Katalog

Jolanta Kowalik, 2011-05-31
Przylep

Zajęcia przedszkolne, Artykuły

Zabawa jako forma aktywności człowieka

- n +

Przylep,
mgr Jolanta Kowalik

Zabawa jako forma aktywności człowieka

Żeby rozpocząć rozważania na temat formy aktywności człowieka jaką jest zabawa należałoby stwierdzić, że zabawa jest tym rodzajem aktywności, która przewija się przez całe życie. Trzeba jednak podkreślić, że zabawa jest działalnością dominującą w okresie dzieciństwa a w szczególności wieku przedszkolnego. Występuje także u dzieci szkolnych, młodzieży i dorosłych. Jednak o ile dzieci szkolne i młodzież za główne zadanie ma naukę, a dorośli pracę, to dzieci przedszkolne najwięcej się bawią. Dzięki zabawie dziecko przeżywa rozmaite sytuacje społeczne, poznaje świat przedmiotów, opanowuje szereg sprawności, ale poznaje też istotne elementy wiedzy o świecie.
W okresie wielu stuleci zmieniają się poglądy na zabawę. Według filozofa Arystotelesa zabawa to biologiczna potrzeba dziecka. Taki pogląd na długo ukształtował myślenie o wartości zabawy (a właściwie jej braku), a wraz z nią dziecka i jego dzieciństwa. Już M. F. Kwintylian traktuje zabawę jako metodę urabiania duszy dziecka, Owidiusz jako natchnienie, czyli swobodę, wolność, afekt a Arystoteles, tak samo jak Platon, porównuje ją do poezji i przypisuje jej cechy jak rytm, tajemniczość, harmonia i piękno. J. Dewey uważa, że zabawa stanowi zewnętrzny przejaw potrzeby bawienia się. Dziecko oraz jego aktywność są zagadkowym i zaskakującym przedmiotem badań. Po okresie niedostrzegania wartości dzieciństwa coraz częściej zaczęto dokumentować jego ogromne znaczenie dla wszystkich funkcji procesów człowieka dorosłego.
Główną zasługę odkrywania zabawy przypisuje się niemieckiemu pedagogowi i czołowemu kreatorowi wychowania przedszkolnego Fryderykowi Froeblowi, który pisze, że zabawa „jest najczęstszym duchowym produktem człowieka… dlatego też rodzi radość, wolność i zadowolenie. W niej tkwią i z niej tryskają źródła wszelkiego dobra”. Teoria jego mimo braków i niedociągnięć stanowiła zwrot w poglądach na wychowanie dziecka. F. Froebl udowodnił, że zabawa ma głębsze znaczenie i że w zabawie zaczyna się kształtować wola, uczucie i charakter. Zabawa uczy i wychowuje.
Poglądy przedstawicieli psychologii i pedagogiki traktują zabawę jako jedną z form działalności ludzkiej. Zabawę pojmuje się jako czynność, w której bawiący się, przede wszystkim dziecko, osiąga przyjemność przez sam przebieg zabawy bez względu na to, czy czynność ta ma uświadomiony cel czy też nie. Zabawa jest więc przyjemnością dla samego działania i jednocześnie powoduje rozwój osobowości dzieci.
Ważny jest pogląd Stefana Szumana, że zabawa jest przejawem własnej aktywności dziecka, przyczynia się do jego rozwoju i podstawową formą jego działalności aż do podjęcia nauki.
Mimo, iż udowodniono, że zabawa jest najważniejszą formą aktywności dziecka, to niejednokrotnie jest ona bagatelizowana, gdyż ciągle przypisuje się wyższość nauce i pracy, czyli rodzajom aktywności dorastających czy też dorosłych ludzi. Niestety często nie przywiązujemy wagi do potrzeby zabawy, która stanowi podstawowy stymulator rozwojowy dziecka. Wielu dorosłych uważa, że zabawa upiększa życie i bez niej można się obyć, a dziecko im szybciej z niej wyrośnie, tym lepiej dla jego przyszłości. Niestety takie myślenie prezentuje też wielu nauczycieli. Gloryfikacja oświeceniowej idei rozumu i rozrastanie programów nauczania odbywa się kosztem wartości ogólnorozwojowych. Dzieje się to dlatego, że cele, którym służy zabawa są mało uchwytne dla dorosłego, co prowokuje dorosłych do ignorowania jej znaczenia rozwojowego, do przerywania jej jako aktywności mało ważnej. Należałoby tu podkreślić, że takie myślenie jest błędne. Należałoby w tym miejscu podkreślić, że aktywność, jaką jest zabawa dla dzieci przedszkolnych jest najważniejsza. Nowa podstawa programowa kładzie nacisk na zabawy swobodne i zabawy ruchowe na dworze i może coś się w tym kierunku zmieni.
Zabawa towarzyszy człowiekowi od kolebki aż do śmierci przybierając w ciągu życia coraz to inne formy. Zabawa jest elementarną potrzebą, która warunkuje zdrowie psychofizyczne. Aktywność ta od zarania dziejów towarzyszy ludziom w codziennym życiu. Jest naturalną potrzebą ludzi wykonywaną głównie dla przyjemności. Zabawa umożliwia zaspokojenie potrzeb, zainteresowań, pomaga wejść w życie społeczne a także dzięki niej możliwe jest poznawanie rzeczywistości.
Zabawa stanowi ogromną rolę w kształtowaniu wszechstronnego rozwoju dziecka i jest dominującą formą aktywności dziecka przedszkolnego. Dziecko podejmuje zabawę dla przyjemności pod wpływem zaciekawienia, uczuć, chęci doświadczenia, by zetknąć się z tym, co działa na jego wyobraźnię i wrażliwość estetyczną. Zabawa jest formą aktywności dziecka, która bawi i uczy. W zabawie tkwią wychowawcze wartości przydatne do nauki i pracy.


Bibliografia:

1. Dymara B., Dziecko w świecie zabawy, Impuls, Kraków 2009.
2. Dyner W. J., Zabawy tematyczne dzieci w domu i przedszkolu, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Warszawa 1983.
3. Okoń W., Zabawa a rzeczywistość, WSiP, Warszawa 1987.
4. Przetacznik-Gierowska M., Tyszkowa M., Psychologia rozwoju człowieka, WSiP, Warszawa 2000.


Wyświetleń: 1223


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.