Emilla Łagiewska
naucz. plastyki SP nr 3 im. Mariusza Zaruskiego
we Wrocławiu





Warsztaty plastyczne
z wykorzystaniem elementów arteterapii *

(dla uczniów szkoły podstawowej)





1. Czym jest arteterapia (ss.2-3)
2. Formy arteterapii (s.4)
3. Tematy zajęć (s.5)
4. Konspekty zajęć (ss.6-19)




* Warsztaty odbyły się w Szkole Podstawowej nr 3 im. Mariusza Zaruskiego we Wrocławiu, w lutym 2010 roku w ramach zajęć dydaktyczno-opiekuńczych w czasie trwania ferii zimowych. Uczestniczyli w nich uczniowie klas 1-4






Arteterapia
Arteterapia - ars ( sztuka) + terapia (usprawnianie psychiczne, fizyczne) - leczenie poprzez sztukę
Termin „arteterapia” składa się z dwóch części (bardziej widoczne jest to w języku angielskim: „art therapy”), co sugeruje, że jest to działanie bazujące na dwóch równoważnych elementach: sztuce (twórczości) i terapii.
Zgodnie z definicją Brytyjskiego Stowarzyszenia Arteterapeutów z 2009 roku, arteterapia jest formą psychoterapii, która traktuje media artystyczne jako podstawowy sposób komunikacji.
Działania terapeutyczne w aktywnym kontakcie ze sztuką spełniają określone funkcje: poznawczą, wychowawczą, integracyjną, komunikacyjną, ludyczną (ekspresja poprzez zabawę ze sztuką) oraz oczyszczającą (katharsis poprzez obcowanie ze sztuką oraz uprawianie sztuki, samodzielne wytwarzanie artefaktów).
We wspierającym środowisku, któremu sprzyja relacja terapeutyczna, uczestnik arteterapii może tworzyć obrazy i obiekty, w celu m.in. dzielenia się znaczeniami, które mogą być z nich odczytane. Dzięki temu, osoba może przedstawić w sposób pozawerbalny swoje uczucia, sądy, przekonania, emocje a także lepiej zrozumieć siebie oraz naturę swoich problemów i trudności. To z kolei może prowadzić do pozytywnej trwałej zmiany w jego postrzeganiu siebie, w aktualnych relacjach z otoczeniem oraz do poprawy ogólnie rozumianej jakości życia.
Arteterapia dzieci:
Arteterapia jest metodą pracy z dzieckiem wspierającą jego rozwój emocjonalny i społeczny. Ma szczególne zastosowanie wobec dzieci nieśmiałych, wrażliwych, z zachowaniami problemowymi (agresywnych, zahamowanych, nadpobudliwych ruchowo itp.). Pozwala uwolnić lęk, agresję, przygnębienie i wyrazić je pośrednio – poprzez akt twórczy. Rozumiana jako terapia zajęciowa wspomaga rozwój sprawstwa motorycznego.
Zajęcia z arteterapii mają korzystny wpływ na rozwój osobowości każdego dziecka. Umożliwiają uwolnienie tłumionych emocji, poprawiają komunikację między uczniami, zwiększają wiarę we własne możliwości sprawcze. W przypadku dzieci zdolnych wspomagają ich rozwój emocjonalny oraz intelektualny w zakresie twórczego myślenia i wyobraźni. Mają niezaprzeczalne walory terapeutyczne, ponieważ dostarczają radości płynącej z tworzenia, rozwijają kreatywność dziecka oraz jego zdolność empatycznego rozumienia innych ludzi. Uczą tolerancji i poszanowania odrębności każdej jednostki oraz zrozumienia i szacunku do efektów swojej pracy oraz pracy innych.
Arteterapia dorosłych:
Osoby podejmujące arteterapię nie muszą posiadać zdolności artystycznych ani wcześniejszych doświadczeń, terapeuta nie koncentruje się bowiem na wartościach jakościowych i estetycznych wytworzonych obiektów. Kontekst psychoterapeutyczny, z właściwymi mu czynnikami stymulującymi, wspomagającymi, leczącymi, stanowi podstawową różnicę pomiędzy arteterapią a zajęciami plastycznymi. Głównym bowiem celem arteterapii jest umożliwienie uczestnikowi zajęć dokonania przewartościowania jego samooceny, relacji z otoczeniem, zmiany i wzrostu jakości sfery emocjonalnej oraz stworzenie warunków dla rozwoju osobistego poprzez stosowanie materiałów artystycznych w sprzyjających temu warunkach (wsparcie przewodnika-terapeuty).
Kluczową rolę w arteterapii odgrywa relacja terapeutyczna, która różni się od relacji w tradycyjnych formach psychoterapii, ponieważ zachodzi między pacjentem, osobą uczestniczącą i wytworem/ artefaktem/ dziełem. Ta forma terapii może być szczególnie użyteczna dla osób, które mają trudności z wyrażeniem swoich myśli i uczuć drogą werbalną.
Arteterapia wykorzystuje proces tworzenia dla podniesienie poziomu umysłowego i emocjonalnego oraz doskonalenia motorycznego osób w każdym wieku. Arteterapia opiera się na założeniu, że proces twórczy służy podniesieniu samoświadomości, pomaga podnosić samoocenę, otwiera drogę autoekspresji, służy wzrostowi kreatywności, redukowaniu zahamowań i stresu, ujawnia treści tłumione, ułatwia ich werbalizowanie, uczy rozwiązywać problemy i konflikty, przełamywać bariery interpersonalne, kierować własnym zachowaniem (poznanie własnych problemów, a także problemów innych osób, analizowanie ich i szukanie rozwiązań stwarza możliwości łatwiejszego nawiązywania kontaktów).
Stosowana jest w pomocy wszystkim grupom wiekowym: dzieciom, młodzieży, dorosłym i osobom w okresie późnej dojrzałości. Kierowana jest do ludzi o różnym stopniu sprawności psychicznej, intelektualnej i fizycznej. Wspomaga jednostki i grupy: rodziny, grupy w leczeniu uzależnień, lęków, depresji, zaburzeń afektywnych, problemów w relacjach rodzinnych (przemoc domowa, nadużycia seksualne, trudności związane z niepełnosprawnością i chorobą , w przeżyciach straty etc.).
W Europie Zachodniej (Wielka Brytania, Francja, Niemcy, Szwajcaria) i Ameryce Północnej (Stany Zjednoczone, Kanada) programy arteterapeutyczne stosowane są w takich środowiskach jak: szpitale, kliniki, placówki opieki społecznej, instytucje edukacyjne oraz w prywatna praktyka terapeutyczna. W Polsce działają następujące stowarzyszenia: Polski Komitet Międzynarodowego Stowarzyszenia Wychowania poprzez Sztukę Insea, Stowarzyszenie Arteterapeutów Polskich „Kajros”, Polskie Stowarzyszenie Terapii Przez Sztukę, Stowarzyszenia Terapeutów i Arteterapeutów „Linie”.







Formy arteterapii
Arteterapię należy rozumieć jako terapię przez twórczość i odróżnić od innych rodzajów terapii (t.zajęciowej, gdzie zajęcia mają głównie charakter odtwórczy oraz t.przez kontakt ze sztuką, czyli przez odbiór dzieła).

Ze względu na stosowane techniki proponuję:
plastykoterapię (z wykorzystaniem zróżnicowanych technik plastycznych):
- malowanie pędzlem, palcami, dłońmi, nicią/sznurkiem, malarstwo „gestu” (action painting), techniki rysunkowe, odbitka (kalkografia, monotypia itp. techniki graficzne), collage, formy rzeźbiarskie, przestrzenne, instalacje, biżuteria artystyczna
muzykoterapię (z wykorzystaniem muzyki):
- techniki receptywne i czynne (odbiór muzyki i tworzenie pod wpływem muzyki) dla uzyskania postawy korespondencyjnej między ciałem a muzyką, wyzwolenia przez muzykę rytmu wewnętrznego, synchronizacji funkcji motorycznych i psychiki, stymulacji poziomu/ rozwoju psychoruchowego, redukcji zmęczenia, relaksacji, zniesienia napięć mięśniowych, poprawy wydolności oddechowej, zwiększenia aktywności psychofizycznej, wzrostu wewnętrznej siły, poprawy samopoczucia
choreoterapię (z wykorzystaniem ruchu):
- gest, ruch i taniec (swobodny, naturalny); inspirowany dźwiękami i muzyką taniec twórczy pochodzący z własnego ciała, „taniec wnętrza” , rozumiany nie w kategoriach figur i kroków a raczej ruchu i ekspresji
- improwizacje ruchowe
- ilustrowanie ruchem treści słyszanej melodii







Tematy zajęć:
1. Gra w kolory ss. 6-8
2. Mój „portret wewnętrzny” ss.9-10
3. Krąży, krąży obraz wkoło s.10-11
4. Kwiaty, kwiatki, kwiatuszki ss.11-13
5. Budujemy Dom Marzeń ss.13-15
6. Labirynty podwodnego świata ss.15-16
7. Niezwykłe butelki s.16-18
8. Wyobraź sobie… s.18-19
9. Wspólne wyeksponowanie powstałych w czasie warsztatów dzieł na szkolnym patio i w Szkolnej Galerii „Na ścianie”. Przegląd zdjęć dokumentujących pracę uczniów, podsumowanie, wymiana wrażeń, przemyśleń i ocena warsztatów, wybór najmilszych zajęć.


















Scenariusze zajęć:


■ Temat: Gra w kolory *

CEL GŁÓWNY:
Rozwijanie wrażliwości i kształtowanie umiejętności werbalizowania wrażeń kolorystycznych

CELE OPERACYJNE (zamierzone efekty edukacyjne)
Uczeń:
• Rozumie pojęcie „kolor-barwa” i potrafi określić elementy konkretne w zadaniu (kolory)
• Rozróżnia pojęcia odnoszące się do narządów zmysłów (smak, zapach, dźwięk)
• Rozróżnia i nazywa pojęcia odnoszące się do sfery psychiki (uczucia, emocje)
• Potrafi uruchomić obszary swojej wyobraźni
• Potrafi przyporządkować elementy przenośne i symboliczne konkretom (kolorom)
• Ustala i stosuje wąską lub bogatą paletę barw w zależności od charakteru pracy plastycznej
• Konkretyzuje odczucia w wypowiedzi pisemnej/słownej

UMIEJĘTNOŚCI
• Utrwalenie pojęcia „kolor”
• Interpretowanie barwy na poziomie dosłownym, przenośnym i symbolicznym
• Stosowanie własnej wiedzy o psychice w analizie koloru
• Werbalizacja odczuć estetycznych
• Szacunek dla cudzej interpretacji i rozwijanie empatii (z odczuciami innych uczniów)
• Wdrażanie do pracy w grupie

METODY
• Podająca – rozmowa podająca
• Poznawcza – odkrywanie nowych możliwości interpretacji barwy
• Analiza barwy w odniesieniu do zmysłów i uczuć
• Czytanie ze zrozumieniem
• Problemowa – aktywizująca – dyskusja

FORMY
• Praca indywidualna
• Praca w zespołach

ŚRODKI DYDAKTYCZNE
• Tablica przedstawiająca „koło barw”
• Karta pracy: tabela do wypełnienia przez ucznia
• Informacje n.t. uczuć i emocji
PRZEBIEG ZAJĘĆ:
1. Przypomnienie w luźnej rozmowie nazw barw i przedstawienie zadania
2. Rozmowa w grupie na temat zmysłów i wspólne określanie odczuć i doświadczeń somatycznych odnoszących się do świata zmysłów
a) nazywanie znanych smaków (słodki, gorzki, słony, mdły, kwaśny etc.)
b) nazywanie znanych zapachów (korzenny, kwiatowy, żywiczny, cytrusowy, herbaciany etc.)
c) nazywanie znanych dźwięków (świst, ryk, szept, trzask, wrzask, huk, cisza, szum etc.)
3. Rozmowa w grupie na temat świata uczuć i emocji; wspólne nazywanie różnych stanów uczuciowych i emocjonalnych (pozytywnych i negatywnych, np. szczęście, radość, smutek, gniew, spokój, nuda, wściekłość, wstręt, agresja, żal, przykrość, tęsknota, niepokój, smutek, lęk etc.)
4. Praca indywidualna (karta pracy ucznia): przyporządkowanie poszczególnym kolorom smaków, zapachów, dźwięków oraz uczuć, emocji, jakie kojarzą się uczniom z barwami **
5. Rozmowa w grupie: przedstawianie własnego „odczuwania” kolorów (w rozmowie biorą udział wyłącznie uczniowie, którzy mają ochotę podzielić się swoimi odczuciami)

* z tematem „Gra w kolory” (1) wiąże się kolejny temat „Mój portret wewnętrzny”(2), oba proponuję przeprowadzić łącznie w proponowanej kolejności (1,2)
** zalecam ograniczenie ilości kolorów (z pominięciem barw pochodnych) w przypadku uczniów z niższego przedziału wiekowego (nauczanie zintegrowane)














■ Temat: Mój „portret wewnętrzny”. Malarstwo „gestu”(„akcji”) jako forma twórczej ekspresji. Malarstwo wielkoformatowe.


CEL GŁÓWNY:
Kształtowanie umiejętności werbalizowania własnych uczuć i nastrojów przy pomocy działań kolorystycznych. Pobudzanie twórczej ekspresji poprzez malarstwo „gestu”.

CELE OPERACYJNE (zamierzone efekty edukacyjne)
Uczeń:
• Używa barwy do opisania własnego wnętrza lub wyrażenia aktualnego nastroju
• Zagospodarowuje „teren” podłoża malarskiego dla własnej przestrzeni twórczej
• Nawiązuje kontakt emocjonalny z barwą
• Uruchamia obszary swojej wyobraźni
• Konkretyzuje odczucia w wypowiedzi pozawerbalnej (malarskiej)

UMIEJĘTNOŚCI
• Utrwalenie pojęcia „kolor”, „kontur”, „przestrzeń”, „kompozycja”
• Interpretowanie barwy na poziomie dosłownym, przenośnym i symbolicznym
• Stosowanie własnej wiedzy o psychice w analizie koloru
• Posługiwanie się barwą jako nośnikiem informacji
• Stosowanie układu statycznego / dynamicznego w kompozycji
• Interpretacja wypowiedzi malarskiej
• Szacunek dla cudzej interpretacji i rozwijanie empatii (z odczuciami innych uczniów)

METODY
• Podająca – rozmowa wprowadzająca (przykład malarstwa „gestu” Jacksona Pollocka)
• Poznawcza – odkrywanie nowych możliwości twórczego działania: malarstwo „gestu”
• Analiza barwy w odniesieniu do zmysłów i uczuć
• Problemowa – aktywizująca – malarstwo w „akcji”

FORMY
• Praca indywidualna
• Praca w zespole

ŚRODKI DYDAKTYCZNE
• Ryza papieru pakowego (np. 20 mb.)
• Biała pastela olejna, farby plakatowe, pędzle, (farby w sprayu) *, woda
• Folia malarska do zabezpieczenia podłogi przed zabrudzeniem
• Informacje n.t. malarstwa „gestu”, reprodukcje dzieł Jacksona Pollocka

* farby w sprayu do wykonania tła: wyłącznie z dziećmi, które nie są alergikami i w pomieszczeniach z możliwością dobrego przewietrzania
PRZEBIEG ZAJĘĆ:
1. Wprowadzenie w nową technikę pracy. Rozmowa podająca: krótkie przedstawienie malarstwa „gestu” („akcji”) i jej prekursora (Jackson Pollock)
2. Praca grupowa: obrysowanie na dużym brycie papieru pakowego konturów postaci dzieci (w ulubionych pozach) *
3. Praca indywidualna: malowanie farbami plakatowymi własnej sylwety przy użyciu wybranych kolorów, z uwzględnieniem dokonanej wcześniej charakterystyki barw - zgodnie z zasadami malarstwa gestu wchodzenie na płaszczyznę obrazu – „bycie w obrazie” **
4. Praca grupowa: wspólne tworzenie tła (farbami plakatowymi i farbami w sprayu) dla wszystkich postaci – po zespołowym uzgodnieniu kolorystyki, wzorów, ornamentów, napisów i podpisow
5. Wspólne sprzątanie, mycie pędzli, porządkowanie pracowni
6. Ekspozycja „muralu” w przestronnym miejscu
* polecam ryzy papieru pakowego: rozwijamy je na podłodze, dzieci kładą się na rozłożonym papierze i obrysowują nawzajem własne postaci; powstały kontur (sylwetę) wypełniają barwami i wzorami wg własnej fantazji – powstaje praca wielkoformatowa (wyeksponowana praca daje oryginalny efekt „muralu”/ wielkoformatowe malarstwo ścienne)
** uczniowie powinni wchodzić na pole pracy – płaszczyznę powstającego obrazu, co stanowi istotę i sens malarstwa akcji: emocjonalną integrację twórcy i dzieła


■ Temat: Krąży, krąży obraz wkoło*

* zadanie ma charakter zabawy integrującej grupę

CEL GŁÓWNY:
Wdrażanie do pracy w grupie, integracja zespołu, wyzwalanie swobody twórczej

CELE OPERACYJNE (zamierzone efekty edukacyjne)
Uczeń:
• Współpracuje w grupie
• Akceptuje i adaptuje cudze pomysły oraz uzupełnia je
• Uruchamia obszary swojej wyobraźni

UMIEJĘTNOŚCI
• Doskonalenie techniki pastelu olejnego
• Werbalizacja własnej idei i koncepcji artystycznej
• Współpraca w celu stworzenia zespołowego artefaktu
• Tworzenie pod wpływem impulsu chwili
• Szacunek dla cudzego wytworu

METODY
• Poznawcza – odkrywanie nowych możliwości pracy; współtworzenie jednego obrazu
• Analiza działań współtwórców pracy
• Problemowa – aktywizująca – czerpanie inspiracji z pracy innych, podejmowanie artystycznych decyzji pod wpływem chwili, swobodne poddawanie się emocjom

FORMY
• Praca w zespole

ŚRODKI DYDAKTYCZNE
• Pastele olejne
• Duży format papieru (bristol lub papier pakowy)
PRZEBIEG ZAJĘĆ:
1. Nauczyciel wyjaśnia uczestnikom zadanie, które polega na wspólnym stworzeniu obrazu poprzez dorysowywanie kolejno przez wszystkich uczestniczących poszczególnych elementów obrazu. Obraz powstaje pod wpływem impulsu – rysunek poprzednika jest inspiracją dla kolejnego ucznia, to co narysuje następne dziecko jest kontynuowane przez kolejne itd. Oczekiwanym efektem końcowym jest wspólne dzieło kilku autorów
2. Dzieci siadają wokół stołu, lub na podłodze zajmując miejsca wokół centralnie umieszczonego arkusza papieru
3. Losowo wybierają spośród siebie osobę inicjującą rysunek; dzieło powstaje na zasadzie łańcucha czynów artystycznych – silnie integrujący charakter zadania tworzy klimat dobrej zabawy
4. Swobodny przebieg zabawy stwarza atmosferę dla interesujących komentarzy, daje silny bodziec do pracy i pozwala puszczać wodze fantazji
5. Zabawa trwa tak długo, jak mają na to ochotę jej uczestnicy
6. Na koniec uczniowie składają swoje podpisy w dowolnych miejscach arkusza z rysunkiem, nadają tytuł swemu wspólnemu dziełu i opowiadają jego treść i znaczenie
7. Wyeksponowanie pracy w dobrze widocznym miejscu


■ Temat: Kwiaty, kwiatki, kwiatuszki *

* Zajęcia przebiegają w dwóch etapach

CEL GŁÓWNY:
Doskonalenie umiejętności manualnych, pobudzanie potencjału twórczego

CELE OPERACYJNE (zamierzone efekty edukacyjne)
Uczeń:
• Stosuje ciekawe materiały do wykonania pracy
• Poszukuje nieszablonowych rozwiązań artystycznych tematu
• Poszukuje nowych rozwiązań technicznych

UMIEJĘTNOŚCI
• Doskonalenie sprawności manualnych
• Kształtowanie umiejętności posługiwania się narzędziami typu: cążki, kombinerki, szczypce do kształtowania drutu
• Kształtowanie umiejętności pracy z drutem aluminiowym
• Pogłębianie umiejętności pracy z papierem i klejem do tapet / klajstrem
• Doskonalenie technikii malowania farbą plakatową

METODY
• Podająca – rozmowa n.t. techniki wykonania pracy
• Poznawcza – odkrywanie nowych możliwości kształtowania formy przestrzennej oraz wykorzystania materiałów „technicznych”
• Analiza barwy w odniesieniu do znanych form roślinnych
• Aktywizująca – konstrukcja formy o trzech wymiarach

FORMY
• Praca indywidualna
• Współpraca między uczniami (pomoc wzajemna przy formowaniu szkieletu formy przestrzennej)

ŚRODKI DYDAKTYCZNE
• Drut aluminiowy
• Narzędzia typu: cążki, kombinerki, szczypce do kształtowania drutu
• Papier gazetowy
• Klej do tapet / klajster
• Miseczki na klej, mieszadełka
• Podkładki zabezpieczające stoły przed zabrudzeniem klejem / farbami
• Farba plakatowa, lakier w sprayu (lub werniks)
• Plastikowe doniczki lub kubki
• Fartuchy ochronne dla uczniów
PRZEBIEG ZAJĘĆ:
Etap I.
1. Wprowadzenie w temat czym jest kwiat (jaka jest jego budowa, jaka jest symbolika kwiatów, czy chciałbyś być kwiatem, jakim, dlaczego?)
2. Zabawa ruchowa „Rozkwitający kwiat” (wizualizacja z towarzyszeniem muzyki, np. Earth Vangelisa) *
3. Przedstawienie tematu zajęć
4. Wprowadzenie w nową technikę wykonania
5. Rozmowa n.t. bezpieczeństwa i higieny pracy (zastosowanie narzędzi do kształtowania drutu)
6. Przygotowanie kleju i rozdzielenie go w miseczki (klajster należy przygotować dzień wcześniej)
7. Kształtowanie szkieletu formy przestrzennej (formowanie w drucie kształtów kwiatów) poprzez cięcie, wyginanie, przeplatanie drutu
8. Umocowanie szkieletu w plastikowej donicy lub kubku
9. Oklejanie szkieletu kawałkami papieru gazetowego maczanego w kleju do tapet / klajstrze (w przypadku „kaktusów” należy powbijać wykałaczki pełniące rolę kolców); wskazane jest nałożenie dwóch warstw papieru. Należy obłożyć papierem maczanym w klajstrze również doniczkę i ”podłoże”, co pozwala dodatkowo ustabilizować i wzmocnić powstającą formę przestrzenną
10. Pozostawienie kwiatów do wyschnięcia
11. Po zakończeniu pracy wspólne sprzątanie, mycie miseczek po kleju, porządkowanie pracowni, spakowanie niewykorzystanych gazet na makulaturę
12. Podkładki zabezpieczające stoły przed zabrudzeniem klejem / farbami
* Przebieg zabawy:
Dzieci kucają, przyjmują skuloną postawę, głowa pochylona, ręce przyciśnięte do ciała, dłonie na głowie. Słuchają słów prowadzącego (w tle: muzyka) „Jesteś ziarenkiem rzuconym w ziemię. Ziemia pachnie i jest przyjemnie ciepła i wilgotna. Jest cicho. Ty jesteś maleńki, ale masz wielkie marzenia. Nasłuchujesz szeptów traw nad twoją głową. Wsłuchujesz się w kołysankę wiatru. Śpisz…” (kontynuacja muzyki, nieco głośniej około ½ min., potem przyciszamy i zostawiamy muzykę w tle) „Nie wiesz, że rośniesz. Twoje ciało zamknięte w skorupce delikatnie się pręży.” (dzieci wykonują odpowiednie do tekstu ruchy) „Śpisz, a na twoje powieki pada jasny promień światła. Światło złoci twoje myśli i otwiera twoje oczy. Ogrzewa ciało i czujesz, jak wzrastasz.” (kontynuacja muzyki, jak poprzednio; dzieci „rosną”, przyciszamy muzykę zostawiając ją w tle) „Przecierasz oczy, rozglądasz się wkoło i ze zdumieniem spostrzegasz, że jesteś prawie taki duży jak zielone trawy. Pozdrawiasz trawy uśmiechem i głaszczesz je. Ciepły wiatr otula twoje ciało, pozdrawiasz rękoma wiatr (dzieci wykonują ruchy w zgodzie z tekstem) i dostrzegasz jaśniejącą na niebie wielką i piękną żółtą kulę. Teraz wiesz, że to słońce obudziło cię ze snu. Pragniesz go dotknąć, więc rośniesz, rośniesz… (dzieci „rosną”, muzyka w tle) Twoje ciało pięknieje, a ty rozkwitasz jako najpiękniejszy na świecie kwiat i tańczysz taniec marzeń…” (muzyka głośniej, dzieci „rozkwitają” i wykonują taneczne gesty i ruchy w zgodzie z charakterem muzyki; wyciszenie muzyki)
Etap II.
13. Malowanie wcześniej przygotowanych „kwiatów, kwiatków…” farbami plakatowymi, ewentualnie pokrycie lakierem w sprayu / werniksem
14. Po zakończeniu pracy wspólne sprzątanie, mycie pędzli, porządkowanie pracowni
15. Prezentacja prac i wypowiedzi na ich temat


■ Temat: Budujemy Dom Marzeń*
* Dom Marzeń powstaje z dużego pudła kartonowego

CEL GŁÓWNY:
Kształtowanie umiejętności pracy w zespole


CELE OPERACYJNE (zamierzone efekty edukacyjne)
Uczeń:
• Rozumie konieczność planowania etapów pracy zespołowej
• Wyróżnia fazę przygotowawczą i rozumie jej zasadność
• Rozumie czym jest projekt, szkic
• Rozumie podstawowe pojęcia dotyczące detalu architektonicznego (balkon, loggia, balustrada, tralka etc.)
• Dokonuje ciekawego doboru barw i elementów dekoracyjnych
• Uruchamia obszary swojej wyobraźni
• Zgodnie pracuje w grupie


UMIEJĘTNOŚCI
• Planowanie pracy i podział zadań w grupie
• Utrwalenie pojęć architektonicznych
• Doskonalenie umiejętności szkicowania
• Doskonalenie umiejętności zastosowania barwy
• Doskonalenie pracy pędzlem (płaskie i okrągłe, różne rozmiary) i wałkiem malarskim
• Doskonalenie techniki malowania farbą akrylową
• Przystosowanie do pracy zespołowej

METODY
• Podająca – rozmowa podająca
• Poznawcza – odkrywanie nowych możliwości interpretacji barwy
• Analiza barwy w odniesieniu do zmysłów i uczuć
• Czytanie ze zrozumieniem
• Problemowa – aktywizująca – dyskusja

FORMY
• Praca w zespole

ŚRODKI DYDAKTYCZNE
• Farba podkładowa do gruntowania, farby akrylowe, pędzle różnych wielkości i kształtów, wałki malarskie
• Pudło kartonowe dużej wielkości (opakowanie po pralce)
• Folia malarska do zabezpieczenia podłogi przed zabrudzeniem
• Fartuchy foliowe dla uczniów
PRZEBIEG ZAJĘĆ:
1. Podział zadań do wykonania przez grupę
2. Wstępne przygotowanie kartonu – gruntowanie płaszczyzn farbą podkładową (akryl biały) przy użyciu wałków i pędzli płaskich, szerokich
3. Po wyschnięciu – szkic ołówkiem na „ścianach” domu: dach (dachówki), okna, drzwi, balkon (szczegóły: kot w oknie, doniczka z rośliną, firanka, ptak na poręczy balkonu, w drzwiach klamka, klucz w zamku itp.) oraz cegły, malwy pnące się wzdłuż ściany (lub inne wg pomysłu uczestników) *
4. Wspólne malowanie z użyciem farb akrylowych i pędzli różnej wielkości
5. Po zakończeniu pracy wspólne sprzątanie, mycie pędzli, porządkowanie pracowni

* Dom, który powstanie może być „Domem Marzeń”, wtedy to uczestnicy decydują o jego dekoracji, może też być wykorzystany jako element scenografii do przedstawień, w związku z czym w szkicu należy uwzględnić rodzaj zastosowanych elementów dekoracyjnych (zależny od przeznaczenia dzieła)





■ Temat: Labirynty podwodnego świata

CEL GŁÓWNY:
Uruchamianie obszarów wyobraźni.


CELE OPERACYJNE (zamierzone efekty edukacyjne)
Uczeń:

• Rozumie pojęcie „labirynt” i jego znaczenia dosłowne i symboliczne
• Stosuje ciekawą kompozycję i rozwiązania kolorystyczne
• Swobodnie operuje plamą barwną
• Uruchamia obszary swojej wyobraźni
• Ustala i stosuje paletę barw w zgodzie z charakterem pracy plastycznej
• Dokonuje prezentacji pracy

UMIEJĘTNOŚCI
• Interpretowanie tematu na poziomie dosłownym i symbolicznym
• Stosowanie w praktyce wiedzy o kompozycji i mieszaniu barw
• Werbalizacja własnej koncepcji artystycznej
• Szacunek dla cudzej interpretacji

METODY
• Poznawcza – odkrywanie nowych możliwości interpretacji tematu (na poziomie dosłownym i symbolicznym)
• Analiza barwy w odniesieniu do tematu
• Problemowa – aktywizująca – dyskusja o znaczeniu słowa „labirynt”

FORMY
• Praca indywidualna

ŚRODKI DYDAKTYCZNE
• Bloki rysunkowe A4 lub A3
• Farby plakatowe / temperowe, pastele olejne, pędzle, kubki plastikowe na wodę
• Materiały różne do wykonania kolażu, nożyczki, klej do papieru
• Podkładki zabezpieczające stoły przed zabrudzeniem klejem / farbami
• Plansze z przykładami różnych form labiryntów
PRZEBIEG ZAJĘĆ:
1. Rozmowa wprowadzająca: czym jest labirynt, co to jest pułapka, jakie są formy ratunku, ucieczki z pułapki, formy labiryntów, jak rozumieć labirynty świata podwodnego, kto zamieszkuje podwodne światy
2. Tworzenie pracy przedstawiającej realistyczną faunę i florę wodną lub fantastyczne stwory, nierealne światy / technika wykonania dowolna format A4 lub A3
3. Po zakończeniu pracy wspólne sprzątanie, porządkowanie pracowni
4. Wypowiedzi autorów n.t. swego dzieła, wymiana wrażeń estetycznych związanych z pracami kolegów
5. Ekspozycja prac


■ Temat: Niezwykłe butelki


CEL GŁÓWNY:
Doskonalenie sprawności manualnej, kształtowanie twórczej inwencji i oryginalności widzenia formy


CELE OPERACYJNE (zamierzone efekty edukacyjne)
Uczeń:
• Poszukuje nieszablonowych rozwiązań artystycznych
• Stosuje ciekawe materiały do wykonania pracy
• Ustala i stosuje własne rozwiązania techniczne
• Uruchamia obszary swojej wyobraźni

UMIEJĘTNOŚCI
• Utrwalenie pojęcia „forma”
• Interpretowanie materiałów technicznych jako środków wyrazu artystycznego
• Werbalizacja odczuć estetycznych
• Szacunek dla cudzego wytworu
• Pomoc kolegom

METODY
• Poznawcza – odkrywanie nowych możliwości zastosowania materiałów
• Analiza formy w kontekście przeznaczenia dzieła
• Problemowa – aktywizująca – kreowanie nowych, oryginalnych form zdobniczych

FORMY
• Praca indywidualna
• Praca w zespole

ŚRODKI DYDAKTYCZNE
• Butelki (szkło) różnych kształtów i kolorów
• Materiały różne do ozdabiania butelek (sznurek, patyczki drewniane, muszelki, drut, nici druciane, szklane guziki, perełki, koraliki i inne ozdoby przygotowane wg fantazji uczniów)
• Klej wikol (lub polimerowy) oraz pistolet montażowy
• Podkładki zabezpieczające stoły przed zabrudzeniem klejem
PRZEBIEG ZAJĘĆ:
1. Analiza materiałów do ozdabiania butelek oraz ustalenie zastosowania i techniki zdobienia
2. Rozmowa n.t. bezpieczeństwa i higieny pracy (ważne w przypadku użycia pistoletu montażowego, ze względu na wysoką temperaturę dozownika kleju)
3. Wykonanie pracy (praca indywidualna, współpraca i pomoc wzajemna w rozwiązywaniu trudności technicznych w wykonaniu) *
4. Ocena walorów estetycznych wykonanych dzieł, wypowiedzi uczniów
5. Po zakończeniu pracy wspólne porządkowanie pracowni
6. Ekspozycja prac
* Uczestnicy warsztatów zastosowali m.in. następujące techniki zdobienia:
- siatka z nici drucianej (kolor srebrny) z nanizanymi na nią perełkami różnej wielkości (niezwykle dekoracyjna, bardzo ciekawy efekt na butelce koloru kobaltowego); siatka musi być bardzo starannie przeplatana, aby ściśle przylegała do butelki, perełki powinny być „zawiązane” na nici drucianej (nić przeciągamy przez otwór perełki, po czym powtarzamy tę czynność – „zawiązujemy” perełkę uniemożliwiając jej przesuwanie się po nici)
- koszyczek z drutu aluminiowego (jest giętki, łatwy w obróbce) o przekroju 1 mm; na drut nawlekamy plastikowe guziczki na tzw. stopce (w tym wypadku użyte zostały guziczki w kształcie kwiatków (różne wielkości) i oplatamy butelkę drutem tworząc rodzaj koszyczka
- sznurkowa wyklejanka I: smarujemy płynnym klejem taką powierzchnię butelki, jaką chcemy okleić i nakładamy ściśle sznurek ruchem dookolnym (można okleić całą butelkę lub utworzyć na jej powierzchni pasy sznurka); interesujące efekty uzyskujemy doklejając muszelki (używamy pistoletu montażowego), monety, ołówki lub kredki („końcówki” stemperowanych kredek), sztuczne kwiatki (ewentualnie tzw. suszki) lub inne „dodatki” wg fantazji uczniów
- sznurkowa wyklejanka II: różne grubości i kolory sznurka naprzemiennie naklejamy na butelkę w opisany wyżej sposób tworząc wzór „dywanowy”
- patyczki (płaskie lub okrągłe) przycięte do wysokości 2/3 butelki (dobrze jest zastosować niewielkie różnice w wysokościach patyczków) przyklejamy jeden obok drugiego, pionowo do powierzchni butelki mocując pistoletem montażowym; uzyskujemy rodzaj „płotu w stylu wiejskiej zagrody”; można wypełnić szpary między patyczkami (w tym wypadku użyte zostały sztuczne kwiatki – miniaturki słoneczników montowane na różnych wysokościach, co dało bardzo malowniczy efekt słoneczników wyrastających zza płotu)
Uwaga: Sposobów zdobienia butelek jest wiele, ich wybór zależy od dostępu do materiałów i od pomysłowości uczestników zajęć. Proponowane wyżej materiały można wykorzystać na wiele odmiennych sposobów i uzyskać piękne efekty.
Jednym z wariantów tematu jest zdobienie butelek farbami do malowania na szkle.
Butelki mogą pełnić funkcję wazonów lub świeczników.
Polecam ekspozycję prac, jak również wykorzystanie ich w okolicznościowych kiermaszach (np. świątecznych).


■ Temat: Wyobraź sobie…*

* z wykorzystaniem wizualizacji

CELE GŁÓWNE:
Relaksacja
Rozwój wyobraźni i twórczego myślenia


CELE OPERACYJNE (zamierzone efekty edukacyjne)
Uczeń:
• Odbiera i przyswaja muzykę i treść opowiadania
• Tworzy pod wpływem muzyki
• Uruchamia obszary swojej wyobraźni

UMIEJĘTNOŚCI
• Uzyskanie postawy korespondencyjnej między ciałem a muzyką
• Uzyskanie postawy „wewnętrznego wyciszenia”
• Odbiór muzyki i tworzenie pod wpływem muzyki
• Doskonalenie techniki pastelu olejnego
• Szacunek dla cudzego wytworu
• Współpraca w celu stworzenia zbiorowego panelu-mozaiki

METODY
• Poznawcza – odkrywanie emocji rozbudzanych przez muzykę
• Problemowa – aktywizująca – swobodna, naturalna, inspirowana muzyką wypowiedź plastyczna ; „muzyka wnętrza”
• Analiza muzyki w kontekście tworzenia dzieła malarskiego

FORMY
• Praca indywidualna
• Praca grupowa

ŚRODKI DYDAKTYCZNE
• Płyta CD z muzyką (w tym wypadku: Renaud-Garcia-Fons Trio, Arcoluz)
• Tekst opowieści nauczyciela
• Karimaty
• Papier, format A3
• Pastele olejne / farby plakatowe
PRZEBIEG ZAJĘĆ:
1. Uczniowie przyjmują wygodne pozy w dowolnie wybranych miejscach: wg uznania - na krzesełkach, siadają lub kładą się na podłodze (wykorzystujemy karimaty), wyciszają się, rozluźniają, zamykają oczy i poddają się wyobraźni.
2. Wysłuchanie muzyki i opowieści nauczyciela. Nauczyciel rozpoczyna opowieść (wizualizacja z towarzyszeniem muzyki - Renaud-Garcia-Fons Trio, Arcoluz) *
3. Malowanie abstrakcji lub obrazu przedstawiającego (wg uznania ucznia) na formacie A3 – pokazanie świata wyobrażonego w czasie „seansu słowno-muzycznego”; w tle muzyka, której uczniowie słuchali podczas opowieści nauczyciela – uczniowie pozostają w „klimacie” wcześniejszej wizualizacji
4. Prezentacja prac i wypowiedzi n.t. pracy własnej i kolegów.
5. Ekspozycja prac – utworzenie panelu-mozaiki z wszystkich prac

* (muzyka około ½ minuty, stopniowo przyciszamy, zostawiając ją w tle)
„ Usiądź lub połóż się wygodnie i wybierz się w podróż do świata wyobraźni. Upewnij się, że jest ci wygodnie i komfortowo.” (muzyka około ½ min., po czym przyciszamy, zostawiamy w tle) „Wyobraź sobie, że leżysz na puszystej chmurce. Jest ci wygodnie, mięciutko, i miło. Płyniesz z chmurką po bezkresnych przestworzach. Leniwie głaszczesz inne chmurki wędrujące z tobą po niebie. Jest ciepły letni dzień. Nigdzie się nie śpieszysz, tylko płyniesz wtulony w chmurkę i możesz nie myśleć o niczym.” (muzyka, jak poprzednio) „Spoglądasz w dół i widzisz jak piękna jest Ziemia. Podziwiasz zielone lasy i żółte łany zbóż. Dostrzegasz błękitne wstęgi rzek i lustra jezior. Zieloność traw daje spokój twoim oczom. Pomiędzy nimi dostrzegasz barwne kwiaty i cieszy cię, że świat jest taki kolorowy.” (muzyka, jak poprzednio) „Prosisz chmurkę, ażeby zwiozła cię w dół, do tych ziemskich miejsc, które są twym domem. Powoli, powolutku zsuwacie się z nieba w dół. Opadacie leciutko, jak piórko, aż dosięgasz stopami traw. Chmurka odpływa leniwie a ty kładziesz się na łące i słyszysz oddech ziemi. Jest bezpiecznie a ziemia pachnie miodem. Patrzysz na rozświetlone słońcem kłosy zbóż i widzisz biedronkę i mrówkę wędrujące wzdłuż źdźbła. Dostrzegasz lśniące skrzydełka ważki i czujesz się tak lekko jak lekki jest oddech motyla. Czujesz, że kochasz to wszystko, co jest dokoła i wiesz, jak dobrze i pięknie jest żyć na Ziemi. Jest ci radośnie i czujesz, że masz dużo sił” (muzyka, jak poprzednio) „Powoli przeciągnij się, otwórz oczy, rozejrzyj się. Patrz, wokół są twoi przyjaciele…” (muzyka około 1/2 min, po czym powoli wyciszamy)
Powyższy tekst może być zastąpiony innym. Należy pamiętać, że celem wizualizacji jest nie zarówno stymulacja wyobraźni jak również relaksacja uczestników zajęć.

Wyświetleń: 23983