Katalog Justyna Gurgul, 2011-09-09 gliwice Biologia, Konspekty Ryby-kręgowce przystosowane do życia w wodzieOd postawy programowej do scenariusza zajęć lekcyjnych na nt. Ryby – kręgowce przystosowane do życia w wodzie I. Plan metodyczny zajęć lekcyjnych 1. Informacje wstępne: • Data: • Klasa – I klasa gimnazjum; • Czas trwania zajęć – 45 minut; • Nauczany przedmiot – biologia. 2. Temat zajęć: Ryby - kręgowce przystosowane do życia w wodzie. 3. Integracja: • wewnątrzprzedmiotowa: systematyka kręgowców. 4. Cele lekcji (uczeń potrafi): -Wiadomości A: A1- wymienić środowisko życia ryb; A2- podać nazwy płetw ryb A3- wyjaśnić pojęcia: zmiennocieplność, pęcherz pławny, skrzela, linia boczna, ikra, tarło, jajorodność, jajożyworodność. A4- wymienić przystosowania ryb do życia w wodzie A5- wymienić pospolite gatunki ryb słodkowodnych i morskich -Wiadomości B: B1- omówić wybrane czynności życiowe ryb B2- omówić znaczenie ryb B3- wyjaśnić przyczyny wędrówek ryb B4- określić charakterystyczne cechy rozmnażania u ryb -Umiejętności C: C1- scharakteryzować pokrycie ciała ryb oraz wyjaśnia funkcję wytworów skórnych takich jak: gruczoły śluzowe, komórki barwnikowe i łuski. C2- zaprojektować tabelę porównującą ryby kostnoszkieletowe i chrzęstnoszkieletowe C3- omówić wymianę gazową ryb C4- omówić rolę pęcherza pławnego C5- scharakteryzować formy opieki nad potomstwem u ryb C6- porównać układ krwionośny ryby i dżdżownicy -Umiejętności D: D1- wykazać związek kształtu ciała ryb z trybem życia i zajmowanym siedliskiem D2- wykazać związek budowy ryb ze środowiskiem ich życia 5. Postawy i zainteresowania: Postawa Komponenty postawy: wiedza emocje działanie Prozdrowotna: Ryby jako ważny składnik pożywienia. - ryby źródłem łatwo przyswajalnego białka, witamin A i D oraz soli mineralnych, ważnych w ukształtowaniu zdrowych kości. – zalety tranu i kawioru dla człowieka. - zdjęcia osób z chorobami kości – wykonanie plakatów na temat zdrowotnych walorów ryb. 6. Kwalifikowanie zapisanych w celach czynności uczniów (przewidywanych osiągnięć) na poszczególne poziomy wymagań Przewidywane osiągnięcia uczniów Poziom podstawowy (P) Poziom ponadpodstawowy (Pp) 1) Wymienia środowiska życia ryb. Wymienia i charakteryzuje przystosowania ryb do życia w środowisku wodnym. Wykazuje związek budowy ryb ze środowiskiem ich życia. Wykazuje związek kształtu ciała ryb z trybem życia i zajmowanym siedliskiem 2) Charakteryzuje czynności życiowe ryb. Omawia wymianę gazową u ryb. Charakteryzuje proces rozmnażania ryb. Porównuje układ krwionośny ryby i dżdżownicy Omawia rolę pęcherza pławnego 3) Wymienia przykłady pospolitych ryb. Dokonuje podziału na ryby kostnoszkieletowe i chrzęstnoszkieletowe, słodkowodne i morskie 7.Wartościowanie wymagań – od oceny dopuszczającej do celującej Ustopniowanie wymagań Ocena Wymagania 2 Wymienia środowiska życia ryb. 3 Wyjaśnia co to znaczy, że ryby są zmiennocieplne 4 Wymienia przystosowania ryb do życia w środowisku wodnym. 5 Wyjaśnia funkcje poszczególnych przystosowań ryb do środowiska wodnego 6 Wyjaśnia na wybranym przykładzie związek między kształtem ciała ryby, a trybem życia i zajmowanym siedliskiem 8. Strategie nauczania: • operacyjna; • problemowa • asocjacyjna. 9. Metody nauczania: • obserwacyjna: obserwacja preparatów anatomicznych ryb, budowy zewnętrznej i wewnętrznej ryby umieszczonej na stojaku, planszy, plakatów, rycin, rybich łusek • słowna: pogadanka, wykład, praca z podręcznikiem, dyskusja. 10. Zasady dydaktyczne: poglądowości, problemowego nauczania, stopniowania trudności, strukturalnego nauczania. 11. Formy pracy uczniów: zbiorowa i indywidualna 12. Środki dydaktyczne: plansze, plakaty, ryciny, ryba na stojaku, preparaty anatomiczne ryb, rybie łuski, tran, kawior, 13. Wykaz piśmiennictwa: • dla ucznia: „Świat biologii cz. 1”, wyd. Nowa Era – podręcznik i zeszyt ćwiczeń; podręcznik: str. 160 - 164 zeszyt ćwiczeń: str. 74 - 75 • dla nauczyciela: - „Świat biologii cz. 1”, wyd. Nowa Era – książka nauczyciela, podręcznik i zeszyt ćwiczeń. książka nauczyciela: str. 49-50 podręcznik: str. 160 - 164 zeszyt ćwiczeń: str. 74 - 75 14. Organizacja zajęć lekcyjnych (struktura lekcji): Etapy (fazy) lekcji Zagadnienia, zadania, problemy lekcji Sposoby realizacji zagadnień, zadań, problemów lekcji Spełnienie założonych celów lekcji Czynności Uwagi o realizacji Nauczyciela Ucznia Faza wstępna Powtórzenie i nawiązanie do tematu: - ogólna systematyka zwierząt; - podanie tematu i ogólnych celów lekcji. - pogadanka poszukująca - precyzuje pytania zmuszające do myślenia; -koryguje i ocenia wypowiedzi uczniów; - przedstawia temat i ogólne cele zajęć. - aktywnie słucha; - formułuje odpowiedzi używając precyzyjnego języka biologicznego; - brak. Faza realizacyjna 2. Przystosowanie ryb do życia w wodzie - krótki wykład nauczyciela; - poszukiwanie informacji w podręczniku. - obserwacja ryby znajdującej się na stojaku - obserwacja preparatów anatomicznych ryb -obserwacja łusek karpia A2,A3,A4,C1, C4, - omawia zagadnienie; - objaśnia i sprawdza wykonanie zadania. - uważnie obserwuje - aktywnie słucha; - formułuje odpowiedzi używając precyzyjnego języka biologicznego - sporządza notatkę - założenie hodowli dżdżownic ziemnych z wyprzedzeniem, jeżeli zezwalają na to warunki atmosferyczne. 1. Środowisko życia ryb - obserwacja planszy przedstawiającej ryby morskie i słodkowodne A1,A5,D1,D2 - omawia zagadnienie - uważnie obserwuje - notuje - w razie złych warunków atmosferycznych (np. okres zimowy) okazy żywe zastępuję jedynie foliogramami i schematami. 3.Podział ryb na kostnoszkieletowe i chrzęstnoszkieletowe - obserwacja plakatu ukazującego porównanie ryb kostnoszkieletowych i chrzęstnoszkieletowych - obserwacja planszy przedstawiającej budowę skrzeli A3,B1, C2,C3,C4 - omawia zagadnienie -precyzuje pytania zmuszające do myślenia - uważnie obserwuje - aktywnie słucha - formułuje odpowiedzi używając precyzyjnego języka biologicznego -notuje - pozostali uczniowie aktywnie słuchają i sporządzają notatki. 4. Rozmnażanie i rozwój ryb - obserwacja preparatów anatomicznych rozwoju ryb - dyskusja A3,B1,B3,B4,C5 - omawia zagadnienie -kieruje wypowiedziami uczniów - aktywnie słucha -bierze udział w dyskusji - uważnie obserwuje - sporządza notatkę 5. Znaczenie ryb dla człowieka. -konstruowanie tabeli – pozytywne i negatywne znaczenie ryb dla człowieka - pogadanka poszukująca B2 - ocenia ucznia według kryteriów; - kieruje wypowiedziami uczniów; . - angażuje się w dyskusję; - wykonuje tabelę - pozostali uczniowie aktywnie słuchają i sporządzają notatki. Faza podsumowująca 1. uzasadnienie tematu lekcji: ryby- kręgowce przystosowane do życia w wodzie 2. rozwiązanie krzyżówki, dzięki której zostaną utrwalone nowe pojęcia - pogadanka poszukująca - rozwiązanie krzyżówki A4, B2 -kieruje wypowiedziami uczniów; - objaśnia wykonanie zadania. - angażuje się w rozwiązanie krzyżówki; - wykonuje polecenie nauczyciela. - brak. Propozycje pytań kierowanych przez nauczyciela do ucznia w trakcie realizacji tematu lekcji A. 21 typów pytań w ujęciu S. Racinowskiego 1. Pytanie o istnienie: Czy istnieją ryby wędrujące z wód słodkich do morza w celu odbycia tarła? 2. Pytanie o genezę, o powstanie: Jak nazywa się grupa ryb z której w wyniku ewolucji powstały współcześnie żyjące ryby ? (ryby pancerne) 3. Pytanie definicyjne: Co to jest linia boczna? 4. Pytanie o istotę rzeczy, o sens, o znaczenie: Jaki sens ma występowanie gruczołów śluzowych w ciele ryby? 5. Pytanie o przynależność: Do jakiej grupy ryb (kostno – czy chrzęstnoszkieletowych) należy rekin i płaszczka, a do jakiej grupy karp i sum? 6. Pytanie o jakość, o właściwości i cechy: Jaka jest zaleta składania dużej ilości ikry przez ryby? 7. Pytanie o cel działania: Jaki jest cel obserwacji ryb w akwarium podczas zajęć lekcyjnych? (obserwacja sposobu poruszania się ryby) 8. Pytanie o metodę myślenia i działania: W jaki sposób na podstawie łusek można określić wiek ryby? 9. Pytanie o możliwość i konieczność: Jak sądzisz, czy jest możliwe, by niektóre ryby mogły funkcjonować bez pęcherza pławnego? 10. Pytanie o przyczynę: Co jest przyczyną zmniejszania się populacji łososia? 11. Pytanie o skutek, następstwo: Jakie są następstwa braku pęcherza pławnego u ryb chrzęstnoszkieletowych? 12. Pytanie o sprawcę: Jakie cechy budowy morfologicznej ryby sprawiają, że ryba potrafi łatwiej poruszać się w środowisku wodnym? 13. Pytanie o warunki i okoliczności: Jakie okoliczności powodują dalekie wędrówki węgorza? 14. Pytanie o przebieg, o rozwój, zmienność: Jak przebiega proces oddychania ryb w zależności od zmiany temperatury wody? 15. Pytanie o związki, zależności, stosunki: Jaka jest zależność pomiędzy składaniem dużej ilości ikry a przeżywalnością gatunku? 16. Pytanie zawierające porównania: Jakie cechy odróżniają ryby kostnoszkieletowe i chrzęstnoszkieletowe? 17. Pytanie o ilość i wartość: Ile płetw parzystych i ile płetw nieparzystych posiada okoń europejski , pospolity gatunek ryb? 18. Pytanie o prawdę i fałsz: Czy stwierdzenie „Ryby należą do organizmów oddychających skrzelami” jest prawdziwe? 19. Pytanie o błędy w myśleniu i działaniu: Gdzie tkwi błąd w zdaniu: „Ryby podobnie jak ssaki charakteryzują się rozwojem bez przeobrażenia”? 20. Pytanie o zgodę, przekonanie: Czy przyjmujecie pomysł zajęć terenowych w ośrodku hodowli ryb? 21. Pytanie o zastosowanie: Jaki pożytek przynosi organizmowi człowieka spożywanie ryb? B. 6 kategorii pytań i poleceń wg E. Perrott PYTANIE POLECENIE 1. Przypominanie Z jakich elementów budowy morfologicznej jest zbudowana ryba na przykładzie okonia europejskiego? Opisz budowę morfologiczną ryby na przykładzie okonia europejskiego. 2. Zrozumienie: Jakie są różnice w budowie i funkcjonowaniu ryb kostno– i chrzęstnoszkieletowych? Wykaz różnice miedzy rybami chrzęstno– i kostnoszkieletowymi. 3. Zastosowanie: Czy wzrost temperatury wody wpływa na efektywność oddychania ryb? Na podstawie tekstu źródłowego wyjaśnij wpływ wzrostu temperatury wody na efektywność oddychania ryb. 4. Analiza: Jakie cechy budowy ryby są jej przystosowaniami do środowiska i trybu życia? Wykaż związek między elementami budowy ryby a środowiskiem i trybem życia. 5. Synteza: Które z poznanych cech kręgowców uwzględnisz w tabeli porównującej przystosowania do środowiska wodnego i lądowego? Zaplanuj tabelę porównującą przystosowania kręgowców do życia w środowisku wodnym i lądowym. 6. Ewaluacja: Jakimi kryteriami będziesz posługiwał się w ocenie znaczenia ryb na podstawie prezentacji multimedialnej? Oceń znaczenie ryb dla człowieka i w gospodarce na podstawie przygotowanej prezentacji multimedialnej. C. 7 rodzajów pytań stosowanych w toku odpowiedzi ustnych wg S. Frejlaka Pytania informacyjno – wyjaśniające (opisowe): 1. Omów budowę morfologiczna ryby. 2. Jakie znaczenie mają ryby w przyrodzie i gospodarce człowieka? Pytania porównujące elementy wiedzy: 1. Wykaż różnicę w budowie i funkcjonowaniu ryb kostno – i chrzęstnoszkieletowych. 2. Jakie różnice budowy morfologicznej wykazują ryby poruszające się przy dnie zbiornika wodnego a jakie ryby poruszające się w toni wodnej? Omów na przykładzie płaszczki i węgorza. Pytania porządkujące elementy wiedzy: 1. Wymień kolejno wszystkie etapy rozwoju ryby. 2. Jaki kształt ciała wykazują ryby związane z dnem zbiornika wodnego, a jakie ryby pływające w toni wodnej? Pytania uzasadniające stwierdzenia (opiniodawcze): 1. Uzasadnij ważną role wytworów skórnych ryby, takich jak gruczoły śluzowe, komórki barwnikowe i łuski. 2. Dlaczego sadzisz, ze ochrona zbiorników wodnych jest obowiązkiem każdego człowieka? Pytania systematyzujące wiedzę: 1. Podaj charakterystykę ryb – kręgowców wodnych. 2. Jakie cechy ryb odróżniają je od płazów? Pytania rozszerzające i pogłębiające wiedzę: 1. Wymień kilka organizmów tworzących prosty układ pokarmowy występujący w środowisku wodnym. 2. Jakie gatunki ryb objętych ochroną gatunkową w Polsce potrafisz wymienić? Pytania kontrolujące operatywność posługiwania się elementami wiedzy: 1. Wyjaśnij na wybranym przykładzie związek miedzy kształtem ciała ryby, obecnością płetw a sposobem poruszania się zwierzęcia? 2. Czy pęcherz pławny jest organem niezbędnym w funkcjonowaniu wszystkich ryb? Jeśli uważasz, że nie to jak ryby mogą radzić sobie z brakiem tego narządu? Projekt notatki słowno-graficznej ISchematy i tabele Porównywana cecha Ryby kostnoszkieletowe Ryby chrzęstnoszkieletowe Rodzaj łusek Elastyczne Plakoidalne Obecność pokryw skrzelowych obecne Brak-są szczeliny skrzelowe Obecność pęcherza pławnego Obecny brak Budowa szkieletu Zbudowany głównie z tkanki kostnej Zbudowany w całości z tkanki chrzęstnej Przykłady ryb Karp,sum Rekin,płaszczka Wyświetleń: 5248
Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione. |