Scenariusz lekcji języka polskiego w klasie I liceum ogólnokształcącego

Temat: Jakie funkcje mogą pełnić wypowiedzi?

Cele:
po lekcji uczeń potrafi:
- nazwać i scharakteryzować funkcje języka: komunikatywną, informatywną, ekspresywną, impresywną, poetycką, fatyczną,
- określać funkcje konkretnych wypowiedzi,
- zredagować krótki tekst na zadany temat tak, aby wyraźnie zaznaczyć jej funkcję,
- posługiwać się podstawowymi pojęciami związanymi z komunikacją językową.

Metody: problemowa, wykład, praca w grupach.

Pomoce: podręcznik "Współczesna polszczyzna" J.Kowalikowej i U. Żydek-Bednarczuk, tablica ze schematem funkcji wypowiedzi, fragment wiersza J.A.Morsztyna "Niestatek" (I)

TOK LEKCJI

1. Czynności wstępne.

2. Przypomnienie najważniejszych wiadomości z poprzedniej lekcji:
- Jakie warunki muszą być spełnione, aby możliwa była komunikacja językowa?

3. Stworzenie sytuacji problemowej.
Uczniowie określają, w jakim celu nadawca wypowiedział komunikaty zapisane na tablicy:
- Siadajcie!
- Oj, jak mnie boli ząb!
- Paryż jest stolicą Francji.
- Cześć!
- "Oczy są ogień, czoło zwierciadłem, Włos złotem, perłą ząb, płeć mlekiem zsiadłem".

3. Nauczyciel komentuje wypowiedzi uczniów.
4. Podanie tematu lekcji.
5. Nauczyciel wyjaśnia, jakie funkcje mogą pełnić wypowiedzi, posługuje się wykresem.
6. Uczniowie zapisują nowe wiadomości w zeszycie.

f. komunikatywna - (nadrzędna funkcja języka) nadawca chce porozumieć się z odbiorcą,
f. informatywna - nadawca chce poinformować odbiorcę o jakimś fakcie,
f. ekspresywna - nadawca chce wyrazić swoje uczucia,
f. impresywna - nadawca chce wpłynąć na odbiorcę,
f. poetycka - nadawca chce zwrócić uwagę odbiorcy na kształt samego komunikatu,
f. fatyczna - nadawca chce nawiązać i podtrzymać kontakt z odbiorcą.

7. Powrót do zadań zapisanych na tablicy. Uczniowie nazywają funkcje wypowiedzi. Zapis przykładów w zeszycie,
8. Podział na grupy. Każda z grup ma zredagować krótki tekst na zadany temat tak, aby podkreślić jego funkcję:

I. Nie przygotowałeś się do lekcji historii. Przekonaj nauczyciela, żeby cię dzisiaj nie pytał. (f.impresywna).
II. Wreszcie dostałeś "piątkę" z łaciny. Pochwal się rodzicom. (f.ekspresywna).
III. Właśnie zobaczyłeś miłość swojego życia. Spróbuj nawiązać kontakt i podtrzymać rozmowę. (f. fatyczna).
IV. Nieznajomy zapytał Cię o drogę na dworzec PKS. Wyjaśnij, jak tam dojść spod Twojego liceum. (f.informatywna).
V. Za godzinę masz wizytę u dentysty. Podziel się z koleżanką swoimi obawami. (f.ekspresywna).
VI. Jesteś zakochany. Wyznaj swoje uczucia możliwie jak najpiękniej. ( najpiękniej poetycka i ekspresywna).

9. Wyznaczeni przez nauczyciela uczniowie odczytują teksty, które są efektem pracy całej grupy. Pozostałe grupy określają funkcję prezentowanej wypowiedzi.

10. Wypowiedź grupy VI jest dowodem na to, że ten sam komunikat może realizować różne funkcje.

11. Podsumowanie. Uczniowie podają przykłady sytuacji, w których można użyć konkretnych funkcji języka.

12. Zadanie:
Zachęć gimnazjalistę, aby kontynuował naukę w Twoim liceum. Jakimi funkcjami języka się posłużysz?

Opracowanie: Bożena Krzyżak

Wyświetleń: 7831