szkole do 6h powinni zjeść co najmniej jeden posiłek – II śniadanie lub ciepłe danie, a przebywający ponad 6 h powinni spożyć w tym czasie dwa posiłki. Udowodniono, że dzieci spożywające posiłek w szkole lepiej wykonują niektóre zadania związane z koncentracją, pamięcią od dzieci, które tego posiłku nie jedzą.
Zapewnienie żywienia w szkole stanowi realizację należnych wszystkim
dzieciom praw i powinno być wspólnym zadaniem szkoły, rodziców, samorządu
lokalnego. Żywienie w szkołach spełnia szereg istotnych funkcji, wśród których na szczególną uwagę zasługuje promowanie zachowań zdrowotnych i działania oświatowo-edukacyjne. Dla części dzieci obiad w szkole stanowi jedyny ciepły posiłek w ciągu dnia. Dotyczy to przede wszystkim dzieci z rodzin ubogich. Dzięki środkom pochodzącym z opieki społecznej otrzymują one posiłek za darmo. Obiad szkolny często stanowi też podstawowy posiłek dzieci, których rodzice poświęcają znaczną część czasu na pracę zawodową. Duża aktywność zawodowa zwłaszcza matek ogranicza możliwości regularnego przygotowywania i spożywania posiłków w domu. Spożywanie posiłków w szkole może kształtować korzystne nawyki żywieniowe. Dziecko przyzwyczaja się do regularnego spożywania posiłków. Zaczyna lubić potrawy, które są mu podawane i akceptować ich smak.
Niestety z różnych badań wynika, że mała ilość uczniów korzysta z obiadów w szkole, a przecież prawidłowo przygotowany obiad w stołówce szkolnej powinien dostarczać 30% całodziennego zapotrzebowania energetycznego.
Zdrowe, racjonalne żywienie jest jedną z podstawowych potrzeb człowieka, warunkiem
prawidłowego rozwoju, dobrego samopoczucia oraz pełnej dyspozycji do uczenia się.
Stołówka w naszej szkole umożliwia uczniom dostęp do produktów i napojów o
wskazanych do wieku walorach zdrowotnych. Zapewnia także właściwą organizację
posiłków:
a) umożliwia spożywanie śniadań szkolnych,
b) zapewnia ciepły napój w okresie jesienno-zimowym,
c) organizuje dożywianie uczniów z rodzin o niskich dochodach w sposób przeciwdziałający ich dyskryminacji,
d) wydaje obiady dla wszystkich chętnych uczniów w szkole z przestrzeganiem przy
ich przygotowaniu zaleceń Instytutu Żywności i Żywienia.
W naszej szkolnej stołówce jedzenie jest zbilansowane i przygotowane z naturalnych świeżych składników bez nadmiaru soli, tłuszczów i cukru.
Ważne jest to, że dzieci uczą się jeść posiłek razem przy stole, co sprzyja integracji, a nie przed telewizorem czy komputerem.
Dziecko powinno zostać tak przygotowane w rodzinie i szkole, aby potrafiło żyć zdrowo i bezpiecznie. W tej kwestii równie ważną rolę mają do spełnienia zarówno rodzice jak i nauczyciele. Tylko wiedza o czynnikach mających wpływ na zdrowie dziecka, przekazana dzieciom może sprawić, że zechcą oni żyć zdrowo i bezpiecznie.



12 zasad prawidłowego żywienia

1. Zawsze myj ręce przed posiłkiem.
2. Pięć posiłków w ciągu dnia jest na piątkę.
3. Jedz o stałych porach i nie spiesz się.
4. Mleko, jogurty i sery to podpora mocnych kości.
5. Mięso, jaja czy ryby – możesz wybierać.
6. Pamiętaj o kaszach, jedz chleb nie bułeczki.
7. Dzień bez świeżych warzyw i owoców to dzień stracony.
8. Do szkoły wychodź po śniadaniu i ze śniadaniem.
9. Posiłek obiadowy to zapas energii na aktywne popołudnie.
10. Kolację zjadaj wieczorem, nie tuż przed snem.
11. Czystą wodą gaś pragnienie.
12. Ruch na co dzień, słodycze od święta.

Wyświetleń: 3191