Katalog

Katarzyna Gordat, 2012-11-12
Gniewoszów

Ogólne, Referaty

Administracja publiczna wobec stanów nadzwyczajnych.

- n +

Akty prawne, które regulują wprowadzenie stanu nadzwyczajnego to:
1. Konstytucja RP z 2 kwietnia 1997 roku
2. Ustawa z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony
3. Ustawa z dnia 29 sierpnia 2002 r. o stanie wojennym oraz o kompetencjach Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych i zasadach jego podległości konstytucyjnym organom Rzeczypospolitej Polskiej
4. Ustawa z dnia 8 kwietnia 2002r. o stanie klęski żywiołowej.
Stan nadzwyczajny to instytucja prawna stosowana w sytuacji szczególnego zagrożenia bezpieczeństwa i istnienia bytu państwa. Według przepisów zawartych w Konstytucji stan taki może być wprowadzony, jeżeli zwykłe środki konstytucyjne są niewystarczające. Może być wprowadzony tylko na podstawie ustawy, w drodze rozporządzenia, które podlega dodatkowemu podaniu do publicznej wiadomości.
Konstytucja z 1997 roku poświęca cały rozdział XI stanom nadzwyczajnym. Stosownie do art. 228 ust.1 wyróżniamy następujące stany nadzwyczajne:
• Stan wojenny
• Stan wyjątkowy
• Stan klęski żywiołowej
Zakres ograniczeń praw człowieka w czasie poszczególnych stanów nadzwyczajnych
określa ustawa. Zgodnie z art. 228 ust. 5 Konstytucji działania podjęte w wyniku
wprowadzenia stanu nadzwyczajnego muszą odpowiadać stopniowi zagrożenia i powinny
zmierzać do jak najszybszego przywrócenia normalnego funkcjonowania państwa. Natomiast
ustawowym odzwierciedleniem przedstawionej zasady jest stwierdzenie, że ingerencja w
prawa człowieka musi uwzględniać w możliwym stopniu minimalizację indywidualnych i
społecznych uciążliwości wynikających ze stosowania tych ograniczeń, jak również to, że
ograniczenia muszą być niezbędne.


W czasie stanu wojennego i wyjątkowego ograniczeniom idącym dalej niż stanowi
Konstytucja nie podlegają: godność człowieka, prawo do obywatelstwa i związane z nim
prawo do opieki konsularnej za granicą, prawo do życia, prawa dotyczące humanitarnego
traktowania, konstytucyjne zasady ponoszenia odpowiedzialności karnej, dostęp do sądu,
dobra osobiste, wolność sumienia i religii, prawo do składania petycji oraz ochrona rodziny i
ochrona praw dziecka. Niedopuszczalne jest ograniczenie wolności i praw człowieka i
obywatela wyłącznie z powodu rasy, płci, języka, wyznania lub jego braku, pochodzenia
społecznego, urodzenia oraz majątku. W stanie klęski żywiołowej mogą być ograniczone
jedynie: wolność działalności gospodarczej, wolność osobista, nienaruszalność mieszkania,
wolność poruszania się i pobytu na terytorium RP, prawo do strajku, prawo własności,
wolność pracy, prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy oraz prawo
do wypoczynku.
Stan nadzwyczajny może być wprowadzony tylko na podstawie ustawy,
w drodze rozporządzenia, które podlega dodatkowemu podaniu do publicznej wiadomości.
Zasady działania organów władzy publicznej oraz zakres, w jakim mogą
zostać ograniczone wolności i prawa człowieka i obywatela, określają:
• Ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej,
• Ustawa z dnia 21 czerwca 2002 r. o stanie wyjątkowym,
• Ustawa z dnia 29 sierpnia 2002 r. o stanie wojennym oraz o kompetencjach
Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych i zasadach jego podległości konstytucyjnym
organom Rzeczypospolitej Polskiej.
Obowiązuje również Ustawa z dnia 22 listopada 2002 r. o wyrównywaniu strat majątkowych wynikających z ograniczenia w czasie stanu nadzwyczajnego wolności i praw człowieka i obywatela. W razie zewnętrznego zagrożenia państwa, w tym spowodowanego działaniami terrorystycznymi, zbrojnej napaści na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub gdy z umowy międzynarodowej wynika zobowiązanie do wspólnej obrony przeciwko agresji, Prezydent Rzeczypospolitej na wniosek Rady Ministrów może wprowadzić stan wojenny na części albo na całym terytorium państwa.



Stan wojenny można sukcesywnie znosić na tym obszarze, który nie znajduje się już
w stanie zagrożenia. Zgodnie z regulacjami ustawowymi stan wojenny jest bowiem znoszony, jeśli ustały przyczyny, dla których został wprowadzony i przywrócono normalne funkcjonowanie państwa.
W czasie stanu wojennego mogą być zawieszone prawa do: organizowania i przeprowadzania wszelkiego rodzaju zgromadzeń, organizowania i przeprowadzania imprez masowych oraz prowadzonych w ramach działalności kulturalnej imprez artystycznych i rozrywkowych nie będących imprezami masowymi, zrzeszania się poprzez nakazanie okresowego zaniechania działalności wymienionych w ustawie zarejestrowanych organizacji, których działalność może utrudnić realizację zadań obronnych. Można również zawiesić prawo do strajków pracowniczych i innych form protestu w odniesieniu do określonych kategorii pracowników
lub w określonych dziedzinach, strajków i innych niż strajki form akcji protestacyjnych.
W przypadku osób, których działalność zagraża bezpieczeństwu lub obronności państwa,
można dokonać przeszukania, a także zajęcia przedmiotów wykorzystywanych do
prowadzenia tej działalności. Może być również wprowadzona:
• cenzura prewencyjna środków społecznego przekazu, obejmująca materiały
prasowe,
• kontrola zawartości przesyłek, listów, paczek i przekazów przekazywanych
w ramach usług pocztowych o charakterze powszechnym lub usług kurierskich,
• kontrola treści korespondencji telekomunikacyjnej i rozmów telefonicznych
lub sygnałów przesyłanych w sieciach telekomunikacyjnych,
• emisja sygnałów uniemożliwiających nadawanie lub odbiór przekazów radiowych,
telewizyjnych lub dokonywanych poprzez urządzenia i sieci telekomunikacyjne, których treść
może zwiększyć zagrożenie bezpieczeństwa lub obronności państwa.
Zatrzymane publikacje, przesyłki lub korespondencję telekomunikacyjną doręcza
się adresatom po zniesieniu stanu wojennego, chyba że ich treść lub zawartość
pochodzi z przestępstwa, była przeznaczona do popełnienia przestępstwa albo
została objęta zakazem posiadania. Mogą być wprowadzane również ograniczenia w zakresie:
dostępu do towarów konsumpcyjnych, wolności działalności gospodarczej (w tym
prowadzonej z udziałem kapitału zagranicznego), działalności edukacyjnej, obrotu środkami
płatniczymi, funkcjonowania systemów łączności.

Cechy charakterystyczne stanów nadzwyczajnych:
* wprowadzane są w sytuacji szczególnego zagrożenia, kiedy nie wystarczają obowiązujące regulacje prawne,
* wprowadzenie każdego ze stanów wymaga wydania ustawy, w drodze rozporządzenia,
* ustawy wprowadzające stany nadzwyczajne określają zasady działania organów władzy publicznej,
* ustawy wprowadzające stany nadzwyczajne określają w jakim zakresie mogą ulec ograniczeniu prawa i wolności człowieka i obywatela,
* ustawa wprowadzająca może, ale nie musi określić sposoby wyrównywania strat majątkowych wynikających z ograniczenia praw i wolności,
* działania podejmowane w związku z wprowadzeniem stanu nadzwyczajnego muszą być proporcjonalne, oznacza to, że środki użyte muszą odpowiadać zaistniałym potrzebom,
* działania podejmowane w trakcie trwania stanu nadzwyczajnego mają zmierzać do jak najszybszego przywrócenia normalnego funkcjonowania państwa,
* w czasie stanów nadzwyczajnych nie może zostać zmieniona:
o Konstytucja,
o ordynacje wyborcze do Sejmu, Senatu i organów samorządu terytorialnego,
o ustawa o wyborze Prezydenta,
o ustawa o stanach nadzwyczajnych.
* w czasie trwania stanu nadzwyczajnego i w ciągu 90 dni po jego zakończeniu nie może zostać:
o skrócona kadencja Sejmu,
o przeprowadzone wybory do Sejmu, Senatu, organów samorządu terytorialnego,
o przeprowadzone wybory na Prezydenta,
o przeprowadzone referendum krajowe.
* Kadencje wspomnianych organów państwowych ulegają automatycznemu wydłużeniu.

Bibliografia:
1. Konstytucja z 2 kwietnia 1997 roku
2. Ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej,
3. Ustawa z dnia 21 czerwca 2002 r. o stanie wyjątkowym,
4. Ustawa z dnia 29 sierpnia 2002 r. o stanie wojennym oraz o kompetencjach
Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych i zasadach jego podległości konstytucyjnym
organom Rzeczypospolitej Polskiej.
Wyświetleń: 3142


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.