Wielka Rewolucja Francuska rozpoczęła się już sprzeciwem stanu II wobec władzy króla na Zgromadzeniu Notablów w 1787 roku. Zakończyła się właściwie wraz z dojściem Napoleona Bonaparte do władzy, czyli wraz z zamachem stanu 9 XI 1799 roku. O zaledwie kilka lat poprzedzało rewolucję wykształcenie się Stanów Zjednoczonych Ameryki o ustroju republiki i z pierwszą w świecie konstytucją. Można by powiedzieć, że Stany Zjednoczone stworzyły precedens, i że rewolucja jest tylko jego konsekwencją. Jednakże byłoby to nieścisłe. Stany z prezydentem, brakiem hierarchii feudalnej i szerokim zakresem praw stały w opozycji do monarszej, feudalnej Europy. Stany dzielił od Starego Kontynentu jednak cały Atlantyk, zaś wojny o ich niepodległość nie traktowano jako brutalnego buntu podwładnych przeciwko królowi. Wydajnego wsparcia powstańcom udzieliły monarchie Francji, Hiszpanii i Holandii. Wpływ powstania Stanów był duży w, nie liczącej się tak bardzo bez poparcia siły, sferze ideowej, natomiast mniejszym, rzeczywistym wpływem były obciążenia wojenne, będące ciosem w i tak z trudem ratowane przez szwajcarskiego bankiera - Neckera finanse państwowe.

Ideologia oświecenia sprzyjała wykształceniu się racjonalnych dążeń reformatorskich. Została ona jednak w pierwszej kolejności przejęta przez władców: zasadę Immanuela Kanta „Sapere aude” - „Odważ się myśleć” monarchowie zastosowali przede wszystkim do siebie „pozostawiając swoim poddanym tylko błahostki”, i mówiąc o sobie, jako o najwyższym opiekunie państwa.
Żadna teoria nie może jednak dokonać takiego przewrotu jak Rewolucja. Potrzebne są namacalne uwarunkowania społeczne - niezadowolenie, przeludnienie, zła sytuacja gospodarcza, nieliczne, konserwatywne elity, słabość polityczna przy ekonomicznej wielkości, bądź liczności pewnych warstw, upadek autorytetu władzy rządzącej. Należy wyraźnie rozgraniczyć to, co przyniosła Rewolucja krajowi macierzystemu z tym, co z niej zostało wchłonięte przez poszczególne państwa. Powinniśmy zadać pytanie: jakie było właściwe znaczenie Rewolucji? Czy była tylko grupą precedensów oraz idei wcielonych w życie na krótki okres czasu i następnie zapomnianych aż do dogodnej sytuacji politycznej? Czy jej wpływy przeszły granice kraju dopiero wraz z wojskami Napoleona i w swojej doskonalszej wersji „środka” przemierzyły całą Europę? Czy zatem datowanie rozwoju Rewolucji we Francji należy zakończyć na 18 Brumaire’a roku VIII, a w Europie właśnie rozpocząć? Jak długo w wieku XIX słychać echa Rewolucji? Czy przemiany społeczne i wojenna koniunktura gospodarcza zawsze były zjawiskiem pozytywnym, czy prowadziły też do degeneracji społeczeństwa i jego wycieńczenia?

2. Rozwinięcie
1. Sytuacja społeczna, gospodarcza, polityczna oraz ideowa przed Rewolucją we Francji i w Europie.
— rozwój demograficzny.
— Francja najbardziej ludnym krajem Europy – „la grande nation”.
- początki wynalazków w dziedzinie przemysłu: Richard Arkwright, James Harkgreaves, Humphry Davy, James Watt.
- początki Rewolucji przemysłowej szczególnie w Wielkiej Brytanii.
- opozycja Wielka Brytania - nie przeludniona, wzrost demograficzny ale także wysoka stopa życiowa mieszkańców, wzrost potencjału gospodarki, wolny rynek siły roboczej a Francja, konflikty polityczne - kolonie, wojna siedmioletnia, wojna o niepodległość Stanów Zjednoczonych.
- ustalenie się światopoglądu oświeceniowego, początki romantyzmu zwłaszcza Anglia i Niemcy.
- Europa kontynentem monarchii.
- oświecenie - teoria - równość, powszechne prawa, gloryfikacja rozumu, deizm, umowa społeczna a praktyka państw absolutyzmu oraz absolutyzmu oświeconego, współczesny Rewolucji józefinizm.
2. Nastroje rewolucyjne nie ogólno francuskie i nie tylko francuskie.
- Wielka Rewolucja 1788 roku w Delfinacie.
- Francja przed Richelie’u najbardziej rozbitym na nierówne historycznie tudzież pod względem praw regiony krajem Europy.
- nastroje katolickie, system feudalny w stanie zaniku, Wandea.
- stan chłopski (80% ludności) nie zdolny w większości do skutecznego, cywilizowanego sprzeciwu, którego nie rozbiłaby niewielka choćby siła militarna. Przykładem Wielka Trwoga, niechęć chłopów wobec władzy rewolucyjnej i wobec poboru do wojska na „nie swoją” wojnę.
- powstanie Zjednoczonych Stanów Niderlandzkich.
- Nastroje rewolucyjne i sprzeciw wobec władców - Wielkiej Brytanii oraz Austrii w Niderlandach i Holandii - stłumione siłą.
3. Koleje losu Rewolucji i zmienność jej kształtu
- Zgromadzenie Notablów - sprzeciw stanu II wobec ograniczaniu wolności - nakładaniu nowych podatków przez króla - wpływ anglosaskiego hasła „No taxation without representation” – nie nakładania podatków jeżeli społeczeństwo nie ma przedstawicielstwa.
- rewolucja „adwokatów” - elity stanu upośledzonego przejmują ster.
- Stany Generalne — Zgromadzenie Narodowe — Konstytuanta — monarchia konstytucyjna — Legislatywa — Konwent Narodowy — dyktatura Jakobinów – dyrektoriat.
4. Precedensy i osiągnięcia, dobre i złe, Wielkiej Rewolucji.
- zgładzenie króla.
- o przewrocie decydują masy, o ile mają dobrych przywódców.
- gilotyna, ok. 200 tys. ofiar w Wandei, bratobójcza wojna, wyniszczenie całej społeczności.
- masowe metody egzekucji - „piekielne szwadrony”, „noyades” w Nantes.
- sądownictwo według zasady „każdy jest winny” i w gestii ludu.
- zniesienie różnic ze względu na urodzenie – „cityoen” i „cityoenne”.
- epizod drastycznego zerwania z kościołem.
- „incydenty kobiece” - deklaracja praw kobiet, oddziały żeńskie.
- Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela 26 VII 1789 roku.
- wprowadzenie armii rewolucyjnej, szyk tyralierski, armia narodowa, społeczeństwo obywatelskie.
- pierwsza republika w Europie 22 IX 1792 roku.
- szanse kariery dla wszystkich - powstanie klasy nuworyszy, Bonaparte Hoche.
- analogicznie do absolutyzmu oświeconego - wkraczanie we wszystkie sfery życia jednostki - 11500 dekretów w ciągu 4 lat.
- zwiększenie roli prasy.
- wykształcenie licznego i sprawnego aparatu terroru.
- święto Istoty Najwyższej i propagowanie ateizmu.
- zniesienie podziału na krainy historyczne i wprowadzenie departamentów.
5. Wpływ Wielkiej Rewolucji na Europę:
- skumulowanie się ówczesnych konfliktów wokół Francji.
- ekspansja terytorialna, granice naturalne, eksport Rewolucji.
- tworzenie siostrzanych republik.
- osłabienie Austrii, zwiększenie roli Rosji i jej angażowanie się we wszystkie sprawy kontynentu, przyspieszenie reform w Rzeszy Niemieckiej oraz jej rozpadu.
- epoka napoleońska kontynuacją Rewolucji, nowy Aleksander Macedoński.

3. Zakończenie.
Trudno przecenić znaczenie Rewolucji. Nawet w dzisiejszych czasach na mapie geograficzno-socjologicznej Francji odnajduje się jej wpływy. Echa Rewolucji widnieją w tak ważnych wydarzeniach jak Rewolucja lipcowa z 1830 roku, Rewolucja lutowa podczas Wiosny Ludów i w końcu powstanie komuny paryskiej oraz odrodzenie się republiki po wojnie francusko-pruskiej. Dzięki swojej bliskości Rewolucja wywarła większy wpływ na Europę aniżeli powstanie Stanów Zjednoczonych. Rewolucję rozpowszechniła „na bagnetach” po całej Europie epoka napoleońska.

Wielka Rewolucja przyspieszyła rozwój romantyzmu w Europie oraz tworzenie się świadomości narodowej, nie tylko Francuzów przez ich wówczas odrębność, lecz także innych krajów - zagrożonych przez Francję. Była pierwszym w historii ruchem o tak masowej skali w odróżnieniu od wszystkich poprzednich rokoszy, żakerii. Nie była jednakże ruchem całego społeczeństwa Francji. Zwłaszcza nie można w szeregi jej zwolenników zaliczać większości stanu chłopskiego, liczącego wówczas 80% społeczeństwa Francji. W dziedzinie gospodarki zreformowała przemysł i zaopatrzenie wojskowe oraz dała większą rolę klasie posiadaczy - burżuazji, przyszłych kapitalistów. Stworzyła również wolny rynek.

Wiele procesów takich jak romantyzm, idee oświecenia, Rewolucja przemysłowa miało już miejsce przed Wielką Rewolucją Burżuazyjną, lecz dzięki niej i koniunkturze wytworzonej przez nią, zarówno w sensie „explicite” gospodarczym jak i w sferze zapotrzebowań na określone idee i postawy społeczne, wymienione procesy nabrały większego tempa. Wpływ Francji na inne kraje zaznaczył się wyraźnie w sferze wojskowej i doprowadził do zreformowania armii pod względem wyszkolenia żołnierzy, taktyki, zaopatrzenia i celów prowadzenia działań wojennych. Działania wojsk rewolucyjnych były nastawione na zniszczenie siły żywej przeciwnika w niespotykanym dotąd stopniu ze względu na trudności w uzupełnieniu stanu osobowego armii w poprzednich wiekach. Rewolucja przyniosła też pasmo ogólnoeuropejskich konfliktów zbrojnych o natężeniu nie znanym od wojny trzydziestoletniej. Kontynuacje Rewolucji - marsze Napoleona można porównać już bodajże z osiągnięciami Aleksandra Macedońskiego czy Juliusza Cezara.

Z rewolucyjną Francją związana też była sprawa polska. Echa Rewolucji w Polsce widoczne były w deklaracjach powstania kościuszkowskiego oraz istnieniu jakobinów polskich. Rewolucja pokazała też, jak wielką rolę odgrywa w niej polityka i siła jednostki. Pokazała, że postępowanie Rewolucji, właśnie przez jej namacalność, wyjście poza sferę idei jest niekonsekwentne i może być często środkiem na zaspokojenie aspiracji finansowych bądź władczych interesu jednostki (powszechna korupcja, sprawa Tallyeranda) lub określonych grup społecznych np. kwestia irlandzka, sprawa polska, działania militarne we Włoszech, problem Wenecji.

Wyświetleń: 2732