Katalog

Ewa Sobczyk, 2010-11-11
Gruszewnia

Matematyka, Program nauczania

Program edukacji matematycznej w przedszkolu

- n +


Program edukacji matematycznej w przedszkolu

DZIECIĘCA MATEMATYKA
W PRZEDSZKOLU

Program własny opracowany przez nauczyciela nauczania przedszkolnego





Opracowała: Ewa Sobczyk
Nauczycielka wychowania przedszkolnego
w Miejskim Przedszkolu Integracyjnym nr 43
w Częstochowie
SPIS Treści
1. Wstęp
2. Metodyka wprowadzania dzieci w sztukę gier i zabaw matematycznych
3. Prezentacja gier i zabaw matematycznych wg zagadnień
4. Zakończenie
5. Ewaluacja programu
6. Bibliografia






WSTĘP
Niniejszy program za ukazać nauczycielom wychowania przedszkolnego jak wdrażać w procesie edukacyjnym elementy edukacji matematycznej.
Myślą przewodnią programu jest wtopienie edukacji matematycznej dzieci w proces wspomagania rozwoju umysłowego.
Przedszkole przygotowuje dziecko do nauki w szkole. Właśnie wtedy dziecko nabywa bogate i różnorodne doświadczenia: językowe, przestrzenne, czasowe, naukowe, ruchowe, a także społeczne i kulturowe.
Istotną rolę w tym przygotowaniu odgrywa umiejętność konstruowania gier matematycznych, a następnie zabawa nimi.
Pedagodzy od dawna wiedzą, że w trakcie gier można:
Uczyć dzieci panowania nad sobą, także w sytuacjach, kiedy nie wszystko przebiega po myśli dziecka
Wyrabiać u dzieci refleks i szybką orientację w tym, co jest aktualnie ważne do osiągnięcia celu
Kształtować umiejętności interpersonalne dzieci, ważne dla zgodnego współdziałania w grupie.
Rozwijać dziecięcą pamięć, mowę i myślenie.
Konstruowanie gier może doskonale łączyć się z edukacją matematyczną
i to niezależnie od tego gdzie się ją realizuje. Są bowiem gry rozwijające procesy intelektualne, ważne dla uczenia się matematyki w późniejszym etapie. Warto nauczyć dzieci konstruowania takich gier, zwłaszcza, jeśli dorosłemu zależy, aby lepiej ukształtować ich umiejętności matematyczne.
Ze względu na te i inne jeszcze wartości edukacyjne, należy zadbać o to, aby w każdym przedszkolu dzieci miały do dyspozycji wiele zestawów gier.


METODYKA WPROWADZANIA DZIECI W SZTUKĘ GIER I ZABAW MATEMATYCZNYCH

Każda gra jest zabawą, ale nie każda zabawa jest grą. Zakres pojęcia zabawy jest, bowiem szerszy od pojęcia gry. Jeśli rozpatrywać to rozróżnienie od strony rozwoju dzieci, to okaże się, że gry pojawiają się w dziecięcym zachowaniu tuz obok zabaw tematycznych i konstrukcyjnych. Ma to miejsce wówczas, gdy dzieci potrafią zrozumieć już sens złożonych umów i są skłonne stosować je w swoim działaniu.
Umowy obowiązujące w zabawach tematycznych i konstrukcyjnych różnią się znacznie od umów, które dziecko respektuje w grach. W takich zabawach umowy nawiązują do konkretnej sytuacji, którą dziecko stara się odtworzyć. Dlatego nie muszą być do końca określone, a nawet mogą być po części ukryte. Charakter odtwarzanej rzeczywistości konkretyzuje owe niedopowiedziane umowy i zabawa może toczyć się bez przeszkód.
Inaczej jest w grach. Umowy zwane są regułami gry i muszą być jasno sprecyzowane. Przestrzeganie tych umów jest wymuszone przebiegiem gry.
Zabawę tematyczną lub konstrukcyjną dziecko może realizować samo, bez udziału innych rówieśników. W trakcie zabawy mogą także bawić się dzieci wspólnie, po dwoje lub w większych grupach. Inaczej jest w grach. Grający mają równe szanse i muszą wspólnie przestrzegać tych samych reguł. Co więcej, gra daje pełne zadowolenie wówczas, gdy jest prowadzona za zasadzie równy z równym.
Dobierając starannie gry można wprowadzić dzieci w tajniki matematyzowania rozmaitych sytuacji. Zawsze jest sporo kodowania i dekodowania. W naturalny sposób pojawia się potrzeba kodowania informacji w sposób zrozumiały dla innych. Dziecko może posługiwać się znanymi symbolami, może także upraszczać rysunki i tworzyć nowe symbole.
Ważne są tez inne doświadczenia logiczne i matematyczne, które dzieci gromadzą podczas konstruowania gier, np. szeregowanie elementów wg przyjętego kryterium, analizowanie ułożonych już szeregów, grupowanie przedmiotów w określony sposób, składanie całości z części i rozkładanie całości na części, wyszukiwanie powtarzających się prawidłowości, porównywanie zbiorów dla ustalenia równoliczności i zastanawianie się o ile więcej… . Wszystko to sprzyja intensywności rozwoju inteligencji operacyjnej, tak ważnej dla odnoszenia sukcesów w nauce matematyki.






PREZENTACJA GIER I ZABAW MATEMATYCZNYCH WG ZAGADNIEŃ

1. ORIENTACJA PRZESTRZENNA
Kompetencje pomagające dzieciom lepiej orientować się w przestrzeni powinno się kształtować zgodnie z prawidłowościami rozwojowymi przez cały okres wychowania przedszkolnego. Treści kształcenia w zakresie orientacji przestrzennej obejmują hasła:
Precyzowanie własnego punktu widzenia oraz słowne ustalenie relacji „Ja i moje otoczenie”
Wyznaczanie kierunków od obranego przedmiotu
Ty i ja oraz nasze otoczenie
Orientowanie się na kartce papieru
Poznawanie schematu własnego ciała, wytyczanie kierunków od osi własnego ciała
Drugi człowiek i jego otoczenie: schemat ciała drugiej osoby
Kształtując orientację przestrzenną warto przestrzegać następujących reguł:
Każde dziecko musi gromadzić doświadczenia, nie wystarczy, gdy patrzy na czynności nauczyciela i innych dzieci (musi samo doświadczać i samo ćwiczyć)
Dzieci muszą mieć okazję do nazywania osobistych doświadczeń (np. kładę klocek tutaj)
Nie zmuszać dzieci do wykonania zadania
Najważniejsza jest radosna atmosfera

Wykaz zabaw i ćwiczeń:
a) Tor saneczkowy (plansza z przygotowanym torem. Zabawa polega na utrwalaniu pojęć o tyle w przód, o tyle do tyłu)
b) Segregowanie guzików (różne guziki. Zadaniem dziecka jest posegregowanie guzików wg ustalonego wcześniej kryterium)
c) Wiem jak wyglądam (potrafię nazwać części swojego ciała, a także porozumiewać się mina oraz gestem)
d) Orientuje się w otoczeniu (dziecko potrafi powiedzieć, co jest po jego prawej, lewej stronie)
e) Orientuje się na kartce papieru (dziecko potrafi zacząć rysować w miejscu, w którym wskaże słownie nauczyciel)
f) Dzielnica i miasto (wykonanie makiety swojego miasta. Dziecko rozróżnia pojęcia wysoki, niski, północ, południe)

2. KSZTAŁTOWANIE ODPORNOŚCI EMOCJONALNEJ I ZDOLNOŚCI DO WYSIŁKU INTELEKTUALNEGO

Kształtowanie odporności emocjonalnej polega na hartowaniu. Należy ograniczać dziecku sytuacje trudne, wyzwalające emocje, ale na miarę możliwości dziecka. Do tego typu zajęć doskonale nadają się gry i ich konstruowanie.

Wykaz ćwiczeń:
a) Gra, „Kto pierwszy dotrze do mety” (może to być gra skonstruowana na planszy i poruszamy się pionkami, lub można narysować tor przeszkód na chodniku i dzieci same rywalizują miedzy sobą)
b) Gra – opowiadanie „Biały i czarny kotek” (dzieci same wymyślają opowiadanie i losy kotków)

3. RYTM I RYTMICZNA ORGANIZACJA CZASU

Kształtowanie kompetencji w obrębie tego bloku przewidziane jest w grupach: 3,4,5,6 – latków. Treści, jakie realizowane są w tym dziale obejmują:
Wychwytywanie powtarzających się układów oraz ich kontynuowanie
Wdrażanie dzieci do przekładanie dostrzeżonych regularności
Rysowanie szlaczków, kodowanie na papierze
Uczenie na pamięć wierszyków, wyliczanek i krótkich opowiadań z powtarzającymi się motywami.
Rytmiczna organizacja czasu: pory roku, dni tygodnia, miesiące w roku.

Propozycja zajęć:
a) Potrafię przewidzieć, co będzie dalej (kodowanie drogi wg wzoru, tworzenie opowiadań o porach roku)
b) Układam kalendarz
c) Wiem, co znaczą słowa: jutro, wczoraj (konstruowanie opowiadań)
d) Prowadzę kalendarz przeżyć (prowadzenie przez dzieci kalendarza np. uroczystości przedszkolnych, zaznaczanie ważnych wydarzeń)
e) Wiem, do czego służy kalendarz

4. PRZYCZYNA I SKUTEK. PRZEWIDYWANIE NASTĘPSTW

Rozumowanie przyczynowo-skutkowe jest obecne praktycznie w każdej sytuacji, w której dziecko uczestniczy. Sztuka polega na tym, żeby je wydobyć i by dziecko dostrzegło związki przyczynowo-skutkowe. Kształtowanie rozumowania przyczynowo-skutkowego obejmuje następujące obszary edukacyjne:
Łączenie czynności i ich skutków
Zmiany odwracalne i nieodwracalne
Przewidywanie skutków w sytuacjach życiowych
Wydobywanie rozumowania przyczynowo-skutkowego
Wzbogacanie schematów: przywoływanie w wyobraźni znanych sytuacji
Problem naprawiania szkód w kontaktach społecznych: co zrobić, aby było lepiej
Opowiadanie własnych przygód i zastanowienie się nad przyczynami i skutkami
Układanie historyjek obrazkowych, a potem słowne przedstawienie ich treści

Wykaz proponowanych zajęć:
a) Choroba w przedszkolu (np. grypa w przedszkolu, wiem jak zachować się w sytuacji choroby, opowiadanie dzieci)
b) Wiadomość do mamy i taty (formy komunikowania się między ludźmi, zasady zachowane podczas komunikacji)
c) Przemijanie pór roku (dziecko zaczyna orientować się, jakie zmiany SA odwracalne a jakie nie)

5. KSZTAŁTOWANIE UMIEJĘTNOŚCI PRZELICZANIA OBIEKTÓW

Przed rozpoczęciem nauki w klasie I liczenie jest sposobem porządkowania rzeczywistości i dlatego traktuje się je, jako przejaw inteligentnego zachowania. Ćwiczenia w liczeniu prowadzi się z następujący sposób:
Gestem i słowem wyodrębnia się to, co dziecko ma przeliczyć
Pobudza się ciekawość dzieci pytaniem
Nie należy pouczać, karcić. Lepiej pokazać.

Proponowana tematyka scenariuszy:
a) Domino (układanie domina obrazkowego, cyferkowego)
b) Wieża (układanie wieży z klocków jenga)
c) Zabawa „Święto pluszowego misia” (przygotowanie święta misia, zaproszenie gości, uszykowanie siedzeń dla gości, przyporządkowanie par)
d) Liczę dobrze (zabawy i zagadki na przeliczanie elementów w zbiorach)


6. KLASYFIKACJE
Wspomaganie rozwoju klasyfikacji powinno być prowadzone przez cały czas pobytu dziecka w przedszkolu. Umiejętność klasyfikowania potrzebna jest dzieciom do tworzenia pojęć w obrębie wszystkich zakresów wiedzy. Im lepiej dziecko klasyfikuje, tym większą ma szansę na odnoszenie sukcesów w szkole.
Wykaz proponowanych zajęć:
a) Zabawa w urządzanie sklepów i kupowanie w nich
b) Organizuję ZOO
c) Urządzam przedszkole
d) Zabawy z klockami i guzikami
e) Wiem, co masz na myśli (zagadki słowne)
f) Zamawiam przesyłkę
g) Samochody i garaże
h) Logiczne drzewko

7. KSZTAŁTOWANIE POJĘCIA MIARY

Treści kształcenia obejmujące ten dział matematyki zawierają
Porównywanie dwóch obiektów i szacowanie (dłuższy, krótszy, wyższy, niższy)
Mierzenie długości: krokami, stopa za stopą, łokciami, dłonią, klockiem, patykiem, sznurkiem
Zapoznanie dzieci z narzędziami pomiaru długości: miara krawiecka, taśma miernicza, linijka szkolna.

Wykaz zajęć:
a) Mierzę przedszkole (zmierzenie obwodu własnej Sali lub budynku przedszkolnego za pomocą podanych narzędzi)
b) Wielkie eksperymentowanie ze sznurkiem (zajęcia dowolne wg inwencji i pomysłowości nauczyciela, jak można wykorzysta c sznurek do mierzenia)
c) Zabawa z narzędziami pomiaru
d) Zawody sportowe

8. INTUICJE GEOMETRYCZNE

W przypadku kształtowania pojęć geometrycznych ważne są osobiste doświadczenia dzieci: manipulacje pozwalające porównywać przedmioty, dostrzegać, koncentrować się ma podobnych cechach i nazywać je.
Treści kształcenia obejmują:
Wyodrębnianie kształtu z innych cech przedmiotów i nazywanie go
Składanie większych całości np. konstrukcje z klocków
Efekt lustrzanego odbicia figur geometrycznych
Projektowanie mozajek geometrycznych

Wykaz scenariuszy:
a) Orientuję się w figurach geometrycznych (dziecko wie jak wygląda kwadrat, trójkąt, koło, prostokąt)
b) Szlaczki (dzieci rysują szlaczki z figur geometrycznych wg zadanego wcześniej kodu lub wg własnej inwencji)
c) Zabawa z lusterkiem (zajęcia z lusterkiem, lustrzane odbicie figur, odwzorowywanie widzianego w lustrze odbicia na kartkę)
d) Projektuję ręcznik kąpielowy dla misia (projektowanie wzorków na ręczniku składających się tylko z poznanych figur geometrycznych, zabawa kolorami)
e) Mały budowniczy (dzieci budują dom, samochód z figur geometrycznych przestrzennych lub z wyciętych z kolorowego papieru i przyklejają je na kartkę)

9. OBJĘTOŚĆ I WAGA

Dzieci późno zaczynają rozumować, ze ilość wody nie zmienia się nawet po przechyleniu butelki, czy tez, że 1 kg pierza to tyle samo, co 1 kg kamieni, mimo różnicy ilościowej. Stąd też bardzo ważne jest wprowadzenie tego działu do zajęć z edukacji przedszkolnej, szczególnie u dzieci ze starszych grup wiekowych.

Wykaz tematyki scenariuszy:
a) Woda w butelce (obserwacja czy wody w butelce jest tyle samo, co w drugiej)
b) Dolewam i odlewam wodę (zabawa w przelewanie wody, naczynia połączone)
c) Ważę misia i lalkę (zajęcia z wagą)
d) Wielkie ważenie (zabawa w ważenie różnych przedmiotów: pierza, piasku, wody, kamieni, pokazanie dzieciom, że 1 kg to nadal jest tyle samo)
e) Zabawa w sklep



ZAKOŃCZENIE
Edukacja matematyczna dzieci powinna być gruntownie i skutecznie prowadzona niezależnie od miejsca, gdzie się ona odbywa. Najlepsze efekty wychowawcze, w tym też edukacyjne można uzyskać, jeżeli wszyscy dorośli zajmujący się dzieckiem – nauczyciele i rodzice – dążą do tego samego celu i czynią to w podobny sposób. Taka harmonia jest niezwykle korzystna dla wszechstronnego rozwoju i edukacji dziecka. Im dziecko młodsze tym efekty są lepsze.




EWALUACJA PROGRAMU

Celem programu „Dziecięca matematyka w przedszkolu” jest pozyskanie informacji o poziomie wiedzy i umiejętności w zakresie edukacji matematycznej. Oceny można dokonać min poprzez:
Obserwacji dzieci podczas zajęć
Rozmów indywidualnych
Informacji zwrotnej od rodziców dotyczącej wpływu programu na zachowania dzieci w życiu codziennym
Zaangażowaniu i aktywności dzieci
Samooceny nauczyciela
Arkusza obserwacji
Opracowany program poddawany będzie ciągłej ewaluacji: wyniki analizowane i wykorzystane do ewentualnego uzupełnienia lub wprowadzenia zmian w programie (atrakcyjność, metody pracy, użyteczność w życiu, skuteczność, i in).

BIBLIOGRAFIA

1. E. Gruszczyk-Kolczyńska, E. Zielińska „Metodyka i scenariusze zajęć z sześciolatkami w przedszkolu, w szkole i w placówkach integracyjnych”
2. M-L. Winninger „Zabawy matematyczne i logiczne w przedszkolu”
3. D. Chauvel, D. Champagne, F. Wis-Loirat, “Podręcznik przedszkolanki”
4. E. Gruszczyk-Kolczyńska, K. Dobosz, E. Zielińska „Jak nauczyć dzieci sztuki konstruowania gier”.


Wyświetleń: 24261


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.