Katalog

Bożena Okupniczak, 2010-11-22
Śmigiel

Pedagogika, Prezentacje

Agresja w szkole.

- n +

Opracowanie: Bożena Okupniczak
Temat spotkaniaz rodzicami: Agresja w szkole .

Program spotkania:
1. Rodzaje i przyczyny agresji- zagadnienia teoretyczne.
2. Rola rodziców w zwalczaniu agresji- zajęcia warsztatowe:
- uświadomienie rodzicom związku między stosowaniem kar cielesnych a zachowaniem agresywnym,
- uwrażliwienie na niebezpieczeństwa związane z przemocą fizyczną,
- wskazanie rodzicom przyczyn powstawania tendencji do przemocy.
3. Omówienie arkusza obserwacyjnego zachowań agresywnych ucznia.















Coraz częściej mówi się w szkołach o narastaniu problemu agresji i przemocy wśród dzieci i młodzieży. Następuje wyraźny wzrost liczby agresywnych zachowań uczniów na terenie szkoły. Nie wiadomo, dlaczego mamy do czynienia z tak znacznym wzrostem aktów przemocy. Jeszcze kilkanaście lat temu nie notowano tylu przypadków agresji. W szkołach było o wiele bezpieczniej.
Co jest przyczyną tak nagłego wzrostu brutalizacji życia w szkole?
Dlaczego zdarzają się na terenie szkoły pobicia, kradzieże i wymuszenia?
Niepokojącym zjawiskiem jest fala przemocy, która wystąpiła w środowisku szkolnym.
O rozmiarach agresji wiemy niewiele, ponieważ uczeń z obawy przed powtórnym pobiciem, sponiewieraniem, ośmieszaniem nie zechce o tym komukolwiek powiedzieć.
Podobną postawę przejawiają niejednokrotnie i sami rodzice, nawet, jeżeli wiedzą o kłopotach swojego dziecka.
Nauczyciele też często bagatelizują informacje na temat tych zjawisk. Z jednej strony narzekają na uczniów, z drugiej zaś twierdzą, że to nieprawda, że problem ten nie dotyczy uczniów ich klasy czy szkoły.
Tymczasem przemoc miała i ma miejsce w szkole, na terenach przyległych do szkoły i na drodze dom-szkoła.

Jakie są przyczyny zaistniałych zjawisk?

Źródeł jest bardzo wiele i są one różnorodne. Duży wpływ stanowi rodzina i osłabienie jej roli wychowawczej, nieodpowiednie środowisko rówieśnicze, transformacja ustrojowa, która stwarza szereg nowych oczekiwań, możliwości, norm postępowania i zagrożeń społecznych.

Szkoła, w której dydaktyka zdominowała działalność, odsuwając funkcję wychowawczą i opiekuńczą, a także środki masowego przekazu – telewizja, ukazująca w filmach sceny okrucieństwa, agresji i zabijania.

Problematyka agresji staje się coraz częściej przedmiotem wielu badań psychologicznych. Obecnie jest zjawiskiem powszechnym, ponad kulturowym, obejmującym powoli wszystkie środowiska społeczne i grupy wiekowe. Zjawiska agresji, przemocy i nietolerancji na skutek ich popularności i ciągłości tracą na niezwykłości i stają się trwałymi komponentami życia codziennego, systemu edukacji, kultury masowej, informacji, rozrywki i sportu.

Coraz częściej nauczyciele zaczynają dostrzegać przemoc w szkołach, zwracając uwagę na następujące nieprawidłowości: przemoc fizyczną, psychiczną, niszczenie rzeczy, wymuszanie pieniędzy.

Przemoc w szkołach występuje w relacji dziecko – dziecko, dziecko – nauczyciel oraz nauczyciel – dziecko. Przyczyny tego stanu rzeczy leżą po stronie nauczycieli i po stronie dzieci.


Przyczynami przemocy ze strony nauczycieli wobec dzieci są:


Stres zawodowy
Agresja ze strony dzieci
Przepracowanie
Niewykonywanie poleceń
Niedocenianie zawodu
Trudności materialne
Niepewność pracy
Manipulowanie uczniami, przedmiotowy stosunek do ucznia.


Przyczynami przemocy ze strony dzieci wobec innych dzieci oraz dorosłych są:

Destruktywne grupy rówieśnicze
Alkoholizm w rodzinie
Bezrobocie
Trudności materialne
Telewizja, wideo, kino
Gry komputerowe
Pisma młodzieżowe
Narkomania
Rozbicie rodziny, brak kontaktu ze szkołą, niewydolność wychowawcza rodziny
Agresja w rodzinie, znęcanie się nad dziećmi, brak akceptacji, patologia
Zaburzenia emocjonalne, wady rozwojowe
Zemsta za zbyt niskie oceny, poczucie skrzywdzenia.


Agresja przedstawiana jest, jako wzór zachowania, przenoszona z porachunków między grupami na każdego, kto się różni. Szacunek należy się tylko silniejszemu. Na pograniczu młodzieżowych i szkolnych źródeł agresji wśród młodzieży mieści się zjawisko “fali” w szkołach będące przejawem i przyczyną zachowań agresywnych. Uczniowie starsi na swoje ofiary wybierają młodszych i słabszych fizycznie kolegów. Grożą pobiciem, ściągają od “kotów” haracze, przestrzegając jednocześnie przed donosicielstwem. Zastraszane ofiary nie mają odwagi szukać pomocy.

“Na początku walczysz o miejsce. Nie możesz się ugiąć, bo przepadłeś. Starsi najpierw nękają słownie, używając wulgaryzmów, wyzywając od maminsynków i lalusiów. Kto zaczyna się załamywać, zostaje “pierdołą szkolną”, “kozłem ofiarnym”. Jeśli poskarżysz się belfrowi, zostaniesz konfidentem i kapusiem. Wtedy nie pozostanie nic innego, jak zmienić szkołę, bo nie dadzą żyć” .

We współczesnej dobie coraz bardziej słabnie profilaktyczna działalność szkół i instytucji zobowiązanych do wspomagania rodziny i przeciwdziałania niedostosowaniu społecznemu dzieci. Instytucje oświatowe coraz częściej tkwią w kryzysie. Ich oferty często przegrywają z kasetami wideo lub barwną ulicą. Nie zapewniają nawet pracy, a wymagająca wysiłku edukacja wydaje się uczniom coraz mniej pociągająca i potrzebna. W społeczności szkolnej występowanie przemocy ułatwia przede wszystkim utrzymywanie tabu wobec problemu. Nauczyciele patrzą na przemoc i nie reagują, rzadko przeciwdziałają powstaniu uczucia zagrożenia i lęku u złego ucznia. Często okazują niechęć uczniowi sprawiającemu kłopoty w szkole, wyśmiewają jego wypowiedzi, używają krzywdzących określeń. Na wywiadówkach piętnują wobec innych rodziców. Taki uczeń czuje się często skrzywdzony i upokorzony.

Budzi się wówczas u ucznia postawa agresywna i buntownicza. Bunt manifestuje się w formie aroganckich zachowań wobec dorosłych, lekceważenia obowiązków szkolnych, aspołecznych wybryków, itp.

Problemy wychowawcze mogą sprawić również zdolni uczniowie. Wyprzedzając swoich rówieśników dojrzałością intelektualną, mogą zostać izolowani od grupy. Przyczyną tego mogą być cechy osobowości takiego ucznia, np.: egoizm, zarozumiałość, niekoleżeńskość.

Szereg zjawisk wskazuje na związek między nieprzystosowaniem dzieci zdolnych do wymagań szkoły a systemem wychowawczym i osobowością nauczycieli. Większość wymagań stawianych uczniom zależy od nauczyciela. Nauczyciel nietolerancyjny, autorytatywny znajdzie w klasie wielu uczniów nie umiejących sprostać jego wymaganiom i będzie ich uważać za uczniów sprawiających trudności wychowawcze.

Najczęściej nauczyciele chcą kształtować uczniów według określonych wzorów, a uczeń chce być sobą, decydować o własnym rozwoju. Nauczyciele stawiają sobie za zadanie wyszukanie, czego uczeń nie umie, aby wystawić ocenę, a uczeń, by uniknąć oceny niedostatecznej, stara się ukryć swą niewiedzę. Nauczyciele wymagają posłuszeństwa i bezkrytycznego wykonywania poleceń, uczeń się buntuje. Szkoła często staje się instytucją, którą trudno polubić, doprowadza niektórych uczniów do rozpaczy, a nawet samobójstw.

Uczeń jest w stanie polubić szkołę wówczas, kiedy zaspokaja w niej swoje potrzeby, nie jest zagrożony upokorzeniem, szyderstwem czy ironią ze strony nauczyciela i kolegów, kiedy wymaga się od niego tyle, na ile go stać. W takich warunkach łatwo o dobre samopoczucie, radość ze współżycia z kolegami, radość z uzyskanych sukcesów z rzetelnej twórczej pracy. Oczywiście nie jest to możliwe do zrealizowania w stosunku do całej szkoły czy choćby klasy.

Uczeń boi się oceny niedostatecznej, klasówek czy odpowiedzi ustnej. Ocenom negatywnym towarzyszy poczucie małej wartości. Często nauczyciel, stawiając ocenę niedostateczną w obecności klasy kpi z ucznia, nazywa go leniem lub nieukiem. Narastające niepowodzenia szkolne, brak możliwości opanowania zbyt trudnego programu stanowią jedną z głównych przyczyn wzrostu zachowań agresywnych, chuligaństwa, narkotyzowania się, przestępczości.

Szkodliwym sposobem dyscyplinowania uczniów są kary fizyczne, dziecko uderzone przez nauczyciela jest bezsilne, mimo, że wie, iż nauczyciel nie ma go prawa uderzyć. U tak ukaranego dziecka może powstać żal i chęć zemsty, chęć czynienia na przekór.

Kary fizyczne są wyrazem bezsilności pedagogicznej tych osób, które nie znajdują innych możliwości dyscyplinowania wychowanków, a jednocześnie wzmacniają bardzo silne zachowania agresywne uczniów, gdyż w tym przypadku działa zarówno mechanizm modelowania, jak i frustracja.

Równie szkodliwym sposobem jest krzyk nauczyciela, zdenerwowany nauczyciel często używa różnych złośliwych epitetów upokarzających ucznia.

W okresie transformacji ustrojowej niepokoje nauczycieli związane z możliwością utraty pracy, niskim pensjami odbijają się na stosunkach interpersonalnych w szkole. Agresywność niektórych nauczycieli odzwierciedla się w wygórowanych wymaganiach, surowych ocenach, zmuszaniu dzieci do podporządkowywania się ich woli. Mała “superwizja” ze strony nauczycieli na przerwach i w miejscach, w których przemoc najczęściej zachodzi również sprzyja rozwojowi różnych form agresji. Często nauczyciele w poczuciu bezsilności – czasem fizycznej, a częściej wynikającej z niewiedzy jak skutecznie reagować, jak przerwać tą sytuację, jak rozmawiać ze sprawcą, jak rozmawiać z ofiarą, jak zapobiegać zjawisku przemocy w szkole, reagują zbyt słabo lub wcale.

W dziedzinie organizacji wolnego czasu i opieki nad uczniem niebędącej mocnym elementem systemu oświaty także występują luki. Rażąco zredukowano ofertę zajęć pozalekcyjnych, pozaszkolnych i wyrównawczych. Zlikwidowano wiele świetlic, ognisk wychowawczych. Wielu uczniom dokucza nuda i bezczynność, po lekcjach nie wiedzą, co z sobą zrobić. Na atrakcyjne zajęcia pozaszkolne potrzebne są pieniądze, których coraz częściej nie mają nie tylko rodzice, ale i władze oświatowe, powiatowe i gminne.

Problem przemocy w szkole jest tak stary jak stara jest szkoła, z tą różnicą, że ciągle zmieniają się jej uwarunkowania i formy. Właśnie ta zmienność jest bardzo trudna do przewidzenia, uniemożliwia wypracowanie uniwersalnych metod zapobiegania brutalności i zwalczania jej w społeczności szkolnej.


Szkoła


Dopóki szkoła będzie formalistycznie traktować podopiecznych, dopóki nie nauczy się uwzględniać w realizacji treści nauczania wciąż zmieniających się potrzeb, tak długo będzie uruchamiała u zdezorientowanych uczniów mechanizmy obronne i kompensacyjne, do których należy m.in. przemoc, agresywne reagowanie.

Ważną rolę w kształtowaniu postaw w ogóle, postaw nieagresywnych w szczególności, spełniają rodzice. Przekazywane przez nich wzory zachowań, a przede wszystkim stosowany system kar i nagród zdają się jednak nie sprzyjać w wyrabianiu pozytywnych nawyków. Większość rodziców wymierza karę za agresywne zachowanie, gdy tylko je dostrzeże. Sprawia to, iż dziecko bardzo szybko uczy się hamować agresję, ale tylko w obecności rodziców i w domu. Dzieci karane za przejaw agresji przez rodziców zachowują się bardzo brutalnie poza domem i w szkole, wśród rówieśników. Kompensują sobie w ten sposób “domową ascezę”, wstrzemięźliwość w agresji. Wielu rodziców z niedowierzaniem przyjmuje skargi nauczycieli na złe zachowanie ich “grzecznego dziecka”.

Brzmi to paradoksalnie, ale ci rodzice, którzy stosują kary fizyczne wobec agresywnie zachowujących się dzieci, modelują i kształtują właśnie te wzory zachowań, które pragną wyeliminować. Przykładów takiej niekompetencji wychowawczej rodziców jest o wiele więcej. Do często popełnianych błędów należy nieświadome uczenie agresji poprzez przekazywanie dzieciom poleceń w rodzaju “bądź mężczyzną”, “jak cię szturchają oddaj”, “pamiętaj, że masz łokcie” itp. Rodzice pochwalają w ten sposób przemoc, oczekują jej i nagradzają za nią, co w rezultacie prowadzi do utrwalania tego negatywnego wzoru zachowania.
Obecnie bardzo duży wpływ na postępującą przemoc i agresję wśród uczniów mają masmedia – kino, telewizja, video, czasopisma dla młodzieży – jako czynniki wpływające na rozwój agresywnych postaw. Wszystkie te wizualne środki przekazu wywierają znaczący wpływ na zachowania młodzieży.


Uwagi końcowe.


Problem przemocy w środowisku szkolnym i rówieśniczym jest tak stary jak sama szkoła, z tą jednak różnicą, że zmieniały się – i ciągle zmieniają – jej uwarunkowania i formy. Właśnie ta zmienność, bardzo trudna do przewidzenia, uniemożliwia wprowadzenie uniwersalnych metod zapobiegania przemocy, brutalności i zwalczania jej w społeczności uczniowskiej.

Nie jest też tajemnicą, że od przemocy szkoła nie jest wolna. Słabsi i młodsi są przedmiotem ataku starszych i silniejszych. Uczniowie skarżą się, że są bici przez kolegów dla zabawy, zmuszani przez nich do palenia papierosów, picia alkoholu, a niekiedy zażywania narkotyków. Pokrzywdzeni uczniowie są zastraszani, boją się powiedzieć dorosłym o tym, co dzieje się w szkole. Wiedzą też, że nie zawsze mogą liczyć na pomoc nauczycieli, którzy niejednokrotnie sami stają się ofiarami przemocy.

Współczesny, pragmatycznie myślący pedagog musi jednak podejmować próby minimalizowania tej niekorzystnej tendencji. Tymczasem nauczyciele dosyć często udają, że o niczym nie wiedzą “Nie mają interesu” w tym, żeby informować dyrekcję szkoły. Uważają, że to tylko nadweręży ich reputację, jako niewydolnego nauczyciela i pogorszy jego wizerunek. Przypuszczalnie utożsamiają to również z przyznaniem się do własnej niekompetencji wychowawczej.

Te błędne przekonania sprawiają, że nauczyciele często alarmują już po fakcie, gdy dojdzie do dotkliwego pobicia lub wymuszenia od niego znacznych kwot, albo gdy to ofiarą przemocy staje sam nauczyciel. Potrzebą chwili jest zatem stała współpraca nauczycieli z pedagogiem, policją poprzez wspólne spotkania, organizowanie prelekcji dla uczniów w celu uświadomienia im zagrożeń i sankcji karnych wynikających ze stosowania przemocy wobec rówieśników.

Trzeba w szczególności dążyć do odbudowy autorytetu nauczyciela, gdyż jego brak powoduje, że uczniowie im nie ufają, a tym samym – nie próbują informować ich o doznawanej lub obserwowanej przemocy.

W szkole nie stara się stymulować młodzieży do wyrażania i nazywania własnych uczuć. W środowisku rodzinnym także brakuje czasu na rozmowy, podczas których dzieci miałyby okazję opowiadać o swoich uczuciach i nurtujących je problemach. Dlatego też młodzież ma trudności z określaniem własnych stanów emocjonalnych.



















Rodzaje i przyczyny agresji

Agresja to zjawisko negatywne. Jest ono jednak codziennym elementem naszego życia. Coraz częściej mamy z nią do czynienia w szkole.
W literaturze agresją nazywa się zachowanie zwrócone przeciw innym osobom (również przeciw samemu sobie) i przedmiotom oraz działanie na ich szkodę. Agresja może przybierać formy fizyczne i psychiczne np.: objawy przemocy fizycznej, zadawanie ran, dyskryminacja, obraza ustna itd.
Agresją słowną jest ubliżanie, grożenie, wyśmiewanie, dokuczanie, obrzucanie wyzwiskami, ośmieszanie, uszczypliwości lub kpiny. Jej konsekwencje to poczucie zagrożenia, odrzucenie i wyizolowanie drugiej osoby z grupy
Agresja fizyczna, to fizyczny atak na drugą osobę lub jej własność. Najczęściej przybiera formę bezpośrednią, a więc taką, kiedy dochodzi do fizycznego kontaktu agresora z ofiarą. np. w postaci uderzeń, popchnięć, kopnięć lub zadawania ran. Agresja fizyczna może mieć charakter instrumentalny i emocjonalny.
I. Z agresją instrumentalną mamy do czynienia wtedy, gdy agresor chce coś zdobyć lub osiągnąć jakiś cel np. wymuszanie pieniędzy.
II. Agresja emocjonalna występuje wtedy, gdy dziecko przeżywa lęk lub złość, np. dziecko może zachować się agresywnie w sytuacji, ki edy zostało wyśmiane przez nauczyciela przed całą klasą.
Przyczyn agresji należy doszukiwać się:
I. środowisku rodzinnym, które ma bardzo ważny wpływ na powstawanie zachowań agresywnych. Dzieci częściej są agresywne, jeżeli mają do czynienia z agresją i przemocą w rodzinie, kiedy w rodzinie panuje chaos, a role matki i ojca nie są w pełni realizowane. Może się to wyrażać między innymi przez:
- negatywny lub chłodny stosunek emocjonalny rodziców do dziecka,
- brak wyznaczonych granic, których dziecku nie wolno przekraczać w zachowaniu się,
- reakcji ze strony rodziców w rozpoznawaniu i akceptowaniu dziecięcych zachowań.
Dzieci, które czują się bezpiecznie w swoich relacjach z rodzicami są mniej agresywne i lepiej radzą sobie z emocjami. Gdy otacza się je miłością i zainteresowaniem mają mało powodów do agresji i wrogości. Uciekają się do niej wtedy, gdy się boją, są osamotnione i pełne rozterek lub gdy mają silną potrzebę akceptacji, bądź zwrócenia na siebie uwagi. Dzieci powinny nauczyć się, że zachowania skierowane do innych ludzi oraz do nich samych nie powinny przekraczać określonych granic. Jeżeli nauczą się stosowania zachowań agresywnych i przemocy, jako metody na rozwiązywanie problemów, a ze strony dorosłych spotkają się z pobłażliwością lub akceptacją swego zachowania, to poziom agresji prawdopodobnie u nich wzrośnie. Ważne jest aby być konsekwentnym w stosowaniu dyscypliny.
Dzieci, które miały do czynienia z agresją i przemocą w rodzinie, jako metodą wychowawczą, uczą się jej stosowania w relacji z innymi ludźmi.
II. w szkole jako instytucji wraz z jej uwarunkowaniami pedagogicznymi oraz sposobem organizacji procesu dydaktycznego, może również przyczynić się do powstawania zachowań agresywnych (zarówno uczniów, jak i nauczycieli).
Czynniki instytucjonalno-organizacyjne, które na to wpływają, to min.:
- zbyt liczne klasy
- niewłaściwe metody pracy (praca grupowa)
- przeludnione szkoły
- struktura organizacyjna szkoły (nauka zmianowa, zmiana nauczycieli itp.)
- ogólny standard budynku i otoczenia, oświetlenie, poziom hałasu, wystrój pomieszczeń (zbyt mało lub zbyt dużo bodźców sprzyja agresji).
III. w przyczynach psychologicznych, które powodują wzrost zachowań agresywnych dzieci są następujące:
- frustracje wynikające z braku dobrego kontaktu z dorosłymi lub agresja z ich strony
- niskie poczucie własnej wartości, połączone z dużą ilością otrzymanych przez nich negatywnych komunikatów od dorosłych
- modelowanie zachowań agresywnych w mediach, subkulturach
- brak jasnych i przestrzeganych reguł życia szkolnego
- mała umiejętność radzenia sobie z przeżywaniem silnych i negatywnych uczuć a zwłaszcza złości
- brak umiejętności konstruktywnego rozwiązywania sytuacji konfliktowych
- frustracja spowodowana brakiem perspektyw życiowych.
IV. w uwarunkowaniach pedagogicznych, to min.:
- zbyt rzadko wykorzystywane umiejętności konstruktywnego rozwiązania sytuacji przez nauczycieli
- niewłaściwe sposoby komunikowania się z uczniami, powodujące ich agresję (poniżanie, krytykowanie, wyśmiewanie lub niezauważanie osiągnięć uczniów)
- nieumiejętności radzenia sobie z przeżywaniem silnych i trudnych uczuć (także wynikających z kontaktów z uczniami)
- nieskuteczne rozładowanie napięć podczas lekcji (nastawienie na szybki efekt, bez uwzględnienia przyczyn i warunków).
V. w telewizji i środkach masowego przekazu Badania psychologów pokazują, że przemoc w telewizji może:
- wpływać na agresywne zachowanie
- tłumić wrażliwość w odbiorze realnego życia
Brutalny obraz i z filmu i z wiadomości często dziecko odbiera w ten sam sposób. Dla niego oba zdarzenia są fikcją. Wytwarza się w dziecku przekonanie, że człowiek jest niezniszczalny "zabili go i uciekł", "ma drugie lub kolejne życie" np. w grach komputerowych. Musi też być "twardzielem" - najważniejsza jest siła, pieniądze, władza; nie liczą się uczucia i sentymenty.
Przemoc w środkach masowego przekazu jest niestety codziennością.
VI. kolejne przyczyny zachowań agresywnych to:
- mało rozwinięta samokontrola swoich emocji. Dzieci mają wówczas ogromne kłopoty w radzeniu sobie ze strachem, lękiem, poczuciem krzywdy lub winy i nie są w stanie przewidzieć swoich reakcji emocjonalnych - nie kontrolują swoich zachowań
- ustabilizowane wzory zachowań agresywnych i stosowania przemocy zapewniają im odnoszenie sukcesów w grupie rówieśniczej, nieformalnej
- używanie alkoholu i narkotyków. Alkohol i narkotyki powodują wzrost zachowań agresywnych, ponieważ obniżają kontrolę i ograniczają właściwą ocenę sytuacji.
- usposobienie dziecka. Istnieje większe prawdopodobieństwo, że agresja rozwija się u dziecka aktywnego, o większym temperamencie niż u dziecka o temperamencie łagodniejszym.
Zdarza się też, że dzieci "grzeczne" decydują się w końcu na manifestację własnych uczuć, emocji. Może to być zamknięcie, izolacja, ale również autoagresja.
Typowych agresorów charakteryzuje stosowanie przemocy wobec rówieśników. Mają stosunkowo małą samokontrolę i tendencję do zachowań agresywnych wtedy, gdy przeżywają strach lub stres. Stosują agresję i przemoc, gdy cierpią z powodów osobistych, rodzinnych i społecznych. Łatwo wpadają we frustrację, są impulsywni, mają stałe wzorce do zachowań agresywnych i stosowania przemocy (nie tylko w stosunku do swoich rówieśników, ale również wobec dorosłych - zarówno nauczycieli jak i rodziców).
W powszechnej opinii psychologów i psychiatrów, osoby o agresywnym zachowaniu są w rzeczywistości niespokojne i niepewne siebie.
Agresorzy wykazują dużą aktywność i energię, chcą panować nad otoczeniem podporządkowując sobie innych i czerpią z tego satysfakcję oraz korzyści materialne i psychiczne.
Wychowują się najczęściej w rodzinach z licznymi problemami (alkoholizm, przestępstwa, przemoc, rozwody, itp.), gdzie dorośli stosują podwójne wzorce zachowań (np. co innego mówią, a co innego robią) i znajdują się w trudnych warunkach materialnych. To wszystko może wywoływać w nich wrogość wobec otoczenia.
Dzieci agresywne:
• mają potrzebę dominacji wobec innych, chcą ich podporządkować sobie, używając groźby i siły, bronią własnych praw, lekceważąc prawa innych
• łatwo popadają w gniew, są impulsywni, sfrustrowani
• nie umieją poradzić sobie z trudnościami i przeciwnościami, trudno jest im stosować się do ogólnie przyjętych reguł
• generalnie są nastawieni "na nie", przyjmują postawy wrogie
• są zadowoleni z własnych zachowań, bez poczucia wstydu i winy
• mają łatwy kontakt z otoczeniem, umieją się wybronić w trudnej sytuacji, mają na wszystko odpowiedź
• są biegłe w udawaniu
• dość wcześnie prezentują zachowanie antyspołeczne tj. kradzież, wandalizm, picie alkoholu.
Szkoła, w której przeprowadziłam badania kształci i wychowuje młodzież z terenu całej gminy. Uczniowie pochodzą z różnych środowisk. Wywodzą się z sześciu szkół podstawowych. Przeżywają w gimnazjum jeden z najtrudniejszych etapów swego życia: dorastanie i dojrzewanie. Trudny okres życia, nowe środowisko, ogromna rzesza uczniów, duże problemy emocjonalne prowadzą do różnych niepożądanych zachowań. Jednym z nich są zachowania agresywne. Każdy przejaw agresji jest inny i ma inne podłoże. Motywy, którymi kieruje się agresor, zależą w od wielu czynników. Mogą to być reakcje wyuczone w środowisku rodzinnym, rówieśniczym, środowisku lokalnym, bądź mechanizmy obronne na różnego rodzaju niepowodzenia. Niektóre osoby stosujące przemoc tworzą swój wizerunek, jako ktoś, z kim należy się liczyć. Rekompensują sobie niezaspokojone potrzeby. Najczęściej bójka jest efektem wcześniejszego zdarzenia. Dzieci nie radzą sobie z codziennością życia. Nikt naprawdę nie wie, z jakimi poważnymi problemami walczą osamotnieni.
Rodzice nie interesują się nimi. W szkole same niepowodzenia. Brak wiary we własne siły i możliwości. Niska samoocena. Niewłaściwa praca wychowawcza wychowawcy klasowego nie wnosi nic, ale wręcz pogłębia ten stan. Przeprowadzone badanie miało na celu określenie skali przemocy i form najczęściej występujących. Badaniem objęłam populacje uczniów klas drugich. Ankieta była zatytułowana "Czy czujesz się w szkole bezpiecznie?". 120 uczniów mogło się anonimowo wypowiedzieć na temat własnych odczuć odnośnie poczucia bezpieczeństwa w szkole. Już na pierwszym pytaniu czy czujesz się bezpieczny 45% odpowiedziało, że tak, 47% czasami, 8% odpowiedziało, że nigdy nie czuje się bezpiecznie. W szkole są osoby, które często znęcają się nad swoimi kolegami. W tabeli z przejawami agresji najmniej było wyborów, jako agresor. Bardzo niewielka grupa 9% przyznała się do tego, że stosowała przemoc. Do najczęstszych miejsc, w których mają miejsca zachowania agresywne uczniowie badani wskazywali łazienki szkolne, szatnie i korytarze w czasie przerw.
Wśród agresorów można spotkać coraz częściej dziewczynki. 67% uczniów wypowiada się, że informują o zdarzeniu wychowawcę, dyrektora szkoły, pedagoga, rodziców. 27% informuje starszych kolegów, 6% nie informuje nikogo. Młodzi ludzie widząc zachowanie z użyciem siły fizycznej najczęściej nie reagują ( 53%) starają się nie dostrzegać powagi sytuacji i nie wtrącać się, bo to ich nie dotyczy, 35% informuje kogoś, 12% podejmuje się roli mediatora. Młodzież zwraca uwagę na różne formy pomocy, które byłyby skuteczne w celu uniknięcia przemocy oraz zachowań agresywnych w szkole. Częstymi wypowiedziami są zarzuty wobec rodziców, którzy nie zajmują się swoimi dziećmi, pochwalają takie formy udowadniania swoich racji. Braki w wychowaniu, w stosowaniu niewłaściwych metod wychowawczych, w kontroli dziecka prowadzą do eskalacji zachowań nieakceptowanych.
W przypadkach zachowań agresywnych nigdy nie wolno bagatelizować problemu, z jakim zwracają się dzieci i nie odkładać działań w czasie. Co się dzieje w klasie, w której panuje negatywna atmosfera, gdzie dominują najsilniejsi, gdzie nie ma współpracy, a między uczniami toczy się walka? Klasa taka będzie poszukiwała kozła ofiarnego, by odreagować swoją frustrację i agresję na jednostce, która nie może się bronić. Dobry wychowawca stworzy dziecku zagubionemu poczucie bezpieczeństwa, wprowadzi go w grupę, wzmocni w nim poczucie własnej wartości i zbuduje więź między uczniami. Pod kierownictwem dobrego wychowawcy dzieci są w stanie ustalać, jakie działania i zachowania będą uchodziły za dobre, a jakie za złe. W takiej klasie nie będzie zachowań agresywnych.
Nauczyciel na niewłaściwe zachowanie ucznia nie może reagować gwałtownie ani biernie, gdyż wywoła u niego agresję lub lekceważenie. Szacunek okazany uczniom, pewność i stanowczość w działaniu, stosowanie kar wynikających bezpośrednio ze złego zachowania, rzeczowo uzasadnionych, może z czasem doprowadzić do zrozumienia przez ucznia przyczyn jego złego zachowania.















Literatura:
KOSIŃSKA Ewa, Mądrze i skutecznie : zasady konstruowania szkolnego programu profilaktyczno-wychowawczego. – Kraków, Wydaw. "Rubikon", 2002
RYLKE Hanna, WĘGRZYNOWSKA Joanna, MILCZAREK Agnieszka, Wychowanie przeciw przemocy. – Warszawa,"Fundacja Bene Vobis", 1998
BARTOSZEWSKA Barbara, Rodzice w szkole czyli o pierwszorzędowej profilaktyce, Wychowawca. - 2002, nr 9, s. 15-17
- 2003, nr 10-11, s. 26-28
SZPRINGER Monika, Szkolna profilaktyka zachowań patologicznych w opinii nauczycieli, Edukacja. - 2003, nr 2, s. 58-69


Wyświetleń: 2870


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.