Scenariusz na godzinę z wychowawcą

Temat: Modele zachowań w relacjach międzyludzkich.

Cele: - poznanie modeli zachowań
- kształtowanie umiejętności ich odróżniania
- uświadomienie, iż pozytywnym modelem zachowań jest asertywność

Metody: - wykład
- metoda problemowa
- metoda heurystyczna



Wstęp ( wykład nauczyciela):
Na dzisiejszych zajęciach chciałabym z wami porozmawiać na temat modeli zachowań, które każdy człowiek stosuje w relacjach z otaczającą go rzeczywistością, ale najbardziej w kontaktach z drugim człowiekiem. Dlatego też, tematem naszego spotkania są: „Modele zachowań w relacjach międzyludzkich.”(zapisanie tematu na tablicy)
Celem lekcji jest poznanie modeli zachowań, kształtowanie umiejętności ich odróżniania oraz uświadomienie każdemu z was, że pozytywnym modelem zachowania jest asertywność.
Każdy człowiek poprzez komunikację interpersonalną, czyli poprzez dialog z innym człowiekiem zaspokaja własne potrzeby, poprzez głośne ich wyrażanie, mówi o własnych opiniach, poglądach, nawiązuje znajomości i tworzy więzi. To czy komunikacja ta będzie efektywna zależy w dużej mierze od postawy człowieka względem siebie samego, ale
i względem drugiej osoby. Ta zaś wyraża się w tzw. modelach zachowań, wśród których wyróżniamy: asertywność, agresję i uległość.
Czym zatem są te zachowania? (Nauczyciel wywiesza na tablicy karton z rozrysowanymi modelami zachowań (w postaci „buziek” i omawia kolejno każdy z nich).
Asertywność to najkrócej mówiąc, respektowanie własnych praw z uwzględnieniem
i poszanowaniem praw drugiego człowieka. Jest umiejętnością, którą człowiek nabywa
w trakcie swojego życia. Posiadanie tej umiejętności świadczy o prawidłowym rozwoju społecznym człowieka. Dzięki asertywności ludzie otwarcie wyrażają swoje myśli, uczucia i przekonania, nie lekceważąc myśli i uczyć drugiej strony. W sytuacjach konfliktowych zachowania asertywne pozwalają osiągnąć kompromis, zaliczany do konstruktywnych form rozwiązywania konfliktów. Asertywność daje możliwość bycia sobą, sprzyja samorealizacji, tym samym kształtuje prawidłowy obraz samego siebie. Ludzie asertywni cechują się pewnością siebie, jednak nie należy tego mylić z zarozumialstwem. W sytuacjach trudnych potrafią zwrócić się o pomoc, wiedząc przy tym, że mogą spotkać się z odmową.
Asertywność poprzez to, iż człowiek szczerze i otwarcie wyraża swoje poglądy, często mylnie jest odbierana i określana jako agresja. Ta jednak jest daleka od typowych cech, które można przypisać zachowaniom asertywnym m.in. zrozumienie, umiejętne słuchanie, szacunek, akceptacji ( obok „buźki” wyrażającej asertywność nauczyciel wypisuje cechy typowe dla tego modelu zachowania).
Osoby o zachowaniu agresywnym respektują tylko prawa własne, natomiast lekceważą prawa drugiego człowieka. Więc nie ma tu mowy o poszanowaniu czy godności względem innych. Sytuacje postrzegane są przez te osoby w kategorii „ja wygrywam, ty przegrywasz”. Ton głosu przy tym modelu zachowania jest hałaśliwy, pobrzmiewa w nim zazwyczaj pogróżka, szyderstwo i ośmieszanie. Charakterystyczne tu są zachowania niewerbalne, tj. grożenie palcem czy mierzenie rozmówcy wrogim spojrzeniem ( obok „buźki” wyrażającej agresję nauczyciel wypisuje cechy typowe dla tego modelu zachowania).
Zachowania uległe to również zachowania nieasertywne. Człowiek postępujący zgodnie z tym modelem lekceważy własne prawa, zaś szanuje prawa innych. Osoba taka charakteryzuje się przede wszystkim brakiem chęci podejmowania działań, wycofaniem, tonem głosu cichym, niepewnym, widocznym lękiem przed krytyką ( obok „buźki” wyrażającej uległość nauczyciel wypisuje cechy typowe dla tego modelu zachowania). (10-15min.)
Proponuję ćwiczenie.
Proszę uczniów o utworzenie 4-o osobowych grup, a następnie rozdaję kartki z konkretnymi przykładami zachowań. Proszę uczniów o ich odczytanie, określenie modelu zachowania i uzasadnienie. Celem ćwiczenia jest kształcenie umiejętności odróżniania poszczególnych modeli zachowań.

1. Sytuacja: Kolega z klasy prosi cię o pożyczenie długopisu. Reakcja: Ty ciągle coś pożyczasz.
2. Sytuacja: W zeszłym miesiącu pożycyłeś koledze grę komputerową, której jeszcze ci nie oddał, chociaż zgodnie z umową miał to ucznić tydzień temu. Reakcja: Jest mi przykro, że nie oddałeś mi gry komputerowej. Czy mógłbyś mi ją zwrócić jutro?
3. Sytuacja: Kolega przerywa ci, kiedy mówisz. Reakcja: Przepraszam, ale chciałbym dokończyć swoją wypowiedź.
4. Sytuacja: Stoisz w kolejce do kasy. Nagle ktoś „wskakuje” przed tobą i zostaje obsłużony bez kolejki. Reakcja: Głośno wdychasz.
5. Sytuacja: Siostra prosi cię, abyś pomógł jej odrobić zadanie domowe z matematyki. Reakcja: No dobrze, właśnie miałem wyjść do kolegi, ale pomogę ci rozwiązać zadanie.
6. Sytuacja: W czasie, kiedy w telewizji jest nadawany twój ulubiony program, siostra chce obejrzeć serial na innym programie. Reakcja: Dobrze, oglądaj, co chcesz. Ja poczytam książkę lub pójdę na spacer.
7. Sytuacja: Kolega z klasy ma problem i prosi cię o radę. Reakcja: Skąd mam wiedzieć, co zrobić. To nie mój problem.
Proszę uczniów o podanie własnych prykładów sytuacji i reakcji do poszczególnych modeli zachowań.
(15 min.)

Wprowadzam do dyskusji.
Dlaczego ludzie zachowują się wg w/w modeli zachowań?
Dlaczego ludzie zachowują się agresywnie?( z obawy, że nie dostaną tego, co chcą, nie wierzą w samych siebie, wcześniej było to skuteczne, chcą zwrócić na siebie uwagę, chcą mieć władzę)
Dlaczego ludzie zachowują się ulegle?( chcą uniknąć konfliktów, uważają że jest to właściwe zachowanie, boją się reakcji innych)
Dlaczego ludzie zachowują się asertywnie?( są zadowoleni z siebie i z innych, mają szacunek dla siebie i innych, pomaga to człowiekowi realizować cele i potrzeby, mniej ranią innych, dzięki czemu rośnie ich wiara w siebie, mają kontrolę nad samym sobą, nad własnym życiem działają uczciwie)
Co ryzykujemy poprzez takie postępowanie? ( konflikty, utrata szacunku, brak sympatii, stres, przemoc, utrata poczucia własnej wartości, wybuch agresji spowodowany kumulowaniem złości, poczucie krzywdy, frustracja lub zmiana w relacjach z innymi ludźmi).(10 min.)
Zakończenie:
Na dzisiejszym spotkaniu poznaliście 3 modele zachowań: asertywność, uległość, agresję. Tylko jeden z nich świadczy o prawidłowym rozwoju społecznym człowieka, tylko dzięki jednemu z nich człowiek czuje się zdrowszy i szczęśliwszy, czuje się lepiej z samym sobą, samorealizuje się, ma poczucie własnej wartości i satysfakcji. Asertywność jest tym pozytywnym modelem zachowań. Jest ona bardzo ważna przy współdziałaniu w grupie, które pojawia się w każdym etapie naszego życia. Nie żyjemy samotnie, ale żyjemy z innymi czy dla innych. Dlatego w domu, w szkole, na podwórku, czy w przyszłości w dorosłym życiu, wykonujemy bądź wykonywać będziemy wiele wspólnych zadań z innymi. Skład grup zmienia się wraz z etapem życia, ale współpracować trzeba umieć z każdym. Są jednak sytuacje, w których wybieramy zachowania nieasertywne, np. w relacji z nadmiernie wrażliwymi osobami; szanując starszych przemilczymy uwagi staruszki; są też i takie wyjątkowe sytuacj, w których po prostu nie potrafimy lub nie możemy odmówić.
Należy więc pamiętać, że umiejętna i rozsądna asertywność ma znaczący wpływ nie tylko na nasze samopoczucie, ale i na relacje z innymi.


Opracowała: Dorota Sadowska

Wyświetleń: 921